56MnO2 РАДИОБЕЛСЕНДІ ҰНТАҒЫМЕН ІШКІ ӘСЕР ЕТУДЕН КЕЙІН ЕГЕУҚҰЙРЫҚТАР ӨКПЕСІНДЕГІ АКВАПОРИН 1 МЕН 2 ЭКСПРЕССИЯСЫ

Кіріспе: Радионуклид 56Mn (T1/2 = 2,58 сағ) ядролық жарылыстар кезінде көтерілген топырақ шаңы бөлшектерінің нейтрондық белсендендірілуінен кейінгі алғашқы сағаттардағы негізгі нейтронды –белсендендірілген бета- және гамма сәулелендіргіштердің бірі болып табылады. 56MnO2 шаң тәрізді микробөлшектерімен экспозицияны моделдеу мақсатында атом реакторында Mn тұрақты атомдарының нейтронды белсендендірілуі нәтижесінде алынған 56MnO2 диспергирленген ұнтағымен эксперименталды жануарларға әсер етумен тәжірибелер жүргізілді.

Мақсаты. Диспергирленген 56MnO2 ұнтағының егеуқұйрықтардың өкпедегі гендер экспрессиясына әсерін зерттеу.

Материалдар мен әдістер. Зерттеу дизаины: эксперименталды. Қойылған мақсатқа жету үшін салмағы 220-230 г болатын, 10 апталық ақ зертханалық «Wistar» тұқымының 58 егеуқұйрықтарына эксперимент жүргізілді. Егеуқұйрықтар 5 топқа бөлінд: 56MnO2 (0,05 Гр), 56MnO2 (0,11 Гр), MnO260Co және бақылау. Зерттеу 3, 14 және 60 күндері жүргізілді. Статистикалық талдау. Барлық мәндер орташа шама ± стандартты қате (S.E.) түрінде көрсетілген. Экспонирленген және бақылау топтарын салыстыру үшін Стьюденттің t-критерийі қолданылды. Бақылау тобымен салыстырғанда гендер экспрессиясының өзгерісі сенімді болып p <0,01 немесе p <0,05 болған жағдайда статистикалық мәнді деп саналды.

Нәтижелері. Диспергирленген Ішкі сәулелену дозасы 0,05 және 0,11 Гр болатын 56MnO2 ұнтағымен әсер еткеннен кейін AQP1 генінің экспрессиясы алғашқы 3 тәулікте жоғарлады, ал AQP5 генінің экспрессиясы 3, 14 және 60 тәуліктерде де жоғары болды. Ал сыртқы 2 Гр дозадағы 60Co гамма сәулелену бақылау тобымен салыстырғанда бұл гендердің экспрессиясын өзгертпейді. Тек 3-ші тәулікте AQP5 гені экспрессиясы қысқа мерзімге жоғарлады.

Қорытынды. Эксперимент нәтижесі бойынша 56MnO2 микробөлшектерімен әсер ету, тіпті өкпенің аз дозада (0,11 Гр), ішкі сәулеленуі бұл мүшеге біршама биологиялық әсер көрсететіні анықталды. Оған жоғары дозадағы (2 Гр) 60Со гамма сәулеленумен салыстырғанда 56Mn микробөлшектерімен әсер ету тобындағы егеуқұйрықтар өкпесінің AQP5 гендер экспрессиясы деңгейінің ұзақ уақыт бойы өзгеруі дәлел болды.

Ынкар О. Кайрханова 1, httр://оrcid.оrg/0000–0001–9533–1723

Нариаки Фуджимото 2, httр://оrcid.оrg/0000–0002–8570–4001

Найля Ж. Чайжунусова 1, httр://оrcid.оrg/0000–0002–6660–7118

Масахару Хоши 2, httр://оrcid.оrg/0000–0001–6978–0883

Валерий Ф. Степаненко 3, http://orcid.org/0000-0002-3541-0515

1 Семей қаласының Мемлекеттік медицина университеті, Семей қ., Қазақстан;

2 Хиросима Университеті, Хиросима қ., Жапония;

3 Ресей Федерциясының Денсаулық сақтау Министрлігінің «Ұлттық медициналық радиологиялық зерттеу орталығы» Федералды мемлекеттік бюджет мекемесінің филиалы А.Ф. Цыбы атындағы медициналық радиологиялық ғылыми орталығы, Обнинск қ., Ресей Федерциясы.

1.         Степаненко В.Ф., Рахыпбеков Т.К., Каприн А.Д., и др. Облучение экспериментальных животных активирован-ной нейтронами радиоактивной пылью: разработка и реализация метода – первые результаты международного многоцентрового исследования // Радиация и риск. 2016. Том 25. № 4, C. 111-122.

2.         Coggle J.E., Lambert B.E., Moores S.R. Radiation effects in the lung // Environ. Health Persp. 1986. V. 70. P. 261-291.

3.         Dagle G.E., Sanders C.L. Radionuclide injury to the lung // Environ. Health Persp.  1984. V. 55. P. 129-137.

4.         Ding N.H., Li J.J., Sun L.Q. Molecular mechanisms and treatment of radiation-induced lung fibrosis // Curr. Drug Targets. 2013. V. 14. P. 1347-1356.

5.         Directive 2010/63/EU of the European Parliament and the Council of the Office on the protection of animals used for scientific purposes of 22 September 2010 // Offic. J. of the Europ. Union. 2010. L276. P. 33-79. 15.

6.         Down J.D. The nature and relevance of late lung pathology following localised irradiation of the thorax in mice and rats // Brit. J. Cancer Suppl. 1986. V. 7. P. 330-332.

7.         Fujimoto N., Suzuki T., Ohta S., Kitamura S. Identification of rat prostatic secreted proteins using mass spectrometric analysis and androgen-dependent mRNA expression // J. Androl. 2009. V. 30. P. 669-678.

8.         Hahn F.F., Scott B., Lundgren D.L. Comparative stochastic effects of alpha, beta or x-irradiation of the lung of rats // Health phys. 2010. V. 99. P. 363-366.

9.         Imanaka T., Endo S., Tanaka K., Shizuma K. Gamma-ray exposure from neutron-induced radionuclides in soil in Hiroshima and Nagasaki based on DS02 calculations // Radiat. Environ. Bioph. 2008. V. 47, N 3. P. 331-336.

10.     King L.S., Agre P. Pathophysiology of the aquaporin water channels // Ann. Rev. Physiol. 1996. V. 58. P. 619-648.

11.     Marks L.B., Yu X., Vujaskovic Z., Small W., Folz R., Anscher M.S. Radiation-induced lung injury // Semin. Radiat. Oncol. 2003. V. 13. P. 333-345.

12.     Mehta V. Radiation pneumonitis and pulmonary fibrosis in non-small-cell lung cancer: Pulmonary function, prediction, and prevention // Int. J. Radiat. Oncol. Biol. Phy. 2005. V. 63. P. 5–24.

13.     Pohlers D., Brenmoehl J., Löffler I., Müller C.K., Leipner C., Schultze-Mosgau S., Stallmach A., Kinne R.W., Wolf G. TGF-β and fibrosis in different organs - molecular pathway imprints // Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular Basis of Disease. 2009. V. 1792. P. 746-756.

14.     Scott B.R., Hahn F.F., Newton G.J., Snipes M.B., Damon E.G., Mauderly J.L., Boecker B.B., Gray D.H. Experimental studies of the early effects of inhaled beta-emitting radionuclides for nuclear accident risk assessment, Washinton, D.C.: U.S. 1987. Nuclear Regulatory Commission: NUREG/ CR-5067, LMF-117.

15.     Scott B.R., Hahn F.F., Snipes M.B., Newton G.J., Eidson A.F., Mauderly J.L., Boecker B.B. Predicted and observed early effects of combined alpha and beta lung irradiation // Health phys. 1990. V. 59. P. 791-805.

16.     Shichijo K., Fujimoto N., Uzbekov D., Kairkhanova Y., Saimova A., Chaizhunusova N., Sayakenov N., Shabdarbaeva D., Aukenov N., Azimkhanov A., Kolbayenkov A., Mussazhanova A., Niino D., Nakashima M., Zhumadilov K., Stepanenko V., Tomonaga M., Rakhypbekov T., Hoshi M. Internal exposure to neutron-activated 56Mn dioxide powder in Wistar rats – Part 2: Pathological effects // Radiation and Environmental Biophysics. 2017. V. 56, N 1. P. 55–61.

17.     Song Y., Fukuda N., Bai C., Ma T., Matthay Ma., Verkman A.S. Role of aquaporins in alveolar fluid clearance in neonatal and adult lung, and in oedema formation following acute lung injury: studies in transgenic aquaporin null mice // J. physiol. 2000. V. 525. P. 771-779.

18.     Stepanenko V., Rakhypbekov T., Otani K., Endo S., Satoh K., Kawano N., Shichijo K., Nakashima M., Takatsuji T., Sakaguchi A., Kato H., Onda Y., Fujimoto N., Toyoda S., Sato H., Dyussupov A., Chaizhunusova N., Sayakenov N., Uzbekov D., Saimova A., Shabdarbaeva D., Skakov M., Vurim A., Gnyrya V., Azimkhanov A., Kolbayenkov A., Zhumadilov K., Kairikhanova Y., Kaprin A., Galkin V., Ivanov S., Kolyzhenkov T., Petukhov A., Yaskova E., Belukha I., Khailov A., Skvortsov V., Ivannikov A., Akhmedova U., Bogacheva V., Hoshi M. Internal exposure to neutron-activated 56Mn dioxide powder in Wistar rats – Part 1: Dosimetry // Radiat. Environ. Biophys. 2017. V. 56, N 1. P. 47–54.

19.     Sun C.Y., Zhao Y.X., Zhong W., Liu D.W., Chen Y.Z., Qin L.L., Bai L., Liu D. The expression of aquaporins 1 and 5 in rat lung after thoracic irradiation // J. Radiat. Res. 2014. V. 55. P. 683-689.

20.     Tanaka K., Endo S., Imanaka T., Shizuma K., Hasai H., Hoshi M. Skin dose from neutron-activated soil for early entrants following the A-bomb detonation in Hiroshima: contribution from beta and gamma rays // Radiat. Environ. Biophys. 2008. V. 47, N 3. P. 323-330.

21.     Towne J.E., Harrod K.S., Krane C.M., Menon A.G. Decreased expression of aquaporin (AQP)1 and AQP5 in mouse lung after acute viral infection // Am. J. Respir. Cell. Mol. Biol. 2000. V. 22. P. 34-44.

22.     Travis E.L., Harley R.A., Fenn J.O., Klobukowski C.J., Hargrove H.B. Pathologic changes in the lung following single and multi-fraction irradiation // Int. J. Radiat. Oncol. 1977. V. 2. P. 475-490.

23.     Ward W.F., Kim Y.T., Molteni A., Ts'ao C., Hinz J.M. Pentoxifylline does not spare acute radiation reactions in rat lung and skin // Radiat. Res. 1992. V. 129. P. 107-111.

Көрген адамдардың саны: 2380


Библиографиялық сілтемелер

Кайрханова Ы.О., Фуджимото Н., Чайжунусова Н.Ж., Хоши М., Степаненко В.Ф. 56MnO2 радиобелсенді ұнтағымен ішкі әсер етуден кейін егеуқұйрықтар өкпесіндегі аквапорин 1 мен 2 экспрессиясы / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2017. №4. Б. 50-62.

Авторизируйтесь для отправки комментариев