ЖҮРЕК –ТАМЫР АУРУЛАРЫМЕН ЕГДЕ ЖАСТАҒЫ НАУҚАСТАРДАҒЫ ЖАҒЫМСЫЗ ДӘРІЛІК РЕАКЦИЯЛАРДЫҢ ҚАУПІН БАҒАЛАУ
Өзектілігі: Халықаралық зерттеулер көрсеткендей, полипрагмазия егде жастағы адамдарда жиі кездеседі. Егде жастағы адамдардың көпшілігі бестен аса дәрі-дәрмекті қабылдайды, олардың кейбіреулері медициналық көмекке мұқтаж емес. Зерттеулер полипрагмазия мен теріс клиникалық салдар арасында тығыз байланыс орнатты. Полипрагмазияның нәтижесі жағымсыз дәрілік реакциялар, ДЗ жанама әсерлерінің және дәріаралық өзара әрекеттесулердің ұлғаюы болып табылады. Егде жастағы адамдардың фармакотерапиясын жақсарту үшін дәрілік емдеуді оңтайландыру құралдарын қолдану қажет. Олардың бірі-Бирс критерийлері. Зерттеу мақсаты: Бирс критерийлерін қолдана отырып, қажетсіз және ықтимал қауіпті дәрілерді анықтау арқылы ересек жастағы пациенттердің фармакотерапиясын оңтайландыру. Зерттеу материалдары мен әдістері. 2017 жылғы қаңтар-желтоқсан аралығындағы кезеңде кардиологиялық бейіндегі 65 және одан жоғары жастағы стационарлық науқастардың медициналық карталарын ретроспективті талдау. Зерттеу нәтижелері: Кардиологиялық стационардың ауру тарихын талдау нәтижесінде шамадан тыс полипрагмазия анықталды – 43 (40,9%) пациентте 10 және одан да көп дәрілік заттарды тағайындау. Бирс критерийлерінен жағымсыз дәрілердің ішінен COX-2 селективті ингибиторлары ең көп қолданылды – 18,1%, кеторолак ең аз тағайындалды – 1,0%. Қатарындағы препараттарды, олар қиындатады жүрек жеткіліксіздігі, тағайындалса НПВП және дигидропиридин емес ККБ. Егде жастағы адамдар үшін қауіпті дәрілер-вазодилататорлар – 100,0% және диуретиктер – 93,4%, аз дәрежеде – карбамазепин-4,8%. ДЗ жағымсыз комбинациялары байқалды: варфарин+амиодарон – 1,0%, варфарин+мелоксикам - 1,0%. Бүйрек жеткіліксіздігінен аулақ болу керек препараттардың ішінен 1,0% жағдайда спиронолактон анықталды. Қорытынды: Өткізілген зерттеу нәтижелері дәрілік терапияның тиімділігі мен қауіпсіздігін мұқият бақылау қажеттілігін көрсетеді. Полипрагмазиямен және жағымсыз дәрілік реакциялармен, атап айтқанда, Бирс критерийлерімен күресудің әртүрлі әдістерін қолдану қажет. Дәрігерлерді оқытуға арналған түрлі тренингтер мен мастер-кластар пациенттердің фармакотерапиясын реттеуге көмектеседі.
Айжан Б. Мусапирова1, https://orcid.org/0000-0002-6742-2182 Райхан Е. Тулеутаева1, https://orcid.org/0000-0002-0462-5230 Асем Р. Махатова1, https://orcid.org/0000-0003-4127-7279 Жанаргуль К. Смаилова1, https://orcid.org/0000-0002-4513-4614 Алибек Ж. Укенов1, Динара Б. Укенова1 КеАҚ «Семей Медициналық университеті», Семей қ., Қазақстан Республикасы
1. Гржибовский А.М., Унгуряну Т.Н. Анализ биомедицинских данных с использованием пакета статистических программ SPSS. Учебное пособие. — Архангельск: Изд-во Северного государственного медицинского университета, 2017. — 293 с. 2. Демографический прогноз Республики Казахстан: основные тренды, вызовы, практические рекомендации. Аналитический доклад. Министерство экономики и бюджетного планирования РК. Астана, 2014. 66 с. 3. Королева М.В., Ильницкий А.Н., Кудашкина Е.В., Коршун Е.И., Шарова А.А. Современные направления фармакотерапии гериатрических пациентов: полиморбидность - полипрагмазия - депрескрайбинг // Современные проблемы здравоохранения и медицинской статистики. 2019. Т. 3. № 1. С. 150–171. 4. Кузденбаева Р. Фармаконадзор в лечении пожилых пациентов. Фармаконадзор лекарственных средств и мониторинг безопасности медицинских изделий. Регистрация и экспертиза лекарственных средств и медицинских изделий в рамках ЕАЭС. Алматы, 2017. 156с. 5. Сычев Д.А. Полипрагмазия в клинической практике: проблема и решения Учебное пособие для врачей. Спб: «Профессия», 2016. 94с. 6. Сычев Д.А., Отделёнов В.А., Краснова Н.М., Ильина Е.С. Полипрагмазия: взгляд клинического фармаколога // Терапевтический архив. 2016;88(12):94-102. https://doi.org/10.17116/terarkh2016881294-102. (Дата обращения: 12.05.2020г.) 7. Сычев Д.А., Данилина К.С., Головина О.В. Частота назначения потенциально не рекомендованных препаратов (по критериям Бирса) пожилым пациентам, находящимся в терапевтических отделениях многопрофильного стационара // Тер. архив. 2015. Т. 87. № 1. С. 27–30. 8. Третьякова С.Н., Калмаханов С.Б., Тулебаев К.А., Жантуриев Б.М., Кошимбеков М.К., Игисенова А.И. Резервы увеличения продолжительности жизни населения 45 лет и старше в республике Казахстан // J. Chem. Inf. Model. 2008. Т. 53. № 9. С. 287. 9. Antimisiaris D., Cutler T. Managing Polypharmacy in the 15-Minute Office Visit // Prim Care. 2017. 44(3):413-428. doi: 10.1016/j.pop.2017.04.003. 10. By the American Geriatrics Society 2015 Beers Criteria Update Expert Panel. American Geriatrics Society 2015 Updated Beers Criteria for Potentially Inappropriate Medication Use in Older Adults // J Am Geriatr Soc. 2015. 63(11):2227-46. doi: 10.1111/jgs.13702. 11. Cooper J.A., Cadogan C.A., Patterson S.M., Kerse N., Bradley M.C., Ryan C., Hughes C.M. Interventions to improve the appropriate use of polypharmacy in older people: a Cochrane sys-tematic review // BMJ Open. 2015. 5(12):e009235. doi: 10.1136/bmjopen-2015-009235. 12. Grina D., Briedis V. The use of potentially inappropriate medications among the Lithuanian elderly according to Beers and EU(7)-PIM list – a nationwide cross-sectional study on reimbursement claims data // J. Clin. Pharm. Ther. 2017. 42. 2: 195–200. 13. Halli-Tierney A.D., Scarbrough C., Carroll D. Polypharmacy: Evaluating Risks and Deprescribing // Am Fam Physician. 2019. 100(1):32-38. 14. Hudhra K., García-Caballos M., Casado-Fernandez E., Jucja B., Shabani D., Bueno-Cavanillas A. Polypharmacy and potentially inappropriate prescriptions identified by Beers and STOPP criteria in co-morbid older patients at hospital discharge // J Eval Clin Pract. 2016 Apr;22(2):189-93. doi: 10.1111/jep.12452 15. Kim J., Parish A.L. Polypharmacy and Medication Management in Older Adults // Nurs Clin North Am. 2017. 52(3):457-468. doi: 10.1016/j.cnur.2017.04.007. 16. Masnoon N., Shakib S., Kalisch-Ellett L., Caughey G.E. What is polypharmacy? A systematic review of definitions // BMC Geriatr. 2017. 17(1):230. doi: 10.1186/s12877-017-0621-2. 17. Molnar A.O., Bota S., Jeyakumar N., McArthur E., Battistella M., Garg A.X., Sood M.M., Brimble K.S. Potentially inappropriate prescribing in older adults with advanced chronic kidney disease // PLoS One. 2020. 15(8):e0237868. doi: 10.1371/journal.pone.0237868. 18. Mortazavi S.S., Shati M., Keshtkar A., Malakouti S.K., Bazargan M., Assari S. Defining polypharmacy in the elderly: a systematic review protocol // BMJ Open. 2016. 6(3):e010989. doi: 10.1136/bmjopen-2015-010989. 19. Olsson I.N., Rummamo R., Engfeldt P. Medication quality and quality of life in the elderly, a cohort study // Health Qual. Life Outcomes. 2011. 9. 95. 20. Pariseault C.A. An Integrative Review of Methods of Measurement of Polypharmacy // J Nurs Meas. 2019. 27(3):554-574. doi: 10.1891/1061-3749.27.3.554. 21. Payne R.A. The epidemiology of polypharmacy // Clin Med (Lond). 2016. 16(5):465-469. doi: 10.7861/clinmedicine.16-5-465. 22. Riedl M.A., Casillas A.M. Adverse Drug Reactions: Types and Treatment Options // Am. Fam. Physician. 2013. 68(9): 1781–1790. 23. United Nations. World Population Ageing, 2014. Dep. Econ. Soc. Aff. Popul. Div. 2014. С. 73. 24. Urzal J., Pedro A.B., Oliveira I.F., Romero I., Achega M., Correia I., Aldomiro F., Augusto J. Inappropriate prescribing to elderly patients in an internal medicine ward // Acta Med. Port. 2019. 32(2):141-148. 25. Wastesson J.W., Morin L., Laroche M.L., Johnell K. How Chronic Is Polypharmacy in Old Age? A Longitudinal Nationwide Cohort Study // J. Am. Geriatr. Soc. 2019. 67(3):455-462. References: 1. Grzhibovskiy A.M., Unguryanu T.N. Analiz biomeditsinskikh dannykh s ispol'zovaniem paketa statisticheskikh programm SPSS [Analysis of biomedical data using the SPSS statistical software package]. Uchebnoe posobie. — Izd-vo Severnogo gosudarstvennogo meditsinskogo universiteta [Tutorial. - Arkhangelsk: Publishing house of the Northern State Medical University], 2017. - 293 p. [in Russian] 2. Demograficheskii prognoz Respubliki Kazakhstan: osnovnye trendy, vyzovy, prakticheskie rekomendatsii. Analiticheskii doklad. Ministerstvo ekonomiki i byudzhetnogo planirovaniya RK. [Demographic forecast of the Republic of Kazakhstan: main trends, challenges, practical recommendations. Analytical report. Ministry of Economy and Budget Planning of the Republic of Kazakhstan]. Astana, 2014. - 66 p. [in Russian] 3. Koroleva M.V., Ilnitskiy A.N., Kudashkina E.V., Korshun E.I., Sharova A.A. Sovremennye napravleniya farmakoterapii geriatricheskikh patsientov: polimorbidnost' - polipragmaziya - depreskraibing [Modern directions of pharmacotherapy of geriatric patients: polymorbidity - polypharmacy – deprescribing]. Sovremennye problemy zdravookhraneniya i meditsinskoi statistiki [Modern problems of health care and medical statistics]. 2019. Vol. 3. №1. P. 150–171. [in Russian] 4. Kuzdenbaeva R. Farmakonadzor v lechenii pozhilykh patsientov. Farmakonadzor lekarstvennykh sredstv i monitoring bezopasnosti meditsinskikh izdelii. Registratsiya i ekspertiza lekarstvennykh sredstv i meditsinskikh izdelii v ramkakh EAES [Pharmacovigilance in the treatment of elderly patients. Pharmacovigilance of drugs and monitoring the safety of medical devices. Registration and examination of medicines and medical devices within the EAEU]. Almaty, 2017. 156 p. [in Russian] 5. Sychev D.A. Polipragmaziya v klinicheskoi praktike: problema i resheniya [Polypharmacy in Clinical Practice: Problem and Solutions]. Uchebnoe posobie dlya vrachei [Textbook for Physicians]. SPb: "Profession", 2016. 94 p. [in Russian] 6. Sychev DA, Otdelenov VA, Krasnova NM, Ilyina ES Polipragmaziya: vzglyad klinicheskogo farmakologa [Polypharmacy: a view of a clinical pharmacologist]. Terapevticheskii arkhiv [Therapeutic archive]. 2016. 88(12). pp. 94-102. https://doi.org/10.17116/terarkh2016881294-102. (accessed: 12.05.2020.) [in Russian] 7. Sychev D.A., Danilina K.S., Golovina O.V. Chastota naznacheniya potentsial'no ne rekomendovannykh preparatov (po kriteriyam Birsa) pozhilym patsientam, nakhodyashchimsya v terapevticheskikh otdeleniyakh mnogoprofil'nogo statsionara [The frequency of prescribing potentially not recommended drugs (according to Beers criteria) to elderly patients in the therapeutic departments of a multidisciplinary hospital] Terapevticheskii arkhiv [Therapeutic archive]. 2015. V.87. №1. pp. 27–30. [in Russian] 8. Tretyakova S.N., Kalmakhanov S.B., Tulebaev K.A., Zhanturiev B.M., Koshimbekov M.K., Igisenova A.I. Rezervy uvelicheniya prodolzhitel'nosti zhizni naseleniya 45 let i starshe v respublike Kazakhstan [Reserves for increasing life expectancy of the population 45 years and older in the Republic of Kazakhstan]. J. Chem. Inf. Model. 2008. V. 53. №9. P. 287. [in Russian] 9. Antimisiaris D., Cutler T. Managing Polypharmacy in the 15-Minute Office Visit. Prim Care. 2017. 44(3):413-428. doi: 10.1016/j.pop.2017.04.003. 10. By the American Geriatrics Society 2015 Beers Criteria Update Expert Panel. American Geriatrics Society 2015 Updated Beers Criteria for Potentially Inappropriate Medication Use in Older Adults. J Am Geriatr Soc. 2015. 63(11):2227-46. doi: 10.1111/jgs.13702. 11. Cooper J.A., Cadogan C.A., Patterson S.M., Kerse N., Bradley M.C., Ryan C., Hughes C.M. Interventions to improve the appropriate use of polypharmacy in older people: a Cochrane sys-tematic review. BMJ Open. 2015. 5(12):e009235. doi: 10.1136/bmjopen-2015-009235. 12. Grina D., Briedis V. The use of potentially inappropriate medications among the Lithuanian elderly according to Beers and EU(7)-PIM list – a nationwide cross-sectional study on reimbursement claims data. J. Clin. Pharm. Ther. 2017. 42. 2: 195–200. 13. Halli-Tierney A.D., Scarbrough C., Carroll D. Polypharmacy: Evaluating Risks and Deprescribing. Am Fam Physician. 2019. 100(1):32-38. 14. Hudhra K., García-Caballos M., Casado-Fernandez E., Jucja B., Shabani D., Bueno-Cavanillas A. Polypharmacy and potentially inappropriate prescriptions identified by Beers and STOPP criteria in co-morbid older patients at hospital discharge. J Eval Clin Pract. 2016 Apr;22(2):189-93. doi: 10.1111/jep.12452 15. Kim J., Parish A.L. Polypharmacy and Medication Management in Older Adults. Nurs Clin North Am. 2017. 52(3):457-468. doi: 10.1016/j.cnur.2017.04.007. 16. Masnoon N., Shakib S., Kalisch-Ellett L., Caughey G.E. What is polypharmacy? A systematic review of definitions. BMC Geriatr. 2017. 17(1):230. doi: 10.1186/s12877-017-0621-2. 17. Molnar A.O., Bota S., Jeyakumar N., McArthur E., Battistella M., Garg A.X., Sood M.M., Brimble K.S. Potentially inappropriate prescribing in older adults with advanced chronic kidney disease. PLoS One. 2020. 15(8):e0237868. doi: 10.1371/journal.pone.0237868. 18. Mortazavi S.S., Shati M., Keshtkar A., Malakouti S.K., Bazargan M., Assari S. Defining polypharmacy in the elderly: a systematic review protocol. BMJ Open. 2016. 6(3):e010989. doi: 10.1136/bmjopen-2015-010989. 19. Olsson I.N., Rummamo R., Engfeldt P. Medication quality and quality of life in the elderly, a cohort study. Health Qual. Life Outcomes. 2011. 9. 95. 20. Pariseault C.A. An Integrative Review of Methods of Measurement of Polypharmacy // J Nurs Meas. 2019. 27(3):554-574. doi: 10.1891/1061-3749.27.3.554. 21. Payne R.A. The epidemiology of polypharmacy. Clin Med (Lond). 2016. 16(5):465-469. doi: 10.7861/clinmedicine.16-5-465. 22. Riedl M.A., Casillas A.M. Adverse Drug Reactions: Types and Treatment Options. Am. Fam. Physician. 2013. 68(9): 1781–1790. 23. United Nations. World Population Ageing, 2014. Dep. Econ. Soc. Aff. Popul. Div. 2014. С. 73. 24. Urzal J., Pedro A.B., Oliveira I.F., Romero I., Achega M., Correia I., Aldomiro F., Augusto J. Inappropriate prescribing to elderly patients in an internal medicine ward. Acta Med. Port. 2019. 32(2):141-148. 25. Wastesson J.W., Morin L., Laroche M.L., Johnell K. How Chronic Is Polypharmacy in Old Age? A Longitudinal Nationwide Cohort Study. J. Am. Geriatr. Soc. 2019. 67(3):455-462.
Көрген адамдардың саны: 154

Түйенді сөздер:

Библиографиялық сілтемелер

Мусапирова А.Б., Тулеутаева Р.Е., Махатова А.Р., Смаилова Ж.К., Укенов А.Ж., Укенова Д.Б. Жүрек – тамыр ауруларымен егде жастағы науқастардағы жағымсыз дәрілік реакциялардың қаупін бағалау // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 2 (Т.23). Б. 118-126. doi 10.34689/SH.2021.23.2.012

Авторизируйтесь для отправки комментариев