БАСТАПҚЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ-САНИТАРИЯЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУ ДӘРІГЕРЛЕРІ ЖӘНЕ МЕЙІРБИКЕЛЕРІНІҢ КҮЙЗЕЛІСІ ЖӘНЕ КӘСІБИ ШАРШАУЫ. ӘДЕБИ ШОЛУ
Сәйкестік. Дәрігердің кәсіби шаршау - бұл бүкіл әлемде кең таралған және эмоционалдық шаршауды, тұлғасыздануды және жеке жетістіктердің төмендеуі сезімін қамтитын синдром.
Мақсаты: Бастапқы медициналық-санитарлық көмек дәрігерлері арасындағы стресс пен кәсіби шаршауды зерттеуге арналған әдебиет көздеріне талдау жасау.
Іздеу стратегиясы. Іздеу тереңдігі – 5 жыл. Уақыт кезеңі 2016-2021 жылдар аралығы болып белгіленді. Тек алғашқы медициналық-санитарлық көмектің дәрігерлері мен медицина қызметкерлерінің күйзелісі мен кәсіби шаршау позициясынан проблеманы көрсететін әдеби дереккөздер ғана зерттеуге жатады. Әдебиет шолуына жарияланымдарды енгізу критерийлері: PubMed, Web of Science Core Collection, Google Scholar. деректер қорына енгізілген жарияланымдар; тұжырымдары нақты тұжырымдалған басылымдар; соңғы 5 жылдағы жарияланымдар. Әдеби шолуда жарияланымдарды алып тастау критерийлері: баяндамалардың қысқаша мазмұны; ақылы қолжетімді мақалалар; көшірмелер; тезистер. Барлығы 138 дереккөз табылды. Жарияланымдарды қарап шыққаннан кейін әдебиеттерге шолуға 28 дереккөз енгізілді.
Нәтижелер: Әдебиеттерді талдау көңілсіз нәтиже көрсетті. Дәрігерлер мен медбикелер арасында зерттеулерде кәсіби шаршау белгілерінің жиілігі 50%-дан асады және олардың психологиялық денсаулығына кері әсерін тигізеді. Зерттеулер көрсеткендей, күйіп қалу синдромы алғашқы медициналық-санитарлық көмек орталықтарында жұмыс істейтін әйелдер арасында жиі кездеседі. Кәсіби күйіп кетудің таралуына әсер ететін маңызды факторлар: әлеуметтік-экономикалық жағдай, отбасылық жағдай, жұмыс түрі мен ұзақтығы.
Людмила Е. Мигина1, Аян О. Мысаев2,
Асем К. Уристемова1, Дина М. Толеутаева1
1 НАО «Медицинский университет Семей», г. Семей, Республика Казахстан;
2 Департамент науки и человеческих ресурсов Министерства здравоохранения Республики Казахстан, г. Нур-Султан, Республика Казахстан
1. Alcorta-Garza A., Tavitas-Herrera S. Validación de la escala de empatía médica de Jefferson en estudiantes de mexicanos [Podtverzhdenie shkaly empatii Dzheffersona sredi meksikanskikh studentov-medikov] // Salud Mental. 2005 г.; 28 : 57–63.
2. Amiri M., Khosravi A., Eghtesadi A.R., Sadeghi Z., Abedi G., Ranjbar M., Mehrabian F. Burnout and its Influencing Factors among Primary Health Care Providers in the North East of Iran // PLoS One. 2016. № 12. P. 1–11.
3. Agarwal S.D., Pabo E., Rozenblum R., Sherritt K.M. Professional Dissonance and Burnout in Primary Care: A Qualitative Study // Intern. Med. American Medical Association, 2020. № 3. P. 395–401.
4. Bawakid K., Abdulrashid O., Mandoura N., Shah H.B.U., Ibrahim A., Akkad N.M., Mufti F. Burnout of Physicians Working in Primary Health Care Centers under Ministry of Health Jeddah, Saudi Arabia // Cureus. Cureus, Inc., 2017. № 11. P. 1–11.
5. Dugani S., Afari H., Hirschhorn L.R., Ratcliffe H., Veillard J., Martin G., Lagomarsino G., Basu L., Bitton A. Prevalence and factors associated with burnout among frontline primary health care providers in low-and middle-income countries: A systematic review // Gates Open Research. 2018. P 1-27
6. Dunstan DA, Scott N, Todd AK. Screening for anxiety and depression: Reassessing the utility of the Zung scales. // BMC Psychiatry. 2017. № 17. Р. 329.].
7. Ehsan Zarei, Fariba Ahmadi, Muhammad Safdar Sial, Jinsoo Hwang Phung Anh Thu* and Sardar Muhammad Usman. Prevalence of Burnout among Primary Health Care Staff and Its Predictors: A Study in Iran. // Int J Environ Res Public Health. 2019 № 16. Р. 2249.
8. Elbarazi I., Loney T., Yousef S., Elias A. Prevalence of and factors associated with burnout among health care professionals in Arab countries: a systematic review // BMC Health Serv. Res. BioMed Central Ltd., 2017. № 1. P. 491.
9. Edwards S.T., Marino M., Balasubramanian B.A., Solberg L.I., Valenzuela S., Springer R., Stange K.C., Miller W.L., Kottke T.E., Perry C.K., Ono S., Cohen D.J. Burnout Among Physicians, Advanced Practice Clinicians and Staff in Smaller Primary Care Practices // J. Gen. Intern. Med. Springer New York LLC, 2018. № 12. P. 2138–2146.
10. Gan Y., Jiang H., Li L., Yang Y., Wang C., Liu J., Yang T., Opoku S., Hu S., Xu H., Herath C., Chang Y., Fang P., Lu Z. Prevalence of burnout and associated factors among general practitioners in Hubei, China: a cross-sectional study // BMC Public Health. 2019. № 1. P. 1–9.
11. Goldberg D.G., Soylu T.G., Grady V.M., Kitsantas P., Grady J.D., Nichols L.M. Indicators of Workplace Burnout Among Physicians, Advanced Practice Clinicians, and Staff in Small to Medium-Sized Primary Care Practices // J. Am. Board Fam. Med. American Board of Family Medicine, 2020. № 3. P. 378–385.
12. Hamdan M., Hamra A.A. Burnout among workers in emergency Departments in Palestinian hospitals: prevalence and associated factors. // BMC Health Serv Res 2017. № 1. P. 407.
13. Hojat M, Gonella JS, Nasca TJ, et al. Physician empathy. Definition, components, measurement and relationship to gender and specialty. // Am J Psychiatry. 2002. № 159: Р. 1563–1569
14. Kerasidou A, Horn R. Making space for empathy: supporting doctors in the emotional labour of clinical care. // BMC Med Ethics. 2016. № 17
15. Kristensen TS, Borritz M, Villadsen E, Christensen KB. The Copenhagen Burnout Inventory: A new tool for the assessment of burnout. // Work Stress. 2005. № 19. Р. 192–207
16. McCormack H.M., MacIntyre T.E., O'Shea D., Herring M.P., Campbell M.J. The Prevalence and Cause(s) of Burnout Among Applied Psychologists: A Systematic Review // Frontiers in Psychology. 2018. № 9 Р.1-19
17. Navidian A., Navaee M., Kaykha H. Effectiveness of stress inoculation training on occupational stress of midwives in healthcare centers of Zahedan in Health Transformation Plan in 2017 // J. Educ. Health Promot. Wolters Kluwer Medknow Publications, 2019. № 1.
18. Parola V., Coelho A., Cardoso D., Sandgren A., Apóstolo J. Prevalence of burnout in health professionals working in palliative care: a systematic review // JBI Database System Rev Implement Rep. 2017 Jul. 15, № 7. P. 1905–1933.
19. Praveenya Pulagam and Pradeep Tarikere Satyanarayana. Stress, anxiety, work-related burnout among primary health care worker: A community based cross sectional study in Kolar // J Family Med Prim Care. 2021 №10(5) Р. 1845–1851.
20. Rotenstein L.S., Torre M., Ramos M.A., Rosales R.C., Guille C., Sen S., Mata D.A. Prevalence of Burnout Among Physicians: A Systematic Review // Journal of the American Medical Association 2018.№11.P.1131–1150.
21. Rezaei S., Karami Matin B., Hajizadeh M., Soroush A., Nouri B. Prevalence of burnout among nurses in Iran: a systematic review and meta-analysis // International Nursing Review. Blackwell Publishing Ltd, 2018. № 3. P. 361–369.
22. Ramírez M.R. Prevalence and correlates of burnout in health professionals in Ecuador // Compr. Psychiatry. W.B. Saunders, 2018. P. 73–83.
23. Stanetić K., Petrović V., Marković B., Stanetić B. The Presence of Stress, Burnout Syndrome and the Most Important Causes of Working Stress Among Physicians in Primary Health Care - an Observational Study from Banja Luka, Bosnia and Herzegovina // Acta Med. Acad. 2019. № 2. P. 159–166.
24. Taylor JM. Psychometric analysis of the ten-Item Perceived Stress Scale. // Psychological Assess. 2015 №27. Р. 90–101
25. Vila A, Ansa X, Gómez A, Fort J, Grifoll J, Pascual I. EQA-17: Propuesta de un indicador sintético del producto de la atención primaria en mayores de 14 años. // Rev Esp Salud Pública. 2005. № 80. Р. 19–28.
26. West C.P., Dyrbye L.N., Shanafelt T.D. Physician burnout: contributors, consequences and solutions. // Journal of Internal Medicine. 2018. № 6. P. 516–529.
27. Yuguero O., Marsal J.R., Buti M., Esquerda M., Soler-González J. Descriptive study of association between quality of care and empathy and burnout in primary care. // BMC Med. Ethics. 2017. № 1. P. 1–8.
28. Zachariae R, Pedersen CG, Jensen AB, et al. Association of perceived physician communication style with patient satisfaction, distress, cancer-related self-efficacy, and perceived control over the disease.// Br J Cancer. 2003. № 88. Р. 658–665
Көрген адамдардың саны: 362
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Мигина Л.Е., Мысаев А.О., Уристемова А.К., Толеутаева Д.М. Бастапқы медициналық-санитариялық көмек көрсету дәрігерлері және мейірбикелерінің күйзелісі және кәсіби шаршауы. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 2 (Т.24). Б. 149-155. doi:10.34689/SH.2022.24.2.018Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ