АУТОИММУНДЫ РЕВМАТИКАЛЫҚ АУРУЛАРДЫҢ ДАМУЫНДА ІШЕК МИКРОБИОТАСЫНЫҢ РӨЛІ
Кіріспе: Ішек микробиотасы ревматоидты артрит (РА), анкилоздаушы спондилит (АС), псориатикалық артрит (ПСА), ювенильді идиопатиялық артрит (ЮИА) және басқа ревматикалық аурулардың дамуында маңызды рөл атқарады. Микробиотаны зерттеу ерте диагностиканы жақсартуға және мүмкін, ауыр аутоиммунды ревматикалық аурулардың алдын алуға, сондай-ақ емдеудің персонизирленген тактикасын жақсартуға жаңа мүмкіндіктер ашады.
Мақсаты: Бұл шолуда балалар мен ересектердегі микробиотаның өзгерістері мен ревматикалық аурулардың дамуы арасындағы байланыс туралы ағымдағы ақпарат бағаланады.
Іздеу стратегиясы: Әдебиеттерді іздеу PubMed (Medline), Scopus, eLibrary.ru, Google Scholar мәліметтер базасы арқылы «ішек микробиомы», «микробиота», «ревматоидты артрит», «ревматикалық аурулар», «спондилоартропатиялар» түйінді сөздерін қолдану арқылы жүргізілді. Іздеу тереңдігі 20 жыл (2000-2021). Түпнұсқа тілі – ағылшын тілі. Енгізу критерийлері: үлкен популяцияларда жүргізілген рандомизацияланған және когорттық зерттеулердің есептері, мета-талдаулар және жүйелі шолулар. Алып тастау критерийлері: жеке жағдайларды, жағдайлар сериясын және жануарларға эксперименталды жұмысты сипаттайтын мақалалар. 113 әдеби дереккөздің 78-і осы мақалаға аналитикалық материал ретінде таңдалып алынды.
Қорытынды: Дереккөздерді талдау нәтижесінде, жүргізілген зерттеулер ревматоидты артритпен, анкилоздаушы спондилитпен, псориатикалық артритпен ауыратын науқастарда ішек микрофлорасының әртүрлілігінде ауытқулар анықталғанын көрсетті. Негізгі назар қазіргі микроорганизмдерді каталогтауға, микроб түрлері мен аурулар арасындағы байланысты анықтауға аударылды. Балалар мен ересектер микробиотасының құрамындағы айырмашылықтар анықталды. Қазіргі уақытта жыныс, жас, нәсіл, өмір сүру жағдайы, географиялық орны сияқты әртүрлі факторлардың өзара байланысы әлі толық зерттелмеген. Дегенмен, негізгі қабынуға қарсы терапияны тағайындағанға дейін және кейін, тиімсіз терапия фонында, сондай-ақ ішек микробиотасының байланысын бақылау, ауру ағымының сипаты, белсенділігі немесе симптомдардың қарқындылығын бірнеше уақыт аралықтарында ішек микробиотасының үлгілерін жинайтын ұзақ мерзімді зерттеулер жоқ.
Юлия В. Петрова1, https://orcid.org/0000-0003-1910-7169
Райфа Л. Иванова1, https://orcid.org/0000-0001-9851-2255
Айгуль М. Тугелбаева2, https://orcid.org/0000-0002-4920-3525
Елена В. Зонова3, https://orcid.org/0000-0001-8529-4105
Юрий Ф. Лобанов4, https://orcid.org/0000-0001-6284-1604
Майя В. Горемыкина1, https://orcid.org/0000-0002-5433-7771
1 Ревматология және жұқпалы емес аурулар кафедрасы, "Семей медицина университеті" КЕАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы;
2 Балалар аурулары пропедевтикасы кафедрасы, "Семей медицина университеті" КЕАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы;
3 Новосибирск мемлекеттік медицина университеті, Новосибирск қ., Ресей Федерациясы;
4 Балалар аурулары пропедевтикасы кафедрасы, Алтай мемлекеттік медицина университеті, Барнаул қ., Ресей Федерациясы.
1. Aggarwal A., Sarangi A. N., Gaur P., Shukla A., Aggarwal R. Gut microbiome in children with enthesitis-related arthritis in a developing country and the effect of probiotic administration // Clinical and Experimental Immunology. - 2017. - Vol.187, № 3. - P. 480-489.
2. Alonso R., Llopis I., Flores C., Murgui A., Timoneda J. Different adhesins for type IV collagen on Candida albicans: identification of a lectin-like adhesin recognizing the 7S(IV) domain // Microbiology-Sgm. - 2001. - Vol.147. - P. 1971-1981.
3. Alpizar-Rodriguez D., Lesker T.R., Gronow A., Gilbert B., Raemy E., Lamacchia C., Gabay C., Finckh A., Strowig T. Prevotella copri in individuals at risk for rheumatoid arthritis // Annals of the Rheumatic Diseases. - 2019. - Vol.78, № 5. - P. 590-593.
4. Bascom R., Schubart J.R., Mills S., Smith T., Zukley L.M., Francomano C.A., McDonnell N. Heritable disorders of connective tissue: Description of a data repository and initial cohort characterization // American Journal of Medical Genetics Part A. - 2019. - Vol. 179, № 4. - P. 552-560.
5. Belkaid Y., Hand T.W. Role of the Microbiota in Immunity and Inflammation // Cell. - 2014. - Vol. 157, № 1. - P. 121-141.
6. Bergstra S.A., VanDer Pol J.A., Riyazi N., Goekoop-Ruiterman Y.P., Kerstens P., Lems W., Huizinga T.W., Allaart C.F. Earlier is better when treating rheumatoid arthritis: but can we detect a window of opportunity? // Rmd Open. - 2020. - Vol. 6, № 1. - P. 9.
7. Breban M., Tap J., Leboime A., Said-Nahal R., Langella P., Chiocchia G., Furet J.P., Sokol H. Faecal microbiota study reveals specific dysbiosis in spondyloarthritis // Annals of the Rheumatic Diseases. - 2017. - Vol. 76, № 9. - P 1614-1622.
8. Brusca S.B., Abramson S.B., Scher J.U. Microbiome and mucosal inflammation as extra-articular triggers for rheumatoid arthritis and autoimmunity // Current Opinion in Rheumatology. - 2014. - Vol. 26, № 1. - P. 101-107.
9. Caminer A.C., Haberman R., Scher J.U. Human microbiome, infections, and rheumatic disease // Clinical Rheumatology. - 2017. - Vol. 36, № 12. - P. 2645-2653.
10. Cao Y., Shen J., Ran Z.H. Association between Faecalibacterium prausnitzii Reduction and Inflammatory Bowel Disease: A Meta-Analysis and Systematic Review of the Literature // Gastroenterology Research and Practice. - 2014. - Vol. 2014. - P. 7.
11. Catrina A.I., Joshua V., Klareskog L., Malmstrom V. Mechanisms involved in triggering rheumatoid arthritis // Immunological Reviews. - 2016. - Vol. 269, № 1. - P. 162-174.
12. Chen J., Wright K., Davis J. M., Jeraldo P., Marietta E.V., Murray J., Nelson H., Matteson E.L., Taneja V. An expansion of rare lineage intestinal microbes characterizes rheumatoid arthritis // Genome Medicine. - 2016. - Vol. 8. - P. 14.
13. Chiang H.I., Li J.R., Liu C.C., Liu P.Y., Chen H.H., Chen Y.M., Lan J.L., Chen D.Y. An Association of Gut Microbiota with Different Phenotypes in Chinese Patients with Rheumatoid Arthritis // Journal of Clinical Medicine. - 2019. - Vol. 8, № 11. - P. 18.
14. Chu X.J., Cao N.W., Zhou H.Y., Meng X., Guo B., Zhang H.Y., Li B.Z. The oral and gut microbiome in rheumatoid arthritis patients: a systematic review // Rheumatology. - 2021. - Vol. 60, № 3. - P. 1054-1066.
15. Costello M.E., Ciccia F., Willner D., Warrington N., Robinson P.C., Gardiner B., Marshall M., Kenna T.J., Triolo G., Brown M.A. Intestinal Dysbiosis in Ankylosing Spondylitis // Arthritis & Rheumatology. - 2015. - Vol. 67, № 3. - P. 686-691.
16. Costello M.E., Robinson P.C., Benham H., Brown M.A. The intestinal microbiome in human disease and how it relates to arthritis and spondyloarthritis // Best Practice & Research in Clinical Rheumatology. - 2015. - Vol. 29, № 2. - P. 202-212.
17. De Filippo C., Di Paola M., Giani T., Tirelli F., Cimaz R. Gut microbiota in children and altered profiles in juvenile idiopathic arthritis // Journal of Autoimmunity. - 2019. - Vol. 98. - P. 1-12.
18. Di Paola M., Cavalieri D., Albanese D., Sordo M., Pindo M., Donati C., Pagnini I., Giani T., Simonini G., Paladini A., Lionetti P., De Filippo C., Cimaz R. Alteration of Fecal Microbiota Profiles in Juvenile Idiopathic Arthritis. Associations with HLA-B27 Allele and Disease Status // Frontiers in Microbiology. - 2016. - Vol. 7. - P. 13.
19. Duvallet C., Gibbons S. M., Gurry T., Irizarry R.A., Alm E.J. Meta-analysis of gut microbiome studies identifies disease-specific and shared responses // Nature Communications. - 2017. - Vol. 8. - P. 10.
20. Forbes J.D., Van Domselaar G., Bernstein C.N. The Gut Microbiota in Immune-Mediated Inflammatory Diseases // Frontiers in Microbiology. - 2016. - Vol. 7. - P. 18.
21. Frank D.N., Amand A.L.S., Feldman R.A., Boedeker E.C., Harpaz N., Pace N.R. Molecular-phylogenetic characterization of microbial community imbalances in human inflammatory bowel diseases // Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. - 2007. - Vol. 104, № 34. - P. 13780-13785.
22. Gao Z., Tseng C.H., Strober B.E., Pei Z.H., Blaser M.J. Substantial Alterations of the Cutaneous Bacterial Biota in Psoriatic Lesions // Plos One. - 2008. - Vol. 3, № 7. - P. 9.
23. Goh C.E., Kopp J., Papapanou P.N., Molitor J.A., Demmer R.T. Association Between Serum Antibodies to Periodontal Bacteria and Rheumatoid Factor in the Third National Health and Nutrition Examination Survey // Arthritis & Rheumatology. - 2016. - Vol. 68, № 10. - P. 2384-2393.
24. Goodrich J.K., Waters J.L., Poole A.C., Sutter J.L., Koren O., Blekhman R., Beaumont M., Van Treuren W., Knight R., Bell J.T., Spector T.D., Clark A.G., Ley R.E. Human Genetics Shape the Gut Microbiome // Cell. - 2014. - Vol. 159, № 4. - P. 789-799.
25. Hansen J., Gulati A., Sartor R.B. The role of mucosal immunity and host genetics in defining intestinal commensal bacteria // Current Opinion in Gastroenterology. - 2010. - Vol. 26, № 6. - P. 564-571.
26. Honda K., Littman D.R. The microbiota in adaptive immune homeostasis and disease // Nature. - 2016. - Vol. 535, № 7610. - P. 75-84.
27. Horta-Baas G., Romero-Figueroa M.D., Montiel-Jarquin A.J., Pizano-Zarate M.L., Garcia-Mena J., Ramirez-Duran N. Intestinal Dysbiosis and Rheumatoid Arthritis: A Link between Gut Microbiota and the Pathogenesis of Rheumatoid Arthritis // Journal of Immunology Research. - 2017. - Vol. 2017. – P. 13.
28. Jeong Y., Kim J. W., You H.J., Park S.J., Lee J., Ju J.H., Park M.S., Jin H., Cho M.L., Kwon B., Park S.H., Ji G.E. Gut Microbial Composition and Function Are Altered in Patients with Early Rheumatoid Arthritis // Journal of Clinical Medicine. - 2019. - Vol. 8, № 5. - P. 10.
29. Kim D., Zeng M.Y., Nunez G. The interplay between host immune cells and gut microbiota in chronic inflammatory diseases // Experimental and Molecular Medicine. - 2017. - Vol. 49. - P. 11.
30. Kindgren E., Fredrikson M., Ludvigsson J. Early feeding and risk of Juvenile idiopathic arthritis: a case control study in a prospective birth cohort // Pediatric Rheumatology. - 2017. -Vol.15. - P. 9.
31. Kishikawa T., Maeda Y., Nii T., Motooka D., Matsumoto Y., Matsushita M., Matsuoka H., Yoshimura M., Kawada S., Teshigawara S., Oguro E., Okita Y., Kawamoto K., Higa S., Hirano T., Narazaki M., Ogata A., Saeki Y., Nakamura S., Inohara H., Kumanogoh A., Takeda K., Okada Y. Metagenome-wide association study of gut microbiome revealed novel aetiology of rheumatoid arthritis in the Japanese population // Annals of the Rheumatic Diseases. - 2020. - Vol. 79, № 1. - P. 103-111.
32. Littman D.R., Pamer E.G. Role of the Commensal Microbiota in Normal and Pathogenic Host Immune Responses // Cell Host & Microbe. - 2011. - Vol. 10, № 4. - P. 311-323.
33. Liu X.F., Zou Q.H., Zeng B.H., Fang Y.F., Wei H. Analysis of Fecal Lactobacillus Community Structure in Patients with Early Rheumatoid Arthritis // Current Microbiology. - 2013. - Vol. 67, № 2. - P. 170-176.
34. Luckey D., Gomez A., Murray J., White B., Taneja V. Bugs & us: The role of the gut in autoimmunity // Indian Journal of Medical Research. - 2013. - Vol. 138. - P. 732-743.
35. MacGregor A. J., Snieder H., Rigby A. S., Koskenvuo M., Kaprio J., Aho K., Silman A. J. Characterizing the quantitative genetic contribution to rheumatoid arthritis using data from twins // Arthritis and Rheumatism. - 2000. - Vol. 43, № 1. - P. 30-37.
36. Maeda Y., Kurakawa T., Umemoto E., Motooka D., Ito Y., Gotoh K., Hirota K., Matsushita M., Furuta Y., Narazaki M., Sakaguchi N., Kayama H., Nakamura S., Iida T., Saeki Y., Kumanogoh A., Sakaguchi S., Takeda K. Dysbiosis Contributes to Arthritis Development via Activation of Autoreactive T Cells in the Intestine // Arthritis & Rheumatology. - 2016. - Vol. 68, № 11. - P. 2646-2661.
37. Maeda Y., Takeda K. Host-microbiota interactions in rheumatoid arthritis // Experimental and Molecular Medicine. - 2019. - Vol. 51. - P. 6.
38. Manasson J., Shen N., Ferrer H.R.G., Ubeda C., Iraheta I., Heguy A., Von Feldt J. M., Espinoza L. R., Garcia Kutzbach A., Segal L. N., Ogdie A., Clemente J. C., Scher J.U. Gut Microbiota Perturbations in Reactive Arthritis and Postinfectious Spondyloarthritis // Arthritis & Rheumatology. - 2018. - Vol. 70, № 2. - P. 242-254.
39. Montoya J., Matta N. B., Suchon P., Guzian M. C., Lambert N. C., Mattei J. P., Guis S., Breban M., Roudier J., Balandraud N. Patients with ankylosing spondylitis have been breast fed less often than healthy controls: a case-control retrospective study // Annals of the Rheumatic Diseases. - 2016. - Vol. 75, № 5. - P. 879-882.
40. Moreno J. Prevotella copri and the microbial pathogenesis of rheumatoid arthritis // Reumatologia clinica. - 2015. - Vol. 11, № 2. - P. 61-63.
41. Mosca M., Tani C., Carli L., Bombardieri S. Undifferentiated CTD: A wide spectrum of autoimmune diseases // Best Practice & Research in Clinical Rheumatology. - 2012. - Vol. 26, № 1. - P. 73-77.
42. Mosca M., Tani C., Vagnani S., Carli L., Bombardieri S. The diagnosis and classification of undifferentiated connective tissue diseases // Journal of Autoimmunity. - 2014. - Vol. 48-49. - P. 50-52.
43. Moura C.S., Abrahamowicz M., Beauchamp M.E., Lacaille D., Wang Y. S., Boire G., Fortin P. R., Bessette L., Bombardier C., Widdifield J., Hanly J. G., Feldman D., Maksymowych W., Peschken C., Barnabe C., Edworthy S., Bernatsky S., Can A.I.M. Early medication use in new-onset rheumatoid arthritis may delay joint replacement: results of a large population-based study // Arthritis Research & Therapy. - 2015. - Vol. 17. - P. 9.
44. Muller P.H., de Meij T.G.J., Westedt M., de Groot E.F.J., Allaart C.F., Brinkman D.M.C., Schonenberg-Meinema D., van den Berg M., van Suijlekom-Smit L.W.A., van Rossum M., Budding A.E., ten Cate R. Disturbance of Microbial Core Species in New-Onset Juvenile Idiopathic Arthritis // Journal of Pediatric Infectious Diseases. - 2017. - Vol. 12, № 2. - P. 131-135.
45. Murray K.J. Hypermobility disorders in children and adolescents // Best Practice & Research in Clinical Rheumatology. - 2006. - Vol. 20, № 2. - P. 329-351.
46. Nakayama J., Yamamoto A., Palermo-Conde L.A., Higashi K., Sonomoto K., Tan J., Lee Y.K. Impact of Westernized Diet on Gut Microbiota in Children on Leyte Island // Frontiers in Microbiology. - 2017. - Vol. 8. - P. 18.
47. Palmer C., Bik E. M., DiGiulio D. B., Relman D.A., Brown P.O. Development of the human infant intestinal microbiota // Plos Biology. - 2007. - Vol. 5, № 7. - P. 1556-1573.
48. Pianta A., Arvikar S., Strle K., Drouin E.E., Wang Q., Costello C.E., Steere A.C. Evidence of the Immune Relevance of Prevotella copri, a Gut Microbe, in Patients With Rheumatoid Arthritis // Arthritis & Rheumatology. - 2017. - Vol. 69, № 5. - P. 964-975.
49. Picchianti-Diamanti A., Panebianco C., Salemi S., Sorgi M.L., Di Rosa R., Tropea A., Sgrulletti M., Salerno G., Terracciano F., D'Amelio R., Lagana B., Pazienza V. Analysis of Gut Microbiota in Rheumatoid Arthritis Patients: Disease-Related Dysbiosis and Modifications Induced by Etanercept // International Journal of Molecular Sciences. - 2018. - Vol. 19, № 10. - P. 11.
50. Renz H., von Mutius E., Brandtzaeg P., Cookson W.O., Autenrieth I.B., Haller D. Gene-environment interactions in chronic inflammatory disease // Nature Immunology. - 2011. - Vol. 12, № 4. - P. 273-277.
51. Rodrigues G.S.P., Cayres L.C.F., Goncalves F.P., Takaoka N.N.C., Lengert A.H., Tansini A., Brisotti J.L., Sasdelli C.B.G., de Oliveira G.L.V. Detection of Increased Relative Expression Units of Bacteroides and Prevotella, and Decreased Clostridium leptum in Stool Samples from Brazilian Rheumatoid Arthritis Patients: A Pilot Study // Microorganisms. - 2019. - Vol. 7, № 10. - P. 13.
52. Rogier R., Koenders M.I., Abdollahi-Roodsaz S. Toll-Like Receptor Mediated Modulation of T Cell Response by Commensal Intestinal Microbiota as a Trigger for Autoimmune Arthritis // Journal of Immunology Research. - 2015. - Vol. 2015. - P. 8.
53. Roszyk E., Puszczewicz M. Role of human microbiome and selected bacterial infections in the pathogenesis of rheumatoid arthritis// Reumatologia. – 2017. – Vol. 55, № 5. - P. 242–250.
54. Scheper M.C., Pacey V., Rombaut L., Adams R.D., Tofts L., Calders P., Nicholson L.L., Engelbert R.H.H. Generalized Hyperalgesia in Children and Adults Diagnosed with Hypermobility Syndrome and Ehlers-Danlos Syndrome Hypermobility Type: A Discriminative Analysis // Arthritis Care & Research. - 2017. - Vol. 69, № 3. - P. 421-429.
55. Scher J.U., Sczesnak A., Longman R.S., Segata N., Ubeda C., Bielski C., Rostron T., Cerundolo V., Pamer E.G., Abramson S.B., Huttenhower C., Littman D.R. Expansion of intestinal Prevotella copri correlates with enhanced susceptibility to arthritis // Elife. - 2013. - Vol. 2. - P. 20.
56. Scher J.U., Ubeda C., Artacho A., Attur M., Isaac S., Reddy S.M., Marmon S., Neimann A., Brusca S., Patel T., Manasson J., Pamer E.G., Littman D.R., Abramson S.B. Decreased Bacterial Diversity Characterizes the Altered Gut Microbiota in Patients with Psoriatic Arthritis, Resembling Dysbiosis in Inflammatory Bowel Disease // Arthritis & Rheumatology. - 2015. - Vol.67, № 1. - P. 128-139.
57. Sieper J., Braun J., Kingsley G.H. Report on the Fourth International Workshop on Reactive Arthritis // Arthritis and Rheumatism. - 2000. - Vol. 43, № 4. - P. 720-734.
58. Souza-Moreira T.M., Severi J.A., Lee K., Preechasuth K., Santos E., Gow N.A.R., Munro C.A., Vilegas W., Pietro R. Anti-Candida Targets and Cytotoxicity of Casuarinin Isolated from Plinia cauliflora Leaves in a Bioactivity-Guided Study // Molecules. - 2013. - Vol. 18, № 7. - P. 8095-8108.
59. Stebbings S., Munro K., Simon M.A., Tannock G., Highton J., Harmsen H., Welling G., Seksik P., Dore J., Grame G., Tilsala-Timisjarvi A. Comparison of the faecal microflora of patients with ankylosing spondylitis and controls using molecular methods of analysis // Rheumatology. - 2002. - Vol. 41, № 12. - P. 1395-1401.
60. Stoll M.L., Kumar R., Morrow C.D., Lefkowitz E.J., Cui X.Q., Genin A., Cron R.Q., Elson C.O. Altered microbiota associated with abnormal humoral immune responses to commensal organisms in enthesitis-related arthritis // Arthritis Research & Therapy. - 2014. - Vol. 16, № 6. – P. 486.
61. Stoll M.L., Weiss P.F., Weiss J.E., Nigrovic P.A., Edelheit B.S., Bridges S.L., Danila M.I., Spencer C.H., Punaro M.G., Schikler K., Reiff A., Kumar R., Cron R.Q., Morrow C.D., Lefkowitz E.J. Age and fecal microbial strain-specific differences in patients with spondyloarthritis // Arthritis Research & Therapy. - 2018. - Vol. 20. - P. 10.
62. Stone M.A., Payne U., Schentag C., Rahman P., Pacheco-Tena C., Inman R.D. Comparative immune responses to candidate arthritogenic bacteria do not confirm a dominant role for Klebsiella pneumonia in the pathogenesis of familial ankylosing spondylitis // Rheumatology. - 2004. - Vol. 43, № 2. - P. 148-155.
63. Sun Y., Chen Q., Lin P., Xu R., He D.Y., Ji W.Q., Bian Y.Q., Shen Y., Li Q.T., Liu C., Dong K., Tang Y.W., Pei Z.H., Yang L.Y., Lu H.Z., Guo X.K., Xiao L.B. Characteristics of Gut Microbiota in Patients with Rheumatoid Arthritis in Shanghai, China // Frontiers in Cellular and Infection Microbiology. - 2019. - Vol. 9. - P. 11.
64. Tani C., Carli L., Vagnani S., Talarico R., Baldini C., Mosca M., Bombardieri S. The diagnosis and classification of mixed connective tissue disease // Journal of Autoimmunity. - 2014. - Vol. 48-49. - P. 46-49.
65. Thorkildsen L.T., Nwosu F.C., Avershina E., Ricanek P., Perminow G., Brackmann S., Vatn M.H., Rudi K. Dominant Fecal Microbiota in Newly Diagnosed Untreated Inflammatory Bowel Disease Patients // Gastroenterology Research and Practice. - 2013. - Vol. 2013. - P. 13.
66. Tobon G.J., Youinou P., Saraux A. The environment, geo-epidemiology, and autoimmune disease: Rheumatoid arthritis // Autoimmunity Reviews. - 2010. - Vol. 9, № 5. - P. A288-A292.
67. Ubeda C., Pamer E.G. Antibiotics, microbiota, and immune defense // Trends in Immunology. - 2012. - Vol. 33, № 9. - P. 459-466.
68. Vaahtovuo J., Munukka E., Korkeamaki M., Luukkainen R., Toivanen P. Fecal microbiota in early rheumatoid arthritis // Journal of Rheumatology. - 2008. - Vol. 35, № 8. - P. 1500-1505.
69. van Asbeck E.C., Clemons K.V., Stevens D.A. Candida parapsilosis: a review of its epidemiology, pathogenesis, clinical aspects, typing and antimicrobial susceptibility // Critical Reviews in Microbiology. - 2009. - Vol. 35, № 4. - P. 283-309.
70. van Dijkhuizen E.H.P., Del Chierico F., Malattia C., Russo A., Marafon D. P., ter Haar N.M., Magni-Manzoni S., Vastert S.J., Dallapiccola B., Prakken B., Martini A., De Benedetti F., Putignani L. Model Driven Paediat E. Microbiome Analytics of the Gut Microbiota in Patients with Juvenile Idiopathic Arthritis: A Longitudinal Observational Cohort Study // Arthritis & Rheumatology. - 2019. - Vol. 71, № 6. - P. 1000-1010.
71. Verma A., Sharda S., Rathi B., Somvanshi P., Pandey B.D. Elucidating potential molecular signatures through host-microbe interactions for reactive arthritis and inflammatory bowel disease using combinatorial approach // Scientific Reports. - 2020. - Vol. 10, № 1. – P. 15131.
72. Wang W., Chen L.P., Zhou R., Wang X.B., Song L., Huang S., Wang G., Xia B. Increased Proportions of Bifidobacterium and the Lactobacillus Group and Loss of Butyrate-Producing Bacteria in Inflammatory Bowel Disease // Journal of Clinical Microbiology. - 2014. - Vol. 52, № 2. - P. 398-406.
73. Xu H.H., Liu M.J., Cao J.F., Li X.Y., Fan D.P., Xia Y., Lu X.C., Li J.T., Ju D.H., Zhao H.Y. The Dynamic Interplay between the Gut Microbiota and Autoimmune Diseases // Journal of Immunology Research. - 2019. - Vol. 2019. – P. 14.
74. Yatsunenko T., Rey F.E., Manary M.J., Trehan I., Dominguez-Bello M.G., Contreras M., Magris M., Hidalgo G., Baldassano R.N., Anokhin A.P., Heath A.C., Warner B., Reeder J., Kuczynski J., Caporaso J.G., Lozupone C.A., Lauber C., Clemente J.C., Knights D., Knight R., Gordon J.I. Human gut microbiome viewed across age and geography // Nature. - 2012. - Vol. 486, № 7402. - P. 222-+.
75. Zamani B., Golkar H.R., Farshbaf S., Emadi-Baygi M., Tajabadi-Ebrahimi M., Jafari P., Akhavan R., Taghizadeh M., Memarzadeh M.R., Asemi Z. Clinical and metabolic response to probiotic supplementation in patients with rheumatoid arthritis: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial // International Journal of Rheumatic Diseases. - 2016. - Vol. 19, № 9. - P. 869-879.
76. Zhang X., Zhang D.Y., Jia H.J., Feng Q., Wang D.H., Liang D., Wu X.N., Li J.H. at al. The oral and gut microbiomes are perturbed in rheumatoid arthritis and partly normalized after treatment // Nature Medicine. - 2015. - Vol. 21, № 8. - P. 895-905.
77. Zhong D.L., Wu C.Y., Zeng X.F., Wang Q. The role of gut microbiota in the pathogenesis of rheumatic diseases // Clinical Rheumatology. - 2018. - Vol. 37, № 1. - P. 25-34.
78. Zimmer J., Lange B., Frick J.S., Sauer H., Zimmermann K., Schwiertz A., Rusch K., Klosterhalfen S., Enck P. A vegan or vegetarian diet substantially alters the human colonic faecal microbiota // European Journal of Clinical Nutrition. - 2012. - Vol. 66, № 1. - P. 53-60.
Көрген адамдардың саны: 98
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Петрова Ю.В., Иванова Р.Л., Тугелбаева А.М., Зонова Е.В., Лобанов Ю.Ф., Горемыкина М.В. Аутоиммунды ревматикалық аурулардың дамуында ішек микробиотасының рөлі // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 4 (Т.24). Б. 137-145. doi 10.34689/SH.2022.24.4.018Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ