ПАВЛОДАР ҚАЛАСЫ (ҚАЗАҚСТАН) БОЙЫНША ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМЫ КЕЗІНДЕГІ ЖЕДЕЛ КӨМЕК КӨРСЕТУ СТАНЦИЯСЫНЫҢ ТЕРРИТОРИЯЛЫҚ ҚОЛЖЕТІМДІЛІГІН КЕҢІСТІКТІ ТАЛДАУЫ
Кіріспе. Жүрек-қантамыр жүйесі аурулары бүгінгі күнге дейін әлемде өлімнің негізгі себебі болып қала береді. Жүрек ауруы бүгінде әлемдегі барлық өлім-жітімнің 16% құрайды. Бұл көрсеткіш Қазақстан Республикасында жыл сайын жетекші орын алып келеді. Жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА) жүрек-қантамыр жүйесі ауруы арасында өлімнің негізгі себебі болып қала береді. Науқастардың жартысы медициналық көмекті күтпестен, ауруханаға дейінгі кезеңде қайтыс болады, ал тірі қалғандардың көпшілігі мүгедек болып қалады. Жедел миокардиялық ишемияны (ЖМИ) емдеуде уақыт факторы өте маңызды рөл атқарады.
Зерттеудің мақсаты – географиялық ақпараттық жүйені (ГАЖ) пайдалана отырып, уақытты ескере отырып, Павлодар қаласында жедел кардиохирургиялық көмектің аумақтық қолжетімділігін анықтау мақсатында кеңістіктік талдау жүргізу.
Зерттеу материалдары мен әдістері. 2017 жылдың 1 тамызы мен 2018 жылдың 30 шілдесі аралығында Павлодар қаласындағы Жедел Медициналық Көмек (ЖМК) станциясына келіп түскен, ST сегментінің көтерілуі және ST сегментінің көтерілуі жоқ жедел коронарлық синдромы бар науқастардың 2053 карталарына ретроспективті талдау жасалынды.
Кеңістіктік талдау және желілік талдаушы (Network Analyst) QGIS 3.16 бағдарламасын (Hannover) пайдаланып, жедел коронарлық синдром ЖКС-нан келетін қоңыраулардың жиынтығының тығыздығын анықтау және 10, 15 және 20 минуттық қолжетімділік аймақтарын табу үшін жүргізілді. Hot Spot Analysis (жылу картасы) сияқты құралдар бір шаршы шақырымдағы қоңыраулардың шамадан тыс жүктелуін анықтау үшін пайдаланылды, ал Kernel Density құралы Kernel функциясын қолдана отырып, нүктеден немесе көп сызықты сипаттамалардан бір ауданның мөлшерін әр нүктеге немесе полилинияға тегіс жерге орналастыру үшін есептейді. Service Area жаңа құралы барлық қол жетімді көшелерді қамтитын аймақты жасайды (яғни, импеданс орнатылған көшелер). Статистикалық маңыздылығы 95% сенімділік деңгейінде белгіленді.
Нәтижелер мен талқылау. Біз қызыл және қызғылт сары түспен белгіленген қоңыраулардың ең үлкен кептелісі бойынша кластерлердің болуын анықтадық, бұл жылу картасының талдауы сияқты, тығыз елді мекендерге сәйкес келеді. Осылайша, Kernel density тығыздығының талдауын пайдалана отырып, біз 1 км2-ге 42 шақырудан асатын шақыру тығыздығы бар 6 бөлек кластерді анықтадық: 4 кластер қаланың солтүстік-батысында, солтүстігінде және солтүстік-шығысында, ал 2 кластер оңтүстік-батыста және оңтүстік-шығыс аумақтар. Көпқабатты үйлер болып табылатын қаланың қалған аудандарынан 1 км2-ге 18,8-ден 32,8-ге дейін жолдама алынған. Негізінен жеке тұрғын үйлер салынған қала және аудандардың шет аймақтарынан 1 км2-ге 18-ден аспайтын өтініш түседі.
Көпқабатты үйлер тығыз орналасқан аумақтар, сондай-ақ қызыл түспен белгіленген аумақтарға жедел жәрдем көлігі қоңырау түскен сәттен бастап 5 минут ішінде жетеді. Шақырулардың төмен тығыздығы бар аудандарда ЖМК тасымалы 10 минут ішінде жетеді. Шеткі және қала маңындағы аудандарға 15 минут ішінде қызмет көрсетуге болады.
Қорытынды. Жоғарыда келтірілген деректерге сүйене отырып, географиялық ақпараттық жүйелерді пайдалана отырып, осы ЖМК саласында қосымша зерттеулер қажет деп болжауға болады.
Аскар Абильтаев1, https://orcid.org/0000-0003-4127-2347
Аян Мысаев2, http://orcid.org/0000-0001-7332-4856
Айжан Абильтаева1, https://orcid.org/0000-0002-0172-9202
Мария Прилуцкая1, https://orcid.org/0000-0002-9099-316X
Жанар Жагипарова1, https://orcid.org/0000-0002-5619-3505
Асхат Шалтынов3, https://orcid.org/0000-0001-5387-3356
Бакытжан Конабеков3, https://orcid.org/0000-0003-0844-3407
Улжан Джамединова3, https://orcid.org/0000-0001-5387-3356
Сабит Жусупов4, https://orcid.org/0000-0002-0551-126X
1 Павлодар қаласының филиалы КеАҚ «Семей медицина университеті»,
Қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасы, Павлодар, қ., Қазақстан Республикасы;
2 Денсаулық сақтау министрлігінің Ғылым және адами ресурстар департаменті директорының орынбасары, Нур-Султан қ., Қазақстан Республикасы;
3 КеАҚ «Семей медицина университеті», Қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасы,
Семей қ., Қазақстан Республикасы;
4 ШЖҚ «№1 Павлодар қалалық ауруханасы» КМК, Павлодар қ., Қазақстан Республикасы.
1. Абильтаев А.М., Конабеков Б.Е., Сепбосынова А.С., Джамединова У.С., Мантлер Н.В., Мансурова Г.Т., Калелова А.М., Кусаинова А.Р., Кадырбеков Е.С., Шалтынов А.Т., Мысаев А.О. Сезонность вызовов скорой медицинской помощи по причине острого коронарного синдрома // Медицина (Алматы). 2019. №1 (199). С. 19-26
2. Гелис Л.Г. Острый коронарный синдром // Кардиология. Electronic resource available from: http://www.cardio.by/treatkor (Дата обращения: 23.09.2018).
3. ВОЗ «Ведущие причины смертности и инвалидности во всем мире за период 2000–2019 гг.» Electronic resource available from: https://www.who.int/ru/news/item/09-12-2020-who-reveals-leading-causes-of-death-and-disability-worldwide-2000-2019 (Дата обращения: 22.05.2021).
4. "Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения". Electronic resource available from: http://www.rcrz.kz/index.php/ru/statistika-zdravookhraneniya-2 (Дата обращения: 22.05.2021).
5. Клинический протокол диагностики и лечения инфаркта миокарда с подъемом сегмента ST. 2017. 1-63 p. Electronic resource available from: http://www.rcrz.kz/docs/clinic_protocol (Дата обращения: 22.05.2021).
6. Лукьяненко Н.В. Базарова Г.Х. Методологический подход использования ГИС технологий в эпиднадзоре за сибирской язвой на территории Алтайского края, Республики Алтай // Медицинский альманах. 2016. Т. 3. С.103-108.
7. Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2010 года. № 672. «Об утверждении Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан "Саламатты Қазақстан" на 2011 - 2015 годы» Указ Президента Республики Казахстан от 29 ноября 2010 года № 1113. Electronic resource available from: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U1000001113 (Дата обращения: 22.05.2021)
8. Постановление Правительства Республики Казахстан от 15 октября 2018 года № 634. «Об утверждении Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан "Денсаулық" на 2016 – 2019 годы». Electronic resource available from: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000634 (Дата обращения: 22.10.2021)
9. Сыродоев А.М., Гулин А.В., Симонов С.Н. Современные особенности течения острого инфаркта миокарда. 2015. P. 2013–2016.
10. Amsterdam E.A. et al. 2014 AHA/ACC guideline for the management of patients with non-st-elevation acute coronary syndromes: A report of the American college of cardiology / American heart association task force on practice guidelines // Circulation. 2014. Vol. 130, № 25. e344-e426 p.
11. Arso I.A. et al. In-hospital major cardiovascular events between STEMI receiving thrombolysis therapy and primary PCI // Acta Med. Indones. 2014. Vol. 46, № 2. P. 124–130.
12. Carr B.G., Bowman A.J., Wolff C.S., et al. Disparities in access to trauma care in the United States: a population-based analysis // Injury 2017. 48:332–8.
13. Chen X.Q., Liu Z.F., Zhong S.K., Niu X.T., Huang Y.X., Zhang L.L. Factors influencing the emergency medical service response time for cardiovascular disease in Guangzhou, China. Curr Med Sci. 2019. 39(3):463-71. https://doi.org/10.1007/ s11596-019-2061-z PMid:31209820
14. Christensen E.F., Bendtsen M.D., Larsen T.M., Jensen F.B., Lindskou T.A., Holdgaard H.O., et al. Trends in diagnostic patterns and mortality in emergency ambulance service patients in 2007- 2014: A population-based cohort study from the North Denmark Region // BMJ Open. 2017. 7(8):e014508. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2016-014508 PMid:28827233
15. Clark R.A., Coffee N., Turner D., Eckert K.A., van Gaans D., Wilkinson D., Stewart S., Tonkin A.M. Cardiac Accessibility and Remoteness Index for Australia (Cardiac ARIA) Project Group. Application of geographic modeling techniques to quantify spatial access to health services before and after an acute cardiac event: the Cardiac Accessibility and Remoteness Index for Australia (ARIA) project // Circulation. 2012 Apr 24. 125(16):2006-14. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.111.083394. Epub 2012 Mar 26. PMID: 22451583).
16. Diaz M.A., Hendey G.W., Bivins H.G. When is the helicopter faster? A comparison of helicopter and ground ambulance transport times // J Trauma. 2005. 58:148–53.
17. Dickstein K., Cohen-Solal A., Filippatos G., Mc Murray J.J., Ponikowski P., Poole-Wilson P.A., Stromberg A., van Veldhuisen D.J., Atar D., Hoes A.W., Keren A., Mebazaa A., Nieminen M., Priori S.G., Swedberg K. The Task Force for the Diagnosis and Treatment of Acute and Chronic Heart Failure 2008 of the European Society of Cardiology developed in collaboration with the Heart Failure Association of the ESC (HFA) and endorsed by the European Society of Intensive Care Medicine (ESICM), ESC guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008 // Eur J Heart Fail. 2008. 10:933–989.
18. Hasker E., Assoumani Y., Mzembaba A., Zakir A.M., Ortuno-Gutierrez N., de Jong B.C. Using a geographic information system as a management tool for tuberculosis control. // The International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, Volume 24, Number 3, 1 March 2020, pp. 354-356(3) https://doi.org/10.5588/ijtld.19.0704
19. Hewins K. 2014 NSTE-ACS Guidelines Overview. Acute Coronary Syndrome Summit. 2016. 47 p.
20. Ibanez B. et al. 2017 ESC Guidelines for the management of acute myocardial infarction in patients presenting with ST-segment elevation // Eur. Heart J. 2018. Vol. 39, № 2. P. 119–177.
21. Jamedinova U., Shaltynov A., Konabekov B., Abiltayev A., Myssayev A.O. Application of geoinformation systems in health care: literary review. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2018, (Vol.20) 6, pp. 39-47.
22. Lilley R., et al. Geographical and population disparities in timely access to prehospital and advanced level emergency care in New Zealand: A cross-sectional study // BMJ Open 2019. 9:e026026. doi:10.1136/bmjopen-2018-026026
23. Myocardial Ischaemia National Audit Project Heart attack in England, Wales and Northern Ireland Annual Public Report | April 2015 – March 2016/ published on 27th June 2017. Р. 14.
24. Nallamothu B.K., Bates E.R., Wang Y., Bradley E.H., Krumholz H.M. Driving times and distances to hospitals with percutaneous coronary intervention in the United States: implications for prehospital triage of patients with ST-elevation myocardial infarction // Circulation. 2006. 113:1189 –1195.
25. O’Connor R.E., Brady W., Brooks S.C., Diercks D., Egan J., Ghaemmaghami C., Menon V., O’Neil B.J., Travers A.H., Yannopoulos D. Part 10: acute coronary syndromes: 2010 American Heart Association guidelines for cardiopulmonary resuscitation and emergency cardiovascular care // Circulation. 2010. 122. S787–S817.
26. Reshadat S., Saeidi Sh., Zangeneh A. Using a geographic information system to identify the number and location of new health centres needed in the city of Kermanshah, Islamic Republic of Iran // East Mediterr Health J. 2020. 26(8): 888–898. https://doi.org/10.26719/emhj.20.022
27. Rytkonen M.J.P. Not all maps are equal: GIS and spatial analysis in epidemiology // International Journal of Circumpolar Health, 2004; 63 (1): 9–23. Available from: https://doi.org/10.3402/ijch. v63i1.17642. PMid:15139238.
28. Schierbeck S., Nord A., Svensson L., Rawshani A., Hollenberg J., Ringh M., Forsberg S., Nordberg P., Hilding F., Claesson A. National coverage of out-of-hospital cardiac arrests using automated external defibrillator-equipped drones - A geographical information system analysis // Resuscitation. 2021, Jun. 163:136-145. doi: 10.1016/j.resuscitation.2021.02.040. Epub 2021 Mar 3. PMID: 33675868.
29. Scuffham P.A., Tippett V.I. The cost-effectiveness of thrombolysis administered by paramedics // Current Medical Research and Opinion. 2008. 24: 2045–2058
30. Shaltynov A., Abiltaev A., Konabekov B., Jamedinova U., Aldyngurov D., Utegenova A., Myssayev A. Geospatial Analysis of Ambulance Station Coverage of the Acute Coronary Syndrome Incidents in Semey, Kazakhstan // Open Access Macedonian Journal of Medical Sciences. 2020 Sep 20. 8(E):638-646. https://doi.org/10.3889/oamjms.2020.5160.
31. Stassen W., Olsson L., Kurland L. The application of optimisation modelling and geospatial analysis to propose a coronary care network model for patients with ST-elevation myocardial infarction // Afr J Emerg Med 2020. https://doi.org/10.1016/j. afjem.2020.04.008
Referensec:
1. Abil'taev A.M., Konabekov B.E., Sepbosynova A.S., Dzhamedinova U.S., Mantler N.V., Mansurova G.T., Kalelova A.M., Kusainova A.R., Kadyrbekov E.S., Shaltynov A.T., Mysaev A.O. Sezonnost' vyzovov skoroi meditsinskoi pomoshchi po prichine ostrogo koronarnogo sindroma [Seasonality of emergency medical calls due to acute coronary syndrome]. Medicine [Meditsina]. 2019. №1 (199). pp. 19-26 [in Russian]
2. VOZ «Vedushchie prichiny smertnosti i invalidnosti vo vsem mire za period 2000–2019 gg» [WHO Leading Causes of Death and Disability Worldwide 2000-2019] [Electronic resource available from]: https://www.who.int/ru/news/item/09-12-2020-who-reveals-leading-causes-of-death-and-disability-worldwide-2000-2019 (accessed: 22.05.2021). [in Russian]
3. "Zdorov'e naseleniya Respubliki Kazakhstan i deyatel'nost' organizatsii zdravookhraneniya" ["The health of the population of the Republic of Kazakhstan and the activities of health-care organizations"]. Electronic resource available from: http://www.rcrz.kz/index.php/ru/statistika-zdravookhraneniya-2 (accessed: 22.05.2021). [in Russian]
4. Klinicheskii protokol diagnostiki i lecheniya infarkta miokarda s pod"emom segmenta ST. 2017. 1-63 p. [Clinical protocol of diagnosis and treatment of myocardial infarction with segment ST. 2017. Electronic resource available from: http://www.rcrz.kz/docs/clinic_protocol (accessed: 22.05.2021). [in Russian]
5. Luk'yanenko N.V. Bazarova G.Kh. Metodologicheskii podkhod ispol'zovaniya GIS tekhnologii v epidnadzore za sibirskoi yazvoi na territorii Altaiskogo kraya, Respubliki Altai [Methodological approach of the use of GIS technologies in disease surveillance for anthrax in territory of Altai Territory, Republic of Altai]. Meditsinskii al'manakh [Medical almanac]. 2016. T. 3. pp.103-108. [in Russian]
6. Gelis L.G. Ostryi koronarnyi sindrom [Acute Coronary Syndrome]. Kardiologiya. [Cardiology]. Electronic resource available from: www.cardio.by/treatkor (accessed: 23.09.2018). [in Russian]
7. Postanovlenie Pravitel'stva Respubliki Kazakhstan ot 29 noyabrya 2010 goda. № 672. «Ob utverzhdenii Gosudarstvennoi programmy razvitiya zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan "Salamatty Қazaқstan" na 2011 - 2015 gody» Ukaz Prezidenta Respubliki Kazakhstan ot 29 noyabrya 2010 goda № 1113.
[Decision of the Government of the Republic of Kazakhstan of 29 November 2010. №672. «On the approval of the State Program for the Development of Health Care of the Republic of Kazakhstan "Salamatti Kazakstan" for 2011-2015» Decree of the President of the Republic of Kazakhstan from 29 November 2010 №1113]. Electronic resource available from: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U1000001113 (accessed: 22.05.2021) [in Russian]
8. Postanovlenie Pravitel'stva Respubliki Kazakhstan ot 15 oktyabrya 2018 goda № 634. «Ob utverzhdenii Gosudarstvennoi programmy razvitiya zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan "Densaulyқ" na 2016 – 2019 gody» [Decision of the Government of the Republic of Kazakhstan of 15 October 2018 #634. «On approval of the State Program for Health Development of the Republic of Kazakhstan "Densauliq" for 2016 - 2019»]. Electronic resource available from: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000634 (accessed: 22.10.2021) [in Russian]
9. Syrodoev A.M., Gulin A.V., Simonov S.N. Sovremennye osobennosti techeniya ostrogo infarkta miokarda [Current features of acute myocardial infarction]. 2015. P. 2013–2016. [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 137
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Абильтаев А., Мысаев А., Абильтаева A., Прилуцкая M., Жагипарова Ж., Шалтынов A., Конабеков Б., Джамединова У., Жусупов С. Павлодар қаласы бойынша жедел коронарлық синдромы кезіндегі жедел көмек көрсету станциясының территориялық қолжетімділігін кеңістікті талдауы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 1 (Т.24). Б. 30-38. doi: 10.34689/SH.2022.24.1.004Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ