НЕСЕП-ТАС АУРУЫНЫҢ ТАРАЛУЫМЕН СУДЫҢ САПАСЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ
Өзектілігі: Бүйректердегі тастардың көбісі минералдардан тұратын болғандықтан ауыз су сапасы ағзаның жалпы зат алмасуына, сонымен қатар урологиялық аурулардың пайда болуына әсер етеді.
Мақсаты: Несеп-тас ауруының эпидемиологиясына ауыз судың сапасының байлынысын Түркістан облысы бойынша зерттеу.
Зерттеу әдістері: Түркістан облысындағы екі елді-мекендердің (Сарыағаш ауданы және Түркістан қаласы) су сапасын тексеру үшін физико-химиялық және микробиологиялық зерттеулер жүргізілді. Тексеру объектілері қатарына орта және жоғарғы оқу мекемелері, тұрғын үйлер, муниципалды және медициналық мекемелері, сонымен қатар сумен жабдықтау көздері кіргізілді. № 2020/00/00 орталықтандырылған және орталықтандырылмаған сумен жабдықтаудың ауыз су сынамаларын зерттеу хаттамалары пайдаланылды. Статистикалық талдау R Studio (Integrated Development Environment, Бостон, АҚШ) бағдарламалық жасақтамасының көмегімен жүргізілді.
Нәтижелер: Негізгі салыстырмалы айырмашылықтар pН, тотығу және судың жалпы қаттылығында, қалдық, бос және байланысқан хлор, аммиак азоты, нитрит және нитрат, хлорид және мыс сияқты минералдардың құрамында байқалды. Барлық осы параметрлер бойынша көрсеткіштердің құрамы Түркістан қаласының ауыз суында жоғары, бұл облыс орталығында несеп-тас ауруының өсуінің ықтимал қаупін көрсетуі мүмкін. Түркістан қаласы мен Сарыағаш ауданының микробиологиялық деректері мемлекеттік стандарттарға сәйкес келеді.
Қорытынды: Зерттеу нәтижелері судың физико-химиялық көрсеткіштері айырмашылықтарының Түркістан облысының аймақтарында несеп-тас ауруының таралуына жиынтық әсерін растайды.
Реза А. Фатхи1, https://orcid.org/0000-0001-5372-3155
Шора М. Сейдинов1, https://orcid.org/0000-0002-4236-3526
1 Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті,
Түркістан қ., Қазақстан Республикасы.
1. Abou-Elela A. Epidemiology, pathophysiology, and management of uric acid urolithiasis: A narrative review // Journal of Advanced Research. 2017. N 8(5). P. 513-527.
2. Bartges J.W., Callens A.J. Urolithiasis // Vet Clin North Am Small Anim Pract. 2015. N 45(4). P. 747-768.
3. Curhan G.C., Willett W.C., Rimm E.B., Spiegelman D., Stampfer M.J. Prospective study of beverage use and the risk of kidney stones // American Journal of Epidemiology. 1996. N 143(3). P. 240-247.
4. Esnaasharan F., Alizadeh M., Ayremlou P., Zarrin R. The positive effect of the pH and volume of fluid intake on kidney stones in adult men // Nutrition & Food Science (ahead-of-print).
5. Ferraro P.M., Bargagli M., Trinchieri A., Gambaro G. Risk of Kidney Stones: Influence of Dietary Factors, Dietary Patterns, and Vegetarian–Vegan Diets // Nutrients. 2020. N 12(3).
6. Finlayson B. Physicochemical aspects of urolithiasis // Kidney International. 1978. N 13(5). P. 344-360.
7. Han H., Segal A.M., Seifter J.L., Dwyer J.T. Nutritional Management of Kidney Stones (Nephrolithiasis) // Clinical nutrition research. 2015. N 4(3). P. 137-152.
8. Icer M.A., Gezmen-Karadag M. The potential effects of dietary food and beverage intakes on the risk of kidney stone formation // Revista de Nutrição. 2019. N 32.
9. Koval'chuk V.K., Luchaninova V.N., Koldaev V.M. Complex hygiene evaluation of the influence of exogenous and endogenous factors on the occurance of urolithiasis in the children of the Primorye Territory // Hygiene and Sanitary. 2005. N 4. P. 25-28.
10. Krieger J.N., Kronmal R.A., Coxon V., Wortley P., Thompson L., Sherrard D.J. Dietary and behavioral risk factors for urolithiasis: potential implications for prevention // American Journal of Kidney Diseases. 1996. N 28(2). P. 195-201.
11. Lin B.B., Lin M.E., Huang R.H., Hong Y.K., Lin B.L., He X.J. Dietary and lifestyle factors for primary prevention of nephrolithiasis: a systematic review and meta-analysis // BMC Nephrology. 2020. N 21(1). P. 267.
12. Parmar M.S. Kidney stones // British Medical Journal (Clinical research ed). 2004. N 328(7453). P. 1420-1424.
13. Singh P.P., Kiran R. Are we overstressing water quality in urinary stone disease? // International Urology and Nephrology. 1993. N 25(1). P. 29-36.
14. Wagner C.A., Mohebbi N. Urinary pH and stone formation // Journal of Nephrology. 2010. N 23(16). P. 165-169.
Көрген адамдардың саны: 126
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Фатхи Р.А., Сейдинов Ш.М. Несеп-тас ауруының таралуымен судың сапасының байланысы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 5 (Т.23). Б. 101-108. doi 10.34689/SH.2021.23.5.012Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ