ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ЖҮЙЕСІНІҢ ТИІМДІЛІГІН ӨЛШЕЙТІН ҚҰРАЛДАРДЫ ЗЕРТТЕУ
Кіріспе. Дүниежүзілік денсаулық сақтауұйымы (ДДҰ) және Экономикалық ынтымақтастықпен даму ұйымы (ЭЫДҰ) сияқты халықаралық ұйымдар денсаулық сақтау жүйелерінің экономикалық және әлеуметтік салаға өсіп келе жатқан әсерін талдау қажеттілігін атап көрсетеді. Бұл шешім қабылдау үрдістерін бақылау мен қолдау үшін бағытталған.
Зерттеудіңмақсаты денсаулыққақатысты теңсіздіктерді азайту бойынша тиімді және тұрақты іс-шараларды қабылдауға мүмкіндік беретін денсаулық сақтау жүйесінің әсерін өлшеуге арналған икемді және жұмыс құралын (модельді) зерттеу болып табылады.
Әдіс-тәсілдер: PubMed, Google Scholarship, CRD мәліметтер базасы, Cochrane Library кітапханаларында әдебиеттерді іздеу жүргізілді. Іздеу стратегиясына келесі кілт сөздер кірді: indicator, measure, performance health system, efficiency, equity and/or effectiveness, economic structure standardized database death techniques tools comparability. Әдістемелік сүзгілерге барлық зерттеу түрлері кірді. Іздеу 2011 жылдың қаңтарымен 2021 жылдың сәуірі аралығында жарияланған ағылшын, испан және орыс тілдеріндегі зерттеу жұмыстарымен шектелді. Қосу критериі: 1) мәліметтер базасында бар толық мәтіндер; 2) ағылшын, испан немесе орыс тілдеріндегі мәтіндер; 3) соңғы онжылдықта (2011-2021) жүргізілген немесе жарияланған зерттеулер. Шығару критерийі: 1) зерттеудің телнұсқалары; 2) клиникалық тәсіл.
Нәтижелер: Денсаулық сақтау секторының экономикалық құрылымын анықтау үшін кіріс-шығыс кестесінің технологиялық коэффициенттері қолданылады, яғни денсаулық сақтау жүйесіне қажет және оның экономикалық құрылымы үшін пайдаланылуы мүмкін әр саланың шығын мөлшері қолданылады. Өңірлік шығындар-шығарылым кестелерінде бір мезгілде әртүрлі орналасу коэффициенттері немесе өңірлер бойынша секторлардың қатысу квоталары бар жолдар мен бағандар үшін түзетулер енгізіледі.
Қорытынды: денсаулық сақтау саласына сапалы және объективті бағалау жүргізу, бір жағынан, және оның экономикалық тиімділігін талдау, екінші жағынан, денсаулық көрсеткіштерін қалыптастыруды және тиімді экономикалық әдістерді енгізуді талап етеді. Бұл бюджет шығыстары мен ұсынылатын медициналық қызметтер деңгейінің осы өңір халқының аурулары ауыртпалығына сәйкестігін айқындауға мүмкіндік береді.
Ляззат Кошербаева 1, http://orcid.org/0000-0001-8376-4345
Олжас Жораев 2,http://orcid.org/0000-0002-8972-4552
Айжан Самамбаева 3, http://orcid.org/0000-0001-8600-7980
Мәди Жақсылық 4
1 С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы
2 М.С. Нәрікбаев атындағы КазГЮУ Университеті, Нұр-Сүлтан қ, Қазақстан Республикасы;
3 AY economics Зерттеу орталығы, Сантьяго-де-Компостела, Испания;
4 Зерттеулер, талдау және тиімділікті бағалау орталығы, Нұр-Сұлтан қ, Қазақстан Республикасы.
1. Albert-Ballestar S., García-Altés A. Measuring health inequalities: a systematic review of widely used indicators and topics.Int J Equity Health. 2021 Mar 10;20(1):73. doi: 10.1186/s12939-021-01397-3.
2. Avoidable mortality: OECD/Eurostat lists of preventable and treatable causes of death (November 2019 version), Organisation for Economic Co-operation and Development, 2019 https://www.oecd.org/health/health-systems/Avoidable-mortality-2019-Joint-OECD-Eurostat-List-preventable-treatable-causes-of-death.pdf
3. Babalola T.K., Moodley I. Assessing the Efficiency of Health-care Facilities in Sub-Saharan Africa: A Systematic Review. Health Serv Res Manag Epidemiol. 2020;7:2333392820919604. Published 2020 Apr 24. doi:10.1177/2333392820919604
4. CalcagnìAntonio et al.A Maximum Entropy Procedure to Solve Likelihood Equations.Entropy (Basel, Switzerland) vol. 21,6 596. 15 Jun. 2019, doi:10.3390/e21060596
5. Charles S. Wiysonge, Elizabeth Paulsen, Simon Lewin, Agustín Ciapponi, Cristian A Herrera, Newton Opiyo, Tomas Pantoja, Gabriel Rada, Andrew D Oxman,Financial arrangements for health systems in low‐income countries: an overview of systematic reviewsCochrane Effective Practice and Organisation of Care Group Cochrane Database Syst Rev.2017 Sep;2017(9): CD011084.Published online 2017 Sep 11.doi:10.1002/14651858.CD011084.pub2
6. Classification of Health Care Providers (ICHA-HP), PART I Chapter 6, A system of health accounts 2011 © OECD, European Union, World Health Organization https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264116016-8-en.pdf?expires=1632361042&id=id&accname=guest&checksum=80FE53B50A69A6F6EDBC03ED2E0DF73D
7. Fendall N.R. Declaration of Alma-Ata.Lancet. 1978 Dec 16;2(8103):1308. doi: 10.1016/s0140-6736(78)92066-4.
8. Ferreira P.L., Tavares A.I., Quintal C.et al. EU health systems classification: a new proposal from EURO-HEALTHY. BMC Health Serv Res 18, 511 (2018). https://doi.org/10.1186/s12913-018-3323-3
9. Flegg A.T., Timo Tohmo Regional Input–Output Tables and the FLQ Formula: A Case Study of Finland,Regional Studies,2013, 47:5, 703-721,DOI:10.1080/00343404.2011.592138
10. Geronimo Jimenez, David Matchar, Gerald Choon-HuatKoh, et al. Multicomponent interventions for enhancing primary care: a systematic review. Br J Gen Pract.2021 Jan;71(702): e10–e21. Published online 2020 Dec 1.doi:10.3399/bjgp20X714199
11. Health 2020 A European policy framework and strategy for the 21st century © World Health Organization 2013 ISBN 978 92 890 0279 0 https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0011/199532/Health2020-Long.pdf
12. Jannati A., Sadeghi V., Imani A., Saadati M. Effective coverage as a new approach to health system performance assessment: a scoping review. BMC Health Serv Res. 2018 Nov 23;18(1):886. doi: 10.1186/s12913-018-3692-7.
13. Jani Bekő, Timotej Jagrič, Dušan Fister, Christine Brown, Peter Beznec, Hans Kluge & Tammy Boyce The economic effects of health care systems on national economies: an input-output analysis of Slovenia, Applied Economics, 2019. 51:37, 4116-4126,DOI:10.1080/00036846.2019.1588955
14. Jewczak Maciej; Suchecka Jadwiga: Application of input-output analysis in the health care, Comparative Economic Research, De Gruyter, Warsaw, 2014.Vol. 17, Iss. 4, pp. 87-104, http://dx.doi.org/10.2478/cer-2014-0034
15. Kelly L., Harlock J., Peters M., Fitzpatrick R., Crocker H. Measures for the integration of health and social care services for long-term health conditions: a systematic review of reviews. BMC Health Serv Res. 2020 Apr 26;20(1):358. doi: 10.1186/s12913-020-05206-5.
16. Marsilio M., Fusco F., Gheduzzi E., Guglielmetti C. Co-Production Performance Evaluation in Healthcare. A Systematic Review of Methods, Tools and Metrics. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(7):3336. Published 2021 Mar 24. doi:10.3390/ijerph18073336
17. Murphy P., Burge F., Wong S.T. Measurement and rural primary health care: a scoping review. Rural and Remote Health. 2019;19:4911. https://doi.org/10.22605/RRH4911
18. Sargento A.L.M., Regional input-output tables and models, Universidade de Coimbra, Portugal, 2009, p36-67. published on-line: https://eg.uc.pt/bitstream/10316/10120/3/Regional%20io%20tables%20and%20models_cd%20pdf%20file.pdf.
19. Strengthening people-centred health systems in the WHO European Region: framework for action on integrated health services delivery REGIONAL COMMITTEE FOR EUROPE 66th SESSION Copenhagen, Denmark, 12–15 September 2016 https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/315787/66wd15e_FFA_IHSD_160535.pdf
20. Sustainable Development Solutions Network.Indicators and a Monitoring Framework for the Sustainable Development Goals https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/2013150612-FINAL-SDSN-Indicator-Report1.pdf.Accessed August 24, 2021.
21. Universal health coverage (UHC) 1 April 2021 https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/universal-health-coverage-(uhc)
22. Vincova K., Using DEA model to measure efficiency, [in:] Analysis of aspect of competitiveness and readiness of selected Slovak Companies for EU membership, Kosice. Volume XIII, 8/2005
23. World Health Organization. Declaration of Astana. Geneva: WHO, 2018. Available: https://www.who.int/docs/default-source/primary-health/declaration/gcphc-declaration.pdf
24. Xesús Pereira-López, André Carrascal-Incera, MelchorFernández-Fernández A bidimensional reformulation of location quotients for generating input – output tables, Spatial Economic Analysis, 2020. 15:4, 476-493, DOI:10.1080/17421772.2020.1729996
25. Xesús P.L., Incera C., Fernández A., Melchor Advances in updating input-output tables: its relevance for the analysis of regional economies. Revista Portuguesa de Estudos Regionais [en linea]. 2013, (33), 3-12[fecha de Consulta 4 de Mayo de 2021]. ISSN: Disponible en: https://www.redalyc.org/articulo.oa?id=514351885001
26. Yamada G., Imanaka Y. Input-output analysis on the economic impact of medical care in Japan. Environ Health Prev Med. 2015 Sep;20(5):379-87. doi: 10.1007/s12199-015-0478-y. Epub 2015 Jul 21.
Көрген адамдардың саны: 149
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Кошербаева Л., Жораев О., Самамбаева А., Жақсылық М. Денсаулық сақтау жүйесінің тиімділігін өлшейтін құралдарды зерттеу// Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 4 (Т.23). Б. 88-97. doi 10.34689/SH.2021.23.4.009Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ