КРИТИКАЛЫҚ ИШЕМИЯМЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАРДАҒЫ ТӨМЕНГІ АЯҚТЫҢ АМПУТАЦИЯ МӘСЕЛЕСІ: ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ.
Кіріспе. Аяқтардың критикалық ишемиясы перифериялық артерия ауруларының ең ауыр кезеңі болып табылады және жиі ампутацияның көрсеткіші болып табылады. 50% -дан астам жағдайда аяқ-қолдың ампутациясының себебі перифериялық артерия ауруы және қант диабеті болып саналады.
Зерттеудің мақсаты – төменгі аяқ-қолды ампутациялаудың эпидемиологиялық және клиникалық аспектілері туралы әдебиет деректерін талда, сондай-ақ ампутациядан кейінгі науқастарды жүргізу мәселелері бойынша.
Іздеу стратегиясы. PubMed, Web of Science, Embase және Cochrane бақыланатын сынақтардың орталық тізілімі 2022 жылдың 20 желтоқсанына дейін іздестірілді. Тиісті кілт сөздер мен медициналық тақырыбы (MeSH) терминдерінің тіркесімі жасалды. Іздеу нәтижесінде 376 жарияланым анықталды. Көшірмелерді алып тастағаннан кейін, жануарларды зерттеу, төмен сапалы зерттеулер, шолуға 59 жарияланым кіреді.
Нәтижелер. Операциядан кейінгі ерте өлім-жітім қандай да бір себептермен аяқ-қолдың үлкен ампутациясынан кейін 4%-дан 22%-ға дейін ауытқиды. Тізе астындағы ампутациядан кейінгі сәтті оңалту пациенттердің үштен екісінен азында және тізеден жоғары ампутациядан кейін жартысынан азында қол жеткізіледі; Жалпы, ампутацияны қажет ететін барлық пациенттердің 50%-дан азы толық ұтқырлыққа қол жеткізеді. Ересек пациенттерде ампутация неғұрлым проксимальды болса, протезді орнату және бекіту қиынырақ болады. Кезеңді ампутацияның табыстылығы жоғары, операциядан кейінгі өлім-жітім төмен және 30 күндік өлім-жітім төмен. Кішкентай ампутациясы бар науқастарда физикалық жұмыс, жалпы денсаулық көрсеткіштері жақсы. эмоционалдық психикалық денсаулық (p<0,001). Дегенмен, оларда ауырсыну компоненті мен әлеуметтік қызметтің нашар көрсеткіштері бар (p<0,001).
Қорытынды. Этиологиясына қарамастан, оңтайлы протезді таңдаумен біріктірілген ампутацияға және ампутациядан кейінгі оңалтуға теңдестірілген тәсіл пациенттің қозғалғыштығын жақсартуға көмектеседі.
Жасұлан О. Қожахметов1,
Ерсін Т. Сабитов2, https://orcid.org/0000-0003-0937-5813
Төлеген А. Толеутаев1, https://orcid.org/0000-0002-1898-8614
Ернұр М. Қазымов1, https://orcid.org/0000-0002-4849-6549
Ерлан А. Сәльменбаев1,
Мерей Н. Иманбаев1, https://orcid.org/0000-0002-7248-0440
Лаура А. Пак1, https://orcid.org/0000-0002-5249-3359
Куанткан Т. Жабагин3, https://orcid.org/0000-0002-4304-5132
1 «Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей қ., Казақстан Республикасы;
2 «Семей медицина университеті» университеттік госпиталь, Семей қ., Казақстан Республикасы.
3 Ядролық медицина және онкология орталығы, Семей қ., Казақстан Республикасы.
1. Хохлова О.И., Васильченко Е.М., Берман А.М. Роль классических факторов риска остеоартрита коленного сустава при односторонней транстибиальной ампутации // Казанский медицинский журнал. 2021. Т.102. №6. C. 893-901.
2. Abdulhannan P., Russell D.A., Homer-Vanniasinkam А. Peripheral arterial disease: a literature review // Br Med Bull. 2012. Vol. 104. Р. 21–39.
3. Adams C.T., Lakra A. Below Knee Amputation / In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022. Р.?
4. All-Party Parliamentary Group on Vascular Disease. Saving limbs, saving lives: Patience access to technologies for the diagnosis and treatment of peripheral arterial disease / 2022. All-Party Parliamentary Groups, London. Р.?
5. Barnes R., Souroullas P., Chetter I.C. A survey of perioperative management of major lower limb amputations: current UK practice // Ann Vasc Surg. 2014. Vol.28(7). Р. 1737-1743.
6. Becker F., Robert-Ebadi H., Ricco J.B. Chapter I: definitions, epidemiology, clinical presentation and prognosis // Eur J Vasc Endovasc Surg. 2011. Vol. 42(S3). S4–12.
7. Belon H.P., Vigoda D.F. Emotional adaptation to limb loss // Phys Med Rehabil Clin N Am. 2014. Vol.25(1). Р. 53-74.
8. Broomhead P., Dawes D., Hancock A., Unia P., Blundell A., Davies V. Clinical guidelines for the pre and post operative physiotherapy management of adults with lower limb amputation // Chartered Society of Physiotherapy, London. 2016.14 p.
9. Cheun T.J., Jayakumar L., Sideman M.J., Ferrer L., Mitromaras C., Miserlis D., Davies M.G. Short-term contemporary outcomes for staged versus primary lower limb amputation in diabetic foot disease // J Vasc Surg. 2020. Vol. 72(2). Р.658-666.e2.
10. Columbo J.A., Stone D.H., Goodney P.P. The Prevalence and regional variation of major depressive disorder among patients with peripheral arterial disease in the medicare population // Vasc Endovascular Surg. 2016. Vol. 50(4). Р. 235-240.
11. Columbo J.A., Nolan B.W., Stucke R.S. Below-knee amputation failure and poor functional outcomes are higher than predicted in contemporary practice // Vasc Endovascular Surg. 2016. Vol. 50(8). Р. 554-558.
12. Columbo J.A. et al. Patient Experience of Recovery After Major Leg Amputation for Arterial Disease // Vasc Endovascular Surg. 2018 Vol.52(4).Р. 262-268.
13. Cruz C.P., Eidt J.F., Capps C., Kirtley L., Moursi M.M. Major lower extremity amputations at a Veterans Affairs hospital // Am J Surg. 2003. Vol. 186(5). Р.449–454.
14. Dormandy J.A., Ray S. The natural history of peripheral arterial disease. In: Tooke JE, Loew GD, editors. A textbook of vascular medicine. London: Arnold; 1996. p.162-175.
15. Esfandiari E., Yavari A., Karimi A., Masoumi M., Soroush M., Saeedi H. Long-term symptoms and function after war-related lower limb amputation: A national cross-sectional study // Acta Orthop Traumatol Turc. 2018. Vol. 52(5). Р. 348-351.
16. Gerhard-Herman M.D., Gornik H.L., Barrett C. 2016 AHA/ACC Guideline on the Management of patients with lower extremity peripheral artery disease: executive summary: a report of the American College of Cardiology/American Heart association task force on clinical practice guidelines // Circulation. 2017. 135(12). e686-e725.
17. Gregg R.O. Bypass or amputation? Concomitant review of bypass arterial grafting and major amputation // Am J Surg. 2005. Vol. 149. Р.397-402.
18. Grenon S.M., Hiramoto J., Smolderen K.G., Vittinghoff E., Whooley M.A., Cohen B.E. Association between depression and peripheral artery disease: insights from the heart and soul study // J Am Heart Assoc. 2012. Vol. 1(4). e002667.
19. Hallett J.W.J., Bryne J., Gray D.T., Ilstrup D.M., Jacobsen S.J., Gray DT. Impact of arterial surgery and balloon angioplasty on amputation: a population based study of 1155 procedures between 1973-1992 // J Vasc Surg. 1997. Vol.25. Р. 29-38.
20. Hamill R., Carson S., Dorahy M. Experiences of psychosocial adjustment within 18 months of amputation: an interpretative phenomenological analysis // Disabil Rehabil. 2010. Vol. 32(9). Р. 729-740.
21. Hobson R.W., Lynch T.G., Jamil Z.et al. Jr. Results of revascularization and amputation in severe lower extremity ischemia: a five-year clinical experience // J Vasc Surg. 2006. Vol.2. Р. 174-185
22. Horgan O., MacLachlan M. Psychosocial adjustment to lower limb amputation: a review // Disabil Rehabil. 2009. Vol.26 (14-15). Р. 837-850.
23. Farber A., Eberhardt R.T. The current state of critical limb ischemia a systematic review // JAMA Surg. 2016. Vol.151(11). Р. 1070–1077.
24. International Organization for Standardization (2014) Prosthetics and Orthotics - Vocabulary - Part 4: Terms relating to limb amputation. https://www.iso.org/obp/ui/#iso:std:iso:8549:-4:ed-1:v1:en (accessed 21 December 2021)
25. Kalra M., Gloviczki P., Bower T.C., et al. Limb salvage after successful pedal bypass grafting is associated with improved long-term survival // J Vasc Surg. 2000. Vol. 33. Р. 6-16.
26. Karam J., Tsiouris A., Shepard A., Velanovich V., Rubinfeld I. Simplified frailty index to predict adverse outcomes and mortality in vascular surgery patients // Ann Vasc Surg. 2013. Vol. 27(7). Р. 904-908.
27. Kristensen M., Holm G., Kirketerp-Moller K., Krasheninnikoff M., Gebuhr P. Very low survival rates after non-traumatic lower limb amptuation in a consecutive series: what to do? // Interact Cardiovasc Surg.2012. Vol. 14(5). Р. 543–547.
28. Kobayashi T., Orendurff M.S., Boone D.A. Effect of alignment changes on socket reaction moments during gait in transfemoral and knee-disarticulation prostheses: Case series // J Biomech. 2013. Vol. 46(14). Р. 2539–2545.
29. Kulkarni J. Post amputation syndrome // Prosthet Orthot Int. Vol. 32(4). Р. 434–437.
30. Kumar B.N., Gambhir R.P. Critical limb ischemia-need to look beyond limb salvage // Ann Vasc Surg. 2011. Vol. 25(7). Р. 873-877.
31. Kurichi J.E., Kwong P., Vogel W.B. Effects of prosthetic limb prescription on 3-year mortality among Veterans with lower-limb amputation // J Rehabil Res Dev. 2015. Vol. 52(4). Р. 385-396.
32. Layden J., Michaels J., Bermingham S., Higgins B. Diagnosis and management of lower limb peripheral arterial disease: a summary of NICE guidance // BMJ. 2012. Vol. 345: e4947.
33. Mackey W.C., McCullough J.L., Conlon T.P., Shepard A.D., et al. The costs of surgery for limb-threatening ischemia // Surgery. 2006. Vol. 99. Р. 26-35.
34. Malyar N.M., Freisinger E., Meyborg M. Low rates of revascularization and high in-hospital mortality in patients with ischemic lower limb amputation: morbidity and mortality of ischemic amputation // Angiology. 2016. Vol. 67(9). Р. 860–869.
35. Miller W., Speechley M., Deathe B. The prevalence of risk factors of falling and fear of falling among lower extremity amputees // Arch Phys Med Rehabil. 2001. Vol. 82. Р. 1031–1037.
36. National Vascular Registry (UK) Annual Report. Vascular Society of Great Britain and Ireland, London. 2016. 35 р.
37. National Confidential Enquiry into Patient Outcome and Death Lower Limb Amputation: Working together. 2014. http://www. ncepod.org.uk/2014lla.html (accessed 21 December 2017)
38. Nazri M.Y., Aminudin C.A., Ahmad F.S., Mohd Jazlan M.A. et al. Quality of life of diabetes amputees following major and minor lower limb amputations // Med J Malaysia. 2019. Vol. 74(1). Р. 25-29.
39. NHS Digital (2017) National Diabetes Foot Care Audit Hospital Admissions. Report 2014-2016. National Diabetes Audit, The Healthcare Quality Improvement Partnership, London. 28 р.
40. Norgren L., Hiatt W.R., Dormandy J.A., Nehler M.R., Harris K.A., Fowkes F.G.R. Inter-society consensus for the management of peripheral arterial disease (TASC II) // J Vasc Surg. 2007. Vol. 45(1). Р. 5–67.
41. Norvell D.C., Turner A.P. et al. Defining successful mobility after lower extremity amputation for complications of peripheral vascular disease and diabetes // J Vasc Surg. 2011. Vol. 54(2). Р. 412-419.
42. Paaske W.P., Lausten J. Femorodistal bypass grafting: quality of life and socioeconomic aspects // Eur J Vasc Endovasc Surg. 2005. Vol.10. Р. 226-230.
43. Penn-Barwell J.G. Outcomes in lower limb amputation following trauma: a systematic review and meta-analysis // Injury. 2011. Vol. 42(12). Р.1474-1479.
44. Public Health England (2016) 3.8 million people in England now have diabetes. www.gov.uk/government/news/38-million-peoplein-england-now-have-diabetes (accessed 16 February 2018)
45. Raviola C.A., Nichter L.S., Baker J.D., et al. Costs of treating advanced leg ischemia. Bypass graft versus primary amputation // Arch Surg 2008. Vol.123. Р. 495-496.
46. Reiber G.E., Boyko E.J., Smith D.G. Lower extremity foot ulcers and amputation in diabetes. Diabetes in America, ed 2. DHHS publication Washington, DC, National Institutes of Health. 1995. Р. 409–428
47. Reinecke H., Unrath M., Freisinger E. Peripheral arterial disease and critical limb ischaemia: still poor outcomes and lack of guideline adherence // Eur Heart J. 2015. Vol. 36. Р. 932–938.
48. Silva L.R., Fernandes G.M., Morales N.U. et al. Results of One-Stage or Staged Amputations of Lower Limbs Consequent to Critical Limb Ischemia and Infection // Ann Vasc Surg. 2018. Vol. 46. Р. 218-225.
49. Sinha R., van den Heuvel W.J., Arokiasamy P., van Dijk J.P. Influence of adjustments to amputation and artificial limb on quality of life in patients following lower limb amputation // Int J Rehabil Res. 2014. Vol. 37(1). Р.74-79.
50. Smith D.G., Fergason J.R. Transtibial amputations // Clin Orthop 1999. Vol. 361. Р.108–115.
51. Stone P.A., Flaherty S.K., Hayes J.D., AbuRahma A.F. Lower extremity amputation: a contemporary series // W V Med J. 2007. Vol. 103(5). Р.14-18.
52. Suckow B.D., Goodney P.P., Nolan B.W. Domains that determine quality of life in vascular amputees // Ann Vasc Surg. 2015. Vol. 29(4). Р. 722-730.
53. Suckow B.D., Goodney P.P., Cambria R.A. Predicting functional status following amputation after lower extremity bypass // Ann Vasc Surg. 2012. Vol. 26(1). Р. 67-78.
54. Tooms R.E. Amputations of lower extremity. In Canale TS (ed): Campbell’s Operative Orthopaedics, ed 9. St. Louis, Mosby. 1998. Р. 532
55. Van Eijk M.S., van der Linde H., Buijck B., Geurts A., Zuidema S., Koopmans R. Predicting prosthetic use in elderly patients after major limb amputations // Prosthet Orthot Int. 2012. Vol. 36(1). Р. 45–52
56. Van Netten J.J., Fortington L.V., Hinchliffe R.J., Hijmans J.M. Early postoperative mortality after major lower limb amputation: a systematic review of population and regional based studies // Eur J Vasc Endovasc Surg. 2016. Vol. 51(2). Р. 248–258.
57. Ülger Ö., Topuz S., Bayramlar K., Bayramlar K., Erbaçeci F., Sener G. Risk factors, frequency, and causes of falling in geriatric persons who had a limb removed by amputation // Top Geriatr Rehabil. 2010 Vol. 26. Р. 156–163.
58. United National Institute for Prosthetics & Orthotics Development (2015) UK limbless population referred for prosthetics treatment: 2011-2012. University of Salford, Salford. 25 р.
59. Ziegler-Graham K., MacKenzie E., Ephraim P., Travison T., Brookmeyer R. Estimating the prevalence of limb loss in the United States: 2005 to 2050 // Arch Phys Med Rehabil. 2008. Vol. 89. Р. 422–429.
References: [1].
1. Hohlova O.I., Vasil'chenko E.M., Berman A.M. Rol' klassicheskikh faktorov riska osteoartrita kolennogo sustava pri odnostoronnei transtibial'noi amputatsii [Role of classic risk factors for osteoarthritis of the knee in unilateral transtibial amputation]. Kazanskii meditsinskii zhurnal [Kazan Medical Journal]. 2021. T.102. №6. C. 893-901 [in Russian].
Көрген адамдардың саны: 89
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Кожахметов Ж.О., Сабитов Е.Т., Толеутаев Т.А., Казымов Е.М., Сальменбаев Е.А., Иманбаев М.Н., Пак Л.А., Жабагин К.Т. Критикалық ишемиямен ауыратын науқастардағы төменгі аяқтың ампутация мәселесі: әдебиеттерге шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 6(Т.24). Б. 161-169. doi 10.34689/SH.2022.24.6.021Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ