ӨСКЕМЕН ҚАЛАСЫНЫҢ ЕРЕСЕК АДАМДАРЫНЫҢ ИММУНИТЕТ ЖҮЙЕСІ МЕН КӨП ФАКТОРЛЫ НЕГАТИВТІ АНТРОПОГЕНДІК ӘСЕР
Жұмыстың мақсаты: Өскемен қаласының әртүрлі деңгейде антропогендік әсерге ұшыраушы аудандарында тұратын адамдардың иммундық реактивтілігінің ерекшеліктерін анықтау. Материалдар мен әдістер. Жұмыс 2017-2019 жылдар аралығында Өскемен қаласы мен Орал қаласы аумағында жүргізілді. Үш аймақ анықталды: Үлбі ауданы - өндірістік ластағыштардың барынша шоғырланған аумағы, Октябрь ауданы (қала орталығы), КШТ ауданы ауамен ластану қаупі аз жер. Зерттеуге көрсетілген аумақтарда тұрақты тұратын 18 жастан асқан және 60 жасқа дейінгі адамдардың енгізілді. Өскеменнен барлығы 590 адам, ал Оралдан 248 адам зерттеуге қатысты. 1-аймақтан 185 адам, 2-аймақтан - 201 адам және 3-аймақтан 204 адам қатысты. Зерттеу әдістері: зерттелетін елді мекендердің қоршаған орта объектілері мен су объектілеріндегі элементтердің құрамына аналитикалық баға беру; ауадағы ластаушы заттардың құрамын анықтау; шу деңгейін өлшеу. Иммундық жүйенің күйін зерттеу жасушалық, гуморальдық және фагоцитарлық байланыстар көрсеткіштері тұрғысынан ақпараттық әдістер кешенін қолдану арқылы жүргізілді. Зерттеудің нәтижелері: Негізгі топта бақылау тобымен салыстырғанда иммундық жүйенің жасушалық байланысының басылуы байқалды, бұл дифференциацияның жеке кластерлерінің жоғары дифференциалданған циркуляциялық лимфоциттері санының азаюына байланысты болды. Теріс антропогендік әсерлердің ең жоғары кумулятивтік деңгейіне ұшыраған адамдарда гуморальдық иммунитеттің жалпы деңгейінің төмендеуі қандағы циркуляциялық иммундық кешендердің құрамының күрт өсуі аясында да анықталды. Фагоцитоз жағынан барлық зерттелген механизмдердің тежелуі, ең алдымен, фагоциттелген субстраттың лизисі байқалды. Жалпы алғанда, өндірістік қаланың антропогендік факторларының күрделі теріс әсері, ең алдымен, филогенетикалық тұрғыдан кейінірек және одан да күрделі қорғаныс жүйелерін басып-жаншуға, сондай-ақ аз дифференциалданған қорғаныс жүйелерінің жұмыс істеуі кезінде реттеуші жасушалық механизмдерді бұзуға бағытталған.
Айгерим А. Абишева1, Татьяна И. Белихина2, Максут С. Казымов1, Тамара Жунусова3, Елжан М. Манарбеков1, https://orcid.org/0000-0002-36662-3977 1 КеАҚ «Семей Медициналық университеті», Семей қ., Қазақстан Республикасы; 2 ШЖҚ КМК «Семей қаласының ядролық медицина және онкология орталығы», Семей қ., Қазақстан Республикасы; 3 Норвегияның радиациялық және ядролық қауіпсіздік агенттігі, Осло қ., Норвегия.
1. Артемова А.Г. Феномен торможения миграции лейкоцитов крови у морских свинок с гиперчувствитель-ностью замедленного типа к чужеродному тканевому антигену // Бюллетень экспериментальной биологической медицины. 1973. №10. С.67-71. 2. Гарин В.М., Клёнова И.А., Колесников В.И. Экология для технических вузов. под ред. В.М. Гарина. - Ростов н/Дону: Феникс, 2003. – 384 с. 3. ГОСТ 23337-2014 Межгосударственный стандарт. Методы измерения шума на селитебной территории и в помещениях жилых и общественных зданий. ГОСТ 23337-2014 4. Гринкевич Ю.Я., Алферов А.Н. Определение иммунных комплексов в крови онкологических больных // Лабораторное дело. 1981. №8. С.493-495. 5. Данилова А.Н., Асанова Ж.Т. Оценка факторов загрязнения атмосферного воздуха в городе Усть-Каменогорске // Вестник КАСУ, 2011. №6. С.19-26. 6. Запасный В.В., Фадеева Е.И., Лихолетова Н.С., Баймаканова Ф.С., Музафарова Т.И. Влияние экологической обстановки в г. Усть-Каменогорске на здоровье населения и пути его улучшения // Вестник ВКГТУ. 2010. 4: 127-135. 7. Кислицына В.В., Ликонцева Ю.С., и др. Оценка риска воздействия атмосферных выбросов обогатительной фабрики на здоровье населения // Медицина труда и промышленная экология. 2002. №3. С.265 8. Кост А.Е. Стенко М.И. Руководство по клини-ческим лабораторным исследованиям. М., 1978. 188 с. 9. Магомедова З.С., Каграманова З.С. Литератур-ный обзор: современные представления о функцио-нальных особенностях иммунной системы // Научное обозрение. Медицинские науки. 2016. № 2. С. 68-80. 10. Мартусевич А.К., Иващенко М.Н. Физиология иммунитета. Нижний Новгород, 2020. – 112 с. 11. Панин М.С. Эколого-биохимическая оценка техногенных ландшафтов Восточного Казахстана. Алматы: «Эверо», 2000. – 277 с. 12. Степанова Н.А., Висмонт Ф.И. Нарушения иммунологической реактивности (патофизиологические аспекты): учеб.-метод. пособие. Минск: БГМУ, 2010. 44с. 13. Теплая Г.А. Тяжелые металлы как фактор загрязнения окружающей среды // Астраханский вестник экологического образования. 2013. 5. С.182-192. 14. Фридман К.Б., Крюкова Т.В. Урбанизация – фактор повышенного риска здоровью // Гигиена и санитария. 2015. Т.94, №1. С.28-33. 15. Шейбак В.М., Павлюковец А.Ю. Иммунотоксические и иммунорегуляторные эффекты воздействия свинца на организм млекопитающих // Проблемы здоровья и экологии. 2012. №1. С.120-125. 16. Collins T.W., Grineski S.E., Chakraborty J., McDonald Y.J. Understanding environmental health inequalities through comparative intracategorical analysis: racial/ethnic disparities in cancer risks from air toxics in El Paso County, Texas. Health Place. 2011 Jan;17(1):335-44. 17. Cesaire M., Le Mauff B., Rambeau A., Toutirais O., Thariat J. Mechanisms of radiation-induced lymphopenia and therapeutic impact // Bull Cancer. 2020 Jul-Aug;107(7-8):813-822. doi: 10.1016/j.bulcan.2020.04.009. 18. Flies E.J., Mavoa S., Zosky G.R. et al. Urban-associated diseases: Candidate diseases, environmental risk factors, and a path forward // Environ Int. 2019 Dec;133(Pt A):105187. 19. Gouveia N., Corrallo F.P., Leon A.C.P., Junger W., Freitas C.U. Air pollution and hospitalizations in the largest Brazilian metropolis // Rev Saude Publica. 2017 Dec 4;51:117. 20. Heydarpour P, Amini H, Khoshkish S, Seidkhani H, Sahraian MA, Yunesian M. Potential impact of air pollution on multiple sclerosis in Tehran, Iran. Neuroepidemiology. 2014;43(3-4):233-8. 21. Hoover D.B. Cholinergic modulation of the immune system presents new approaches for treating inflammation // Pharmacol Ther. 2017 Nov;179:1-16. doi: 10.1016/j.pharmthera. 22. Isaksson C. Urban ecophysiology: beyond costs, stress and biomarkers // J Exp Biol. 2020 Nov 18;223(Pt 22):jeb203794. 23. Justiz Vaillant A.A., Qurie A. Immunodeficiency. 2020 Dec 30. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan. 24. Kasi P.M., Grothey A. Chemotherapy-Induced Neutropenia as a Prognostic and Predictive Marker of Outcomes in Solid-Tumor Patients. Drugs. 2018 May;78(7):737-745. doi: 10.1007/s40265-018-0909-3. 25. Largeot A., Pagano G., Gonder S., Moussay E., Paggetti J. The B-side of Cancer Immunity: The Underrated Tune // Cells. 2019 May 13;8(5):449. doi: 10.3390/cells8050449. 26. Mancini G. Characterization of Ig molecules carrying the AB9 allotypic specificity in rabbits // Prog Immunobiol Standarts. 1990. P.45-50. 27. Ntelios D., Mandros C., Potolidis E., Fanourgiakis P. Aluminium phosphide-induced leukopenia // BMJ Case Rep. 2013 Oct 30;2013:bcr2013201229. doi: 10.1136/bcr-2013-201229. 28. Venkatesulu B.P., Mallick S., et al. A systematic review of the influence of radiation-induced lymphopenia on survival outcomes in solid tumors // Crit Rev Oncol Hematol. 2018 Mar;123:42-51. doi: 10.1016/j.critrevonc.2018.01.003. References: 1. Artemova A.G. Fenomen tormozheniya migratsii leikotsitov krovi u morskikh svinok s giperchuvstvitel'nost'yu zamedlennogo tipa k chuzherodnomu tkanevomu antigenu [The phenomenon of inhibition of migration of blood leukocytes in guinea pigs with delayed-type hypersensitivity to foreign tissue antigen (Fenomen tormozheniya migratsii leykotsitov krovi u morskikh svinok s giperchuvstvitel'nost'yu zamedlennogo tipa k chuzherodnomu tkanevomu antigenu)]. Byulleten' eksperimental'noi biologicheskoi meditsiny [Bulletin of Experimental Biological Medicine]. 1973. No. 10. pp.67-71. [in Russian] 2. Garin V.M., Klenova I.A., Kolesnikov V.I. Ekologiya dlya tekhnicheskikh vuzov [Ecology for technical universities]. ed. V.M. Garina. - Rostov n / Don: Phoenix, 2003 .-- 384 p. [in Russian] 3. GOST 23337-2014 Mezhgosudarstvennyy standart. Metody izmereniya shuma na selitebnoy territorii i v pomeshcheniyakh zhilykh i obshchestvennykh zdaniy [Interstate Standard. Methods for measuring noise in the residential area and in the premises of residential and public buildings]. [in Russian] 4. Grinkevich Yu.Ya., Alferov A.N. Opredelenie immunnykh kompleksov v krovi onkologicheskikh bol'nykh [Determination of immune complexes in the blood of cancer patients]. Laboratornoe delo [Laboratory work]. 1981. No.8. pp.493-495. [in Russian] 5. Danilova A.N., Asanova Zh.T. Otsenka faktorov zagryazneniya atmosfernogo vozdukha v gorode Ust'-Kamenogorske. [Assessment of air pollution factors in the city of Ust-Kamenogorsk]. Vestnik KASU [Bulletin of KAFU], 2011. №6. pp.19-26. [in Russian] 6. Zapasny V.V., Fadeeva E.I., Likholetova N.S., Baimakanova F.S., Muzafarova T.I. Vliyanie ekologicheskoi obstanovki v g. Ust'-Kamenogorske na zdorov'e naseleniya i puti ego uluchsheniya. [The impact of the ecological situation in Ust-Kamenogorsk on the health of the population and ways to improve it]. Vestnik VKGTU [Bulletin of EKSTU]. 2010.4: 127-135. [in Russian] 7. Kislitsyna V.V., Likontseva Yu.S. et al. Otsenka riska vozdeistviya atmosfernykh vybrosov obogatitel'noi fabriki na zdorov'e naseleniya [Assessment of the risk of the impact of atmospheric emissions from the processing plant on the health of the population]. Meditsina truda i promyshlennaya ekologiya [Labor medicine and industrial ecology]. 2002. No. 3. 265р. [in Russian] 8. Kost A.E. Stenko M.I. Rukovodstvo po klinicheskim laboratornym issledovaniyam [Clinical Laboratory Research Guide]. - M., 1978 . - 188 p. [in Russian] 9. Magomedova Z.S., Kagramanova Z.S. Literaturnyi obzor: sovremennye predstavleniya o funktsional'nykh osobennostyakh immunnoi sistemy [Literary review: modern ideas about the functional characteristics of the immune system]. Nauchnoe obozrenie. Meditsinskie nauki [Scientific review. Medical sciences]. 2016. No.2. pp. 68-80. [in Russian] 10. Martusevich A.K., Ivaschenko M.N. Fiziologiya immuniteta [Physiology of immunity]. Nizhny Novgorod, 2020. - 112 p. [in Russian] 11. Panin M.S. Ekologo-biokhimicheskaya otsenka tekhnogennykh landshaftov Vostochnogo Kazakhstana [Ecological and biochemical assessment of technogenic landscapes of East Kazakhstan. Almaty: "Evero", 2000. - 277 p. [in Russian] 12. Stepanova N.A., Wismont F.I. Narusheniya immunologicheskoi reaktivnosti (patofiziologicheskie aspekty): ucheb.-metod. posobie [Immunological reactivity disorders (pathophysiological aspects): study guide. Allowance]. Minsk: BSMU, 2010. 44 p. [in Russian] 13. Teplaya G.A. Tyazhelye metally kak faktor zagryazneniya okruzhayushchei sredy [Heavy metals as a factor of environmental pollution]. Astrakhanskii vestnik ekologicheskogo obrazovaniya [Astrakhan bulletin of ecological education]. 2013. 5. pp.182-192. [in Russian] 14. Fridman K.B., Kryukova T.V. Urbanizatsiya – faktor povyshennogo riska zdorov'yu. [Urbanization - a factor of increased health risk]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. - 2015. - T.94, No. 1. - pp.28-33. [in Russian] 15. Sheibak V.M., Pavlyukovets A.Yu. Immunotoksicheskie i immunoregulyatornye effekty vozdeistviya svintsa na organizm mlekopitayushchikh. [Immunotoxic and immunoregulatory effects of lead exposure on mammals]. Problemy zdorov'ya i ekologii [Problems of health and ecology]. 2012. No.1. pp. 120-125. [in Russian] 16. Collins T.W., Grineski S.E., Chakraborty J., McDonald Y.J. Understanding environmental health inequalities through comparative intracategorical analysis: racial/ethnic disparities in cancer risks from air toxics in El Paso County, Texas. Health Place. 2011 Jan;17(1):335-44. 17. Cesaire M., Le Mauff B., Rambeau A., Toutirais O., Thariat J. Mechanisms of radiation-induced lymphopenia and therapeutic impact. Bull Cancer. 2020 Jul-Aug;107(7-8):813-822. doi: 10.1016/j.bulcan.2020.04.009. 18. Flies E.J., Mavoa S., Zosky G.R., et al. Urban-associated diseases: Candidate diseases, environmental risk factors, and a path forward. Environ Int. 2019 Dec;133(Pt A):105187. 19. Gouveia N., Corrallo F.P., Leon A.C.P., Junger W., Freitas C.U. Air pollution and hospitalizations in the largest Brazilian metropolis. Rev Saude Publica. 2017 Dec 4;51:117. 20. Heydarpour P, Amini H, Khoshkish S, Seidkhani H, Sahraian MA, Yunesian M. Potential impact of air pollution on multiple sclerosis in Tehran, Iran. Neuroepidemiology. 2014;43(3-4):233-8. 21. Hoover D.B. Cholinergic modulation of the immune system presents new approaches for treating inflammation. Pharmacol Ther. 2017 Nov;179:1-16. doi: 10.1016/j.pharmthera. 22. Isaksson C. Urban ecophysiology: beyond costs, stress and biomarkers. J Exp Biol. 2020 Nov 18;223 (Pt 22):jeb203794. 23. Justiz Vaillant A.A., Qurie A. Immunodeficiency. 2020 Dec 30. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan. 24. Kasi P.M., Grothey A. Chemotherapy-Induced Neutropenia as a Prognostic and Predictive Marker of Outcomes in Solid-Tumor Patients. Drugs. 2018 May;78(7):737-745. doi: 10.1007/s40265-018-0909-3. 25. Largeot A., Pagano G., Gonder S., Moussay E., Paggetti J. The B-side of Cancer Immunity: The Underrated Tune. Cells. 2019 May 13;8(5):449. doi: 10.3390/cells8050449. 26. Mancini G. Characterization of Ig molecules carrying the AB9 allotypic specificity in rabbits. Prog Immunobiol Standarts. 1990. P.45-50. 27. Ntelios D., Mandros C., Potolidis E., Fanourgiakis P. Aluminium phosphide-induced leukopenia. BMJ Case Rep. 2013 Oct 30;2013:bcr2013201229. Venkatesulu B.P., Mallick S. et al. systematic review of the influence of radiation-induced lymphopenia on survival outcomes in solid tumors. Crit Rev Oncol Hematol. 2018 Mar; 123:42-51. doi: 10.1016/j.critrevonc.2018.01.003.
Көрген адамдардың саны: 158

Түйенді сөздер:

Библиографиялық сілтемелер

Абишева А.А., Белихина Т.И., Казымов М.С., Жунусова Т., Манарбеков Е.М. Өскемен қаласының ересек адамдарының иммунитет жүйесі мен көп факторлы негативті антропогендік әсер // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 4 (Т.23). Б. 172-179. doi 10.34689/SH.2021.23.4.019

Авторизируйтесь для отправки комментариев