үлкен депрессивтік бұзылыс, жалпыланған мазасыздық бұзылысы, зардап шеккен тұрғындар, Семей ядролық полигоны.

СЕМЕЙ ЯДОРЛЫҚ ПОЛИГОН ҚЫЗМЕТІ САЛДАРЫНАН ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ СӘУЛЕГЕ ШАЛДЫҚҚАН ТҰРҒЫНДАРЫ АРАСЫНДА ДЕПРЕССИЯ МЕН МАЗАСЫЗДЫҚТЫҢ ТАРАЛУЫ ЖӘНЕ АУЫРЛЫҚ ДЕҢГЕЙІ

Автор (лар): Семенова Ю.М., Пивина Л.М., Жунусов Е. Т., Булегенов Т.А., Манатова А.М., Белихина Т.И., Адиева М.К., Шаханова А.Т., Жунусова Т.

DOI: 10.34689/SH.2018.20.5.013

Ашу PDF түрінде жүктеу

Кіріспе: Қоршаған орта факторларының тұрғындардың психикалық денсаулығына әсер етуін зерттеу осы заманғы ғалымдарының арасында кең таралған әдіс болып саналады, өз кезегінде психикалық денсаулық жағдайын индивидуалды және популяциялық деңгейде сиппаттауға мүмкіндік береді. Психикалық денсаулық жағадайын бағалау денсаулық бұзылысының біріншілік және екіншілік алдын-алу бағдарламасын жасап шығаруда ауадай қажет. Семей ядролық полигонының (ССЯП) жабылуына қарамастан 1989 жылы көптеген әлеуметтік, демографиялық және экономикалық сұрақтар шешусіз қалды. БАК-да шынайы радиоэкологиялық жағдайды дәйексіз суреттейтін ақппарттардың туындауына байланысты сонымен қатар сәулелік әсердің тұрғындар денсаулығына әсері салдарынан полигонға жапсарлас орналасқан аумақтарда психологиялық қауырттылықтың асқынуы байқалуда. Мақсат: көп жылдық ССЯП-нының сынағынан зардап шеккен Абай және Бородулиха аудандарының тұрғындары арасындағы депресивті бұзылыстар және мазасыздықтың таралуы мен ауырлығын экологиялық жағынан қолайлы болып келетін Күрішім ауданының тұрғындары жағдайымен салыстыра отырып зерттеу. Материалдар мен әдістер: Берілген зерттеудің дизайны көлденең болды. Алға қойған мақсатқа қол жету үшін біз Шығыс Қазақстан тұрғындары арасынан радиационды маршрутқа сәйкес зерттеу тобын жинақтадық. Абай ауданы бойынша іріктеме көлемі 222 адамды құрады, Бородулиха ауданы бойынша -233 адамды құрады, Күрішім ауданы бойынша (бақылау тобы) -245 адамды құрады. Депрессивті бұзылыстар мен мазасыздықты анықтау және ауырлығын бағалау үшін PHQ-9 және GAD-7 шкалалары сәйкесінше қолданылды нәтижелердің статистикалық өңделуі SPSS (Statistical Package for Social Sciences) бағдарламасының статистикалық пакеті Windows –ке арналған (ГМУ г.Семей) 20.0 нұсқасы көмегімен жүргізілді. Пирсон Хи-квадраты номиналды ауыспалылардың қос тәуелсіз топтарын салыстыруда қолданды. Мәнділік деңгейі 5 % болғанда топтар арасындағы айырмашылықтар дәйекті болып есептелінді. Нәтижелер:Үлкен депрессивті бұзылыстардың (ҮДБ) тарамдылығын PHQ-9 шкаласымен зерттеу бұзылыстың ең төменгі деңгейі (0-4 балл) Күрішім ауылының тұрғындары арасында (199 адам - 81,2%) Абай және Бородулиха аудандарымен салыстырғанда (65,7% және 65,8% сәйкесінше). Дәл сондай заңдылық ынсапты (10-14 балл), ауыр (15-19 балл) және өте ауыр (20-27 балл) депрессия деңгейінде байқалды: олардың жиілігі бақылау тобында негізгі топтармен салыстырғанда төмен болды. Зерттеу топтарындағы Жалпыланған мазасыздық бұзылысы (ЖМБ) Абай ауданы тұрғындары арасында да Бородулиха ауданының тұрғындары арасында бақылау көрсеткіштерімен салыстырғанда (23,2%,23,4%,13,1% ұстамды деңгейге сәйкесінше және 4,3%, 3,6%, 2,9% орташа деңгейдің мазасыздығына сәйкесінше) мазасыздықтың ұстамды және орташа деңгей көрсеткішінің айтарлықтай жоғарлауын көрсетті. Тұжырым: Зерттеуіміздің барысында алынған нәтижелер эколлогиялық қолайсыз аумақта ұзақ уақыт өмір сүру салдарынан сәулелену фактор әсеріне ұшырау радиациямен экспонатталған тұлғалар арасындағы үлкен депрессивті және жалпыланған мазасыздық бұзылыстарының таралу мен айқындылық көрсеткіштеріне жағымсыз әсер етеді деген гипотезаны растайды.

Юлия М. Семенова 1, Людмила М. Пивина 1, Ерсин Т. Жунусов 1, Толкын А. Булегенов 1, Альмира М. Манатова 1, Татьяна И. Белихина 1, Мадина К. Адиева 1, Айжан Т. Шаханова 1, Тамара Жунусова 2 1 Семей қаласының мемлекеттік медицина университеті, Семей қ., Қазақстан Республикасы; 2 Норвегия радиациялық қорғау институты, Осло қ., Норвегия.

1. Гржибовский А.М., Иванов С.В. Поперечные (одномоментные) исследования в здравоохранении // Наука и Здравоохранение. 2015. № 2. С. 5-18. 2. Гржибовский А.М., Иванов С.В., Горбатова М.А. Описательная статистика с использованием пакетов статистических программ Statistica и SPSS // Наука и Здравоохранение. 2016. № 1. С. 7-23. 3. Манатова А.М., Семенова Ю.М., Пивина Л.М., Белихина Т.И., Булегенов Т.А. Оценка качества жизни у потомков лиц, подвергшихся облучению в результате испытаний ядерного оружия в Казахстане // Медицинские новости Грузии. 2018. 279. С. 184-190. 4. Bauer S., Gusev B., Belikhina T., Moldagaliev T., Apsalikov K. The Legacies of Soviet Nuclear Testing in Kazakhstan: Fallout, Public Health and Societal Issues. In D. Oughton & S. O. Hansson (Eds.), Social and Ethical Aspects of Radiation Risk Management // Elsevier Science. 2013: 239-258. 5. Bauer S, Gusev BI, Pivina LM, Apsalikov KN, Grosche B. Radiation exposure due to local fallout from Soviet atmospheric nuclear weapons testing in Kazakhstan: solid cancer mortality in the Semipalatinsk historical cohort, 1960-1999 // Radiat Res. 2005 Oct;164(4 Pt 1):409-19. 6. Brook J.R., Setton E.M., Seed E., Shooshtari M., Doiron D. The Canadian Urban Environmental Health Research Consortium – a protocol for building a national environmental exposure data platform for integrated analyses of urban form and health // BMC Public Health. 2018 Jan 8;18(1):114. 7. Catherine А., Tatibekov В. Characteristics of Migration in Kazakhstan. Europe-Asia Studies: Society, Polity, Culture. 2006; 1(53): 101–7. 8. Drozdovitch V., Schonfeld S., Akimzhanov K., Aldyngurov D., Land C.E., Luckyanov N., Mabuchi K., Potischman N., Schwerin M.J., Semenova Y., Tokaeva A., Zhumadilov Z., Bouville A., Simon S.L. Behavior and food consumption pattern of the population exposed in 1949-1962 to fallout from Semipalatinsk nuclear test site in Kazakhstan // Radiat Environ Biophys. 2011 Mar; 50(1):91-103. 9. Grosche B., Lackland D.T., Land C.E., Simon S.L., Apsalikov K.N., Pivina L.M., et al. Mortality from cardiovascular diseases in the Semipalatinsk historical cohort, 1960-1999, and its relationship to radiation exposure // Radiat Res. 2011; 176(5): 660-9. 10. Gordeev K., Vasilenko I., Lebedev A., Bouville A., Luckyanov N., Simon S.L. et al. Fallout from nuclear tests: dosimetry in Kazakhstan // Radiat Environ Biophys. 2002; 41:61–7. 11. Hoffmann F.O., Apostonaei A.I., & Thomas B.A. A perspective on public concerns about exposure to fallout from the production and testing of nuclear weapons // Health Physics. 2002; 82:736–748. 12. Ibrayeva Zh., Aldyngurov D., Myssayev A., Meirmanov S., Zhanaspayev M., Khismetova Z., Muzdubayeva Zh., Smail E., Yurkovskaya O., Pivina L., Semenova Y., Depression, Anxiety and Somatic Distress in Domestic and International Undergraduate Medical Students in Kazakhstan // Iran J Public Health. 2018. 47 (6), 919-921. 13. Kakimov A., Yessimbekov Z., Kakimova Z., Bepeyeva A., Stuart M. Cs-137 in milk, vegetation, soil, and water near the former Soviet Union's Semipalatinsk Nuclear Test Site // Environ Sci Pollut Res Int. 2016 Mar;23(5):4931-7. 14. Kawano N., Hirabayashi K., Motsuo M., Taooka Y., Hiraoka T., Apsalikov K. Human Suffering Effects of Nuclear Tests at Semipalatinsk, Kazakhstan: Established On the Basis of Questionnaire Surveys // Journal of Radiation Research. 2006;47:Suppl, A209–A217. 15. Markabayeva A., Bauer S., Pivina L., Bjørklund G., Chirumbolo S., Kerimkulova A., Semenova Y., Belikhina T. Increased prevalence of essential hypertension in areas previously exposed to fallout due to nuclear weapons testing at the Semipalatinsk Test Site, Kazakhstan // Environ Res. 2018 Jul 9;167:129-135. 16. Oe M., Fujii S., Maeda M., et al. Three-year trend survey of psychological distress, posttraumatic stress, and problem drinking among residents in the evacuation zone after the Fukushima Daiichi Nuclear Power Plant accident [The Fukushima Health Management Survey] // Psychiatry Clin Neurosci. 2016;70:245-252. 17. Pivina L.M., Semenova Yu.M., Rakhypbekov T.K., Dyussupov Alt.A., Belikhina T.I., Manatova A.M. Prevalence of depression in the offspring of people exposed to radiation in East // European Journal of Public Health. 2017; 27, Supplement 3:388. 18. Schwerin M., Schonfeld S., Drozdovitch V., Akimzhanov K., Aldyngurov D., Bouville A., Land C., Luckyanov N., Mabuchi K., Semenova Y., Simon S., Tokaeva A., Zhumadilov Z., Potischman N. The utility of focus group interviews to capture dietary consumption data in the distant past: dairy consumption in Kazakhstan villages 50 years ago // J Dev Orig Health Dis. 2010 Jun;1(3):192-202. 19. Skvortsov V., Ivannikov A., Tikunov D., Stepanenko V., Borysheva N., Orlenko S. Considerations regarding the implementation of EPR dosimetry for the population in the vicinity of Semipalatinsk nuclear test site based on experience from other radiation accidents // J Radiat Res. 2006 Feb;47 Suppl A:A61-9. 20. Stawkowski M.E. “I am a radioactive mutant”: Emergent biological subjectivities at Kazakhstan’s Semipalatinsk Nuclear Test. American Ethnologist. 2016;43(1):144-157. 21. Takamura N., Yamashita S., Namba H., Alipov G., Ito M., Sekine I., Espenbetova M., Raisov T., Gusev B. Need for investigation of thyroid disease around Semipalatinsk nuclear testing site, Kazakhstan. Thyroid. 1998 Jul;8(7):635-6. 22. Yabe H., Suzuki Y., Mashiko H., Nakayama Y., Hisata M., Niwa S. Psychological distress after the Great East Japan Earthquake and Fukushima Daiichi Nuclear Power Plant accident: results of a mental health and lifestyle survey through the Fukushima Health Management Survey in FY2011 and FY2012. Fukushima J Med Sci. 2014;60:57-67. References: 1. Grjibovski A.M., Ivanov S.V. Poperechnye (odnomomentnye) issledovaniya v zdravookhranenii [Cross-sectional studies in health sciences]. Nauka I Zdravookhranenie [Science and Healthcare]. 2015. №2. P. 5-18. [in Russian] 2. Grjibovski A.M., Ivanov S.V., Gorbatova M.A. Opisatel’naya statistika s ispol’ovaniyem paketov statisticheskikh program Statistica I SPSS [Descriptive statistics using STATISTICA and SPSS Software]. Nauka I Zdravoohranenie [Science and Healthcare]. 2016. №1. P. 7-23. [in Russian] 3. Manatova A.M., Semenova Yu.M., Pivina L.M., Belikhina T.I., Bulegenov T.A. Otsenka kachestva zhizni u potomkov lits podvergschihsya oblucheniyu v rezultate ispytanii yadernogo oruzhiya v Kazakhstane [Evaluation of quality of life in the offsprings of people exposed to radiation due to nuclear weapons tests in Kazakhstan]. Meditsinskie novosti Gruzii [Georgian Med News.]. 2018 Jun;(279). P. 184-190. [in Russian] 4. Bauer S., Gusev B., Belikhina T., Moldagaliev T., Apsalikov K. The Legacies of Soviet Nuclear Testing in Kazakhstan: Fallout, Public Health and Societal Issues. In D. Oughton & S. O. Hansson (Eds.), Social and Ethical Aspects of Radiation Risk Management. Elsevier Science. 2013: 239-258. 5. Bauer S., Gusev B.I., Pivina L.M., Apsalikov K.N., Grosche B. Radiation exposure due to local fallout from Soviet atmospheric nuclear weapons testing in Kazakhstan: solid cancer mortality in the Semipalatinsk historical cohort, 1960-1999. Radiat Res. 2005 Oct;164(4 Pt 1):409-19. 6. Brook J.R., Setton E.M., Seed E., Shooshtari M., Doiron D. The Canadian Urban Environmental Health Research Consortium – a protocol for building a national environmental exposure data platform for integrated analyses of urban form and health. BMC Public Health. 2018 Jan 8;18(1):114. 7 Catherine А, Tatibekov В. “Characteristics of Migration in Kazakhstan.” Europe-Asia Studies: Society, Polity, Culture. 2006; 1(53): 101–7. 8. Drozdovitch V., Schonfeld S., Akimzhanov K., Aldyngurov D., Land C.E., Luckyanov N., Mabuchi K., Potischman N., Schwerin M.J., Semenova Yu., Tokaeva A., Zhumadilov Z., Bouville A., Simon S.L. Behavior and food consumption pattern of the population exposed in 1949-1962 to fallout from Semipalatinsk nuclear test site in Kazakhstan. Radiat Environ Biophys. 2011 Mar;50(1):91-103. 9. Grosche B., Lackland D.T., Land C.E., Simon S.L., Apsalikov K.N., Pivina L.M., et al. Mortality from cardiovascular diseases in the Semipalatinsk historical cohort, 1960-1999, and its relationship to radiation exposure. Radiat Res. 2011; 176(5): 660-9. 10. Gordeev K., Vasilenko I., Lebedev A., Bouville A., Luckyanov N., Simon S.L. et al. Fallout from nuclear tests: dosimetry in Kazakhstan. Radiat Environ Biophys. 2002; 41:61–7. 11. Hoffmann F.O., Apostonaei A.I., & Thomas B.A. (2002). A perspective on public concerns about exposure to fallout from the production and testing of nuclear weapons. Health Physics. 2002; 82:736–748. 12. Ibrayeva Zh., Aldyngurov D., Myssayev A., Meirmanov S., Zhanaspayev M., Khismetova Z., Muzdubayeva Zh., Smail E., Yurkovskaya O., Pivina L., Semenova Y. Depression, Anxiety and Somatic Distress in Domestic and International Undergraduate Medical Students in Kazakhstan. Iran J Public Health. 2018. 47 (6), 919-921. 13. Kakimov A., Yessimbekov Z., Kakimova Z., Bepeyeva A., Stuart M. Cs-137 in milk, vegetation, soil, and water near the former Soviet Union's Semipalatinsk Nuclear Test Site. Environ Sci Pollut Res Int. 2016 Mar; 23(5):4931-7. 14. Kawano N., Hirabayashi K., Motsuo M., Taooka Y., Hiraoka T., Apsalikov K. Human Suffering Effects of Nuclear Tests at Semipalatinsk, Kazakhstan: Established On the Basis of Questionnaire Surveys. Journal of Radiation Research. 2006;47:Suppl, A209–A217. 15. Markabayeva A., Bauer S., Pivina L., Bjørklund G., Chirumbolo S., Kerimkulova A., Semenova Y., Belikhina T. Increased prevalence of essential hypertension in areas previously exposed to fallout due to nuclear weapons testing at the Semipalatinsk Test Site, Kazakhstan. Environ Res. 2018 Jul 9;167:129-135. 16. Oe M., Fujii S., Maeda M., et al. Three-year trend survey of psychological distress, posttraumatic stress, and problem drinking among residents in the evacuation zone after the Fukushima Daiichi Nuclear Power Plant accident [The Fukushima Health Management Survey]. Psychiatry Clin Neurosci. 2016;70:245-252. 17. Pivina L.M., Semenova Yu.M., Rakhypbekov T.K., Dyussupov Alt.A., Belikhina T.I., Manatova A.M. Prevalence of depression in the offspring of people exposed to radiation in East. European Journal of Public Health. 2017; 27, Supplement 3:388. 18. Schwerin M., Schonfeld S., Drozdovitch V., Akimzhanov K., Aldyngurov D., Bouville A., Land C., Luckyanov N., Mabuchi K., Semenova Y., Simon S., Tokaeva A., Zhumadilov Z., Potischman N. The utility of focus group interviews to capture dietary consumption data in the distant past: dairy consumption in Kazakhstan villages 50 years ago. J Dev Orig Health Dis. 2010. Jun;1(3):192-202. 19. Skvortsov V., Ivannikov A., Tikunov D, Stepanenko V., Borysheva N., Orlenko S. Considerations regarding the implementation of EPR dosimetry for the population in the vicinity of Semipalatinsk nuclear test site based on experience from other radiation accidents. J Radiat Res. 2006. Feb;47 Suppl A:A61-9. 20. Stawkowski M.E. “I am a radioactive mutant”: Emergent biological subjectivities at Kazakhstan’s Semipalatinsk Nuclear Test // American Ethnologist. 2016;43(1):144-157. 21. Takamura N., Yamashita S., Namba H., Alipov G., Ito M., Sekine I., Espenbetova M., Raisov T., Gusev B. Need for investigation of thyroid disease around Semipalatinsk nuclear testing site, Kazakhstan // Thyroid. 1998 Jul;8(7):635-6. 22. Yabe H., Suzuki Y., Mashiko H., Nakayama Y., Hisata M., Niwa S. Psychological distress after the Great East Japan Earthquake and Fukushima Daiichi Nuclear Power Plant accident: results of a mental health and lifestyle survey through the Fukushima Health Management Survey in FY2011 and FY2012 // Fukushima J Med Sci. 2014;60:57-67.

Көрген адамдардың саны: 337

Түйенді сөздер:

Мақалалар санаты: Біртума зерттеулер

Библиографиялық сілтемелер

Семенова Ю.М., Пивина Л.М., Жунусов Е.Т., Булегенов Т.А., Манатова А.М., Белихина Т.И., Адиева М.К., Шаханова А.Т., Жунусова T. Распространенность и степень тяжести депрессии и тревожности у жителей Восточно-Казахстанской области, в зависимости от факта подверженности облучению вследствие деятельности Семипалатинского ядерного полигона / / Наука и Здравоохранение. 2018. 5 (Т.20). С. 115-124. Semenova Yu.M., Pivina L.M., Zhunussov Ye.T., Bulegenov T.A., Manatova A.M., Belikhina T.I., Adieva M.К., Shakhanova A.T., Zhunussova T. Prevalence and severity of depression and anxiety among residents of East Kazakhstan region depending on radiation exposure due to the activity of the Semipalatinsk nuclear test site. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2018, (Vol.20) 5, pp. 115-124. Семенова Ю.М., Пивина Л.М., Жунусов Е.Т., Булегенов Т.А., Манатова А.М., Белихина Т.И., Адиева М.К., Шаханова А.Т., Жунусова T. Семей ядорлық полигон қызметі салдарынан Шығыс қазақстан облысының сәулеге шалдыққан тұрғындары арасында депрессия мен мазасыздықтың таралуы және ауырлық деңгейі / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2018. 5 (Т.20). Б. 115-124.