ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ СЕМЕЙ АЙМАҚТА ТҰРАТЫН ТҰРҒЫНДАРДЫҢ ХРОМОСОМДЫ БҰЗЫЛЫСТАРДЫҢ ЖИЫНТЫҚТЫ ЦИТОГЕНЕТИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУІ
Зерттеу объектісі бұрыңғы Семей ядролық полигон іс әрекетінің Қазақстан аймағында тұрған Шығыс-Қазақстан облысы Абай және Бесқарағай аудандарының тұрғындар болып табылады.
Жұмыстың мақсаты: радиациалы ластанған аймақта тұратын тұрғындардың жиынтықты цитогенетикалық зерттеуі.
Жұмыс үдерісінде белгіленген аймақта атмосфералық, жер үстіндегі, астындағы халықтың (екінші, үшінші ұрпақтың) жарылыстардың жүргізген уақытта тұрған ұрпақтары болып табылатын тұлға топтары іріктілген. Олардан биологиялық материалдарды (перифириялық қан) алу жүргізілді fish (in situ гибридизация) және рутинді тәсілдермен хромосомды аберрацияны анықтауға цитогенетикалық зерттеу орындалды.
Жұмыс қорытындысында біз радициялы ластанған аймақта тұрған ұрпақтың хромосомдық аберрация түрлері мен жиілілігін зерттеп анықтадық. Жиынтықты зерттеу жүргізілді және перифириялық қанның лимфоциттерінде анықталған хромосомды бұзылуларға қорытынды берілді, зерттелген аймақта тұрған ұрпақтың инкорпорирленген сәуленің мөлшері саналды.
M. Р. Мадиева, Н. Ж. Чайжунусова,
А. Ж. Саимова, А. Ж. Абылгазинова
Семей қаласының мемлекеттік медицина университеті,
Қазақстан Республикасы
References:
1. Vorobtsova I. E. Genetic and somatic effects of ionizing radiation in humans and animals (comparative aspect) // Radiation biology. Radioecology. 2002. T. 42. № 6. P. 639 - 643.
2. Rossner P., Boffetta P., Ceppi M. et al. Chromosomal abberations in lymphocytes of healthy subjects and risk of cancer // Environ. Health Perspect. 2005. V. 113. № 5. P. 517-520.
3. Neronova E. G., Slozina N. M., Makarova N.V. Cytogenetic disorders and morbidity in Liquidator of Chernobyl accident // Medical Radiology and Radiation Safety. 2008. V.53. №2. P.5-9.
4. Wild C. P., Law G. R., Roman E. Molecular epidemiology and cancer: promising areas for future research in the post-genomic area // Mutat. Res. 2002. V. 499. № 1. P. 3-12.
5. Sorsa M., Wilbourn J., Vainio H. Human cytogenetic damage as a predictor of cancer risk // Mechanisms of carcinogenesis in Risk Identification. Lyon. IARS. 1992. P. 543-554.
6. Report on the research work (intermediate) "Development of science-based technologies to minimize the environmental risk to prevent adverse effects to human health» № state registration 011RK01090, Semey State Medical University. 2012. 54 p.
7. Sevankaev A. B. Actual status of quantitative evaluation of cytogenetic effects at low doses of radiation // Radiobiology and Radioecology. 1991. T. 31. № 4. P. 600-604.
8. Mikhailova G. F. Analysis of the results of cytogenetic studies of people living in radioactively contaminated areas after the Chernobyl accident: author's abstract... doctor. biol. sciences: 03.00.01. Obninsk, 2007. 25 p.
9. Bersimbaev R. I., Lindholm C., Tankimanova M. K., Djansugarova L. B., Mamyrbaeva Z. ZH. Three-generation study of population living in the vicinity of the Semipalatinsk nuclear test-site - biosample database and population characteristics // Helsinki, Finland. 2002. STUK-A191. 32 p.
10. Snegiryova G. P. Effects of exposure to ionizing radiation: cytogenetic changes in human lymphocytes: author's abstract... doctor. biol. sciences: 03.00.01. Moscow, 2009. 44 p.
Библиографиялық сілтемелер
Мадиева M. Р., Чайжунусова Н. Ж., Саимова А. Ж., Абылгазинова А. Ж. Қазақстан Республикасы Семей аймақта тұратын тұрғындардың хромосомды бұзылыстардың жиынтықты цитогенетикалық зерттеуі / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2015. №3. Б. 57-63.