ӘЛЕМДЕГІ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖЕДЕЛ МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУ ЖӘНЕ ПАРАМЕДИКТЕРДІ ДАЙЫНДАУ ЖҮЙЕСІНІҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ. ӘДЕБИ ШОЛУ.
Кіріспе. Парамедик - негізгі міндеті жағдайы ауыр немесе шұғыл болып табылатын науқастарға жедел медициналық көмек көрсететін медицина қазметкері. Біздің зерттеуіміздің мақсаты Қазақстан Республикасында парамедиктер қызметін дамыту стратегиясын жасау үшін, дамыған елдердегі жедел медициналық көмек көрсетудің жағдайын және парамедиктер қызметтерінің сипаттамаларын бағалау мақсатында ғылыми ақпаратты жүйелі түрде іздеу болып табылады.
Іздеу әдістері. Ғылыми мақалалар дәлелді медицина мәліметтер базасында іздестірілді (PubMed, UpToDate, TripDatabase, ResearchGate, GoogleScholar және CyberLeninka. Іздеу сөздері: «парамедик қызметі», «жедел медициналық көмек», «жедел медициналық көмек», «emergency medical services», «paramedic»). Барлығы 387 әдеби көздер табылды, оның ішінде 54 мақала талдауға алынды.
Нәтижелер. Әдеби дереккөздерді талдау Қазақстан мен әлемнің дамыған елдерінде жедел медициналық қызмет көрсетуді ұйымдастыруды, жедел медициналық көмек деңгейлерін, АҚШ мен Батыс Еуропадағы парамедиктерге арналған оқыту жүйесін және Батыс Еуропа мен АҚШ-дағы парамедиктер жұмысын реттеу тетіктерін сипаттауға мүмкіндік берді.
Қорытынды. Парамедиктер көрсететін жедел медициналық көмек төтенше жағдайларда көмек көрсету кезінде, пандемия кезінде ауруханаға дейінгі кезеңде науқастың өмірін қамтамасыз ету үшін қажет; олар жедел терапиялық және хирургиялық аурулар кезінде жедел көмек көрсете алады; парамедиктерді дайындау жедел медициналық көмек көрсетудің уақыты мен оған кететін қаражат көлемін едәуір азайтуға мүмкіндік береді.
Людмила М. Пивина1, https://orcid.org/0000-0002-8035-4866
Гульнара Б. Батенова1, Жамал Т. Байбусинова1,
Елжан М. Манарбеков1, https://orcid.org/0000-0002-3662-3977
Алмаз А. Дюсупов1, https://orcid.org/0000-0002-2086-8873
Жаннар М. Уразалина1, Шарбану О. Уйсенбаева1
1 КеАҚ «Семей медициналық университеті», Семей қаласы, Қазақстан Республикасы.
1. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 3 июля 2017 года № 450 «Об утверждении Правил оказания скорой медицинской помощи в Республике Казахстан». Дата обращения 18.02.2020. http://adilet.zan.kz/rus/docs/V1800016283,
2. Приказ Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 28 июня 2016 года № 568 «О внесении изменения в приказ Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 27 марта 2015 года № 173 «Об утверждении Правил организации и проведения внутренней и внешней экспертиз качества медицинских услуг». http://pharmnews.kz/ru/legislation/prikaz-mzsr-rk-568-ot-28-iyunya-2016-goda_900, дата обращения 18.02.2020.
3. Accidental Death and Disability: The Neglected Disease of Modern Society. 1966. National Academy of Sciences. 32 р.
4. Baldi E., Savastano S. AED use before EMS arrival: When survival becomes a matter of law and system in Italy, which can be improved // Eur Heart J. 2018. №39(19). Р. 1664.
5. Ballesteros S. Basic and advanced life support units in Spain: analysis of the current situation // An Sist Sanit Navar. 2012. №35(2). Р. 219-28
6. Barishansky R.M., Violante D.A. Now boarding: airport EMS // Emerg Med Serv. 2003. №32(6). Р.89-93.
7. Board Of Critical Care Transport Paramedic. The Board for Critical Care Transport Certification. 2011. 34 p.
8. Bogaty P., Buller C.E., Dorian P., O'Neill B.J., Armstrong P.W. Applying the new STEMI guidelines: Reperfusion in acute ST-segment elevation myocardial infarction // CMAJ. 2004. №171 (9). Р. 1039–1041.
9. Booker M., Voss S. Models of paramedic involvement in general practice // Br J Gen Pract. 2019. №69(687). Р. 477-478.
10. British Red Cross Ambulance Support // British Red Cross. 2017. 32 р.
11. Brown L.H., Devine S. EMS & health promotion. EMS Mag. 2008. №37(10). Р.110-114.
12. Roudsari B.S. (2007). International comparison of prehospital trauma care systems // Injury. 2007. №38 (9). Р. 993–1000.
13. Cantor W.J., Morrison L.J. Guidelines for STEMI // CMAJ. 2005. №172(11). Р. 1425-1426.
14. CCEMTP Course. University Of Maryland Baltimore County. 2008. 67 р.
15. Chan S.B., Hogan T.M., Silva J.C. Medical emergencies at a major international airport: in-flight symptoms and ground-based follow-up // Aviat Space Environ Med. 2002. №73(10). Р.1021-1024.
16. Cleveland Clinic CICP program. Archived from the original on 22 August 2011. Retrieved 29 September 2011.
17. Craig-Brangan K.J., Day M.P. Update: 2017/2018 AHA BLS, ACLS, and PALS guidelines // Nursing. 2019. №49(2). Р.46-49.
18. Critical Care Paramedic Position Paper (PDF). International Association Of Flight Paramedics. 2012. 17 р.
19. Curran W.J. Law-medicine notes. New paramedical personnel--to license or not to license? // N Engl J Med. 1970. Р. 282(19). Р.1085-1086.
20. Editors of Salem Press. Paramedics. Magill's Medical Guide, 4th Rev. ed. 2008. 22 р.
21. EMS Special Operations. Town of Colonie EMS. 2008. 44 р.
22. EU document on European adoption of 112 emergency number. Archived from the original on 20 July 2008. Retrieved 29 June 2007.
23. Dick W.F. Anglo-American vs. Franco-German emergency medical services system // Prehospital and Disaster Medicine. 2005. №18 (1). Р. 29–35.
24. Doyle O.J. Another way. A public / private partnership brings AEDs to the people of Minnesota // EMS Mag. 2008. 37(3). Р. 105.
25. Grumbo R., Hoedebecke K., Berry-Caban C., Mazur A. Medevac Use of Ketamine for Postintubation Transport // J Spec Oper Med. 2013. №13(3). Р.36-41.
26. Fass B. EMS injury prevention. Practical techniques to prevent career-ending injuries // EMS Mag. 2009. №38(11). Р.24.
27. First Aid Services // Archived from the original on 22 October 2008. Retrieved 31 March 2009.
28. Flight Paramedic Certification. 2008. 22 р.
29. FSES of the specialty 31.02.01. Medical business. Available from: https://classinform.ru/fgos/31.02.01-lechebnoedelo. html. Russian.
30. Hennepin County Emergency Squad. Archived from the original on 15 June 2007. Retrieved 18 June 2007.
31. HPC - Health Professions Council - Protected titles. Archived from the original on 7 November 2018. Retrieved 20 August 2008.
32. Kelley R.L. EM response to mass shootings // EMS Mag. 2008. №37(10). Р.86-90.
33. Lee J., Abdel-Aty M., Cai Q., Wang L. Effects of emergency medical services times on traffic injury severity: A random effects ordered probit approach // Traffic Inj Prev. 2018. №19(6). Р.577-581.
34. Leggio W.J., Varner L., Wire K. Patient Safety Organizations and Emergency Medical Services // J Allied Health. 2016. №45(4). Р.274-277.
35. Lindskou T.A., Mikkelsen S., Christensen E.F., Hansen P.A., Jørgensen G., Hendriksen O.M., Kirkegaard H., Berlac P.A., Søvsø M.B. The Danish prehospital emergency healthcare system and research possibilities // Scand J Trauma ResuscEmerg Med. 2019. №27(1). Р.100.
36. MedStar EMS. Archived from the original on 20 October 2013. Retrieved 29 September 2011.
37. Nallamothu B.K., Bates E.R. Percutaneous coronary intervention versus fibrinolytic therapy in acute myocardial infarction: is timing (almost) everything? // The American Journal of Cardiology. 2003. №92 (7). Р. 824–826.
38. The National EMS Scope of Practice Model. 2004. 37 р.
39. National EMS Core Content. 2004. 39 р.
40. The National EMS Education Standards. 2009. 79 p.
41. Nottingham Ambulance Squad. Archived from the original on 26 September 2007. Retrieved 18 June 2007.
42. O'Meara P., Wingrove G., Nolan M. Frontier and remote paramedicine practitioner models. Rural Remote Health. 2018. №18(3). Р.4550
43. Paquette A.J. The Feasibility of the Advanced Practice Paramedic. Uchc Graduate School Masters Theses 2003 - 2010.
44. Report of a National Study of the Certified Critical Care Paramedic (PDF). The Board for Critical Care Transport Certification. Archived from the original (PDF) on 19 January 2012. Retrieved 29 September 2011.
45. Ro Y.S., Shin S.D., Lee S.C., Song K.J., Jeong J., Wi D.H., Moon S. Association between the centralization of dispatch centers and dispatcher-assisted cardiopulmonary resuscitation programs: A natural experimental study // Resuscitation. 2018. №131. Р.29-35.
46. Rod Brouhard. Differences between an EMT and a Paramedic. Available from: https://www.verywellhealth.com/thedifference-between-an-emt-and-a-paramedic-1298493. Accessed on 22.04.2019.
47. South Plainfield Rescue Squad. Archived from the original on 8 June 2007. Retrieved 18 June 2007.
48. South Western Ambulance Service NHS Trust. Archived from the original on 17 May 2007. https://web.archive.org/web/20070517154015/http:/www.swast.nhs.uk/careersandvac/careers.htm#ECP, Retrieved 20 August 2008.
49. Strote J., A Harper R. Use of Emergency Medical Services by Police // Prehosp Emerg Care. 2019. №23(3). Р.327-331
50. Sultan Al-Shaqsi. Models of International Emergency Medical Service (EMS) Systems. Oman Medical Journal. 2010. №25 (4). Р. 320–323.
51. Walz J., Bruce Z. Foundations of EMS systems., Jason J. (Third ed.). Burlington, Massachusetts. 2016. 156p.
52. Weinmeister K.L., Lerner E.B., Guse C.E., Ateyyah K.A., Pirrallo R.G. Dispatcher CPR Instructions Across the Age Continuum // Prehosp Disaster Med. 2018. №33(3). Р.342-345.
53. What is EMS? NHTSA. https://www.ems.gov/whatisems.html. Retrieved 18.02.2019.
54. UK NHS Ambulance Service Information". NHS Direct. Retrieved, https://www.nhs.uk/using-the-nhs/nhs-services/urgent-and-emergency-care/when-to-call-999/, 1 November 2009.
References:
1. Prikaz Ministra zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan ot 3.07.2017 goda №450 «Ob utverzhdenii Pravil okazaniya skoroi meditsinskoi pomoshchi v Respublike Kazakhstan» [Order of the Minister of Health of the Republic of Kazakhstan dated July 3, 2017 No. 450 “On approval of the Rules for the provision of emergency medical care in the Republic of Kazakhstan”]. http://adilet.zan.kz/rus/docs/V1800016283, (accessed: 18.02.2020) [in Russian]
2. Prikaz Ministra zdravookhraneniya i sotsial'nogo razvitiya Respubliki Kazakhstan ot 28 iyunya 2016 goda № 568 «O vnesenii izmeneniya v prikaz Ministra zdravookhraneniya i sotsial'nogo razvitiya Respubliki Kazakhstan ot 27 marta 2015 goda № 173 «Ob utverzhdenii Pravil organizatsii i provedeniya vnutrennei i vneshnei ekspertiz kachestva meditsinskikh uslug» [The order of the Minister of Health and Social Development of the Republic of Kazakhstan dated June 28, 2016 No. 568 “On amending the order of the Minister of Health and Social Development of the Republic of Kazakhstan dated March 27, 2015 No. 173“ On approval of the Rules for organizing and conducting internal and external examinations of the quality of medical services»] http://pharmnews.kz/ru/legislation/prikaz-mzsr-rk-568-ot-28-iyunya-2016-goda_900, (accessed: 18.02.2020) [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 294
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Пивина Л.М., Батенова Г.Б., Байбусинова Ж.Т., Манарбеков Е.М., Дюсупов А.А., Уразалина Ж.М., Уйсенбаева Ш.О. Әлемдегі және Қазақстан Республикасындағы жедел медициналық көмек көрсету және парамедиктерді дайындау жүйесінің ағымдағы жағдайын талдау. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2020. 2 (Т.22). Б. 5-15. doi:10.34689/SH.2020.22.2.001Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ