ЖҮРЕКТІҢ МИТОХОНДРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЦИТОПЛАЗМАЛЫҚ ФЕРМЕНТТЕРДІҢ БЕЛСЕНДІЛІГІН РЕТТЕУДЕГІ КАТЕХОЛАМИНДЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ МЕТАБОЛИТТЕРІ. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
Өзектілігі: Шолуда кардиомиоциттердің митохондриялық ферменттері – сукцинатдегидрогеназа (СДГ), цитохром с оксидаза, (ЦХО) белсенділігін реттеуге катехоламиндер мен олардың метаболиттерінің қатысу ерекшеліктері туралы әдебиет деректері АТФ-аза және АМФ-деаминаза (АМРD) және кардиомиоциттердің цитоплазмалық ферменттері - глутатионпероксидаза (ГПО), глутатионредуктаза (ГР) каталаза, аденозиндеаминаза (АД), АМФ деаминаза (АМРD), 5-нуклеотидаза (5`H) және липидтердің асқын тотығу өнімдері- малонды диальдегид (МДА) мен диенді коньюгаттар (ДК) құрамы. талданады. Митохондриялық ферменттер белсенділігінің катехоламиндердің метаболизміне функционалдық тәуелділігі әдебиеттік зерттеу нәтижелері көрсетті. Зерттеудің мақсаты: катехоламиндер мен олардың метаболиттерінің митохондриялық ферменттері мен цитоплазмалық ферменттердің белсенділігінің реттелуі және липидтердің асқын тотығуы туралы әдебиеттерді талдау. Іздеу стратегиясы: Әдеби шолу Scopus, Web of Science Core Collection, MedLine, PubMed, Cochrane Library, Google Scholar іздеу жүйелерінде, e-Library.ru, CyberLeninka электронды ғылыми кітапханаларында ғылыми жұмыстарға іздеу жүргізілді. Әдебиеттерді іздеудің тереңдігі 20 жылды құрады. Іздеу сүзгілері: соңғы 20 жылда тышқандар мен егеуқұйрықтарға жүргізілген эксперименттік зерттеулер, ағылшын және орыс тілдерінде жарияланған, сонымен қатар толық нұсқалары нақты тұжырымдалған және статистикалық дәлелденген қорытындылары бар мақалалар. Нәтижелер және қорытындылар: Әдебиет деректерін талдау симпатоадренальды жүйенің гормондары-медиаторлары кардиомиоцитарлы митохондриялардың тыныс алу тізбегінің ферменттерінің белсенділігін өзгерту арқылы тіндердің тыныс алу процестерін реттейтінін көрсетті. Кардиомиоциттерде адреналин пурин нуклеотидтері AD және AMPD метаболизмінің цитозолдық ферменттерін белсендіріп, липидтердің асқын тотығу деңгейін (МДА және ДК) жоғарылатады, антиоксиданттық қорғаныс ферменттерінің ГПО және каталаза белсенділігін арттырады, бұл адреналиннің адренорецепторлық механизмдер, денені тотығу стресс жағдайына әкеледі.
Салават О. Тапбергенов1, http://orcid.org/0000-0003-0703-7458 Бақытбек С. Советов1, http://orcid.org/ 0000-0001-9291-558 Жанаргүл Қ. Смаилова1, https://orcid.org/0000-0002-4513-4614 Ынкар О. Кайрханова1, httр://оrcid.оrg/0000–0001–9533–1723 Айнур С. Крыкпаева1, https://orcid.org/0000-0001-7701-9832 1 КеАҚ «Семей медицина университеті», Семей қ., Қазақстан Республикасы.
1. Асташкин Е.И., Глезер М.Г. Фармакологическая регуляция обмена энергетических субстратов в кардиомиоцитах при патологических состояниях, связанных с ишемией // Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2006. 5(7):112-123. 2. Афанасьев С.А., и др. Кардиопротекторный эффект антиоксиданта гистохрома в кардиологической и кардиохирургической клинике. Томск: STT, 2012. 150с. 3. Беловол А.Н. Клиническая фармакология бета-блокаторов, применяемых при хронической сердечной недостаточности // Мир медицины и биологии, vol. 8, №1, 2012, С. 7-13. 4. Ганеева Л. А., и др. Биохимия. Практикум: Учебное пособие по курсу «Медицинская биохимия». Казань: ИСБ, 2015. - 176 с. 5. Герасименко Д.К. Роль катехоловых аминов в приспособительных реакциях сердечно-сосудистой системы к физическим нагрузкам // Вопросы науки и образования. 2018, №7 (19), pp. 23-25. 6. Гривенникова В.Г., Виноградов А.Д. Генерация активных форм кислорода митохондриями // Успехи биологической химии, 2013, Т. 53, С. 245–296. 7. Гривенникова В.Г., Жарова Т.В., Антоненко Ю.Н. 6-кетохолестанол – специфический ингибитор протонтранслоцирующей NADH: убихинон-оксидоредуктазы (комплекса I) дыхательной цепи в субмитохондриальных частицах сердца быка. В сборнике III Объединенный научный форум физиологов, биохимиков и молекулярных биологов; VII Съезд биохимиков россии; X Российский симпозиум «Белки и пептиды»; VII съезд физиологов СНГ. Научные труды, Перо. Москва, 2021.-Т.2, С. 64-65. 8. Дедов И.И., и др. Роль нейротрансмиттеров в регуляции энергетического гомеостаза и возможности медикаментозной коррекции его нарушений при ожирении // Ожирение и метаболизм. 2016. 13(1). С. 9-15. 9. Козловский В.И., Зинчук В.В., Станкевич П.Б., Хлопицкий С. Роль аденозина в регуляции функций сердечно-сосудистой системы // Журнал Гродненского государственного медицинского университета. 2007. №1 (17), С. 49-53. 10. Красновский А.А. Первичные механизмы фотоактивации молекулярного кислорода. История развития и современное состояние исследований // Биохимия. 2007, Т. 72, Вып. 10. С. 1311–1331. 11. Куликов В.Ю. Роль окислительного стресса в регуляции метаболической активности внеклеточного матрикса соединительной ткани (обзор) // Медицина и образование в Сибири. 2009. №4. С. 43. 12. Литвицкий П.Ф, Мальцева Л.Д. Нарушения обмена белков, аминокислот и нуклеиновых кислот // Вопросы современной педиатрии, 2015, vol.14, №1, С.95-107. 13. Макаров О.В. Роль дисбаланса сосудистых факторов роста в развитии осложнений беременности // Вестник РГМУ. 2014. №4. С.34-35. 14. Макарова Н.А. Роль компенсаторных механизмов в патогенезе ишемической болезни сердца // Клиническая медицина, 2013, vol. 91, №9, С.4-9. 15. Маколкин В.И. Определено ли место β-адреноблокаторов при лечении артериальной гипертонии? // Системные гипертензии. Приложение к журналу Consilium Medicum. 2006. №2, С. 54-7. 16. Маколкин В.И., Ахмедова О.О., Бувальцев В.И. и др. Клинические и метаболические эффекты кардиоселективных β-блокаторов небиволола и метопролола у больных артериальной гипертонией и ишемической болезнью сердца в сочетании с сахарным диабетов 2-го типа // Кардиология. 2003. № 2. C. 40-43. 17. Маколкин В.И. О целесообразности применения β-адреноблокаторов при артериальной гипертонии: еще раз «за» и «против» // Рациональная фармакотерапия в кардиологии. 2009. №5(2), С. 83-88. 18. Новиков В.Е., Левченкова О.С., Пожилова Е.В. Роль активных форм кислорода в физиологии и патологии клетки и их фармакологическая регуляция // Обзоры по клинической фармакологии и лекарственной терапии. 2014. Т.12, №4. С. 13-21 19. Панин Л.Е., Максимов В.Ф., Колпаков А.Р., Коростышевская И.М. Влияние адреналина и кортикостерона на захват и распределение атерогенных и антиатерогенных липопротеинов в миокарде // Проблемы эндокринологии. 2004, №5 vol.50, С. 45-48. 20. Репина В.П. Влияние различных концентрация катехоламинов на функционирование иммунокомпетентных клеток // Экология человека – 2008. №2. С. 30-33 21. Рязанова М.А. Экспрессия генов альфа1А- и альфа2А-адренорецепторов в миокарде и ткани почки у гипертензивных крыс линии НИСАГ (ISIAH) // Сибирский научный медицинский журнал, vol. 32, no. 1, 2012, pp. 43-47. 22. Тапбергенов C.О. Механизмы адаптации и ферменты обмена адениловых нуклеотидов // Современные проблемы экологической физиологии: матер. науч.-практ. конф. – Алматы, 2008. –154 с. 23. Тапбергенов С.О., Советов Б.С. Иммунный статус, система антиоксидантной защиты и ферменты метаболизма пуриновых нуклеотидов при симпатической гиперактивации // Наука и здравоохранение. 2017. №2. С. 80-91. 24. Тапбергенов С.О., Советов Б.С., Тапбергенов А.Т. Особенности воздействия аденозина, АМФ и гиперадреналинемии на иммунный статус, ферменты метоболизма пуриновых нуклеотидов и систему антиоксидантной защиты // Биомедицинская химия. 2016. Т. 62, вып. 6. С. 645-649. 25. Тапбергенов С.О., Советов Б.С., Тапбергенов А.Т., Ганн Э. Метаболические эффекты сочетанного введения комплекса аденозин и АМФ при гиперадреналинемии // Наука и здравоохранение. 2017. №2 Т.19. С. 92-104. 26. Тапбергенов С.О., Советов Б.С., Тапбергенов А.Т., Ганн Э. Метоболические эффекты сочетанного введения адреналина и блокатора бета-адренорецепторов метопролола // Биомедицинская химия. 2017. Т. 63, вып. 2. С. 154-158. 27. Тапбергенов С.О., Тапбергенов А.Т. Влияние симпатической гиперактивации и адреноблокатора метопролола на иммунный статус м активность ферментов пуриновых нуклеотидов // Международный журнал экспериментального образования. 2013. № 3. С. 147-150. 28. Тапбергенов С.О., Тапбергенов Т.С. Ферменты метаболизма пуриновых нуклеотидов в оценке функциональной полноценности иммунитета // Биомедицинская химия. 2005. 51. № 2. С. 199-205. 29. Тапбергенов С.О., Тапбергенов Т.С., Nellia Hahn, Советов Б.С. Функциональные и метаболические эффекты симпато-адреналовой системы и стресс. Академия естествознания. Москва, 2019. 138. 30. Терешенко С.Н., Косицына И.В., Джаиани Н.А. Все ли мы знаем об особенностях метопролола в лечении ишемической болезни сердца? // Кардиология. 2005. № 4. С. 98-101. 31. Чинкин А.С. "Альфа1 - адренергические рецепторы сердца" Педагогико-психологические и медико-биологические проблемы физической культуры и спорта, no. 1 (1), 2006, pp. 45-60. 32. Чинкин А.С. Соотношения адреналин: норадреналин и альфа-бета-адренорецепторы в миокарде и адренергические хроно- и инотропньiе реакции при экстремальных состояниях и адаптации // Наука и спорт: современные тенденции, 2014, vol. 4, №3 (4), pp. 10-18. 33. AbdulSalam S.F., Thowfeik F.S., Merino E.J. Excessive Reactive Oxygen Species and Exotic DNA Lesions as an Exploitable Liability // Biochemistry. 2016 Sep 27. 55(38):5341-52. 34. Akinaga J., García-Sáinz J.A., Pupo S.A. Updates in the function and regulation of α1-adrenoceptors // Br J Pharmacol. 2019 Jul. 176(14):2343-2357. 35. Antonioli L., Fornai M., Blandizzi C., Haskó G. The Adenosine Receptors. Adenosine Regulation of the Immune System. Springer International Publishing; Berlin/Heidelberg, Germany: 2018. pp. 499–514. 36. Ariza A.C., Deen P.M., Robben J.H. The Succinate Receptor as a Novel Therapeutic Target for Oxidative and Metabolic Stress-Related Conditions // Front Endocrinol (Lausanne). 2012. №3. рр.22-38. 37. Bibert S., Liu C.C., Figtree G.A., Garcia A., Hamilton E.J., Marassi F.M., Sweadner K.J., Cornelius F., Geering K., Rasmussen H.H. FXYD proteins reverse inhibition of the Na+ -K+ pump mediated by glutathionylation of its beta1 subunit // J. Biol. Chem. 2011, 286, 18562–18572. 38. Biji K.B., Ravishankar C.N., Venkateswarlu R., Mohan C.O., Gopal T.K. Biogenic amines in seafood: A review // Journal of Food Science and Technology. 2016. 53:2210-2218. 39. Borowiec A. Adenosine as a metabolic regulator of tissue function: production of adenosine by cytoplasmic 5'-nucleotidases // Acta Biochimica Polonica. 2006. Vol. 53, №2. P. 269 - 278. 40. Bouret S.G., Bates S.H., Chen S., Myers M.G., Simerly R.B. Distinct Roles for Specific Leptin Receptor Signals in the Development of Hypothalamic Feeding Circuits // The Journal of Neuroscience. 2012. 32:1244–1252. 41. Bouret S.G. Organizational actions of metabolic hormones // Front Neuroendocrinol. 2013. 34(1):18-26. 42. Bruno B. Queliconi, Andrew P. Wojtovich, Sergiy M. Nadtochiy, Alicia J. Kowaltowski, Paul S. Brookes. Redox regulation of the mitochondrial KATP channel in cardioprotection // Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular Cell Research. 2011, Volume 1813, Issue 7, P.1309-1315. 43. Che J., Chan E.S., Cronstein B.N. Adenosine A2A receptor occupancy stimulates collagen expression by hepatic stellate cells via pathways involving protein kinase A, Src, and extracellular signal-regulated kinases 1/2 signaling cascade or p38 mitogen-activated protein kinase signaling pathway // Mol. Pharmacol. 2007. 72:1626–1636. 44. Chen J.F., Eltzschig H.K., Fredholm B.B. Adenosine receptors as drug targets—what are the challenges // Nat. Rev. Drug Discov., 2013, 12, pp.265-286 45. Chen T.T., Maevsky E.I., Uchite M.L. Maintenance of Homeostasis in the Aging Hypothalamus: The Central and Peripheral Roles of Succinate // Front Endocrinol (Lausanne). 2015. 20 (6), р.7. 46. Dhalla N.S., Ganguly P.K., Bhullar S.K., Tappia P.S. Role of catecholamines in the pathogenesis of diabetic cardiomyopathy // Can J Physiol Pharmacol. 2019 Sep, 97(9):815-819. 47. Eisenhofer G., Kopin I.J., Goldstein D.S. Catecholamine metabolism: a contemporary view with implications for physiology and medicine // Pharmacol Rev. 2004. Sep, 56(3):331-49. 48. Eltzschig H.K., Ibla J.C., Furuta G.T. Coordinated adenine nucleotide phosphohydrolysis and nucleoside signaling in posthypoxic endothelium: role of ectonucleotidases and adenosine A2B receptors // J. Exp. Med. 2003. Vol. 198, №5. P. 783 - 796. 49. Fatih Ozcelik, Muhammed Cihan Temel, İlbey Kayra Ozcelik, Ebru Kale. The Role of Biogenic Amines in Nutrition Toxicology: Review // International Journal of Nutrition. 2020. 5(1):21-29. 50. Fenouillet E., Mottola G., Kipson N., Paganelli F., Guieu R., Ruf J. Adenosine Receptor Profiling Reveals an Association between the Presence of Spare Receptors and Cardiovascular Disorders // Int J Mol Sci. 2019. Nov 27. 20(23):5964. 51. Fredholm B.B. Adenosine, an endogenous distress signal, modulates tissue damage and repair // Cell Death Differ. 2007. 14:1315–1323. 52. Frishman W.H. β-Adrenergic Blockade in Cardiovascular Disease // J Cardiovasc Pharmacol Ther. 2013. 18(4), 310-319. 53. Gessi S., et al. The A3 adenosine receptor: an enigmatic player in cell biology // Pharmacol. Ther. 2008. 117:123–140. 54. Gong B., Boor P.J. The role of amine oxidases in xenobiotic metabolism // Expert Opinion on Drug Metabolism and Toxicology. 2006. 2(4):559-571. 55. Guido Grassi. Sympathetic activation and prognosis in cardiovascular disease // European Society of Cardiology. 2006, Vol. 5, N1. р.11-28. 56. Headrick J.P., Ashton K.J., Rose'meyer R.B., Peart J.N. Cardiovascular adenosine receptors: expression, actions and interactions // Pharmacol Ther. 2013. 140:92–111. 57. Hoffman D.L., Brookes P.S. Oxygen sensitivity of mitochondrial reactive oxygen species generation depends on metabolic conditions // J Biol Chem. 2009. 284:16236–45. 58. Hoffman D.L., Salter J.D., Brookes P.S. Response of mitochondrial reactive oxygen species generation to steady-state oxygen tension: implications for hypoxic cell signaling // Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2007. 292: H101–8. 59. Jacobson K.A., Gao Z.G. Adenosine receptors as therapeutic targets // Nature Rev. Drug Discov. 2006. 5:247–264. 60. Jensen J., Ruzzin J., Jebens E., Brennesvik E.O., Knardahl S. Improved insulin-stimulated glucose uptake and glycogen synthase activation in rat skeletal muscles after adrenaline infusion: role of glycogen content and PKB phosphorylation // Acta Physiol Scand. 2005, Jun. 184(2):121-30. 61. Kajstura J., Urbanek K., Perl S., et al. Cardiomyogenesis in the adult human heart // Circ Res. 2010. 107:305–15. 62. Katarzyna Jodko-Piórecka, Bożena Sikora, Monika Kluzek, Paweł Przybylski, Grzegorz Litwinienko. Antiradical Activity of Dopamine, L-DOPA, Adrenaline, and Noradrenaline in Water/Methanol and in Liposomal Systems // The Journal of Organic Chemistry. 2022. 87(3), 1791-1804. 63. Kurutas E.B. The importance of antioxidants which play the role in cellular response against oxidative/nitrosative stress: current state // Nutr J. 2016, Jul 25. 15(1):71. 64. Layland J., Carrick D., Lee M., Oldroyd K., Berry C. Adenosine: physiology, pharmacology, and clinical applications // JACC Cardiovasc Interv. 2014. 7:581–591. 65. Mayer S.E. Влияние катехоламинов на метаболизм сердечной мышцы // Метаболизм миокарда – М. 1975. рр. 268-288. 66. Mills E., O'Neill L.A. Succinate: a metabolic signal in inflammation // Trends Cell Biol. 2014. 24(5). Рр.313-320. 67. Mills J.A. Hallucinogens as hard science: The adrenochrome hypothesis for the biogenesis of schizophrenia // Hist Psychol. 2010. 13(2). 178-195. 68. Moffatt B.A., Ashihara H. Purine and pyrimidine nucleotide synthesis and metabolism // Arabidopsis Book. 2002. 1:e0018. 69. Mustafa S.J., Morrison R.R., Teng B., Pelleg A. Adenosine receptors and the heart: role in regulation of coronary blood flow and cardiac electrophysiology // Handb Exp Pharmacol. 2009. 193:161–188. 70. Naamani O., Chaimovitz C., Douvdevani A. Pharmacological preconditioning with adenosine A1 receptor agonist suppresses cellular immune response by an A2A receptor dependent mechanism // Int Immunopharmacol. 2014. 20 (1). рр.205-212 71. Nath S., Two-ion theory of energy coupling in ATP synthesis rectifies a fundamental flaw in the governing equations of the chemiosmotic theory // Biophysical Chemistry, 2017, 230, 45-52. 72. Newsholme P., Keane K.N., Carlessi R., Cruzat V. Oxidative stress pathways in pancreatic β-cells and insulin-sensitive cells and tissues: importance to cell metabolism, function, and dysfunction // Am J Physiol Physiol. 2019. 317(3). C420-C433. 73. Petrushanko I.Y., Yakushev S., Mitkevich V.A. et al. S-glutathionylation of the Na,K-ATPase catalytic α subunit is a determinant of the enzyme redox sensitivity // J. Biol. Chem. 2012, 287, 32195–32205. 74. Pimkin M., Markham G.D. Inosine 5'-monophos-phate dehydrogenase // Advances in Enzymology and Related Areas of Molecular Biology. 2009. №76. P. 1-54. 75. Porter G.A., Hom J., Hoffman D., Quintanilla R., de Mesy Bentley K., Sheu S.S. Bioenergetics, mitochondria, and cardiac myocyte differentiation // Prog Pediatr Cardiol. 2011. 31(2):75-81. 76. Rahman W., Akhter N., Hossain M.A., Nazrina S. Role of Carvedilol in Prevention of Adrenaline Induced Myocardial Infraction in Experimental Animal // JAFMC Bangladesh. 2016. Vol 12, No 2. Р.234-245. 77. Rudolph V., Rudolph T.K., Schopfer F.J. et al. Freeman. Endogenous generation and protective effects of nitro-fatty acids in a murine model of focal cardiac ischaemia and reperfusion // Cardiovasc. Res., 2010, 85. pp.155-166 78. Sato A., Terata K., Miura H., Toyama K. et al. Mechanism of vasodilation to adenosine in coronary arterioles from patients with heart disease // Am. J. Physiol. Heart Circ. Physiol., 2005, 288. pp.H1633-H1640 79. Singh L., Kulshrestha R., Singh N., Jaggi A.S. Mechanisms involved in adenosine pharmacological preconditioning-induced cardioprotection // Korean J Physiol Pharmacol. 2018. May 22(3):225-234. 80. Singh L., Virdi J.K., Maslov L.N., Singh N., Jaggi A.S. Investigating the possible mechanisms involved in adenosine preconditioning-induced cardioprotection in rats // Cardiovasc Ther. 2018, Jun. 36(3):e12328. 81. Skulachev V.P. Enzymic generators of membrane potential in mitochondria // Ann N Y Acad Sci. 1974. 227. 188-202. 82. Sеmerjyn G.H., Sеmerjyn G.AH., Trchounian A.H. Effects of Mg2+, Cd2+, Cu2+ low concentrations and immobilization stress on the activity of adenosine deaminase in different organs of rabbits // Chemistry and Biology. 2018. 52(2). Р. 122–127. 83. Tapbergenov S.O., Sovetov B.S., Tapbergenov A.T., Hahn E. Metabolic effects of combined introduction of adrenalin and blocker of methanoprolol beta-adrenophyleters // Biomed Khim. 2017. 63(2):154-158. 84. Tofovic S.P., Jackson E.K., Rafikova O. Adenosine deaminase-adenosine pathway in hemolysis-associated pulmonary hypertension // Med. Hypotheses, 2009, 72. pp.713-719 85. Venditti P., Meo D. The Role of Reactive Oxygen Species in the Life Cycle of the Mitochondrion // Int. J. Mol. Sci. 2020, 21, pp.21-73. 86. Yegutkin G.G. Nucleotide- and nucleoside-converting ectoenzymes: important modulators of purinergic signalling cascade // Biochim. Biophys. Acta. 2008. 1783:673–694. 87. Zhang Q., Cheng G., Qiu H., et al. The p53-inducible gene 3 involved in flavonoid-induced cytotoxicity through the reactive oxygen species-mediated mitochondrial apoptotic pathway in human hepatoma cells // Food & Function. 2015. 6: 1518–1525. 88. Zhong H. et al. Activation of murine lung mast cells by the adenosine A3 receptor // J. Immunol. 2003. 171:338–345. References: [1-32] 1. Astashkin E.I., Glezer M.G. Farmakologicheskaya regulyatsiya obmena energeticheskikh substratov v kardiomiotsitakh pri patologicheskikh sostoyaniyakh, svyazannykh s ishemiei [Pharmacological regulation of the exchange of energy substrates in cardiomyocytes in pathological conditions associated with ischemia]. Kardiovaskulyarnaya terapiya i profilaktika [Cardiovascular therapy and prevention]. 2006. 5(7). pp.112-123. [in Russian] 2. Afanas'ev S.A., i dr. Kardioprotektornyi effekt antioksidanta gistokhroma v kardiologicheskoi i kardiokhirurgicheskoi klinike [Cardioprotective effect of the antioxidant histochrome in the cardiology and cardiac surgery clinic]. Tomsk: STT, 2012. 150p. [in Russian] 3. Belovol A.N. Klinicheskaya farmakologiya beta-blokatorov, primenyaemykh pri khronicheskoi serdechnoi nedostatochnosti [Clinical pharmacology of beta-blockers used in chronic heart failure]. Mir meditsiny i biologii [World of Medicine and Biology]. vol. 8, №1, 2012, pp. 7-13. [in Russian] 4. Ganeeva L. A., i dr. Praktikum: Uchebnoe posobie po kursu «Meditsinskaya biokhimiya» [Biochemistry. Workshop: Textbook for the course "Medical Biochemistry"]. Kazan': ISB, 2015. - 176 p. [in Russian] 5. Gerasimenko D.K. Rol' katekholovykh aminov v prisposobitel'nykh reaktsiyakh serdechno-sosudistoi sistemy k fizicheskim nagruzkam [The role of catechol amines in the adaptive reactions of the cardiovascular system to physical stress]. Voprosy nauki i obrazovaniya [Questions of science and education]. 2018, №7 (19), pp. 23-25. [in Russian] 6. Grivennikova V.G., Vinogradov A.D. Generatsiya aktivnykh form kisloroda mitokhondriyami [Generation of reactive oxygen species by mitochondria]. Uspekhi biologicheskoi khimii [Advances in biological chemistry], 2013, T. 53, pp. 245–296 [in Russian] 7. Grivennikova V.G., Zharova T.V., Antonenko Ju.N. 6-ketoholestanol – spetsificheskii ingibitor protontranslotsiruyushhei NADH: ubikhinon-oksidoreduktazy (kompleksa I) dyhatel'noi cepi v submitohondrial'nyh chasticah serdca byka [6-ketocholestanol is a specific inhibitor of proton-translocating NADH: ubiquinone oxidoreductase (complex I) of the respiratory chain in submitochondrial particles of bovine heart]. V sbornike III Ob'edinennyi nauchnyi forum fiziologov, biokhimikov i molekulyarnykh biologov; VII S'ezd biokhimikov Rossii. X Rossijskij simpozium «Belki i peptidy»; VII s'ezd fiziologov SNG. Nauchnye trudy, Pero Moskva, 2021. T.2, pp. 64-65 [in Russian] 8. Dedov I.I., i dr. Rol' neirotransmitterov v regulyatsii energeticheskogo gomeostaza i vozmozhnosti medikamentoznoi korrektsii ego narushenii pri ozhirenii [The role of neurotransmitters in the regulation of energy homeostasis and the possibility of drug correction of its disorders in obesity]. Ozhirenie i metabolism [Obesity and metabolism]. 2016. 13(1). pp.9-15. [in Russian] 9. Kozlovskii V.I., Zinchuk V.V., Stankevich P.B., Khlopitskii S. Rol' adenozina v regulyatsii funktsii serdechno-sosudistoi sistemy [The role of adenosine in the regulation of the functions of the cardiovascular system]. Zhurnal Grodnenskogo gosudarstvennogo meditsinskogo universiteta [Journal of Grodno State Medical University]. 2007. №1 (17), pp. 49-53. [in Russian] 10. Krasnovskii A.A. Pervichnye mekhanizmy fotoaktivatsii molekulyarnogo kisloroda. Istoriya razvitiya i sovremennoe sostoyanie issledovanii [Primary mechanisms of photoactivation of molecular oxygen. History of development and current state of research]. Biokhimiya [Biochemistry]. 2007, T.72, T.10. pp.1311–1331. [in Russian] 11. Kulikov V.Yu. Rol' okislitel'nogo stressa v regulyatsii metabolicheskoi aktivnosti vnekletochnogo matriksa soedinitel'noi tkani (obzor) [The role of oxidative stress in the regulation of metabolic activity of the extracellular matrix of connective tissue (review)]. Meditsina i obrazovanie v Sibiri [Medicine and education in Siberia]. 2009. №4. p. 43. [in Russian] 12. Litvitskii P.F, Mal'tseva L.D. Narusheniya obmena belkov, aminokislot i nukleinovykh kislot [Metabolic disorders of proteins, amino acids and nucleic acids]. Voprosy sovremennoi pediatrii [Issues of modern pediatrics], 2015, vol.14, №1, pp.95-107. [in Russian] 13. Makarov O.V. Rol' disbalansa sosudistykh faktorov rosta v razvitii oslozhnenii beremennosti [The role of imbalance of vascular growth factors in the development of pregnancy complications]. Vestnik RGMU [Vestnik RSMU]. 2014. №4. pp.34-35. [in Russian] 14. Makarova N.A. Rol' kompensatornykh mekhanizmov v patogeneze ishemicheskoi bolezni serdtsa [The role of compensatory mechanisms in the pathogenesis of coronary heart disease]. Klinicheskaya meditsina [Clinical Medicine], 2013, vol. 91, №9, pp.4-9. [in Russian] 15. Makolkin V.I. Opredeleno li mesto β-adrenoblokatorov pri lechenii arterial'noi gipertonii? [Has the place of β-blockers in the treatment of arterial hypertension been determined?]. Sistemnye gipertenzii. Prilozhenie k zhurnalu Consilium Medicum [Systemic hypertension. Supplement to Consilium Medicum]. 2006. №2, pp. 54-7. [in Russian] 16. Makolkin V.I., Akhmedova O.O., Buval'tsev V.I. i dr. Klinicheskie i metabolicheskie effekty kardioselektivnykh β-blokatorov nebivolola i metoprolola u bol'nykh arterial'noi gipertoniei i ishemicheskoi bolezn'yu serdtsa v sochetanii s sakharnym diabetov 2-go tipa [Clinical and metabolic effects of cardioselective β-blockers nebivolol and metoprolol in patients with arterial hypertension and coronary heart disease in combination with type 2 diabetes mellitus]. Kardiologiya [Cardiology]. 2003. № 2. pp. 40-43. [in Russian] 17. Makolkin V.I. O tselesoobraznosti primeneniya β-adrenoblokatorov pri arterial'noi gipertonii: eshche raz «za» i «protiv» [On the feasibility of using β-blockers in arterial hypertension: once again the pros and cons]. Ratsional'naya farmakoterapiya v kardiologii [Rational pharmacotherapy in cardiology]. 2009. №5(2), pp. 83-88. [in Russian] 18. Novikov V.E., Levchenkova O.S., Pozhilova E.V. Rol' aktivnykh form kisloroda v fiziologii i patologii kletki i ikh farmakologicheskaya regulyatsiya [The role of reactive oxygen species in cell physiology and pathology and their pharmacological regulation]. Obzory po klinicheskoi farmakologii i lekarstvennoi terapii [Reviews of clinical pharmacology and drug therapy]. 2014. T.12, №4. pp. 13-21. [in Russian] 19. Panin L.E., Maksimov V.F., Kolpakov A.R., Korostyshevskaya I.M. Vliyanie adrenalina i kortikosterona na zakhvat i raspredelenie aterogennykh i antiaterogennykh lipoproteinov v miokarde [Influence of adrenaline and corticosterone on the uptake and distribution of atherogenic and antiatherogenic lipoproteins in the myocardium]. Problemy endokrinologii [Problems of Endocrinology]. 2004, №5 vol.50, pp. 45-48. [in Russian] 20. Repina V.P. Vlijanie razlichnyh koncentracija kateholaminov na funkcionirovanie immunokompetentnyh kletok [Influence of different concentrations of catecholamines on the functioning of immunocompetent cells]. Ekologija cheloveka [Human Ecology]. 2008. №2. pp. 30-33 [in Russian] 21. Rjazanova M.A."Jekspressija genov al'fa1A- i al'fa2A-adrenoreceptorov v miokarde i tkani pochki u gipertenzivnyh krys linii NISAG (ISIAH)" [Expression of alpha1A- and alpha2A-adrenergic receptor genes in the myocardium and kidney tissue in hypertensive ISIAH rats (ISIAH)"]. Sibirskii nauchnyi meditsinskii zhurnal [Siberian Scientific Medical Journal], vol. 32, no. 1, 2012, pp. 43-47. [in Russian] 22. Tapbergenov C.O. Mekhanizmy adaptatsii i fermenty obmena adenilovykh nukleotidov [Mechanisms of adaptation and enzymes of adenyl nucleotide metabolism]. Sovremennye problemy ekologicheskoi fiziologii: mater. nauch.-prakt. konf. [Modern problems of ecological physiology: mater. scientific-practical. conf.]. Almaty, 2008. –154 p. [in Russian] 23. Tapbergenov S.O., Sovetov B.S. Immunnyi status, sistema antioksidantnoi zashchity i fermenty metabolizma purinovykh nukleotidov pri simpaticheskoi giperaktivatsii [Immune status, antioxidant defense system and enzymes of purine nucleotide metabolism in sympathetic hyperactivation]. Nauka i zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2017. №2. pp. 80-91. [in Russian] 24. Tapbergenov S.O., Sovetov B.S., Tapbergenov A.T. Osobennosti vozdeistviya adenozina, AMF i giperadrenalinemii na immunnyi status, fermenty metobolizma purinovykh nukleotidov i sistemu antioksidantnoi zashchity [Features of the effect of adenosine, AMP and hyperadrenalemia on the immune status, enzymes of purine nucleotide metabolism and the antioxidant defense system]. Biomeditsinskaya khimiya [Biomedical Chemistry]. 2016. T. 62, vyp. 6. pp. 645-649. [in Russian] 25. Tapbergenov S.O., Sovetov B.S., Tapbergenov A.T., Gann E. Metabolicheskie effekty sochetannogo vvedeniya kompleksa adenozin i AMF pri giperadrenalinemii [Metabolic effects of combined administration of adenosine and AMP complex in hyperadrenalemia]. Nauka i zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2017. №2 T.19. pp. 92-104. [in Russian] 26. Tapbergenov S.O., Sovetov B.S., Tapbergenov A.T., Gann E. Metobolicheskie effekty sochetannogo vvedeniya adrenalina i blokatora beta-adrenoretseptorov metoprolola [Metabolic effects of the combined administration of adrenaline and the beta-adrenergic receptor blocker metoprolol]. Biomeditsinskaya khimiya [Biomedical Chemistry]. 2017. T. 63, vyp. 2. pp. 154-158. [in Russian] 27. Tapbergenov S.O., Tapbergenov A.T. Vliyanie simpaticheskoi giperaktivatsii i adrenoblokatora metoprolola na immunnyi status m aktivnost' fermentov purinovykh nukleotidov [Influence of sympathetic hyperactivation and adrenoblocker metoprolol on the immune status and activity of purine nucleotide enzymes]. Mezhdunarodnyi zhurnal eksperimental'nogo obrazovaniya [International Journal of Experimental Education]. 2013. № 3. pp. 147-150. [in Russian] 28. Tapbergenov S.O., Tapbergenov T.S. Fermenty metabolizma purinovykh nukleotidov v otsenke funktsional'noi polnotsennosti immuniteta [Enzymes of purine nucleotide metabolism in assessing the functional usefulness of immunity]. Biomeditsinskaya khimiya [Biomedical Chemistry] 2005. 51. № 2. pp. 199-205. [in Russian] 29. Tapbergenov S.O., Tapbergenov T.S., Nellia Hahn, Sovetov B.S. Funktsional'nye i metabolicheskie effekty simpato-adrenalovoi sistemy i stress [Functional and metabolic effects of the sympathetic-adrenal system and stress.]. Akademiya estestvoznaniya [Academy of Natural Sciences]. Moskva, 2019. 138 p. [in Russian] 30. Tereshenko S.N., Kositsyna I.V., Dzhaiani N.A. Vse li my znaem ob osobennostyakh metoprolola v lechenii ishemicheskoi bolezni serdtsa? [Do we know everything about the features of metoprolol in the treatment of coronary heart disease?]. Kardiologiya [Cardiology]. 2005. № 4. pp. 98-101. [in Russian] 31. Chinkin A.S. Al'fa1 - adrenergicheskie receptory serdca ["Alpha1 - adrenergic receptors of the heart"] Pedagogiko-psihologicheskie i mediko-biologicheskie problemy fizicheskoj kul'tury i sporta [Pedagogical-psychological and medical-biological problems of physical culture and sports], no. 1 (1), 2006, pp. 45-60. [in Russian] 32. Chinkin A.S. Sootnosheniya adrenalin: noradrenalin i al'fa-beta-adrenoretseptory v miokarde i adrenergicheskie khrono- i inotropn'ie reaktsii pri ekstremal'nykh sostoyaniyakh i adaptatsii [Correlation of adrenaline: norepinephrine and alpha-beta-adrenergic receptors in the myocardium and adrenergic chrono- and inotropic reactions in extreme conditions and adaptation]. Nauka i sport: sovremennye tendentsii [Science and sport: current trends], 2014, vol. 4, №.3 (4), pp. 10-18. [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 122

Түйенді сөздер:

Мақалалар санаты: Әдебиеттерге шолу

Библиографиялық сілтемелер

Тапбергенов С.О., Советов Б.С., Смаилова Ж.Қ., Кайрханова Ы.О., Крыкпаева А.С. Жүректің митохондриялық және цитоплазмалық ферменттердің белсенділігін реттеудегі катехоламиндер және олардың метаболиттері. Әдебиеттік шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 1 (Т.24). Б. 193-206. doi:10.34689/SH.2022.24.1.022

Авторизируйтесь для отправки комментариев