АЗДАҒАН ДОЗА ДИАПАЗОНЫНДА СӘУЛЕЛЕНУ ӘСЕРІНЕ ҰШЫРАҒАН ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ ВЕГЕТАИВТІ СТАТУСЫН БАҒАЛАУ
Кіріспе: Сәулеленудің аздаған дозасы нейроэндокринді кешенмен әсіресе вегатативті жүйке жүйесімен бақыланатын физиологиялық механизмдердің жалпы реттелуінің бұзылысын және бейімделу процесснің тиімділігінің төмендеуін шақыруы мүмкін. Мақсат: Аздаған доза диапазонында сәулелік әсерге ұшыраған Шығыс Қазақстан тұрғындарының вегетативті статусын бағалау. Әдістері: ШҚО Абай ауданының, ШҚО Бородулиха ауданының, ШҚО Күрішім ауданының тұрғындарына зерттеу жүргізілді. Іріктеменің жалпы көлемі 700 адамды құрады. Аздаған доза диапазонында сәулелік әсерге ұшыраған тұлғалардың вегетативті статусын бағалау үшін бізбен Кердо индексін анықтау, Ашнер-Даньинии сынамасы, ортостатикалық сынама алынып ВРС-спектометриясы жүргізілді. Қосылу критерилері: жас мөлшері 18-50 жас, ССЯПтың әсер ету аумағында тұрып жатқандығының заңды түрде расталуы. Алынып тасталу критериі: ОЖЖ-нің органикалық зақымдануы, декомпенсация сатысындағы соматикалық сырқат. Бақылау тобы - ШҚО Күрішім ауданының тұрғындары. Зерттеу дизайны – көлденең. Статистикалық өңделу: IBM SPSS Statistics 20.0 зерттелетін белгілердің қалыпты топтастырылуын және сипаттамалы статистикалық сандық ауыспалыларды бағалаумен бірге алғанда. Сапалы ауыспалылар абсолюттік сандар арқылы және олардың пайыздарымен берілген. Топтардағы айырмашылықтар бағасы критериімен анықталған. Нәтижелер. Вегетативті баланстың парасимпатикалық бағыттағы вегетативті дисфункция түріндегі бұзылыстары, вегетативті тонустың, вегетативті реактивтіліктің, сонымен қатар 18-29 жастық топтарының тұлғаларында парасимпатикалық бағыттағы қан айналым жүйесінің регуляциясының бұзылысы анықталды, сол кезекте егде топ өкілдерінде симпатотоникалық бағыт әсерінің жоғарлауы байқалды. Қорытынды: ШҚО Абай, Бородулиха ауданының сәулелік әсерге ұшыраған тұрғындарының денсаулық жағдайының анализі парасимпатикалық бағыттағы вегетативті регуляцияның бұзылысы бар тұлғалардың көбейуімен байқалатын (р<0.05; 0,05) организмнің спецификалық емес резистенттілігінің бұзылысының белгілерін көрсетті.
Людмила М. Пивина 1, Юлия М. Семенова 1, Ерсин Т. Жунусов 1, Толкын А. Булегенов 1, Альмира М. Манатова 1, Татьяна И. Белихина 1, Айгерим С. Абишева 1, Айжан Т. Шаханова 1, Тамара Жунусова 2 1 Семей қаласының мемлекеттік медицина университеті, Семей қ., Қазақстан Республикасы; 2 Норвегия радиациялық қорғау институты, Осло қ., Норвегия.
1. Гайдук В.Н., Русецкая В.Г., Лазюк Д.Г., Крушевская Т.В. и соавт. Итоги и перспективы кардиологических исследований у лиц, пострадавших в результате катастрофы на ЧАЭС // Медико-биол. аспекты аварии на ЧАЭС. 1998. №2. С. 3-8 2. Дворников А.В., Мухина И.В., Крылов В.Н. Измерение вариабельности сердечного ритма в условиях эмоционального стресса у крыс на фоне введения блокатора бета 1-адренорецепторов // Нижегород. мед. журн. 2003. №1. С. 8 - 12. 3. Источник: «Здоровое Сердце», https://zdse.ru/diagnostika/ortostaticheskaya-proba (Дата обращения: 20.09.2018) 4. Киреева Е.Б., Парцерняк С.А., Карамуллин М.А., Парцерняк А.С. Комплексная коррекция нарушений нейровегетативной регуляции при полиморбидной сердечно-сосудистой патологии у ликвидаторов последствий аварии на Чернобыльской атомной электростанции в отдаленном периоде // Артериальная гипертензия. 2012. Том 18, № 4. С. 349-357. 5. Литвиненко Т.М., Семенова Ю.В., Тахауов Р.М., Карпов А.Б. Оценка абсолютного, относительного и атрибутивного риска развития острого инфаркта миокарда среди персонала радиационно-опасных производств и населения, проживающего в зоне их расположения // Здоровье работающего населения: материалы 39-й науч.-практ. конф. - Новокузнецк, 2004. С. 125–127. 6. Молдагалиев Т.М., Семенова Ю.М. Анализ и оценка нарушений вегетативной регуляции среди лиц с соматоформными расстройствами и проживающих на территориях, прилегающих к Семипалатинскому ядерному полигону // Наука и здравоохранение. 2014. №2. С.16-19. 7. Молдагалиева Ж.Т., Кулабухова Н.С., Гусев Б.И., Токанов А.М., Шагиева Д.Ш., Рыженкова О.Н., Щербакова С.В., Белихина Т.И., Мансарина А.Е. Оценка вегетативного тонуса, вегетативной реактивности и вегетативного сопровождения деятельности организма среди населения Восточно-Казахстанской области, подвергавшегося облучению в результате испытания ядерного оружия // Наука и здравоохранение. 2007. №1, С.105-107. 8. Мулдагалиев Т.Ж., Масалимов Е.Т., Токанов А.М., Байбусинова Ж.Т., Булеуханова Р.Т., Баспакова А.М. Состояние вегетативного гомеостаза среди экспонированного радиацией населения Восточно-Казахстанской области и их потомков в отдаленном периоде после формирования доз облучения // Медицинский журнал Западного Казахстана. 2012. № 4 (36). С. 54-58. 9. Наумова Г.И. Влияние малых доз ионизирующей радиации на вегетативную систему человека // Здравоохранение. 1999. № 1. С. 31–33. 10. Пивина Л.М., Белихина Т.И., Кошпесова Г.К., Болеуханова Р.Т., Керимкулова А.С., Маркабаева А.М., Каскабаева А.Ш. Тематический регистр болезней системы кровообращения жителей казахстана, подвергшихся радиационному воздействию // Наука и здравоохранение. 2013. №4.С. 13-17 11. Степанова Е.И. Функциональное состояние кардиореспираторной системы детей из регионов, пострадавших вследствие аварии на ЧАЭС // Педиатрия. 1994. № 4. С. 88–90. 12. Торубаров Ф.С., Зверева З.Ф. Оценка риска сосудистых заболеваний головного мозга у лиц, подвергающихся воздействию от источников внешнего и внутреннего облучения // Медицинская радиология и радиационная безопасность. 2005.Т.50, №2. С. 25-31. 13. Azizova T.V., Grigorieva E.S., Hunter N., Pikulina M.V., Moseeva M.B. Risk of mortality from circulatory diseases in Mayak workers cohort following occupational radiation exposure // J Radiol Prot. 2015. №35. Р.517-538. 14. Balmukhanov S.B., Abdrakhmanov J.N, Balmukhanov T.S., Gusev B.I., Kurakina N.N., Raisov T.G. Medical Effects and Dosimetric Data from Nuclear Tests at the Semipalatinsk Test Site // Technical Report for Defense Threat Reduction Agency. June 2006. 124 p. 15. Gordeev K., Shinkarev S., Ilyin L., Bouville A., Hoshi M., Luckyanov N., Simon S.L. Retrospective dose assessment for the population living in areas of local fallout from the Semipalatinsk nuclear test site Part I: External exposure // J Radiat Res. 2006. № 47 (Suppl.A), A129-136 16. Heart rate variability. Standards of measurement, physiological interpretation and clinical use. Task Force of the European Society of Cardiology and the North American Society of Pacing and Electrophysiology // Circulation. 1996. Vol. 93, № 5. P. 1043–1065. 17. Kérdö I. Ein aus Daten der Blutzirkulation kalkulierter Index zur Beurteilung der vegetativen Tonuslage // Acta neurovegetativa. 1966. № 2. S. 250—268. 18. Nugent R.W., Zhumadilov Z.S., Gusev B.I., Hoshi M. Health Effects of Radiation Associated with Nuclear Weapons Testing at the Semipalatinsk Test Site // Nakamoto Sogo Printing, 2000. Hiroshima, Japan. 19. Rozenson R.I., Tchaijunusova N.Zh, Gusev B.I. Late effects of exposure to ionizing radiation – Studies of the resident population in the Semipalatinsk area. In: Proceedings of the Hiroshima University RINMB Report 36. 1995. Hiroshima. 20. Stepanova I, Berezovs'kyĭ V., Kolpakov I., Kondrashova V.H. Lytvynets' O.M. Endothelium dependent vascular reactivity and autonomic homeostasis in children living in radiation-contaminated areas // Lik Sprava. 2013. №2, Р.32-38. References: 1. Gayduk V.N., Rusetskaya V.G., Lazyuk D.G., Krushevskaya T.V. i soavt: Itogi i perspektivy kardiologicheskikh issledovaniy u lits, postradavshikh v rezul'tate katastrofy na ChAES [Results and prospects of cardiological research in persons affected by the Chernobyl disaster]. Mediko-biol. aspekty avarii na ChAES [Medico-biol. aspects of the Chernobyl accident.]. 1998. №2. pp. 3-8 [in Russian] 2. Dvornikov A. V., Mukhina I. V., Krylov V. N. Izmerenie variabel'nosti serdechnogo ritma v usloviyakh emotsional'nogo stressa u krys na fone vvedeniya blokatora beta 1-adrenoretseptorov [Measurement of heart rate variability under conditions of emotional stress in rats on the background of the introduction of the beta 1-adrenoreceptor blocker]. Nizhegorod. med.zhurn. [Nizhegorod. medical journ]. 2003. № 1. pp. 8 - 12. [in Russian] 3. «Zdorovoe Serdtse» [Healthy heart], ttps://zdse.ru/diagnostika/ortostaticheskaya-proba, 20.09.2018 [in Russian] 4. Kireeva E.B., Partsernyak S.A., Karamullin M.A., Partsernyak A.S. Kompleksnaya korrektsiya narusheniy neyrovegetativnoy regulyatsii pri polimorbidnoy serdechno-sosudistoy patologii u likvidatorov posledstviy avarii na Chernobyl'skoy atomnoy elektrostantsii v otdalennom periode [Comprehensive correction of disorders in neurovegetative regulation at polymorbid cardiovascular pathology in liquidators as the consequences of the accident at the Chernobyl nuclear power plant in the remote period]. Arterial'naya gipertenziya [Arterial Hypertension]. 2012. Tom 18, № 4. pp. 349-357. [in Russian] 5. Litvinenko T.M., Semenova Yu.V., Takhauov R.M., Karpov A.B. Otsenka absolyutnogo, otnositel'nogo i atributivnogo riska razvitiya ostrogo infarkta miokarda sredi personala radiatsionno-opasnykh proizvodstv i naseleniya, prozhivayushchego v zone ikh raspolozheniya [Assessment of the absolute, relative and attributive risk of acute myocardial infarction in the personnel of radiation-hazardous production and the population living in the area of their location]. Zdorov'e rabotayushchego naseleniya: materialy 39-y nauch.-prakt. konf. - Novokuznetsk, 2004. pp. 125–127. [in Russian] 6. Moldagaliev T.M., Semenova Yu.M. Analiz i otsenka narusheniy vegetativnoy regulyatsii sredi lits s somatoformnymi rasstroystvami i prozhivayushchikh na territoriyakh, prilegayushchikh k Semipalatinskomu yadernomu poligonu [Analysis and assessment of autonomic regulation disorders among people with somatoform violations living in the territories adjacent to the Semipalatinsk nuclear test site]. Nauka i zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2014. №2. pp.16-19. [in Russian] 7. Moldagalieva Zh.T., Kulabukhova N.S., Gusev B.I., Tokanov A.M., Shagieva D.Sh., Ryzhenkova O.N., Shcherbakova S.V., Belikhina T.I., Mansarina A.E. Otsenka vegeta-tivnogo tonusa, vegetativnoy reaktivnosti i vegetativ-nogo soprovozhdeniya deyatel'nosti organizma sredi naseleniya Vostochno-Kazakhstanskoy oblasti, podvergavshegosya oblucheniyu v rezul'tate ispytaniya yadernogo oruzhiya [Evaluation of vegetative tonus, vegetative reactivity and vegetative support of an organism's activity in the population of the East Kazakhstan region exposed to radiation as a result of testing a nuclear weapon]. Nauka i zdravookhranenie [Science & Healthcare]. №1, 2007. рр.105-107. [in Russian] 8. Muldagaliev T.Zh., Masalimov E.T., Tokanov A.M., Baybusinova Zh.T., Buleukhanova R.T., Baspakova A.M. Sostoyanie vegetativnogo gomeostata sredi eksponirovannogo radiatsiey naseleniya Vostochno-Kazakhstanskoy oblasti i ikh potomkov v otdalennom periode posle formirovaniya doz oblucheniya [The state of vegetative homeostasis in the exposed to radiation population of East Kazakhstan region and their descendants in the remote period after the formation of radiation doses] Meditsinskiy zhurnal Zapadnogo Kazakhstana [Medical Journal of Western Kazakhstan]. 2012. № 4 (36). рр. 54-58. [in Russian] 9. Naumova G.I. Vliyanie malykh doz ioniziruyushchey radiatsii na vegetativnuyu sistemu cheloveka [Effect of low doses of ionizing radiation on the human vegetative system]. Zdravookhranenie [The Healthcare]. 1999. № 1. pp. 31–33. [in Russian] 10. Pivina L.M., Belikhina T.I., Koshpesova G.K., Boleukhanova R.T., Kerimkulova A.S., Markabaeva A.M., Kasabaeva A.Sh. Tematicheskiy registr bolezney sistemy krovoobrashcheniya zhiteley Kazakhstana, podvergshikhsya radiatsionnomu vozdeystviyu [Thematic register of cardiovascular diseases of the Kazakhstan population exposed to radiation]. Nauka i zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2013. №4.pp. 13-17 [in Russian] 11. Stepanova E.I. Funktsional'noe sostoyanie kardiorespiratornoy sistemy detey iz regionov, postradavshikh vsledstvie avarii na ChAES [The functional state of the cardiorespiratory system of children from regions affected by the Chernobyl accident]. Pediatriya [Pediatry]. 1994. № 4. pp. 88–90. [in Russian] 12. Torubarov F.S., Zvereva Z.F. Otsenka riska sosudistykh zabolevaniy golovnogo mozga u lits, podvergayushchikhsya vozdeystviyu ot istochnikov vneshnego i vnutrennego oblucheniya [Risk assessment of brain vascular diseases in the persons exposed to external and internal radiation]'. Meditsinskaya radiologiya i radiatsionnaya bezopasnost. [Medical Radiology and Radiation Safety] 2005.T.50, №2. pp. 25-31. [in Russian] 13. Azizova T.V., Grigorieva E.S., Hunter N., Pikulina M.V., Moseeva M.B. Risk of mortality from circulatory diseases in Mayak workers cohort following occupational radiation exposure. J Radiol Prot. 2015. №35. R.517-538. 14. Balmukhanov S.B., Abdrakhmanov J.N, Balmukhanov T.S., Gusev B.I., Kurakina N.N., Raisov T.G. Medical Effects and Dosimetric Data from Nuclear Tests at the Semipalatinsk Test Site. Technical Report for Defense Threat Reduction Agency. June 2006. 124 p. 15. Gordeev K., Shinkarev S., Ilyin L., Bouville A., Hoshi M., Luckyanov N., Simon S.L. Retrospective dose assessment for the population living in areas of local fallout from the Semipalatinsk nuclear test site Part I: External exposureю. J Radiat Res. 2006. № 47 (Suppl.A), A129-136 16. Heart rate variability. Standards of measurement, physiological interpretation and clinical use. Task Force of the European Society of Cardiology and the North American Society of Pacing and Electrophysiology. Circulation. 1996. Vol. 93, № 5. P. 1043–1065. 17. Kérdö I. Ein aus Daten der Blutzirkulation kalkulierter Index zur Beurteilung der vegetativen Tonuslage. Acta neurovegetativa. 1966. № 2. рр. 250—268. 18. Nugent R.W., Zhumadilov Z.S., Gusev B.I., Hoshi M. Health Effects of Radiation Associated with Nuclear Weapons Testing at the Semipalatinsk Test Site. Nakamoto Sogo Printing, 2000. Hiroshima, Japan, рр170. 19. Rozenson R.I., Tchaijunusova N.Zh, Gusev B.I. Late effects of exposure to ionizing radiation – Studies of the resident population in the Semipalatinsk area. In: Proceedings of the Hiroshima University RINMB Report 36. 1995. Hiroshima. 20. Stepanova I, Berezovs'kyĭ V., Kolpakov I., Kondrashova V.H., Lytvynets' O.M. Endothelium dependent vascular reactivity and autonomic homeostasis in children living in radiation-contaminated areas. Lik Sprava. 2013. №2, R.32-38.
Көрген адамдардың саны: 379

Түйенді сөздер:

Библиографиялық сілтемелер

Пивина Л.М., Семенова Ю.М., Жунусов Е.Т., Булегенов Т.А., Манатова А.М., Белихина Т.И., Абишева А.С., Шаханова А.Т., Жунусова Т. Оценка вегетативного статуса жителей восточно-Казахстанской области, подвергшихся радиационному воздействию в диапазоне малых доз / / Наука и Здравоохранение. 2018. 5 (Т.20). С. 96-104. Pivina L.M., Semenova Yu.M., Zhunussov Ye.T., Bulegenov T.A., Manatova A.M., Belikhina T.I., Abisheva A.S., Shakhanova A.T., Zhunussova T. Assessment of the vegetative status of residents of the East Kazakhstan region, exposed to radiationIn the range of small doses. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2018, (Vol.20) 5, pp. 96-104. Пивина Л.М., Семенова Ю.М., Жунусов Е.Т., Булегенов Т.А., Манатова А.М., Белихина Т.И., Абишева А.С., Шаханова А.Т., Жунусова Т. Аздаған доза диапазонында сәулелену әсеріне ұшыраған Шығыс Қазақстан облысының тұрғындарының вегетаивті статусын бағалау / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2018. 5 (Т.20). Б. 96-104.

Авторизируйтесь для отправки комментариев