ЭЛЕКТРОНДЫҚ ПАРАМАГНИТТІ РЕЗОНАНСТЫҢ СПЕКТРОСКОПИЯСЫ НЕГІЗІНДЕ ЖҮРГІЗІЛЕТІН ЗЕРТТЕУЛЕР ҮШІН ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЕГЕУҚҰЙРЫҚТАРДЫҢ ЖАСТАРЫ

Кіріспе: Бақылаусыз радиацияның әсерінен сәулеленуге ұшыраған адамдарды сауықтыру үшін біршама уақыт өткеннен кейін (бірнеше күннен бірнеше жылға дейін) жұтылған дозаның мөлшерін анықтау мақсатында кеңінен электрондық парамагнитті резонанстың спектроскопиясы (ЭПР – дозиметрия) әдісі қолданылды. Бұл ретроспективті жеке – дара дозиметрия үшін жоғары әсерлі аспаптық әдіс болып саналады, өйткені адам денесінің белгілі бір бөліктерін өлшеуге мүмкіндік береді. ЭПР сүтқоректі егеуқұйрықтардың сіңірілген сәулеленудің мөлшерін анықтау үшін тіс кіреукесін дозиметрияның электрон-парамагнитті резонанс (ЭПР) әдісі қолданылды [5, 6, 13, 14, 18, 20]. ЭПР тіс кіреукесінде радиацияның әсерінен пайда болған тұрақты бос радикалдардың саның өлшейді.

Мақсаты: Тіс кіреукесін қолдана отырып егеуқұйрықтың жұтылған дозаның мөлшерін өлшеу мүмкіндігін анықтау.

Материалдар мен әдістер. Эксперименттік зерттеу 38 ақ зертханалық «Wistar» тұқымдас егеуқұйрықтарда жүргізілді. Сүтқоректілер 4 топқа бөлінді: I - 56MnO2, II - MnO2, III - 60Co және IV – бақылау, салмақтары 220 – 330 г. аралығында болды. Алғашқы екі топқа Курчатов қаласынан 70 км қашықтықта орналасқан ИВГ.1М («Байкал») ядролық реакторда бета-сәулелену жүргізілді. ІІІ топтың гамма-сәулеленуі Семей қаласының аймақтық онкологиялық диспансерінде жүргізілді.

Жануарларға декапитация жасалынғаннан кейін биологиялық материалдар Окаяма қаласының Ғылым Университетінің (Жапония) қолданбалы физика бөлімінің зертханасына жіберілді.

Пайдаланылатын жабдық үшін (JEOL JES-FA100) стандартты параметрлерін пайдалану арқылы ЭПР спектрін өлшеу.

Нәтижесі: өлшеу барысында егеуқұйрықтардың тіс кіреукесінің сынамаларында ЭПР сигналы анықталмаған, осыдан кейн осы сияқты зерттеулер үшін тіс кіреукесінің қалыптасу мерзімі жеткіліксіз екені анықталды. Егеуқұйрықтарды іріктеу мұқият және сапалы жүргізген жөн.

Касым Ш. Жумадилов 1, http://orcid.org/0000-0002-0205-4585

Айсулу Ж. Саимова 2, http://orcid.org/0000-0002-9564-732X

Шолпан Ш. Абралина 2, httр://оrcid.оrg/0000-0002-3681-3332

Нурлан Б. Саякенов 2, httр://оrcid.оrg/0000–0002–5082–7554

Валерий Ф. Степаненко 3, http://orcid.org/0000-0002-3541-0515

Шин Тойода 4, http://orcid.org/0000-0002-1524-7167

Масахару Хоши 5, httр://оrcid.оrg/0000–0001–6978–0883

Нариаки Фуджимото 5, httр://оrcid.оrg/0000–0002–8570–4001

Найля Ж. Чайжунусова 2, httр://оrcid.оrg/0000–0002–6660–7118

Толебай К. Рахыпбеков 2, httр://оrcid.оrg/0000–0002–5699–3086

1 Ядролық физика, жаңа материалдар және технологиялар халықаралық кафедрасы, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті, Астана қ., Қазақстан;

2 Семей қ. Мемлекеттік медицина Университеті, Семей қ., Қазақстан;

3 Ресей Федерциясының Денсаулық сақтау Министрлігінің «Ұлттық медициналық радиологиялық зерттеу орталығы» Федералды мемлекеттік бюджет мекемесінің филиалы А.Ф. Цыбы атындағы медициналық радиологиялық ғылыми орталығы, Обнинск қ., Ресей Федерциясы;

4 Окаяма Ғылым Университеті, Окаяма қ., Жапония;

5 Хиросима Университеті, Хиросима қ., Жапония.

1.         Европейская конвенция о защите позвоночных животных, используемых для экспериментов или в иных научных целях// Параграф. Online.zakon.kz (дата обращения 20.12.2014)

2.         Закон об утверждении Правил проведения доклинических (неклинических) исследований биологически активных веществ. Утверждены приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 19 ноября 2009 года № 745. URL: http://egov.kz/ (дата обращения 29.11.2014)

3.         Использование крыс в эксперименте. 07.09.2012. URL: http://handcent.ru/laboratornye-zhivotnye/416-ispolzovanie-krys-v-eksperimente-chast-1.html

4.         Степаненко В.Ф., Рахыпбеков Т.К., Каприн А.Д. и соавт. Облучение экспериментальных животных активированной нейтронами радиоактивной пылью: разработка и реализация метода – первые результаты международного многоцентрового исследования // Радиация и риск. 2016. Том 25. № 4. С.111-125.

5.         Хайлов А.М., Иванников А.И., Скворцов В.Г. Оценка дозы смешанного гамма – нейтронного излучения по результатам спектроскопии ЭПР образцов зубной эмали и дентина при облучении в фантоме головы человека // Радиация и риск. 2013. Том 22. № 4. С.30-36

6.         Fattibene P., Wieser A., Adolfsson E. et al. The 4th International Comparison on EPR Dosimetry with Tooth Enamel. Part 1: Report on the results // Radiat. Meas. 2011. 46. P. 765-771.

7.         IAEA Report. Use of electron paramagnetic resonance dosimetry with tooth enamel for retrospective dose assessment. Report of a coordinated research project // IAEA-TECDOC-1331. 2002. Vienna.

8.         Ivannikov A.I., Sanin D., Nalapko M. et al. Dental enamel EPR dosimetry: comparative testing of the spectra processing methods for determination of Radiation induced-signal amplitude. Health Phys. 2010. 98. P. 345-351.

9.         Ivannikov A.I., Skvortsov V.G., Stepanenko V.F., Zhumadilov K.Sh. Сomparative analysis between radiation doses obtained by epr dosimetry using tooth enamel and established analytical methods for the population of radioactively contaminated territories // Radiat. Prot. Dosim. 2014. 159. P. 125-129.

10.      Ivannikov A.I., Trompier F., Gaillard-Lecanu E. et al. Optimization of recording conditions for the electron paramagnetic resonance signal used in dental enamel dosimetry // Radiat. Prot. Dosim. 2002. 100. P. 531-538.

11.      Ivannikov A., Zhumadilov K., Tieliewuhan E. et al. Results of EPR dosimetry for population in the vicinity of the most contaminating radioactive fallout trace after the first nuclear test in the Semipalatinsk Test Site // J. Radiat. Res. 2006. 47. P. A39-A46.

12.      Rat teeth. http://www.ratbehavior.org/Teeth.htm [accessed date] 20.12.2014)

13.      Sholom S., Desrosiers M., Chumak V. et al. UV effect in tooth enamel and their possible application in EPR dosimetry with front teeth // Health Phys. 2010. 98. P. 360-368.

14.      Tielewuhan E., Ivannikov A., Zhumadilov K. et al. Spectra processing at tooth enamel dosimetry: analytical description of EPR spectrum at different microwave power // Radiat. Meas. 2006. 41. P. 410–417.

15.      Zhumadilov K., Ivannikov A., Apsalikov K. et al. Results of tooth enamel EPR dosimetry for population living in the vicinity of the Semipalatinsk nuclear test site // Radiat. Meas. 2007. 42. P. 1049-1052.

16.      Zhumadilov K., Ivannikov A., Apsalikov K.N. et al. Radiation dose estimation by tooth enamel EPR dosimetry for residents of Dolon and Bodene // J. Radiat. Res. 2006. 47. P. A47-A53.

17.      Zhumadilov K.S., Ivannikov A.I., Skvortsov V.G. et al. Tooth enamel EPR dosimetry: selecting optimal spectra registration parameters and effects of sample mass on sensitivity // J. Radiat. Res. 2005. 46. P. 435-442.

18.      Zhumadilov К., Ivannikov А., Stepanenko V. et al. EPR pilot study on the population of Stepnogorsk city living in the vicinity of a uranium processing plant // Radiat. Environ. Biophys. 2015. V. 54. P. 145-149.

19.      Zhumadilov K., Ivannikov A., Stepanenko V. et al. ESR dosimetry study of population in the vicinity of the Semipalatinsk Nuclear Test Site // J. Radiat. Res. 2013. 54. P. 775-779.

20.      Zhumadilov K., Stepanenko V., Ivannikov A. et al. Measurement of absorbed doses from X-ray baggage examinations to tooth enamel by means of ESR and glass dosimetry // Radiat. Environ. Biophys. 2008. V. 47. P. 541-545. 

Көрген адамдардың саны: 2011


Библиографиялық сілтемелер

Жумадилов К.Ш., Саимова А.Ж., Абралина Ш.Ш., Саякенов Н.Б., Степаненко В.Ф., Тойода Ш., Хоши М., Фуджимото Н., Чайжунусова Н.Ж., Рахыпбеков Т.К. Электрондық парамагнитті резонанстың спектроскопиясы негізінде жүргізілетін зерттеулер үшін қолданылатын егеуқұйрықтардың жастары / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2017. №2. Б. 105-114.

Авторизируйтесь для отправки комментариев