ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ҚАРТТАР АРАСЫНДА СОЗЫЛМАЛЫ ИНФЕКЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АУРУЛАРДЫҢ ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ
Кіріспе. Қазақстан Республикасындағы қазіргі демографиялық ахуалдың өзгеруі бірінші кезекте халықтың қартаюының айқын көрінген үрдістеріне байланысты. Қазіргі уақытта елдегі 65 және одан жоғары жастағы адамдардың үлесі 7% - дан асты, осылайша оның әлемнің "қартайған" елдерінің тобына кіруін анықтады. 60 және одан жоғары жастағы халықтың үлесі 2015 жылдың басында 11,2% - ға жетті, жүзжылдықтың ортасына қарай 25% жоғарылауы болжан, бұл ретте 80 және одан жоғары жастағы адамдардың үлесі 3 еседен астам ұлғаяды. Таяу он жылдықта халықтың күтілетін орташа өмір сүру ұзақтығы 70,3 жылдан 72,0 жылға дейін өседі деп болжануда. Осылайша, 2020 жылға қарай ерлер мен әйелдер үшін осы көрсеткіштердің тиісінше 65,76 және 75,02 жылға дейін артуы күтілуде, бұл батыс Еуропа елдеріне қарағанда 8-12 жылға төмен болып табылады.
Мақсаты. Қазақстан Республикасы Түркістан облысының аумағында тұратын егде жастағы (65 жас және одан жоғары) адамдардың сырқаттанушылық құрылымын зерттеу.
Материалдар мен әдістер. Қазақстан Республикасы Түркістан облысы аумағында 2107 жылдың қараша айынан 2019 жылдың қаңтар айы аралығында сауалнама жүргізу арқылы 2481 адамды қамтыған когорттық әлеуметтік зерттеу жүргізілді. Зерттеу нысаны 60-тан 75 жасқа дейінгі қарт адамдар болды, алайда 75 жастан асқан адамдар да зерттеуге қатысты. Іріктеу Түркістан облысының екі қаласында, Шымкент және Түркістан қаласында, сондай-ақ Созақ, Түлкібас, Төлеби және Сайрам аудандарында жүргізілді. Өңдеу негізінде жүргізілген зерттеуге сәйкес абсолютті деректер жатады, ұсынылған мәліметтердің бір бөлігі жақсы қабылдау үшін пайыздық (салыстырмалы) қатынаста ұсынылған. Статистикалық және математикалық мәліметтерді өңдеу Excel қосымшасының көмегімен жүзеге асырылды.
Нәтиже. Жүргізілген талдау көрсеткендей, Түркістан облысының 60 жастан асқан және одан асқан қарт адамдары сұралған респонденттердің жалпы санынан созылмалы жүрек жеткіліксіздігімен (79,5%) және өкпенің обструктивті ауруымен (25,8%) жиі ауырады. Бұдан басқа, бұл трендті Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің деректеріне сәйкес бүкіл ел аумағында бақылауға болады.
Қорытынды. Елде созылмалы инфекциялық емес аурулардың жоғары таралуын ескере отырып, халықтың денсаулығын нығайту үшін профилактикалық араласу бағдарламаларын дамыту және жоспарлау қажет.
Виктор А. Архипов 1, https://orcid.org/0000-0002-6975-2724
Ермек С. Мендыбаев 1, https://orcid.org/0000-0002-7616-8497
Алтын М. Арингазина 1, http://orcid.org/0000-0002-9056-2394
1 «Қоғамдық денсаулық сақтау жоғары мектебі» Қазақстандық медицина университеті,
Қазақстан Республикасы, Алматы қ.
1. Аканов А., Ямашита С, Меерманов С. и др. Пожилые люди и икх проблемы: опыт Японии и Казахстана. – Нагасаки, Алматы, 2008. – 166 с.
2. Аканов А.А., Тулебаев К.А., Ешманова А.К., Чайковская В.В. Анализ состояния и перспективы развития гериатрической помощи населению Казахстана // Успехи геронтологии. 2014. Т. 27, №3. С. 589-595.
3. Аналитическии материал расширеннои коллегии Министерства здравоохранения Республики Казахстан от 2018 г. – Астана. С.31-39.
4. Бенберин В.В. Вопросы развития геронтологи-ческой службы в Казахстане // Журнал НИИ кардиоло-гии и внутренних болезней МЗ РК. 2013. С. 93.-95.
5. Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан «Саламатты Қазақстан» на 2011 –2015 годы (утверждена Указом Президента Республики Казахстан 29 ноября 2010 года, №1113). http://93.191.231.4/en/programmy/2250-gosudarstvennaya-programma-razvitiya-zdravookhraneniya-na-2011-2015-gody-salamatty-aza-stan.html (дата обращения: 20.07.2019).
6. Государственная программа развития здравоохранения РК «Денсаулық» на 2016-2019 г. http://www.ecaqa.org/doxs/10.pdf. (дата обращения: 20.07.2019).
7. Старшее поколение в Казахстане: взгляд в будущее. Национальный отчет о человеческом развитии. – Алматы, 2005. – 144 п. https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/Ageing%20Report%20Executive%20Summary%20RUSSIAN%20Final%20low%20resolution.pdf (дата обращения: 05.06.2019)
8. Старение в ХХИ веке: триумф и вызов. Пресс релиз Финал. 2011. С. 1-10.
9. ВОЗ, Первый глобальныи доклад ВОЗ по проблеме сахарного диабета, 2016 г. http://www.who.int/en (дата обращения: 12.06.2019).
10. ВОЗ, Европейское регионарное бюро, http://www.euro.who.int/ru/countries/kazakhstan/data-and-statistics/infographic-depression-in-kazakhstan-2017 (дата обращения: 29.07.2019).
11. Benberin V.V., Akhetov A.A., Tanbaeva G.Z. Medical social modeling technologies for active aging in Kazakhstan // Adv Gerontol. 2015. Vol. 28(1). P. 173-176.
12. Devi S. Reforming health care in Kazakhstan // Lancet. 2014. Vol. 383-9936. P. 2197-2198.
13. Nugmanova D., Feshchenko Y., Iashyna L. et al. The prevalence, burden and risk factors associated with chronic obstructive pulmonary disease in Commonwealth of Independent States (Ukraine, Kazakhstan and Azerbaijan): results of the CORE study // BMC Pulm. Med. 2018. №18(1). R. 26-34. [in Russian]
14. Shaw J.E., Sicree R.A., Zimmet P.Z. Global estimates of the prevalence of diabetes for 2010 and 2030. «Diabetes Research and Clinical Practice», 87(1):4-14 November 2009.
References:
1. Akanov A., Yamashita S, Meyermanov S. i dr. Pozhilye lyudi i ikh problemy: opyt Japonii i Kazakhstana [Elderly people and their problems: the experience of Japan and Kazakhstan]. – Nagasaki, Almaty, 2008. – 166 p. [in Russian]
2. Akanov A.A., Tulebaev K.A., Eshmanova A.K., Chajkovskaja V.V. Analiz sostoyaniya i perspektivy razvitiya geriatricheskoi pomoshhi naselenyu Kazakhstana [Analysis of the state and development prospects of geriatric care for the population of Kazakhstan]. Uspekhi gerontologii [The successes of gerontology]. 2014. T. 27, №3. рр. 589-595. [in Russian]
3. Analiticheskii material rasshirennoi kollegii Ministerstva zdravoohraneniya Respubliki Kazakhstan ot 2018 g. [The analytical material of the extended board of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan from 2018]. – Astana. 31,39[in Russian]
4. Benberin V.V. Voprosy razvitiya gerontologicheskoi sluzhby v Kazakhstane Kazakhstana [Issues of development of gerontological services in the Republic of Kazakhstan]. Zhurnal NII kardiologii i vnutrennikh boleznei MZ RK [Journal of the Research Institute of Cardiology and Internal Diseases of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan]. 2013. p. 93. [in Russian]
5. Gosudarstvennaya programma razvitiya zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan «Salamatty Қazaқstan» na 2011–2015 gody (utverzhdena Ukazom Prezidenta Respubliki Kazakhstan 29 noyabrya 2010 goda, №1113). [The State Program for the Development of Health Care of the Republic of Kazakhstan “Salamatty Kazakhstan” for 2011-2015 (approved by Decree of the President of the Republic of Kazakhstan on November 29, 2010, No. 1113)] http://93.191.231.4/en/programmy/2250-gosudarstvennaya-programma-razvitiya-zdravookhraneniya-na-2011-2015-gody-salamatty-aza-stan.html (data obrashheniya: 20.07.2019). [in Russian]
6. Gosudarstvennaya programma razvitiya zdravookhraneniya RK «Densaulyқ» na 2016-2019 g. [The State Health Development Program of the Republic of Kazakhstan “Densaulyk” for 2016-2019] http://www.ecaqa.org/doxs/10.pdf (data obrashheniya: 20.07.2019) [in Russian].
7. Starshee pokolenie v Kazakhstane: vzglyad v budushhee. Natsional'nyi otchet o chelovecheskom razvitii [The older generation in Kazakhstan: a look into the future. National Human Development Report] – Almaty, 2005. – 144 p. https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/Ageing%20Report%20Executive%20Summary%20RUSSIAN%20Final%20low%20resolution.pdf (data obrashheniya: 05.06.2019) [in Russian]
8. Starenie v XXI veke: triumf i vyzov. Pressrelease Final. [Aging in the 21st century: triumph and challenge. Press Release Final]. 2011.1.10. [in Russian]
9. VOZ, Pervyi global'nyi doklad VOZ po probleme sakharnogo diabeta, 2016 g. [WHO, First Global WHO Diabetes Report 2016] http://www.who.int/en/ (data obrashheniya: 12.06.2019). [in Russian]
10. VOZ, Evropeiskoe regionalnoe byuro [WHO, Regional Office for Europe], http://www.euro.who.int/ru/countries/kazakhstan/data-and-statistics/infographic-depression-in-kazakhstan-2017 (data obrashhenija: 29.07.2019).
11. Benberin V.V., Akhetov A.A., Tanbaeva G.Z. Medical social modeling technologies for active aging in Kazakhstan. AdvGerontol. 2015. Vol. 28(1). P. 173-176.
12. Devi S. Reforming health care in Kazakhstan. Lancet. 2014. Vol. 383-9936. P. 2197-2198.
13. Nugmanova D., Feshchenko Y., Iashyna L. et al. The prevalence, burden and risk factors associated with chronic obstructive pulmonary disease in Commonwealth of Independent States (Ukraine, Kazakhstan and Azerbaijan): results of the CORE study. BMC Pulm. Med. 2018. №18(1). R. 26-34. [in Russian]
14. Shaw J.E., Sicree R.A., Zimmet P.Z., Global estimates of the prevalence of diabetes for 2010 and 2030. «Diabetes Research and Clinical Practice», 87(1):4-14 November 2009.
Көрген адамдардың саны: 322
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Архипов В.А., Мендыбаев Е.С., Арингазина А.М. Қазақстан Республикасы Түркістан облысының қарттар арасында созылмалы инфекциялық емес аурулардың эпидемиологиясы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2019. 6 (Т.21). Б. 41-48.Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ