ГЕПАТОЦЕЛЛЮЛЯРЛЫҚ КАРЦИНОМА МЫСАЛЫНДАҒЫ ГЕПАТОБИЛИАРЛЫҚ ЖҮЙЕ АУРУЛАРЫНЫҢ ТАРАЛУЫ МЕН ҚАУІП-ҚАТЕР ФАКТОРЛАРЫ. ӘДЕБИ ШОЛУ.
Кіріспе: Жаһанды болжамды болашақ тұрғысынан алғанда, ең басты міндеттердің бірі - гепатоцеллюлярлы карцинома(ГЦК) дамуын болдырмау. Қазіргі таңдағы, жалғыз тиімді стратегия- бұл вирусты гепатитті алдын-алу үшін, көптеген елдерде жаңа туған нәрестелерге вирусты В гепатитіне қарсы вакцинация егу арқылы жүзеге асырылып жатыр. Ішімдікті пайдалануды, вирусты С гепатитінің (HCV) таралуын, сондай-ақ метаболикалық синдромды алдын-алу өте маңызды. Халықтың қауіп- қатер факторларын алдын алу туралы білімін жақсарту ГЦК-ның дамуына жол бермейді.
Зерттеу мақсаты: халықаралық тәжірибені зерттеу арқылы, бауырдың гепатоцеллюлярлы карциномасының таралуымен қауіп-қатерфакторларын зерттеу болып табылады.
Іздеу стратегиясы: PubMed, Mendeley, Scopus, Web of Science, Google Scholar сияқты ғылыми жарияланымдардың және мамандандырылған іздеу жүйелерінің деректер базасын пайдалана отырып, 5 жыл ішінде көпшілікке қолжетімді, тереңдіктегі мақалалар зерделенді.Іріктеу критерийлері: А, В дәлелділік деңгейінің жарияланымдары: мета-талдаулар, жүйелі шолулар, когорттық және көлденең зерттеулер. Ерекшелік критерийлері:қысқа хабарламалар, жарнамалық мақалалар түріндегі сарапшылардың пікірі.
Зерттеу нәтижелері: Жыл сайын бүкіләлемде гепатоцеллюлярлы карциномадан (ГЦК) 600,000-нан астам адам қайтыс болады. Бұл ауруды клиникалық және фармакологиялық тұрғыдан, сонымен қатар ресурстары шектеулі аймақтардағы науқастарға көмек көрсету тұрғысынан мұқият зерттеу қажет. ГЦК емдеу тәсілдері диагноз қою кезіндегі аурудың сатысына және емнің кешенді әдістерінің қолжетімділігіне байланысты. Дегенмен, соңғы сатыларда ауруды жүргізу мүмкін емес, қымбат және бастапқы "сапалы өмір сүру жылдарының" өсуіне тікелей байланысты. ГЦК-ға шалдыққан науқастарға медициналық көмек көрсетуді жақсарту үшін жоғары сапалы емдеу орталықтарын ашу керек. Жаңа препараттар- тиімділігі сезінетін науқастарға қол жетімсіз: ресурстары төмен елдерде сорафениб препаратын кең тәжірибеде қолдану мүмкін емес. Мысалы, осы препаратты бір айға тағайындаудың шамамен құны: Қытайда $7300, АҚШ-та $5400, Бразилияда $5000, Францияда €3562 және Оңтүстік Кореяда $1400 (N Engl J Med 2008;359:378-90; PMID 18650519).
Қорытынды: Осылайша, гепатоцеллюлярлы карцинома мәселесі бойынша қолжетімді әдебиеттерге шолу арқылы- әртүрлі этиологиядағы гепатиттердің өсіп келе жатқан ауруының қолайсыз аясында, семіздік пен инсулинге тәуелді 2 типті қант диабеті жағдайында, әлемдегі жаңа ГЦК жағдайларының саны және сәйкесінше бауыржасушаларының қатерлі ісігінен болатын өлім-жітім көрсеткіші әлемнің басқа аймақтарында тек өседі деп болжамдауға болады. Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында бауырдың қатерлі ісігін ерте сатысында анықтауға арналған мемлекеттік бағдарлама ретінде ГЦК скринингі жоқ, олардың әрқайсысының маңыздылық дәрежесіне және зиянды әдеттермен өмір салты сияқты оларға әсер ету мүмкіндігіне қарай ГЦК даму қауіп факторларын түрлендіру бойынша бағдарлама жоқтың қасы.
ЖанарЕ. Намазбаева¹, https://orcid.org/0000-0001-7333-5088
Дарига С. Смаилова¹, https://orcid.org/0000-0002-7152-7104
Ербол Серикулы², https://orcid.org/0000-0002-3423-9533
Софья У. Умарова³, https://orcid.org/0000-0003-3539-3863
Алмагуль А.Кауышева¹, https://orcid.org/0000-0002-5341-3189
Максут К.Кульжанов¹, https://orcid.org/0000-0002-9701-4016
Болатбек Б.Баймаханов²,https://orcid.org/0000-0003-0049-5886
Ардак Н.Нурбакыткызы¹,³,https://orcid.org/0000-0002-4854-6809
¹Қазақстандық медицина университеті «Қоғамдық денсаулық сақтау жоғары мектебі»,
Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
²А.Н. Сызғанов атындағы Ұлттық ғылыми хирургия орталығы, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
³«С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина университеті» КЕАҚ,
Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Aggarwal R. Surveillance for hepatocellular carcinoma in patients with liver cirrhosis in India// Tropical Gastroenterology Oct-Dec 2008. 29(4):183-6.
2. Ando E., Kuromatsu R., Tanaka M., Takada A., Fukushima N., Sumie S., Nagaoka S., Akiyoshi J., Inoue .K, Torimura T., Kumashiro R., Ueno T., Sata M. Surveillance program for early detection of hepatocellular carcinoma in Japan: results of specialized department of liver disease // Journal of Clinical Gastroenterology. Nov-Dec 2016. 40(10):942-8. doi: 10.1097/01.mcg.0000225675.14594.d6.
3. Bhaskaran K., Douglas Ian et al. Body-mass index and risk of 22 specifi c cancers: a population-based cohort study of 5·24 million UK adults. Lancet 2014; 384: 755–65.
4. Braillon A. Hepatocellular carcinoma: still in search of evidence-based care//Clinical Gastroenterology and Hepatology 2012 Feb. 10(2):205. author reply 205-6. doi: 10.1016/j.cgh.2011.08.003. Epub 2011 Aug 11.
5. Brent A Neuschwander-Tetri. Non-alcoholic fatty liver disease // BMC Med. 2017 Feb 28. 15(1):45.doi: 10.1186/s12916-017-0806-8.
6. Cabrera R., Nelson D.R. Review article: the management of hepatocellular carcinoma//Alimentary Pharmacology Therapeutics 2010 Feb 15. 31(4):461-76.doi: 10.1111/j.1365-2036.2009.04200.x. Epub 2009 Nov 19.
7. Chu Y.J., Yang H.I., Wu H.C., Liu J., Wang L.Y., Lu S.N., Lee M.H., Jen C.L., You S.L., Santella R.M., Chen C.J. Aflatoxin B1 exposure increases the risk of cirrhosis and hepatocellular carcinoma in chronic hepatitis B virus carriers //Int J Cancer. 2017. 141(4):711. Epub 2017 May 26.
8. Correa P. Human gastric carcinogenesis: a multistep and multifactorial process-First American Cancer Society Award Lecture on Cancer Epidemiology and Prevention // Cancer Res.1992 Dec 15;52(24):6735-40.
9. Cuia M., Xiaoa Z., DiSuna B.,Wang Y., Zhenga M.Y. et al.Involvement of cholesterol in hepatitis B virus X protein-induced abnormal lipid metabolism of hepatoma cells via up-regulating miR-205-targeted ACSL4 // Biochemical and Biophysical Research Communications. Volume 445, Issue 3,14 March 2014, Pages 651-655.
10. Di Bisceglie A.M. Epidemiology and Clinical Presentation of Hepatocellular Carcinoma // J VascIntervRadiol. 2012;13: S169-S171.
11. El-Serag H.B., Mason A.C. Rising incidence of hepatocellular carcinoma in the United States // N Engl J Med. 1999. 340:745-750.
12. El-Serag H.B., Rudolph K.L.Hepatocellular Carcinoma: Epidemiology and Molecular Carcinogenesis // Gastroenterology. 2017, Volume 132, рр 2557–2576.
13. Gao X., Zhang S., Hao C., Kun W., Wen X.et al.Lipoprotein (a): a promising prognostic biomarker in patients with hepatocellular carcinoma after curative resection //Onco Targets and therapy Vol. 11, (2018): 5917-5924. DOI:10.2147/OTT.S164273.
14. Gastroenterology and Hepatology, USA. Electronic address: mghabril@iu.edu. PMID: 28108047 DOI: 10.1053/j.semdp.2016.12.011.
15. Global Cancer Statistics 2018: GLOBOCAN URL: https://gco.iarc.fr/today/home (Дата обращения: 12.09.2018)
16. Gurtsevitch V.E. Human oncogenic viruses: Hepatitis B and hepatitis C viruses and their role in hepatocarcinogenesis. BiochemistryMosc. 2008,Volume73, p.504 –513.
17. Hartke J., et al. The diagnosis and treatment of hepatocellular carcinoma//SeminDiagnPathol2017 Mar;34(2):153-159. doi: 10.1053/j.semdp.2016.12.011. Epub 2016 Dec 20.
18. Hashem B. El-Serag. Hepatocellular Carcinoma//N Engl J Med. 2018. 365:1118-27.
19. Hassett M., Yopp A.C., Singal A.G. Surveillance for hepatocellular carcinoma: how can we do better?// The American Journal of Medical Scince 2013 Oct. 346(4):308-13. doi:10.1097/MAJ.0b013e31828318ff.
20. Jiang S.S., Weng D.S., Jiang L., Zhang Y.J., Pan K., Pan Q.Z., Chen C.L., Zhao J.J., Zhang X.F., Zhang H.X., Tang Y., Zhou Z.Q., Chen M.S., Xia J.C. The clinical significance of preoperative serum cholesterol and high-density lipoprotein-cholesterol levels in hepatocellular carcinoma // J Cancer. 2016. 7(6):626-632. doi:10.7150/jca.13837.
21. Jiang S.S., Weng D.S., Jiang L., Zhang Y.J., Pan K., Pan Q.Z., Chen C.L. et al. The clinical significance of preoperative serum cholesterol and high-density lipoprotein-cholesterol levels in hepatocellular carcinoma // J Cancer. 2016. 7(6):626-632. doi:10.7150/jca.13837.
22. Johnson M., Ghabril M. The diagnosis and treatment of hepatocellular carcinoma// Seminar Diagnostic Pathology 2017 Mar. 34(2):153-159. doi: 10.1053/j.semdp.2016.12.011. Epub 2016 Dec 20.
23. Khan S.A., Taylor-Robinson S.D., Toledano M.B., Beck A., Elliott P., Thomas H.C. Changing international trends in mortality rates for liver, biliary and pancreatic tumours // J. Hepatol. 2002; 37: 806–813.
24. Kuo Y.H., Lu S.N., Chen C.L., Cheng Y.F., Lin C.Y., Hung C.H., Chen C.H., Changchien C.S., Hsu H.C., Hu T.H., Lee C.M., Wang J.H. Hepatocellular carcinoma surveillance and appropriate treatment options improve survival for patients with liver cirrhosis// EuropeanJournalofCancer 2010 Mar. 46(4):744-51. doi:10.1016/j.ejca.2009.12.018. Epub 2010 Jan 8.
25. Lai Q., Melandro F., LarghiLaureiro Z., Giovanardi F., GinanniCorradini S., Ferri F., Hassan R., Rossi M., Mennini G. Platelet-to-lymphocyte ratio in the setting of liver transplantation for hepatocellular cancer: A systematic review and meta-analysis//World Journal of Gastroenterology.2018 Apr 21. 24(15):1658-1665. doi: 10.3748/wjg.v24.i15.1658.
26. Llovet J.M., Kelley R.K., Villanueva A., Singal A.G., Pikarsky E., Roayaie S., Lencioni R., Koike K., Zucman-Rossi J., Finn R.S. Hepatocellular carcinoma//Nature reviews. Disease Primers. 2021 Jan 21;7(1):7. doi: 10.1038/s41572-021-00245-6.
27. Marrero C.R., Marrero J.A. Viral hepatitis and hepatocellular carcinoma//Archives of Medical Research 2007 Aug. 38(6):612-20. doi: 10.1016/j.arcmed.2006.09.004.
28. Marrero J.A., Fontana R.J., Su G.L., Conjeevaram H.S., Emick D.M., Lok A.S. NAFLD may be a common underlying liver disease in patients with hepatocellular carcinoma in the United States// Hepatology. 2002 Dec. 36(6):1349-54. doi: 10.1053/jhep.2002.36939.
29. Masuzaki R., Karp S.J, Omata M. NAFLD as a risk factor for HCC: new rules of engagement? // Hepatol Int.2016 Jul; 10(4): 533–534.
30. Montalto G., Cervello M., Giannitrapani L., Dantona F., Terranova A., Castagnetta L.Epidemiology, Risk Factors, and Natural History of Hepatocellular Carcinoma // Ann NY Acad Sci.2012; 963: 13-20.
31. Nakagawa H., Umemura A., Taniguchi K. et al.ER Stress Cooperates with Hypernutrition to Trigger TNF-Dependent Spontaneous HCC Development // CancerCell. 2014 Sep 8. 26(3):331-343. doi: 10.1016/j.ccr.2014.07.001. Epub 2014 Aug 14.
32. Naoto Fujiwara F., Friedman S.L., Goossens N., Yujin Hoshida. Risk factors and prevention of hepatocellular carcinoma in the era of precision medicine // Journal of Hepatology. Volume 68, Issue 3,March 2018, Pages 526-549.
33. Parkin D.M., Pisan iP., Ferlay J. Estimates of the worldwide incidence of 25 major cancers in 1990 // Int J Cancer.1999; 80:827-841.
34. Seung-Hoi Koo. Nonalcoholic fatty liver disease: molecular mechanisms for the hepatic steatosis //ClinMolHepatol. 2013 Sep;19(3):210-5. doi: 10.3350/cmh.2013.19.3.210.
35. Szabó E., Páska C., Kaposi Novák P. et al.Similarities and differences in hepatitis B and C virus induced hepatocarcinogenesis //PatholOncol Res. 2016, Volume 10:5–11.
36. Vecchia L.C., Bosetti C., Bertuccio P., Castro C., Pelucchi C.E., Negri M. Cancer mortality in Latin America: implications for prevention // Eur J Cancer. 23 (4): 319-22.
37. Wogan GN, Hecht SS, Felton JS, Conney AH, Loeb LA. Environmental and chemical carcinogenesis. Seminars in Cancer Biology (2004). 14: 473-486.
38. World health statistics 2010. ISBN9789241563987 https://www.who.int/whosis/en (Дата обращения: 30.05.2010).
39. Yeh C.T., Chen T.C.,Chang M.L., Hsu C.W., Yeh T.S., Lee W.C., Huang S.F., Tsai C.C. Identification of NV-F virus DNA in hepatocellular carcinoma // J Med Virol. 2007 Jan.79(1):92-6. doi: 10.1002/jmv.20763.
40. Yi S.W., Choi J.S., Yi J.J., Lee Y.H., Han K.J. Risk factors for hepatocellular carcinoma by age, sex, and liver disorder status: a prospective cohort study in Korea //Cancer. 2018. 124:2748-2757.
41. Younossi Z.M., Koenig A.B., Abdelatif D., Fazel Y., Henry L., WymerM.Global epidemiology of nonalcoholic fatty liver disease-Meta-analytic assessment of prevalence, incidence, and outcomes // Hepatology. 2016 Jul. 64(1):73-84.doi: 10.1002/hep.28431.Epub 2016 Feb 22.
42. Yu M., Lin C., Liu C., Yang S. Influence of Metabolic Risk Factors on Risk of Hepatocellular Carcinoma and Liver-Related Death in Men With Chronic Hepatitis B: A Large Cohort Study // Gastroenterology. 2017 Oct. 153(4):1006-1017.e5.doi:10.1053/j.gastro.2017.07.001.Epub 2017 Jul 12.
Көрген адамдардың саны: 96
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Намазбаева Ж.Е., Смаилова Д.С., Серикулы Е., Умарова С.У., Кауышева А.А., Кульжанов М.К., Баймаханов Б.Б., Нурбакыткызы А.Н. Гепатоцеллюлярлық карцинома мысалындағы гепатобилиарлық жүйе ауруларының таралуы мен қауіп-қатер факторлары. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 3 (Т.24). Б. 211-218. doi 10.34689/SH.2022.24.3.024Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ