МЕДИЦИНАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ САПАСЫН АРТТЫРУ ТӘСІЛІ РЕТІНДЕ МЕЙІРБИКЕЛЕРДІҢ КӘСІБИ ДАМУЫН ЫНТАЛАНДЫРУ
Кіріспе: Қазақстанда мейіргер қызметін ұйымдастыру деңгейі төмен және мейіргер қызметтерін басқару тәсілдерінде айтарлықтай өзгерістер мен жақсартуларды талап етеді. Қазақстан Республикасында медбикелер дәрігердің тағайындауына сәйкес дәрігерге ассистент жасауды ғана орындайды және тәуелсіз мейірбикелік тәжирибені жүзеге асырмайды. Осыған байланысты, Қазақстанда 2018 жылғы шілдеде Денсаулық сақтау ұйымдарында мейіргер қызметінің жаңа моделін енгізу бойынша пилоттық жоба басталды.
Зерттеу мақсаты: мейірбике қызметін дамытудың халықаралық және отандық тәжірибесін зерттеу.
Іздеу стратегиясы: PubMed, Google Scholar, Cochrane Library, Web of Science, Scopus сияқты ғылыми жарияланымдардың және мамандандырылған іздеу жүйелерінің деректер базасын пайдалана отырып, 30 жыл ішінде көпшілікке қолжетімді, тереңдіктегі мақалалар зерделенді.
Зерттеу нәтижелері: Созылмалы аурулардың ауыртпалығы алғашқы медициналық-санитарлық көмек жүйесі үшін маңызды экономикалық және клиникалық проблема болып табылады. Американдық медбикелер қауымдастығының мәліметтері бойынша, медбикелердің 90% - ы созылмалы аурулары бар науқастарға алғашқы медициналық көмек деңгейінде көмек көрсетуде рөл атқаруға үйретілген. Қазақстанда бұл тәсілді біртіндеп кеңейтілген тәжирибедегі медбикелер қолданады. Кеңейтілген тәжирибедегі медбике- Мейірбике ісі саласындағы орта білімнен кейінгі немесе жоғары білімі бар, мейірбике күтімі шеңберінде кеңейтілген функцияларды жүзеге асыратын маман. Медбикелер үшін бакалавриат бағдарламаларын дамытуға баса назар аудару ауруханаларда алдын алуға болатын өлім-жітімнің санын азайтуы мүмкін.
Қорытынды: Осылайша, Қазақстан Республикасында мейіргерлік қызметті реформалау шеңберінде практикалық денсаулық сақтау ұйымдарында мейіргерлердің әлеуетін одан әрі дамыту үшін негіз дайындалды. Бұл тауашаны Қазақстан Республикасында мейіргерлік қызметті ілгерілетумен тікелей айналысатын мейіргерлер қауымдастығы иеленуге тиіс.
Бибінұр Қ. Сыдыкова¹, https://orcid.org/0000-0002-7013-3461
Алмас Т. Умбетпаев²,
Зауре А. Байгожина³, https://orcid.org/0000-0001-7098-6782
Зайтуна А. Хисметова¹, https://orcid.org/0000-0001-5937-3045
Умутжан С. Самарова¹, http://orcid.org/0000-0003-3320-7115
Гульзат Ж. Сарсенбаева⁴, https://orcid.org/0000-0002-1518-6528
Айнур М. Елисинова¹, https://orcid.org/0000-0002-3958-6809
Дарига С. Смаилова⁵, http://orcid.org/0000-0002-7152-7104
¹ «Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы;
² ШЖҚ «Алматы қаласының №22 емханасы» КМК, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
³ «Денсаулық сақтауды дамыту Республикалық орталығы» ШЖҚ РМК, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы;
⁴ «Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы» АҚ, Шымкент қ., Қазақстан Республикасы;
⁵ Қазақстандық медицина университеті «Қоғамдық денсаулық сақтау жоғары мектебі», Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Абдрахманова А.О., Байгожина З.А., Калиева М.А. Пути формирования новой генерации медицинских сестер в Казахстане // Клиническая медицина Казахстана. 2014. № 4 (34). С.5-9.
2. ВОЗ | Сестринское дело [Электронный ресурс]. URL: https://www.who.int/topics/nursing/ru/ (дата обращения: 08.06.2021).
3. Жетмекова Ж.Т., Танат З.Х., Ниязова Б.К. Клиническое сестринское руководство "Профилактика и лечение пролежней". 2020. 100 с.
4. Жунусова Д.К., Балтаева Ж.Ш., Мутиева У.Б., Бижанова Ш.А. Клиническое сестринское руководство "Управление хронической болью". Б.И.А. 2019. 43 с.
5. Жунусова Д.К., Бекбергенова Ж.Б., Киспаева Т.Т. Клиническое сестринское руководство "Сердечная реабилитация". 2020. 76 с.
6. Қасым Л.Т., Касымова Р.Н. Уход за взрослым пациентом с астмой: содействие контролю над астмой Adult Asthma Care: Promoting Control of Asthma. 2020. 63 с.
7. Приказ МЗ РК от 21 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-305/2020 "Об утверждении номенклатуры специальностей и специализаций в области здравоохранения, номенклатуры и квалификационных характеристик должностей работников здравоохранения" [Электронный ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021856 (дата обращения: 10.06.2021).
8. Указ Президента Республики Казахстан от 19 июня 2018 года № 702 "О некоторых вопросах административно-территориального устройства Республики Казахстан" [Электронный ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U1800000702 (дата обращения: 30.06.2021).
9. Приказ МЗ РК от 23 ноября 2020 года № ҚР ДСМ-199/2020 "Об утверждении правил оказания сестринского ухода" [Электронный ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021674 (дата обращения: 04.06.2021).
10. Приказ МЗ РК от 30 октября 2020 года № ҚР ДСМ-170/2020 "Об утверждении тарифов на медицинские услуги, предоставляемые в рамках ГОБМП и в системе ОСМС" [Электронный ресурс]. URL: http://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021550/links (дата обращения: 04.05.2021).
11. Смаилова Д.С., Байгожина З.А., Таштемиров К.К., Сыдыкова Б.К. Методические рекомендации по разработке и внедрению сестринской документации в организациях практического здравоохранения. 2020. [Электронный ресурс]. URL: http://www.rcrz.kz/index.php/ru/2017-03-12-10-51-13/metodicheskie-rekomendatsii (дата обращения: 01.07.2021).
12. Aiken L.H., Sermeus W., Van Den Heede K., et al. Patient safety, satisfaction, and quality of hospital care: Cross sectional surveys of nurses and patients in 12 countries in Europe and the United States // BMJ. 2012. № 344 (7851).
13. Aiken L.H. et al. Nurse staffing and education and hospital mortality in nine European countries: A retrospective observational study // Lancet. 2014. № 383 (9931). P.1824–1830.
14. Akard T.F., Hendricks-Ferguson V.L., Gilmer M.J. Pediatric palliative care nursing // Ann. Cardiothorac. Surg. 2019. № 1. P. S39–S48.
15. Al-Kandari F., Thomas D. Factors contributing to nursing task incompletion as perceived by nurses working in Kuwait general hospitals // J. Clin. Nurs. 2009. № 18 (24). P.3430–3440.
16. Bruyneel A., et al. Impact of COVID-19 on nursing time in intensive care units in Belgium // Intensive Crit. Care Nurs. 2021. №62. P.102967.
17. Dikmen Y., et al. The Level of Professionalism of Nurses Working in a Hospital in Turkey // J. caring Sci. 2016. № 5 (2). P.95–102.
18. Griffiths P., et al. Nurse staffing and patient outcomes: Strengths and limitations of the evidence to inform policy and practice. A review and discussion paper based on evidence reviewed for the National Institute for Health and Care Excellence Safe Staffing guideline development // Int. J. Nurs. Stud. 2016. № 63. P.213–225.
19. Kelly L.A., McHugh M.D., Aiken L.H. Nurse outcomes in magnet® and non-magnet hospitals // J. Nurs. Adm. 2011. № 41 (10). P.428–433.
20. Khomami H.M., Rustomfram N. Nursing efficiency in patient care: A comparative study in perception of staff nurse and hospital management in a trust hospital. // J. Fam. Med. Prim. care. 2019. №8 (5). P.1550–1557.
21. Miller B.K., Adams D., Beck L. A behavioral inventory for professionalism in nursing // J. Prof. Nurs. 1993. № 5 (9). P.290–295.
22. Poghosyan L., et al. Nurse Practitioner Practice Environments in Primary Care and Quality of Care for Chronic Diseases // Med. Care. 2018. № 56 (9). P.791–797.
23. Richards D.A., et al. Fundamental nursing care: A systematic review of the evidence on the effect of nursing care interventions for nutrition, elimination, mobility and hygiene // J. Clin. Nurs. 2018. № 27 (11–12). P. 2179–2188.
24. Shuler P.A., Davis J.E. The Shuler Nurse Practitioner Practice Model: Clinical Application, Part 2 // J. Am. Acad. Nurse Pract. 1993. № 5 (2). P. 73–88.
25. Slemon A., Jenkins E., Bungay V. Safety in psychiatric inpatient care: The impact of risk management culture on mental health nursing practice // Nurs. Inq. 2017. № 24 (4). P. 24.
26. Smailova D.S., Sydykova B.K., Sarsenbayeva G.Z., Bolatov A.K., Mussina G.A., Baigozhina Z.A., Khismetova Z.A. Development and implementation of nursing documentation on coronavirus infection (COVID-19) at the nursing level // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2021, (Vol.23) 1, pp. 15-20. doi 10.34689/SH.2021.23.1.002.
27. Smigorowsky M.J., et al. Outcomes of nurse practitioner-led care in patients with cardiovascular disease: A systematic review and meta-analysis // J. Adv. Nurs. 2020. № 76(1). P. 81–95.
28. VanFosson C.A., Jones T.L., Yoder L.H. Unfinished nursing care: An important performance measure for nursing care systems // Nurs. Outlook. 2016. № 64(2). P. 124–136.
29. White E.M., Aiken L.H., McHugh M.D. Registered Nurse Burnout, Job Dissatisfaction, and Missed Care in Nursing Homes // J. Am. Geriatr. Soc. 2019. № 67 (10). P.2065–2071.
30. Wittenberg E., Reb A., Kanter E. Communicating with Patients and Families Around Difficult Topics in Cancer Care Using the COMFORT Communication Curriculum // Semin. Oncol. Nurs. 2018. № 34 (3). P. 264–273.
31. Wynd C.A. Current factors contributing to professionalism in nursing // J. Prof. Nurs. 2003. №19 (5). P. 251–261.
32. What is a Magnet Hospital? | Duquesne University [Электронный ресурс]. URL: https://onlinenursing.duq.edu/blog/what-is-a-magnet-hospital/ (Accessed June 8, 2021).
References:
1. Abdrahmanova A.O., Bajgozhina Z.A., Kalieva M.A. Puti formirovaniya novoi generatsii meditsinskikh sester v Kazakhstane [Ways to form a new generation of nurses in Kazakhstan]. Klinicheskaya meditsina Kazakhstana [Clinical medicine of Kazakhstan]. 2014. №4 (34). p.5-9. [in Russian]
2. VOZ. Sestrinskoe delo [WHO. Nursing] [Elektronnyi resurs]. URL: https://www.who.int/topics/nursing/ru/ (data obrashheniya: 08.06.2021). [in Russian]
3. Zhetmekova Zh.T., Tanat Z.H., Nijazova B.K. Klinicheskoe sestrinskoe rukovodstvo "Profilaktika i lechenie prolezhnei" [Clinical Nursing Guide "Prevention and Treatment of Pressure Sores"]. 2020. 100 p. [in Russian]
4. Zhunusova D.K., Baltaeva Zh.Sh., Mutieva U.B., Bizhanova Sh.A. B.I.A. Klinicheskoe sestrinskoe rukovodstvo "Upravlenie hronicheskoi bol'yu" [Clinical Nursing Manual "Management of Chronic Pain"]. 2019. 43 p. [in Russian]
5. Zhunusova D.K., Bekbergenova Zh.B., Kispaeva T.T. Klinicheskoe sestrinskoe rukovodstvo "Serdechnaya reabilitatsiya" [Clinical Nursing Manual "Cardiac Rehabilitation"]. 2020. 76 p. [in Russian]
6. Kasym L.T., Kasymova R.N. Uhod za vzroslym pacientom s astmoi: sodeistvie kontrolyu nad astmoi [Adult Asthma Care: Promoting Control of Asthma]. 2020. 63 p. [in Russian]
7. Prikaz MZ RK ot 21 dekabrja 2020 goda № ҚR DSM-305/2020 "Ob utverzhdenii nomenklatury spetsial'nostei i spetsializatsii v oblasti zdravookhraneniya, nomenklatury i kvalifikatsionnykh kharakteristik dolzhnostei rabotnikov zdravookhraneniya" [On the approval of the nomenclature, features and specialization in the field of health care, the nomenclature and qualification characteristics of healthcare workers' positions"]. [Elektronnyi resurs]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021856 (data obrashheniya: 10.06.2021). [in Russian]
8. Ukaz Prezidenta Respubliki Kazahstan ot 19 iyunya 2018 goda № 702 "O nekotorykh voprosakh administrativno-territorial'nogo ustrojstva Respubliki Kazahstan [«On some issues of the administrative-territorial structure of the Republic of Kazakhstan"]. [Elektronnyj resurs]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U1800000702 (data obrashhenija: 30.06.2021). [in Russian]
9. Prikaz MZ RK ot 23 nojabrja 2020 goda № ҚR DSM-199/2020 "Ob utverzhdenii pravil okazaniya sestrinskogo ukhoda" ["On approval of the rules for the provision of nursing care"]. [Elektronnyi resurs]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021674 (data obrashheniya: 04.06.2021). [in Russian]
10. Prikaz MZ RK ot 30 oktjabrja 2020 goda № ҚR DSM-170/2020 "Ob utverzhdenii tarifov na meditsinskie uslugi, predostavlyaemye v ramkakh GOBMP i v sisteme OSMS" ["On the approval of tariffs for medical services provided within the guaranteed volume of medical care and in the compulsory health insurance system]. [Elektronnyj resurs]. URL: http://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021550/links (data obrashheniya: 04.05.2021). [in Russian]
11. Smailova D.S., Bajgozhina Z.A., Tashtemirov K.K., Sydykova B.K. Metodicheskie rekomendatsii po razrabotke i vnedreniyu sestrinskoi dokumentatsii v organizatsiyakh prakticheskogo zdravookhraneniya [Guidelines for the development and implementation of nursing documentation in practical healthcare organizations. 2020]. 2020. [Elektronnyi resurs]. URL: http://www.rcrz.kz/index.php/ru/2017-03-12-10-51-13/metodicheskie-rekomendatsii (data obrashheniya: 01.07.2021). [in Russian]
12. Aiken L.H., Sermeus W., Van Den Heede K., et al. Patient safety, satisfaction, and quality of hospital care: Cross sectional surveys of nurses and patients in 12 countries in Europe and the United States. BMJ. 2012. № 344 (7851).
13. Aiken L.H. et al. Nurse staffing and education and hospital mortality in nine European countries: A retrospective observational study. Lancet. 2014. № 383 (9931). P.1824–1830.
14. Akard T.F., Hendricks-Ferguson V.L., Gilmer M.J. Pediatric palliative care nursing. Ann. Cardiothorac. Surg. 2019. № 1. P. S.39–S48.
15. Al-Kandari F., Thomas D. Factors contributing to nursing task incompletion as perceived by nurses working in Kuwait general hospitals. J. Clin. Nurs. 2009. № 18 (24). P.3430–3440.
16. Bruyneel A., et al. Impact of COVID-19 on nursing time in intensive care units in Belgium. Intensive Crit. Care Nurs. 2021. №62. P.102967.
17. Dikmen Y., et al. The Level of Professionalism of Nurses Working in a Hospital in Turkey. J. caring Sci. 2016. № 5 (2). P.95–102.
18. Griffiths P., et al. Nurse staffing and patient outcomes: Strengths and limitations of the evidence to inform policy and practice. A review and discussion paper based on evidence reviewed for the National Institute for Health and Care Excellence Safe Staffing guideline development. Int. J. Nurs. Stud. 2016. № 63. P.213–225.
19. Kelly L.A., McHugh M.D., Aiken L.H. Nurse outcomes in magnet® and non-magnet hospitals. J. Nurs. Adm. 2011. № 41 (10). P.428–433.
20. Khomami H.M., Rustomfram N. Nursing efficiency in patient care: A comparative study in perception of staff nurse and hospital management in a trust hospital. J. Fam. Med. Prim. care. 2019. №8 (5). P.1550–1557.
21. Miller B.K., Adams D., Beck L. A behavioral inventory for professionalism in nursing. J. Prof. Nurs. 1993. № 5 (9). P.290–295.
22. Poghosyan L., et al. Nurse Practitioner Practice Environments in Primary Care and Quality of Care for Chronic Diseases. Med. Care. 2018. № 56 (9). P.791–797.
23. Richards D.A., et al. Fundamental nursing care: A systematic review of the evidence on the effect of nursing care interventions for nutrition, elimination, mobility and hygiene. J. Clin. Nurs. 2018. № 27 (11–12). P. 2179–2188.
24. Shuler P.A., Davis J.E. The Shuler Nurse Practitioner Practice Model: Clinical Application, Part 2. J. Am. Acad. Nurse Pract. 1993. № 5 (2). P. 73–88.
25. Slemon A., Jenkins E., Bungay V. Safety in psychiatric inpatient care: The impact of risk management culture on mental health nursing practice. Nurs. Inq. 2017. № 24 (4). P. 24.
26. Smailova D.S., Sydykova B.K., Sarsenbayeva G.Z., Bolatov A.K., Mussina G.A., Baigozhina Z.A., Khismetova Z.A. Development and implementation of nursing documentation on coronavirus infection (COVID-19) at the nursing level. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2021, (Vol.23) 1, pp. 15-20. doi 10.34689/SH.2021.23.1.002.
27. Smigorowsky M.J., et al. Outcomes of nurse practitioner-led care in patients with cardiovascular disease: A systematic review and meta-analysis. J. Adv. Nurs. 2020. № 76(1). P. 81–95.
28. VanFosson C.A., Jones T.L., Yoder L.H. Unfinished nursing care: An important performance measure for nursing care systems. Nurs. Outlook. 2016. № 64(2). P. 124–136.
29. White E.M., Aiken L.H., McHugh M.D. Registered Nurse Burnout, Job Dissatisfaction, and Missed Care in Nursing Homes. J. Am. Geriatr. Soc. 2019. № 67 (10). P.2065–2071.
30. Wittenberg E., Reb A., Kanter E. Communicating with Patients and Families Around Difficult Topics in Cancer Care Using the COMFORT Communication Curriculum. Semin. Oncol. Nurs. 2018. № 34 (3). P. 264–273.
31. Wynd C.A. Current factors contributing to professionalism in nursing. J. Prof. Nurs. 2003. №19 (5). P. 251–261.
32. What is a Magnet Hospital? | Duquesne University [Электронный ресурс]. URL: https://onlinenursing.duq.edu/blog/what-is-a-magnet-hospital/ (Accessed June 8, 2021).
Көрген адамдардың саны: 185
Мақалалар санаты:
Медициналық білімберу
Библиографиялық сілтемелер
Сыдыкова Б.Қ., Умбетпаев А.Т., Байгожина З. А. Хисметова З.А., Самарова У.С., Сарсенбаева Г.Ж., Елисинова А.М., Смаилова Д.С. Медициналық қызметтің сапасын арттыру тәсілі ретінде мейірбикелердің кәсіби дамуын ынталандыру // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 4 (Т.23). Б. 199-207. doi 10.34689/SH.2021.23.4.022Ұқсас жариялымдар:
2022-2023 ОҚУ ЖЫЛЫНДАҒЫ ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ, СТОМАТОЛОГИЯ, ФАРМАЦИЯ ЖӘНЕ МЕЙІРГЕР ІСІ МЕКТЕБІНІҢ БІЛІМ АЛУШЫЛАРЫНЫҢ ПӘНДЕРІН ҚОРЫТЫНДЫ БАҒАЛАУДЫ ТАЛДАУ
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ АКАДЕМИЯЛЫҚ ҰТҚЫРЛЫҚТЫ ЖӘНЕ ШЕТЕЛДЕН СТУДЕНТТЕРДІ ҚАБЫЛДАУДЫ ЖҮЙЕЛЕУ: СЕМЕЙ МЕН ЖАПОНИЯДА (КОЧИ ЖӘНЕ ХИРОСИМА) ОДАН ӘРІ БІРЛЕСКЕН ЖҰМЫСТАРДЫ ОРНАТУҒА ҰМТЫЛУ
АКАДЕМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ҚОЛДАНБАЛЫ БАКАЛАВРИАТ СТУДЕНТТЕРІ АРАСЫНДАҒЫ ДӘЛЕЛДІ МЕЙІРБИКЕЛІК ПРАКТИКАДАҒЫ БІЛІМ, КӨЗҚАРАС ЖӘНЕ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ ДОМЕНДЕРІН САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ
2022-2023 ОҚУ ЖЫЛЫНДАҒЫ МЕДИЦИНА МЕКТЕБІНІҢ БІЛІМ АЛУШЫЛАРЫНЫҢ ПӘНДЕРІН ҚОРЫТЫНДЫ БАҒАЛАУДЫ ТАЛДАУ
ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУДЕГІ ҚОҒАМДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУЫНДАҒЫ КӘСІП АРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ ЖӘНЕ БОЛАШАҚ МАМАНДАР ПЕРСПЕКТИВАСЫ