COVID-19-ның ІШЕКТІҢ ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫНА ӘСЕРІ: АУРУДЫҢ АҒЫМЫ ЖӘНЕ НӘТИЖЕЛЕРІ
Сәйкестік. Коронавирустық инфекция – Coronaviridae тұқымдастығы Betacoronaviridae тектес РНҚ геномдық вируспен шақырылған жоғарғы тыныс жолдарының зақындануымен жүретінжедел вирустық ауру. Вирусты жұқтыру симптомсыз түрінен кең спектрлі, қызба, қалтырау, асқазан ішек жолдарының кқріністерімен, пневмония, респираторлық дистресс және өлім сияқты клиникалық көрініспен жүруі мүмкін. Жаралы колит (ЖК) және Крон ауруы (КА) – ішек микробиотының бұзылуымен және генетикалық бейімділігі бар адамдардың иммундық жүйесінің дисрегуляциясына негізделген ішектік және жүйелік симптомдары бар созылмалы иммуносуперессорлық ауру. Қазақстандық популяцияда қауіп факторларына тамақты тұрақты емес тұтыну (p=0,043; OR=3,61 [95% CI: 1,04–12,51]), балық пен теңіз өнімдерін тұтыну (p=0,000; OR= 15,77 [95% CI: 4,56) жатады. -54,59]), мұздатылған өңделген тағамдарды тұтыну (p = 0,018; OR = 4,62 [95% CI: 1,3-16,4]), ет тағамдарына негізделген диета (p=0,029; OR=3,2 [95% CI: 1,13-9,2] ]), аспириннен басқа NSAID қолдану (p=0,031; OR=3,79 [1,13-12,69 ]) және темекі шегу (p=0,008; OR=4,93 [95% CI: 1,52-15,98]) [24]
Иммундық жауаптың басылуы вирустық немесе бактериялық қоздырғыштармен, соның ішінде SARS-CoV-2 ықтимал вирусымен жұқтыру қаупімен байланысты. Екінші жағынан, SARS-Cov2 қазіргі уақытта де-ново IҚА жағдайлары үшін триггер ретінде талқылануда.
Зерттеудің мақсаты: IҚА емдеу кезіндегі COVID-19 ағымының сипаттамаларын, COVID-19 қауіп факторлары мен нәтижелерін, сондай-ақ коронавирустық инфекцияға дейін және одан кейінгі IҚА белсенділігін бағалау.
Материалдар мен тәсілдер. Бойлық сипаттамалық зерттеуге Алматы (Қазақстан), n=54 және Санкт-Петербург (Ресей) қалаларындағы академиялық орталықтарда амбулаториялық (соның ішінде қашықтан консультация арқылы) немесе SARS-Cov2 немесе COVID-19 инфекциясы бар стационарлық пациенттер ретінде келген IҚА бар 158 пациент қамтылды, n = 104. Бақылау кезеңі 2020 жылдың мамырынан 2022 жылдың мамырына дейін болды.
Сандық деректерді (жас) сипаттау үшін медиана және квартильаралық диапазон, ал сапалы деректер үшін абсолютті жиіліктер мен пайыздар пайдаланылды. Сандық деректерді (жасы) топ аралық салыстыру үшін Манн-Уитни U-тесті, қалған көрсеткіштер үшін ықтималдық коэффициенті тесті (Likehood ratio test), ал 2X2 кестелер жағдайында Фишердің нақты сынағы қолданылды.
Нәтижелер. IҚА түрі/белсенділігі немесе қабылданған препараттар мен COVID-19 ауырлығы арасында ешқандай байланыс болмады. Дегенмен, COVID-19 ауырлығы IҚА белсенділігіне әсер етті. Әлемдік әдебиеттердегідей COVID-19-дың неғұрлым ауыр ағым дамуының қауіп факторлары анықталды: жүрек-қан тамыр ауруы, артериалды гипертензия және бауырдың созылмалы ауруы.
Қорытынды. Осылайша, ішектің қабыну ауруы және ағымдағы терапия SARS-Cov-2 инфекциясының қаупіне және/немесе COVID-19 ауырлығына әсер етпейді, ал ауыр COVID-19 инфекциясымен байланысты инфекция IҚА белсенділігіне немесе нәтижелеріне әсер етеді.
Айнаш С. Танабаева1, https://orcid.org/0000-0003-3228-9796
Ирина В. Губонина2, https://orcid.org/0000-0002-6302-7767
Владимир Б. Гриневич2, https://orcid.org/0000-0002-1095-8787
Тимур В. Колодин2,
Зауреш К. Жумадилова6,
Айжан Жанабаева3, https://orcid.org/0000-0001-6852-9179
Зухра Х. Агзамова,3, https://orcid.org/0000-0002-4311-9314
Альфия М. Амирова1, https://orcid.org/0000-0002-4778-5488
Алия Е. Уалиева4, https://orcid.org/0000-0002-4776-1988
Александр В. Нерсесов1, https://orcid.org/0000-0002-8601-3966
Джамиля А. Кайбуллаева1,5, https://orcid.org/0000-0002-0783-4441
1 «С.Д. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медицина университеті» КеАҚ, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
2 С.М. Киров атындағы әскери-медициналық академиясы, Санкт-Петербург қ., Ресей Федерациясы;
3 Кардиология және ішкі аурулар ғылыми-зерттеу институты, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
4 Әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
5 Гастрогепатоцентр, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
6 «Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы.
1. Ananthakrishnan A.N., McGinley E.L. Infection-related hospitalizations are associated with increased mortality in patients with inflammatory bowel diseases. J Crohns Colitis 2013;7:107–112.
2. Brenner E.J., Ungaro R.C., et al. Corticosteroids, But Not TNF Antagonists, Are Associated With Adverse COVID-19 Outcomes in Patients With Inflammatory Bowel Diseases: Results From an International Registry. Gastroenterology 2020; 159:481–491.
3. Cai Z., Wang S., Li J. Treatment of Inflammatory Bowel Disease: A Comprehensive Review. Front. Med. 2021, 8:765474. doi: 10.3389/fmed.2021.765474
4. Chena F., Chenb W., Chen J. et al. Clinical features and risk factors of COVID-19-associated liver injury and function: A retrospective analysis of 830 cases. Annals of hepatology, 21 (2021) 100267.
5. Clift A.K., Coupland C.A.C., Keogh R.H. et al. Living risk prediction algorithm (QCOVID) for risk of hospital admission and mortality from coronavirus 19 in adults: national derivation and validation cohort study // BMJ. 2020; 371:m3731 doi:10.1136/bmj.m3731
6. Coronavirus infection COVID-19 in adults (6th edition), Clinical protocol 166, July 25, 2022, Republic of Kazakhstan.
7. СOVID-19 Map. Johns Hopkins Coronavirus Resource Center. Accessed December 17, 2020.
8. Donoghue M., Hsieh F., Baronas E., et al. A novel angiotensin-converting enzyme-related carboxypeptidase (ACE2) converts angiotensin I to angiotensin 1-9 // Circ Res. 2000 Sep 1;87(5):E1-9. doi: 10.1161/01.res.87.5.e1.
9. Garg M., Burrell L.M. et al. Upregulation of circulating components of the alternative renin-angiotensin system in inflammatory bowel disease: a pilot study // J Renin Angiotensin Aldosterone Syst 2015;16:559–69.
10. Garg M., Royce S.G., Tikellis C., et al. Imbalance of the renin-angiotensin system may contribute to inflammation and fibrosis in IBD: a novel therapeutic target? // Gut 2020;69:841–51.
11. Hashimoto T., Perlot T., Rehman A., et al. ACE2 links amino acid malnutrition to microbial ecology and intestinal inflammation // Nature 2012;487:477–81.
12. Keidar S., Kaplan M., Gamliel-Lazarovich A. ACE2 of the heart: From angiotensin I to angiotensin (1-7) // Cardiovasc Res. 2007 Feb 1;73(3):463-9. Epub 2006 Sep 19. PMID: 17049503.
13. Kirchgesner J., Lemaitre M., Carrat F., et al. Risk of serious and opportunistic infections associated with treatment of inflammatory bowel diseases // Gastroenterology 2018; 155:337–346.e10.
14. Lin Simeng, Lau Louis H.S., Chanchlani Neil et al. Recent advances in clinical practice: management of inflammatory bowel disease during the COVID-19 pandemic // Gut 2022;71:1426–1439. doi:10.1136/gutjnl-2021-326784
15. Long M.D., Martin C., Sandler R.S., et al. Increased risk of pneumonia among patients with inflammatory bowel disease // Am J Gastroenterol 2013;108:240–248.
16. Ma C., Lee J.K., Mitra A.R., et al. Systematic review with meta-analysis: efficacy and safety of oral Janus kinase inhibitors for inflammatory bowel disease // Aliment Pharmacol Ther 2019;50:5–23.
17. Macaluso F.S., Orlando A. COVID-19 in patients with inflammatory bowel disease: A systematic review of clinical data // Dig Liver Dis. 2020 Nov;52(11):1222-1227. doi: 10.1016/j.dld.2020.09.002. Epub 2020 Sep 6. PMID: 32928672; PMCID: PMC7474894.
18. Onder G., Rezza G., Brusaferro S.. Case-Fatality Rate and Characteristics of Patients Dying in Relation to COVID-19 in Italy // JAMA. 2020 May 12;323(18):1775-1776. doi: 10.1001/jama.2020.4683. Erratum in: JAMA. 2020 Apr 28;323(16):1619. PMID: 32203977.
19. Rahman A., Sathi N.J. Risk factors of the severity of COVID-19: A meta-analysis // Int J Clin Pract. 2021 Jul;75(7):e13916
20. Ramos G.P., Papadakis K.A. Mechanisms of Disease: Inflammatory Bowel Diseases // Mayo Clin Proc. 2019 Jan;94(1):155-165. doi: 10.1016/j.mayocp.2018.09.013. PMID: 30611442; PMCID: PMC6386158.
21. Singh S., Khan A., et al. Risk of Severe Coronavirus Disease 2019 in Patients With Inflammatory Bowel Disease in the United States: A Multicenter Research Network Study // Gastroenterology. 2020 Oct;159(4):1575-1578.e4. doi: 10.1053/j.gastro.2020.06.003. Epub 2020 Jun 6. PMID: 32522507; PMCID: PMC7702184.
22. Tanabayeva A.S. et all. Clinical and epidemiological features of COVID-19 in inflammatory bowel diseases in the Republic of Kazakhstan, poster within the framework of the Central Asian Gastroweek, http://kasl.kz/event/poster?id=17688&article=33977
23. Tinsley A., Williams E., Liu G., et al. The incidence of influenza and influenza-related complications in inflammatory bowel disease patients across the United States: 1833 // Am J Gastroenterol 2013:108.
24. Tripathi Kartikeya, Brewer Gala Godoy, Nguyen Minh Thu et al. COVID-19 and Outcomes in Patients With Inflammatory Bowel Disease: Systematic Review and Meta-Analysis // Inflamm Bowel Dis. 2021 Oct 27 : izab236.
25. Tursi A., Lopetuso L.R., Vetrone L.M. et al. SARS-CoV-2 infection as a potential trigger factor for de novo occurrence of inflammatory bowel disease // Eur J Gastroenterol Hepatol. 2022 Aug; 34(8): 883–884.
26. Ualiyeva A., Oshibayeva A., Kaibullayeva J. Determination of environmental factors associated with inflammatory bowel disease in Kazakhstan: a case-control study // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2020, (Vol.22) 4, pp. 97-104. doi 10.34689/SH.2020.22.4.010
27. Ungaro R.C., Brenner E.J., et al. Surveillance Epidemiology of Coronavirus Under Research Exclusion for Inflammatory Bowel Disease (SECURE-IBD) Research Group. Impact of Medications on COVID-19 Outcomes in Inflammatory Bowel Disease: Analysis of Over 6,000 Patients from an International Registry // Gastroenterology 2022; 162:316–319
Көрген адамдардың саны: 96
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Танабаева А.С., Губонина И.В., Гриневич В.Б., Колодин Т.В., Жумадилова З.К., Жанабаева А., Агзамова З.Х., Амирова А.М., Уалиева А.Е., Нерсесов А.В., Кайбуллаева Д.А. COVID-19-ның ішектің қабыну ауруларына әсері: аурудың ағымы және нәтижелері // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 4 (Т.24). Б. 12-18. doi 10.34689/SH.2022.24.4.002Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ