ӘЛЕУМЕТТІК КОНТЕКСТЕ ҚОСАЛҚЫ РЕПРОДУКТИВТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ЕНГІЗУДЕН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІК
Кіріспе: Бедеулік мәселесін дені сау ұрпақтың өсіп-өнуі үшін аса маңызды мәселесі ретінде қарастыра отырып, оны шешудің оңтайлы жағдайларын, атап айтқанда, қосалқы репродуктивті технологияларды (ҚРТ) енгізу арқылы құруға мемлекет жыл сайын бюджет қаражатының елеулі көлемін бөліп отырады. Басқа бағдарламалардан айырмашылығы, ҚРТ-ды енгізудің басқа бағыттармен салыстырғандағы әлеуметтік тиімділігін тек ұзақ мерзімдегі келешекте сезіну мүмкін.
Зерттеу мақсаты: Қазақстанда мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылатын ҚРТ бағдарламаларын енгізудің әлеуметтік-экономикалық тиімділігін анықтау.
Материалдар мен зерттеу әдістері: Зерттеу екі кезеңде жүргізілді: (1) Қазақстан Республикасында 2010-2017 жылдарға арналған мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен АРТ-ға көрсетілген қызметтер бойынша ағымдағы жағдайды талдау; (2) болжау аспектісінде экономикалық тиімділікті есептеу. Зерттеу: 1) мемлекеттік бюджетке салық және басқа да аударым түрлерінен түскен жоба пайдасының сомасын анықтауға бағытталған экономикалық; 2) жоба өтелімділігі кезеңін анықтау арқылы қаржылық және 3) жобаны іске асыруға жұмсалған бюджет шығындарынан бюджет кірістері сомасының артуын зерделеу арқылы бюджеттік тиімділікті бағалаудың біріктірілген үлгісін қолдана отырып жүргізілді. Зерттеу материалдары ретінде соңғы 10 жыл (2007-2017 жылдар) ішіндегі Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті мен Денсаулық сақтау министрлігінің жедел мәлеметтері қолданылды.
Нәтижелер: Орта есеппен, бір баланы АРТ-ні пайдалану үшін мемлекеттің келтірген ең аз шығындары (медицина рәсімдерінің құны және туылған әрбір баланың өмір сүруінің ең төменгі деңгейін қамтамасыз ету) орта есеппен 17 209 644,35 ± 117,218,31 теңгені құрайды. Елдің 1 тұрғынына мемлекет тарапынан жұмсалатын шығын сомасын қайтару үшін, осы шығын сомасын мемлекеттік қазынаға толтыруға репродуктивті технологияларды қолдана отырып туылғанға орташа есеппен 13,04±0,24 жыл қажет.
Қорытынды: ҚРТ бағдарламасы бойынша қоғамның жаңа мүшелерінің пайда болуы ел шығындарынан 57 есе асатын мемлекеттік бюджетке келешектегі салық түсімдері есебінен үлкен пайда әкеледі.
Шолпан Б. Чегедекова 1,
Зайтуна А. Хисметова 1,
Кен Иноуе 2, http://orcid.org/0000-0002-0710-481X
1 КеАҚ Семей медицина университеті, Семей қ., Қазақстан Республикасы
1 Қоғамдық денсаулық сақтау департаменті, Медицинаның жоғарғы мектебі, Гумма университеті, Маэбаси қ., Жапония
1. Амирова А.Ф. Особенности повторной попытки экстракорпорального оплодотворения у пациенток с предыдущей неудачей // Проблемы репродукции. 2010. №16 (4): 44-46;
2. Вспомогательные репродуктивные технологии. Опыт использования ВРТ в США, Европе, Израиле и Украине // Актуально. Междисциплинарные проблемы, 2017, выпуск №8. Интернет-ссылка: http://ozdorovie.com.ua/vspomogatelnyie-reproduktivnyie-tehnologii-opyit-ispolzovaniya-vrt-v-ssha-evrope-izraile-i-ukraine/#acceptLicense (Дата обращения: 24.12. 2018);
3. Герасимов А.Н. Медицинская статистика. Москва: МИА; 2007. 480;
4. Гончарова Н.Н., Мартышкина Е.Ю., Казначеева Т.В., Арсланян К.Н., Адамян Л.В., Курило Л.Ф., Сорокина Т.М., Черных В.Б. Медико-генетические аспекты бесплодия // Акушерство, гинекология и репродукция. 2012. №2: 35-40;
5. Данные Департамента организации медицинской помощи Министерства здравоохранения Республики Казахстан за 2017 год, Астана. 2018. 21 с.;
6. Данные Комитета статистики Министерства национальной экономики Республики Казахстана за 2010-2017 годы. Интернет-ссылка: сайт: http://stat.gov.kz (Дата обращения: 24.12.2018);
7. Европейский портал информации здравоохра-нения Всемирной организации здравоохранения. https://gateway.euro.who.int/ru/hfa-explorer/ (Дата обращения: 24.12.2018);
8. Еркенова С.Е., Аубакир А.Н., Жусупбек М.Б. и др. Современные методы диагностики и лечения бесплодия брака // Вестник КазНМУ. 2017, №4: 3-6;
9. Ибрагимова Э.О. Повышение эффективности программ вспомогательных репродуктивных технологий на основании дифференцированного подхода к выполнению вспомогательного хетчинга: дисс. на соис. уч.степени к.м.н. Москва, 2018, 115 с.;
10. Исупова О. Вспомогательные репродуктивные технологии: новые возможности // Демографическое обозрение. 2017, Т.4, №1: 35-64;
11. Полкова Т.В. Демографический потенциал как составляющая части жизни // Экономика региона. 2014, 3: 118-129;
12. Протопопова Н.В., Дружинина Е.Б., Маслова Д.В. и соавт. Анализ эффективности различных методов оплодотворения в программах ВРТ // Бюллетень ВСНЦ СО РАМН. 2016, Том 1, 3 (109), Часть I: 15-19;
13. Статистический сборник Министерства здравоохранения Республики Казахстан «Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения» за 2017 год. Астана, 2018 – 354с.;
14. Турганова М.К., Абдулбаева А.А., Минайдаров А.А. Вспомогательные репродуктивные технологии в Казахстане // Вестник АГИУВ. 2015, 3-4: 44-47.
References:
1. Amirova A.F. Osobennosti povtornoi popytki ekstrakorporal'nogo oplodotvoreniya u patsientok s predydushchei neudachei [Features of repeated in vitro fertilization attempts in patients with previous failure]. Problemy reproduktsii [Reproduction problems]. 2010; №16 (4): 44-46 [in Russian];
2. Vspomogatel'nye reproduktivnye tekhnologii. Opyt ispol'zovaniya VRT v SShA, Evrope, Izraile i Ukraine [Assisted Reproductive Technologies. Experience of using ART in the USA, Europe, Israel and Ukraine]. Aktual'no. Mezhdistsiplinarnye problem [Actual. Interdisciplinary problems], 2017, vypusk №8. Internet-ssylka: http://ozdorovie.com.ua/vspomogatelnyie-reproduktivnyie-tehnologii-opyit-ispolzovaniya-vrt-v-ssha-evrope-izraile-i-ukraine/#acceptLicense (accessed: 24.12.2018) [in Russian];
3. Gerasimov A.N. Meditsinskaya statistika [Medical statistics]. Moskva: MIA; 2007: p. 480; [in Russian];
4. Goncharova N.N., Martyshkina E.Yu., Kaznacheeva T.V., Arslanyan K.N., Adamyan L.V., Kurilo L.F., Sorokina T.M., Chernykh V.B. Mediko-geneticheskie aspekty besplodiya [Medical genetic aspects of infertility]. Akusherstvo, ginekologiya i reproduktsiya [Obstetrics, gynecology and reproduction]. 2012; №2: pp. 35-40 [in Russian];
5. Dannye Departamenta organizatsii meditsinskoi pomoshchi Ministerstva zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan za 2017 god [Data of the Department of the organization of medical care of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan for 2017], Astsna. 2018. 21 p. [in Russian];
6. Dannye Komiteta statistiki Ministerstva natsional'noi ekonomiki Respubliki Kazakhstana za 2010-2017 gody [Data of the Statistics Committee of the Ministry of National Economy of the Republic of Kazakhstan for 2010-2017]. Internet-ssylka: sait: http://stat.gov.kz (accessed: 24.12.2018) [in Russian];
7. Evropeiskii portal informatsii zdravookhraneniya Vsemirnoi organizatsii zdravookhraneniya [European health information portal of the World Health Organization]. Internet-ssylka: https://gateway.euro.who.int/ru/hfa-explorer/ (accessed: 24.12. 2018) [in Russian];
8. Erkenova S.E., Aubakir A.N., Zhusupbek M.B. i dr. Sovremennye metody diagnostiki i lecheniya besplodiya braka [Modern methods of diagnosis and treatment of marriage infertility]. Vestnik KazNMU [Vestnik of KNМU]. 2017, №4: 3-6 [in Russian];
9. Ibragimova E.O. Povyshenie effektivnosti programm vspomogatel'nykh reproduktivnykh tekhnologii na osnovanii differentsirovannogo podkhoda k vypolneniyu vspomogatel'nogo khetchinga [Improving the efficiency of assisted reproductive technology programs based on a differentiated approach to the implementation of assistive hetching]: diss. na sois. uch.stepeni k.m.n. Moskva, 2018, 115 p. [in Russian];
10. Isupova O. Vspomogatel'nye reproduktivnye tekhnologii: novye vozmozhnosti [Assisted Reproductive Technologies: New Opportunities]. Demograficheskoe obozrenie [Demographic Review]. 2017, tom 4, №1: 35-64 [in Russian];
11. Polkova T.V. Demograficheskii potentsial kak sostavlyayushchaya chasti zhizni [Demographic potential as an integral part of life]. Ekonomika regiona [Economy of the region]. 2014, 3: 118-129 [in Russian];
12. Protopopova N.V., Druzhinina E.B., Maslova D.V. i soavt. Analiz effektivnosti razlichnykh metodov oplodotvoreniya v programmakh VRT [Analysis of the effectiveness of various methods of fertilization in ART programs]. Byulleten' VSNTs SO RAMN [Bulletin of the SSC of the RAMS]. 2016, Tom 1, 3 (109), Chast' I: 15-19 [in Russian];
13. Statisticheskii sbornik Ministerstva zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan «Zdorov'e naseleniya Respubliki Kazakhstan i deyatel'nost' organizatsii zdravookhraneniya» za 2017 god [Statistical compilation of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan “Health of the population of the Republic of Kazakhstan and the activities of health organizations” for 2017]. Astana, 2018 – 354p. [in Russian];
14. Turganova M.K., Abdulbaeva A.A., Minaidarov A.A. Vspomogatel'nye reproduktivnye tekhnologii v Kazakhstane [Assisted Reproductive Technologies in Kazakhstan]. Vestnik AGIUV [Vestnik of ASIAMS]. 2015, 3-4: 44-47 [in Russian].
Көрген адамдардың саны: 438
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Чегедекова Ш.Б., Хисметова З.А., Кен Иноуе Экономическая эффективность от внедрения вспомогательных репродуктивных технологий в социальном контексте // Наука и Здравоохранение. 2019. 2 (Т.21).С. 108-115. Chegedekova Sh.B., Khismetova Z.A., Ken Inoue Economic efficiency of implantation of assisted reproductive technologies in a social context // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2019, (Vol.21) 2, pp. 108-115. Чегедекова Ш.Б., Хисметова З.А., Кен Иноуе Әлеуметтік контексте қосалқы репродуктивтік технологияларды енгізуден экономикалық тиімділік // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2019. 2 (Т.21). Б. 108-115.Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ