артериялық гипертензия, дислипидемия, метаболикалық синдром, қазақ популяциясы.

В ЖӘНЕ А1 АПОЛИПОПРОТЕИНДЕРІН ҚОЛДАНАТЫН ҚАЗАҚ ҰЛТЫНЫҢ АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДА ДИСЛИПИДЕМИЯНЫ АНЫҚТАУ ЖӘНЕ МЕТАБОЛИКАЛЫҚ СИНДРОМДЫ ТЕКСЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Автор (лар): Кожахметова Д.К., Нуртазина А.У., Даутов Д.Х., Казымов М.С, Адильгожина С.М, Сайдуалиев Д.Н

DOI: 10.34689/SH.2021.23.5.009

Кіріспе. Зерттеу МС тексеру алгоритміне apoB/apoA1 қатынасын қосу арқылы АГ бар науқастарда МС диагностикасын жақсарту мәселелеріне арналған. Тақырыптың өзектілігі MС және АГ кең таралуына байланысты. АГ бар науқастарда МС (IDF, 2005) дәлелдеу алгоритмін жетілдіру емдеу-профилактикалық шараларды жақсартуға мүмкіндік береді. Жұмыс мақсаты: қазақ популяциясында АГ бар науқастарда aпoB және aпoA1 көмегімен дислипидемияны сипаттап, МС дәлелдеу үшін бағдарлама дайындау. Материалдар мен әдістер. Көлденең зерттеу протоколы Семей мемлекеттік медицина университетінің Этика комитетімен бекітілген (2015). Таңдау екі деңгейлі: 1-кезең – алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету мекемелерін таңдау, 2-ші – қосу критерийлері бойынша науқастарды таңдау. Жалпы холестерин, LDL, HDL, TG, aпoB және aпoA1, глюкозаны зерттеу «Олимп» зертханасында жүргізілді (ISO 15189: 2012). Статистикалық талдау - Stata: Release 15. Категориялық айнымалылар үлестер (%) және сандық үздіксіз айнымалылар - орташа мәндер ретінде есептелді. Сапалық айнымалыларды талдау үшін X2 сынағы немесе Фишердің нақты сынағы пайдаланылды. Зертханалық параметрлердің квартиль арасындағы MС компоненттерінің орташа мәндерін салыстыру –бірфакторлы дисперсиялық анализ. Зертханалық параметрлердің квартилдері бойынша MС компоненттерінің треді X2 желілік трендінің көмегімен есептелді. Липидті профиль мен MС арасындағы байланысты анықтау үшін OR 95% сенім интервалымен көптік логистикалық регрессия модельденді. Ковариаттардың маңыздылығы ықтималдық қатынасы сынағы арқылы бағаланды. Нәтижелер. Қатысушылардың 54,5%-да МС анықталды, арасында 62,8% әйелдер; Таңдамада МС таралуы мен жыныс бойынша бөлінуі жалпы популяцияға ұқсас. Жынысқа қарамастан, абдоминальді семіру және гипергликемия жиі анықталды. Ерлер мен әйелдер арасындағы деңгейде статистикалық маңызды айырмашылықтар келесі көрсеткіштерде табылды: HDL (p=0,0001), aпoA1 (p=0,0001), aпoB (p=0,0001), aпoB/aпoA1 (p=0,0001). Қазақ популяциясында апoB/aпoA1 қатынасының 0,66 тең деңгейі (сезімталдық 70,1%, спецификалық 57,8%) ықтимал шатастыратын факторларды ескере отырғанда, АГ бар науқастарда МС дәлелдеу нүктесі болып табылатыны анықталды. Қорытындылар: 1. Қатысушылардың 54,5% MС табылды, арасында 62,8% әйелдер; алынған нәтижелер жалпы популяцияның көрсеткіштеріне ұқсас. Зерттелген таңдамда жынысына қарамастан, АГ бар наууқастарда жиі кездесетін MС компоненттері абдоминальды семіру және гипергликемия болды; 2. Қазақ популяциясында АГ бар науқастарда дислипидемияны анықтау және МС дәлелдеу кешенді бағдарламасына клиникалық және зертханалық (TG, HDL, aпoВ, aпoA1, aпoB/aпoA1 қатынасын есептеу) зерттеулер кіреді. АпoB/aпoA1 қатынасыны 0,66 тең немесе артық болғанда, МС-ның басқа критерийлердің болмауына қарамастан, MС расталған болып саналады.

Дана К. Кожахметова 1, Алма У. Нуртазина 1, Даулет Х. Даутов 2, Максут С. Казымов 1, Салтанат М. Адильгожина 1, Дастан Н. Сайдуалиев 1 1 «Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы; 2 С.Д. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы.

1. Гринштейн Ю.И. et al. Распространенность сочетания артериальной гипертонии и дислипидемии среди взрослого населения крупного Восточно-Сибирского региона // Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2021. Vol.20, №4. P.19–25. 2. Клинический протокол диагностики и лечения РК. Морбидное ожирение. Метаболический синдром. "MedElement". (дата обращения: 18.09.2020) https://diseases.medelement.com/disease/BC-2019/16480# 3. Кожахметова Д.К., Нуртазина А.У., Даутов Д.Х. Влияет ли уровень аполипопротеина В на сердечно-сосудистый риск у больных артериальной гипертензией казахской национальности // Материалы XIII Международ-ной научно – практической конференции «Экология. Радиация. Здоровье», им. Б. Атчабарова. 2017. С. 101. 4. Найденова-Атанасова В. Исследование ассоциации соотношений между АпоВ/АпоА1, TC/HDL-C, LDL-C и триглицеридами / HDL-C и метаболическим синдромом в болгарской популяции // Евразийский Союз Ученых. 2016. Vol. 5, №26. P. 52–60. 5. Шаханова А.Т., Кожахметова Д.К., Нуртазина А.У. Роль дислипидемии, избыточной массы тела и характера питания в формировании сердечно-сосудистого риска при артериальной гипертензии. Обзор литературы // Наука и здравоохранение. 2017. № 2. С. 144-158. 6. Alberti K.G.M.M., Zimmet P., Shaw J. Metabolic syndrome - A new world-wide definition. A consensus statement from the International Diabetes Federation // Diabetic Medicine. 2006. Vol. 23, № 5. P. 469–480. 7. Chou Y.C. et al. Predictive value of serum apolipoprotein B/apolipoprotein A-I ratio in metabolic syndrome risk: a Chinese cohort study // Endocrine. Humana Press Inc. - 2015. - Vol. 49, № 2. - P. 404–414. 8. Cubeddu L.X., Hoffmann I.S. Insulin resistance and upper-normal glucose levels in hypertension: A review // J. Hum. Hypertens. 2002. Vol.16. P.S52-S55. 9. Fava M.C., Agius R. Obesity and cardio-metabolic health. // Br J Hosp Med (Lond). - Published Online: 22 Aug 2019 https://doi.org/10.12968/hmed.2019.80.8.466. 10. Huang F. et al. Both Serum Apolipoprotein B and the Apolipoprotein B/Apolipoprotein A-I Ratio Are Associated with Carotid Intima-Media Thickness // PLoS One. 2013. Vol. 8, № 1. P. 1–7. 11. Jing F., Mao Y., Guo J. et al. The value of Apolipoprotein B/Apolipoprotein A1 ratio for metabolic syndrome diagnosis in a Chinese population: a cross-sectional study // Lipids Health Dis 13, 81 (2014). https://doi.org/10.1186/1476-511X-13-81. 12. Jung C.H. et al. The value of apolipoprotein B/A1 ratio in the diagnosis of metabolic syndrome in a Korean population // Clin. Endocrinol. (Oxf). John Wiley & Sons, Ltd. 2012. Vol.77, № 5. P. 699–706. 13. Liu L. et al. Impact of metabolic syndrome on the risk of cardiovascular disease mortality in the united states and in Japan // Am. J. Cardiol. Excerpta Medica. - 2014. - Vol. 113, № 1. - P. 84–89. 14. Mancia G. et al. 2013 Practice guidelines for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension and the European Society of Cardiology // J. Hypertens. 2013. Vol.31, №10. P.1925-1938. 15. Nurtazina A., Kozhakhmetova D. et al. Apolipoprotein B/A1 ratio as a diagnostic alternative to triglycerides and HDL-cholesterol for the prediction of metabolic syndrome among hypertensives in Kazakhstan // Diagnostics. MDPI AG. - Published online: 23 July 2020. https://doi.org/10.3390/diagnostics10080510. 16. Onat A. et al. Serum apolipoprotein B predicts dyslipidemia, metabolic syndrome and, in women, hypertension and diabetes, independent of markers of central obesity and inflammation // Int. J. Obes. (Lond). 2007. Vol. 31, № 7. P. 1119–1125. 17. Pitsavos C. et al. Risk stratification of apolipoprotein B, apolipoprotein A1, and apolipoprotein B/AI ratio on the prevalence of the metabolic syndrome: The ATTICA study // Angiology. 2008. Vol. 59, № 3. P. 335–341. 18. Rapsomaniki E. et al. Blood pressure and incidence of twelve cardiovascular diseases: Lifetime risks, healthy life-years lost, and age-specific associations in 1.25 million people // Lancet. 2014. Vol. 383, № 9932. P.1899-1911. 19. Rosenzweig J.L. et al. Primary Prevention of ASCVD and T2DM in Patients at Metabolic Risk: An Endocrine Society* Clinical Practice Guideline // J. Clin. Endocrinol. Metab. The Endocrine Society. 2019. Vol. 104, № 9. P.3939–3985. 20. Sniderman A.D. et al. Age and cardiovascular risk attributable to apolipoprotein b, low-density lipoprotein cholesterol or non-high-density lipoprotein cholesterol // J. Am. Heart Assoc. John Wiley and Sons Inc. Published online 2016 Oct 13. doi: 10.1161/JAHA.116.003665. 21. Townsend N. et al. Cardiovascular disease in Europe - Epidemiological update 2015 // Eur. Heart J. 2015. Vol. 36, № 40. P. 2696–2705. 22. Tune J.D. et al. Cardiovascular consequences of metabolic syndrome // Transl. Res. Elsevier Ltd. 2017. Vol. 183. P. 57–70. 23. Zhang F. et al. The association of triglyceride and glucose index, and triglyceride to high-density lipoprotein cholesterol ratio with prehypertension and hypertension in normoglycemic subjects: A large cross-sectional population study // J. Clin. Hypertens. 2021. Vol.23, №7. P. 1405–1412. 24. Zhou B. et al. Worldwide trends in hypertension prevalence and progress in treatment and control from 1990 to 2019: a pooled analysis of 1201 population-representative studies with 104 million participants // Lancet. 2021. Vol. 398, № 10304. 25. Zhu L. et al. The IDF Definition Is Better Suited for Screening Metabolic Syndrome and Estimating Risks of Diabetes in Asian American Adults: Evidence from NHANES 2011–2016 // J. Clin. Med. MDPI AG. 2020. Vol.9, № 12. P.3871. References: 1. Grinshtein Yu.I. et al. Rasprostranennost' sochetaniya arterial'noi gipertonii i dislipidemii sredi vzroslogo naseleniya krupnogo Vostochno-sibirskogo regiona [Prevalence of a combination of arterial hypertension and dyslipidemia among the adult population of a large East Siberian region]. Kardiovaskulyarnaya terapiya i profilaktika [Cardiovascular therapy and prevention]. 2021. Vol. 20, № 4. P.19–25. [in Russian]. 2. Klinicheskii protokol diagnostiki i lecheniya RK. "Morbidnoe ozhireniye. Metabolicheskii sindrom". [Clinical protocol for diagnosis and treatment of the Republic of Kazakhstan. "Morbid obesity. Metabolic syndrome"]. "MedElement" (attachments 18.09.2020.) [in Russian]. https://diseases.medelement.com/disease/BC-2019/16480# 3. Kozhakhmetova D.K., Nurtazina A.U., Dautov D.Kh. Vliyayet li uroven' apolipoproteina V na serdechno-sosudistyi risk u bol'nykh arterialnoi gipertenziyei kazakhskoi natsional'nosti? [Does the level of apolipoprotein B affect the value of cardiovascular risk in Kazakhs with arterial hypertension?] // Materialy XIII Mezhdunarodnoi nauchno-prakticheskoi konferentsii «Ekologiia. Radiatsiia. Zdorove» im. B. Atchabarova [Materials of the XIII International Scientific and Practical Conference “Ecology. Radiation. Health", named after academician B. Atchabarov]. 2017. Р.101. [in Russian]. 4. Naidenova-Atanasova V. Issledovaniye assotsiatsii sootnoshenyi mezhdu apoB/apoA1, TC/HDL-C, LDL-C i triglitseridami/HDL-C i metabolicheskim sindromom v bolgarskoi populiatsii [Study of the association of ratios apoB / apoA1, TC / HDL-C, LDL-C and triglycerides/HDL-C and metabolic syndrome in the Bulgarian population]. Evrazyiskyi Soyuz Uchenykh [Eurasian Union of Scientists]. 2016. Vol. 5, № 26. P. 52–60. [in Russian]. 5. Shakhanova A.T., Kozhakhmetova D.K., Nurtazina A.U. Rol' dislipidemii, izbytochnoi massy tela i kharaktera pitaniia v formirovanii serdechno-sosudistogo riska pri arterial'noi gipertenzii. Obzor literatury [The role of dyslipidemia, overweight and dietary patterns in the formation of cardiovascular risk in hypertension. Review] // Nauka i zdravookhraneniye [Science and healthcare]. 2017. № 2. Р. 144-158. [in Russian]. 6. Alberti K.G.M.M., Zimmet P., Shaw J. Metabolic syndrome - A new world-wide definition. A consensus statement from the International Diabetes Federation. Diabetic Medicine. 2006. Vol. 23, № 5. P. 469–480. 7. Chou Y.C. et al. Predictive value of serum apolipoprotein B/apolipoprotein A-I ratio in metabolic syndrome risk: a Chinese cohort study. Endocrine. Humana Press Inc. 2015. Vol. 49, № 2. P. 404–414. 8. Cubeddu L.X., Hoffmann I.S. Insulin resistance and upper-normal glucose levels in hypertension: A review. J. Hum. Hypertens. 2002. Vol.16. P.S52-S55. 9. Fava M.C., Agius R. Obesity and cardio-metabolic health. Br J Hosp Med (Lond). - Published Online: 22 Aug 2019 https://doi.org/10.12968/hmed.2019.80.8.466. 10. Huang F. et al. Both Serum Apolipoprotein B and the Apolipoprotein B/Apolipoprotein A-I Ratio Are Associated with Carotid Intima-Media Thickness. PLoS One. 2013. Vol. 8, №1. P. 1–7. 11. Jing F., Mao Y., Guo J. et al. The value of Apolipoprotein B/Apolipoprotein A1 ratio for metabolic syndrome diagnosis in a Chinese population: a cross-sectional study. Lipids Health Dis 13, 81 (2014). https://doi.org/10.1186/1476-511X-13-81. 12. Jung C.H. et al. The value of apolipoprotein B/A1 ratio in the diagnosis of metabolic syndrome in a Korean population. Clin. Endocrinol. (Oxf). John Wiley & Sons, Ltd. 2012. Vol. 77, № 5. P. 699–706. 13. Liu L. et al. Impact of metabolic syndrome on the risk of cardiovascular disease mortality in the united states and in Japan. Am. J. Cardiol. Excerpta Medica. 2014. Vol. 113, №1. P. 84–89. 14. Mancia G. et al. 2013 Practice guidelines for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension and the European Society of Cardiology. J. Hypertens. 2013. Vol.31, №10. P.1925-1938. 15. Nurtazina A., Kozhakhmetova D. et al. Apolipoprotein B/A1 ratio as a diagnostic alternative to triglycerides and HDL-cholesterol for the prediction of metabolic syndrome among hypertensives in Kazakhstan. Diagnostics. MDPI AG. - Published online: 23 July 2020. https://doi.org/10.3390/diagnostics10080510. 16. Onat A. et al. Serum apolipoprotein B predicts dyslipidemia, metabolic syndrome and, in women, hypertension and diabetes, independent of markers of central obesity and inflammation. Int. J. Obes. (Lond). 2007. Vol. 31, № 7. P. 1119–1125. 17. Pitsavos C. et al. Risk stratification of apolipoprotein B, apolipoprotein A1, and apolipoprotein B/AI ratio on the prevalence of the metabolic syndrome: The ATTICA study. Angiology. 2008. Vol. 59, № 3. P. 335–341. 18. Rapsomaniki E. et al. Blood pressure and incidence of twelve cardiovascular diseases: Lifetime risks, healthy life-years lost, and age-specific associations in 1.25 million people. Lancet. 2014. Vol. 383, № 9932. P.1899-1911. 19. Rosenzweig J.L. et al. Primary Prevention of ASCVD and T2DM in Patients at Metabolic Risk: An Endocrine Society* Clinical Practice Guideline. J. Clin. Endocrinol. Metab. The Endocrine Society. 2019. Vol. 104, № 9. P.3939–3985. 20. Sniderman A.D. et al. Age and cardiovascular risk attributable to apolipoprotein b, low-density lipoprotein cholesterol or non-high-density lipoprotein cholesterol. J. Am. Heart Assoc. John Wiley and Sons Inc. Published online 2016 Oct 13. doi: 10.1161/JAHA.116.003665. 21. Townsend N. et al. Cardiovascular disease in Europe - Epidemiological update 2015. Eur. Heart J. 2015. - Vol. 36, № 40. P. 2696–2705. 22. Tune J.D. et al. Cardiovascular consequences of metabolic syndrome. Transl. Res. Elsevier Ltd. 2017. Vol. 183. P. 57–70. 23. Zhang F. et al. The association of triglyceride and glucose index, and triglyceride to high-density lipoprotein cholesterol ratio with prehypertension and hypertension in normoglycemic subjects: A large cross-sectional population study. J. Clin. Hypertens. 2021. Vol.23, №7. P. 1405–1412. 24. Zhou B. et al. Worldwide trends in hypertension prevalence and progress in treatment and control from 1990 to 2019: a pooled analysis of 1201 population-representative studies with 104 million participants. Lancet. 2021. Vol. 398, №10304. 25. Zhu L. et al. The IDF Definition Is Better Suited for Screening Metabolic Syndrome and Estimating Risks of Diabetes in Asian American Adults: Evidence from NHANES 2011–2016. J. Clin. Med. MDPI AG. 2020. Vol.9, № 12. P.3871.

Көрген адамдардың саны: 134

Түйенді сөздер:

Мақалалар санаты: Біртума зерттеулер

Библиографиялық сілтемелер

Кожахметова Д.К., Нуртазина А.У., Даутов Д.Х., Казымов М.С., Адильгожина С.М., Сайдуалиев Д.Н. В және А1 аполипопротеиндерін қолданатын қазақ ұлтының артериялық гипертензиясы бар науқастарда дислипидемияны анықтау және метаболикалық синдромды тексеру бағдарламасы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 5 (Т.23). Б. 78-84. doi 10.34689/SH.2021.23.5.009