МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТТІҢ БІРІНШІ КУРС СТУДЕНТТЕРІНІҢ СУИЦИДАЛЬДІ ҚАУПІН БАҒАЛАУ (ПАНЕЛЬДІ ЗЕРТТЕУ)
Кіріспе: Қазахстан өз-өзіне қол жұмсау мәселесі жөнінен жоғары пайыз құрайтын мемлекеттер қатарында тұр. Қазірге таңда ең маңызды мәселе болып жастар суициді болып табылады. Суицидальді тәртіптің қауіп факторына психологиялық стресстерге ұшырау жатады ,әсіресе жаңа академиялық жағдайларға бейімделуімен байланысты.
Зерттеу мақсаты: Медициналық университеттің 1 курс студенттерінің оқу үрдісіне бейімделу кезеңіндегі суицидальді қауіпті динамикалық бағалау.
Зерттеу әдістері: медициналық университеттің 3 факультетінде оқитын 553 студентінің суицидальді қауіпіне екітолқынды панельді баға берілді, әсіресе жоғарғы қауіпке. Психометриялық инструмент ретіне Пейкельдің суицидальді шкаласы алынды. Суицидальді қауіптің динамикасы 9 ай шамасын қамтыды (оқу жылының басы мен аяғында). Түсіндірмелі әдістер қолданылды (орташа және стандартты ауытқушылық есептелді, бөлігін және 95% сенімді интервалды) және салыстырмалы статистика (Мак-Немар әдісіжұпты іріктеуге және Пирсонның хи-квадрат критериі, Фишердың нақты критериі, жұпсыз іріктеуге Манна-Уитни критериі). Статистикалық деректерді өңдеу IBM SPSS 20 бағдарламасы арқылы жүргізілді.
Нәтижелер: студенттерде суицидальді қауіптің едәуір төмендегенін байқауға болады 47 (8,5%) және 20 (3,6%), яғни (р<0,001). Сонымен қатар, студенттердің жоғарғы суицидальді қауіп көрсеткіші зерттеліп отырған іріктеу тобы статистикалық маңызды динамика көрсеткен жоқ 14 (2,5%) және 8 (1,4%), яғни (р=0,25). Алғашқы бағалау кезінде суицидальді қауіп көбінесе кыздарға тән болса (р=0,015), алайда динамикада жыныстар арасындағы айырмашылық жойылды (р=0,49).
Қорытынды: 20 (3,6%) студенттерде сақталып тұрған суицидальді қауіп, арнайы превентивті шараларды дайындап, енгізуді қажет етеді, психотерапевтік технологияларды қолданып, суицидальді қауіппен байланысты факторларды анықтап студенттердің психикалық адаптация деңгейіне детальді диагностика жасауды талап етеді.
Гульжан К. Алтыбаева*, http://orcid.org/0000-0001-9258-4928
Наргуль Н. Оспанова, http://orcid.org/0000-0002-2351-5720
Семей қаласының Мемлекеттік медициналық университеті,
Семей қ., Қазақстан Республикасы
1. Алтынбеков С.А., Негай Н.А., Скляр С.В. Эпидемиологическое исследование суицидов среди несовершеннолетних в Казахстане // Сборник материалов научно-практической конференции с международным участием «Развитие общественно-ориентированной психиатрии», Алматы, 8-9 октября, 2015 г. С. 11-21.
2. Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы [Электронный ресурс]. – Режим доступа: URL: http://www.npzdravrk.kz/index.php/health-c/112-2 (дата обращения: 17.03.17).
3. Гржибовский А.М. Выбор статистичес-кого критерия для проверки гипотез // Экология человека. 2008. №11. C.48-57.
4. Девочки Казахстана: право на жизнь: Аналитический документ, Алматы. 2012. С.5.
5. Детский фонд ООН (ЮНИСЕФ) в Республике Казахстан. Исследование распространенности, глубинных причин и факторов риска и защиты в области суицида и суицидальных попыток в Республике Казахстан», Астана. 2014. С. 97-99.
6. Любов Е.Б. Профилактика суицидов молодых: международный опыт и отечественные резервы (комментарий переводчика // Суицидология. 2014. №4. С. 9-10.
7. Робинсон Дж., Херрман Х. Профилак-тика суицидального поведения молодёжи Австралии // Суицидология. 2014. №4. С. 3-8.
8. Степанов И.А. Суицид. О мерах профилактики суицида среди детей и подростков. Движение Тигель. [Электронный ресурс]. – Режим доступа: URL: http://centercep.ru/stati/8-klinicheskaya-psihologiya-i-psihoterapiya/132-suicid-o-merah-profilaktiki-suicida-sredi-detey-i-podrostkov.html (дата обращения 16.03.17).
9. Холматова К.К., Гржибовский А.М. Панельные исследования и исследования тренда в медицине и общественном здравоохранении // Экология человека. 2016. №10. С. 57-64.
10. Bursztein C., Apter A. Curr Adolescent suicide // Opin Psychiatry. 2009. №22. Р.1-6.
11. Evans E, Hawton K, Rodham K, Deeks J. The prevalence of suicidal phenomena in adolescents: A systematic review of population-based studies // Suicide Life Threat Behav. 2005. №35. Р. 239–250.
12. Kahn J.P., Tubiana A., Cohen R.F., Carli V., Wasserman C., Hoven C., Sarchiapone M., Wasserman D. Important Variables When Screening for Students at Suicidal Risk: Findings from the French Cohort of the SEYLE Study // Int J Environ Res Public Health. 2015. №12. Р. 12277-12290.
13. McKinnon B., Gariépy G., Sentenac M., Elgar F.J. Adolescent suicidal behaviours in 32 low- and middle-income countries // Bull World Health Organ. 2016. №94. Р.340-350 doi: 10.2471/BLT.15.163295.
14. Mok P.L., Antonsen S., Pedersen C.B., Appleby L., Shaw J., Webb R.T. National cohort study of absolute risk and age-specific incidence of multiple adverse outcomes between adolescence and early middle age // BMC Public Health. 2015. №15. Р. 920.
15. Paykel E.S. Suicidal feelings in the general population: A prevalence study // Brit. J. Psychiatry. 1974. №124. P. 460–469.
16. Scowcroft E. Suicide statistics report 2015 Including data for 2011-2013. Samaritans Registered Office. 2015. Р. 40.
17. Suicide. Facts sheets. Reviewed April 2016 [Электронный ресурс]. – Режим доступа: URL:http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs398/en/. (дата обращения 16.03.17).
18. Suicide rates, data by country - [Электронный ресурс]. – Режим доступа: URL: http://apps.who.int/gho/data/node.main.MHSUICIDE?lang=en (дата обращения 16.03.17).
19. World Health Organization. Preventing suicide: A global imperative. 2014. Р. 2-4.
20. Zalsman G., Shoval G., Mansbach-Kleinfeld I., Farbstein I., Kanaaneh R., Lubin G., Apter A. Maternal versus adolescent reports of suicidal behaviors: a nationwide survey in Israel // Eur Child Adolesc Psychiatry. 2016. № 28. Р. 235-239. doi: 10.1016/j.eurpsy.2012.02.009.
21. Zhang P., Roberts R.E., Liu .Z, Meng X., Tang J., Sun L. et al. Hostility, physical aggression and trait anger as predictors for suicidal behavior in Chinese adolescents: A school-based study // PLoS One. 2012. № 7. Р. 31044.