ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
Кіріспе. Пациенттерде іштің жарақаттары өлімге әкелетін ауыр асқынулармен байланысты. Бүкіл әлемде ену жарақатының жиілігі айтарлықтай өзгереді. Сол сияқты, жарақат алған науқастардағы лапароскопияны қолданудың әлемдік тәжірибесі әртүрлі. Зерттеушілер лапароскопияның абдоминальды жарақаты бар науқастарда маңызды рөл атқаратынын дәлелдеді.
Мақсат. Іштің жарақаттары кезіндегі диагностикалық және емдік лапароскопия туралы қазіргі ақпаратты көрсететін әдебиеттерді талдау.
Іздеу стратегиясы. Бұл зерттеуге PubMed, Embase, Scopus, Web of Science Core Collection сияқты ең сәйкес дерекқорлардан талдау үшін алынған, жақсырақ ағылшын тіліндегі жарияланымдар қамтылды. Негізгі сұрақтарға келесі терминдер кірді: диагностикалық лапароскопия, терапевтік лапароскопия, абдоминальды жарақатқа арналған диагностикалық лапароскопия, абдоминальды жарақатқа арналған терапевтік лапароскопия, содан кейін абдоминальды жарақатқа тәсілдер және абдоминальды жарақатқа арналған лапаротомия мен лапароскопиялық хирургияны салыстыру. Іздеу тереңдігі негізінен 30 жылға дейін болды, тақырып сирек болғандықтан, соңғы жылдардағы дереккөздер көп емес, сондықтан да бұрынғы жылдардағы елеулі ғылыми құндылығы бар жұмыстар қарастырылды. Негізінде 102 мақала табылды, оның 71-і қарауға таңдалды.
Нәтижелер мен қорытындылар. Әдебиеттерді шолу абдоминальды жарақаттарға арналған лапароскопияның заманауи мәселелерін көрсетеді. Лапароскопия мен лапаротомияны таңдау тәсілдері мен стратегиясы талқыланады. Лапароскопияның диагностикалық және емдік мәні әртүрлі клиникалық нәтижелер түрінде ұсынылған. Операциядан кейінгі кезеңде лапароскопия мен лапаротомия арасындағы емдеу нәтижелерін бірқатар көрсеткіштер бойынша салыстыру – өлім, асқынулар, ауруханада болу. Бұл шолуда лапароскопия көптеген жедел хирургиялық жағдайлар үшін таңдау әдісі болды. Жылдар өткен сайын лапароскопиялық операциялардың саны мен маңызы арта түсті. Дегенмен, абдоминальды жарақаттарды диагностикалау мен емдеуде лапароскопияның мәнін растау үшін мұқият әзірленген рандомизацияланған клиникалық зерттеулер қажет.
Марина А. Семикина1, https://orcid.org/0000-000-3254-7927
Талгат А. Кусаинов1, https://orcid.org/0000-000-3259-0980
Арип С. Салыков1, https://orcid.org/0000-0001-7732-4765
Марат К. Сыздыкбаев2, https://orcid.org/0000-0002-0561-4111
1 Екібастұз қалалық ауруханасы бойынша, Екібастұз қ., Қазақстан Республикасы;
2 «Семей медицина университеті» КЕАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы.
1. Ahmed N., Whelan J., Brownlee J., Chari V., Chung R. The contribution of laparoscopy in evaluation of penetrating abdominal wounds // J Am Coll Surg. 2005. 201(2):213-6.
2. Aitchison L.P., Cui C.K., Arnold A., Nesbitt-Hawes E., Abbott J. The ergonomics of laparoscopic surgery: a quantitative study of the time and motion of laparoscopic surgeons in live surgical environments // Surg Endosc. 2016. 30(11):5068-76.
3. Al Rawahi A.N., Al Hinai F.A., Boyd J.M., Doig C.J., Ball C.G., Velmahos G.C., et al. Outcomes of selective nonoperative management of civilian abdominal gunshot wounds: a systematic review and meta-analysis // World J Emerg Surg. 2018. 13:55.
4. Aldemir M., Tacyildiz I., Girgin S. Predicting factors for mortality in the penetrating abdominal trauma // Acta Chir Belg. 2004;104(4):429-34.
5. Birindelli A., Martin M., Khan M., Gallo G., Segalini E., Gori A., et al. Laparoscopic splenectomy as a definitive management option for high-grade traumatic splenic injury when non operative management is not feasible or failed: a 5-year experience from a level one trauma center with minimally invasive surgery expertise // Updates Surg. 2021;73(4):1515-31.
6. Blackbourne L.H., Soffer D., McKenney M., Amortegui J., Schulman C.I., Crookes B., et al. Secondary ultrasound examination increases the sensitivity of the FAST exam in blunt trauma // J Trauma. 2004;57(5):934-8.
7. Carrillo E.H., Reed D.N., Jr., Gordon L., Spain D.A., Richardson J.D. Delayed laparoscopy facilitates the management of biliary peritonitis in patients with complex liver injuries // Surg Endosc. 2001;15(3):319-22.
8. Chakravartty S., Sarma D.R., Noor M., Panagiotopoulos S., Patel A.G. Laparoscopy has a therapeutic role in the management of abdominal trauma: A matched-pair analysis // Int J Surg. 2017;44:21-5.
9. Cherkasov M., Sitnikov V., Sarkisyan B., Degtirev O., Turbin M., Yakuba A. Laparoscopy versus laparotomy in management of abdominal trauma // Surg Endosc. 2008;22(1):228-31.
10. Chestovich P.J., Browder T.D., Morrissey S.L., Fraser D.R., Ingalls N.K., Fildes J.J. Minimally invasive is maximally effective: Diagnostic and therapeutic laparoscopy for penetrating abdominal injuries // J Trauma Acute Care Surg. 2015;78(6):1076-83; discussion 83-5.
11. Chol Y.B., Lim K.S. Therapeutic laparoscopy for abdominal trauma // Surg Endosc. 2003;17(3):421-7.
12. Cocco A.M., Bhagvan S., Bouffler C., Hsu J. Diagnostic laparoscopy in penetrating abdominal trauma // ANZ J Surg. 2019;89(4):353-6.
13. Dammers D., El Moumni M., Hoogland, II, Veeger N., Ter Avest E. Should we perform a FAST exam in haemodynamically stable patients presenting after blunt abdominal injury: a retrospective cohort study // Scand J Trauma Resusc Emerg Med. 2017;25(1):1.
14. Dayananda K., Kong V.Y., Bruce J.L., Oosthuizen G.V., Laing G.L., Clarke D.L. Selective non-operative management of abdominal stab wounds is a safe and cost effective strategy: A South African experience // Ann R Coll Surg Engl. 2017;99(6):490-6.
15. DeMaria E.J., Dalton J.M., Gore D.C., Kellum J.M., Sugerman H.J. Complementary roles of laparoscopic abdominal exploration and diagnostic peritoneal lavage for evaluating abdominal stab wounds: a prospective study // J Laparoendosc Adv Surg Tech A. 2000;10(3):131-6.
16. Elkbuli A., Ehrhardt J.D., Jr., McKenney M., Boneva D. Successful utilization of angioembolization and delayed laparoscopy in the management of grade 5 hepatic laceration: Case report and literature review // Int J Surg Case Rep. 2019;59:19-22.
17. Ertekin C., Onaran Y., Guloglu R., Gunay K., Taviloglu K. The use of laparoscopy as a primary diagnostic and therapeutic method in penetrating wounds of lower thoracal region // Surg Laparosc Endosc. 1998;8(1):26-9.
18. Fabiani P., Iannelli A., Mazza D., Bartels A.M., Venissac N., Baque P., et al. Diagnostic and therapeutic laparoscopy for stab wounds of the anterior abdomen // J Laparoendosc Adv Surg Tech A. 2003;13(5):309-12.
19. Franklin G.A., Richardson J.D., Brown A.L., Christmas A.B., Miller F.B., Harbrecht B.G., et al. Prevention of bile peritonitis by laparoscopic evacuation and lavage after nonoperative treatment of liver injuries // Am Surg. 2007;73(6):611-6; discussion 6-7.
20. Frerichs L., Smith N.R., Lich K.H., BenDor T.K., Evenson K.R. A scoping review of simulation modeling in built environment and physical activity research: Current status, gaps, and future directions for improving translation // Health Place. 2019;57:122-30.
21. Friese R.S., Coln C.E., Gentilello L.M. Laparoscopy is sufficient to exclude occult diaphragm injury after penetrating abdominal trauma // J Trauma. 2005;58(4):789-92.
22. Gad M.A., Saber A., Farrag S., Shams M.E., Ellabban G.M. Incidence, patterns, and factors predicting mortality of abdominal injuries in trauma patients // N Am J Med Sci. 2012;4(3):129-34.
23. Gao Y., Li S., Xi H., Bian S., Zhang K., Cui J., et al. Laparoscopy versus conventional laparotomy in the management of abdominal trauma: a multi-institutional matched-pair study // Surg Endosc. 2020;34(5):2237-42.
24. Gomez E.J.I., Vargas L.F.C., Lozada-Martinez I.D., Reyes M., Pedraza M., Forero N., et al. Laparoscopy has better performance than laparotomy in the treatment of stable penetrating abdominal trauma: A retrospective cross-sectional study in a trauma referral hospital in Colombia // Health Sci Rep. 2022;5(3):e640.
25. Guillen B., Cassaro S. Traumatic Open Abdomen. StatPearls. Treasure Island (FL)2022.
26. Huang G.S., Chance E.A., Hileman B.M., Emerick E.S., Gianetti E.A. Laparoscopic Splenectomy in Hemodynamically Stable Blunt Trauma // JSLS. 2017;21(2).
27. Johnson J.J., Garwe T., Raines A.R., Thurman J.B., Carter S., Bender J.S., et al. The use of laparoscopy in the diagnosis and treatment of blunt and penetrating abdominal injuries: 10-year experience at a level 1 trauma center // Am J Surg. 2013;205(3):317-20; discussion 21.
28. Kaban G.K., Novitsky Y.W., Perugini R.A., Haveran L., Czerniach D., Kelly J.J., et al. Use of laparoscopy in evaluation and treatment of penetrating and blunt abdominal injuries // Surg Innov. 2008;15(1):26-31.
29. Karateke F., Ozdogan M., Ozyazici S., Das K., Menekse E., Gulnerman Y.C., et al. The management of penetrating abdominal trauma by diagnostic laparoscopy: a prospective non-randomized study // Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2013;19(1):53-7.
30. Kaur S., Bagaria D., Kumar A., Priyadarshini P., Choudhary N., Sagar S., et al. Contrast-enhanced computed tomography abdomen versus diagnostic laparoscopy-based management in patients with penetrating abdominal trauma: a randomised controlled trial // Eur J Trauma Emerg Surg. 2022:1-10.
31. Koto M.Z., Matsevych O.Y., Aldous C. Diagnostic Laparoscopy for Trauma: How Not to Miss Injuries // J Laparoendosc Adv Surg Tech A. 2018;28(5):506-13.
32. Koto M.Z., Matsevych O.Y., Motilall S.R. The Role of Laparoscopy in Penetrating Abdominal Trauma: Our Initial Experience // J Laparoendosc Adv Surg Tech A. 2015;25(9):730-6.
33. Lee P.C., Lo C., Wu J.M., Lin K.L., Lin H.F., Ko W.J. Laparoscopy decreases the laparotomy rate in hemodynamically stable patients with blunt abdominal trauma // Surg Innov. 2014;21(2):155-65.
34. Leppaniemi A., Haapiainen R. Diagnostic laparoscopy in abdominal stab wounds: a prospective, randomized study // J Trauma. 2003;55(4):636-45.
35. Letoublon C., Chen Y., Arvieux C., Voirin D., Morra I., Broux C., et al. Delayed celiotomy or laparoscopy as part of the nonoperative management of blunt hepatic trauma // World J Surg. 2008;32(6):1189-93.
36. Liao C.H., Kuo I.M., Fu C.Y., Chen C.C., Yang S.J., Ouyang C.H., et al. Gasless laparoscopic assisted surgery for abdominal trauma // Injury. 2014;45(5):850-4.
37. Lim K.H., Chung B.S., Kim J.Y., Kim S.S. Laparoscopic surgery in abdominal trauma: a single center review of a 7-year experience // World J Emerg Surg. 2015;10:16.
38. Lin H.F., Chen Y.D., Chen S.C. Value of diagnostic and therapeutic laparoscopy for patients with blunt abdominal trauma: A 10-year medical center experience // PLoS One. 2018;13(2):e0193379.
39. Lin H.F., Wu J.M., Tu C.C., Chen H.A., Shih H.C. Value of diagnostic and therapeutic laparoscopy for abdominal stab wounds // World J Surg. 2010;34(7):1653-62.
40. Lin P., Chen Y., Su S., Nan W., Zhou L., Zhou Y., et al. Diagnostic value of metagenomic next-generation sequencing of bronchoalveolar lavage fluid for the diagnosis of suspected pneumonia in immunocompromised patients // BMC Infect Dis. 2022;22(1):416.
41. Mahajna A., Mitkal S., Bahuth H., Krausz M.M. Diagnostic laparoscopy for penetrating injuries in the thoracoabdominal region // Surg Endosc. 2004;18(10):1485-7.
42. Marks J.M., Youngelman D.F., Berk T. Cost analysis of diagnostic laparoscopy vs laparotomy in the evaluation of penetrating abdominal trauma // Surg Endosc. 1997;11(3):272-6.
43. Martin M.J., Brown C.V.R., Shatz D.V., Alam H.B., Brasel K.J., Hauser C.J., et al. Evaluation and management of abdominal stab wounds: A Western Trauma Association critical decisions algorithm // J Trauma Acute Care Surg. 2018;85(5):1007-15.
44. Matern U. Ergonomic deficiencies in the operating room: examples from minimally invasive surgery // Work. 2009;33(2):165-8.
45. Miles E.J., Dunn E., Howard D., Mangram A. The role of laparoscopy in penetrating abdominal trauma // JSLS. 2004;8(4):304-9.
46. Mnguni M.N., Muckart D.J., Madiba T.E. Abdominal trauma in durban, South Africa: factors influencing outcome // Int Surg. 2012;97(2):161-8.
47. Moore E.E., Moore J.B., Van Duzer-Moore S., Thompson J.S. Mandatory laparotomy for gunshot wounds penetrating the abdomen // Am J Surg. 1980;140(6):847-51.
48. Muckart D.J., Meumann C., Botha J.B. The changing pattern of penetrating torso trauma in KwaZulu / Natal--a clinical and pathological review // S Afr Med J. 1995;85(11):1172-4.
49. Navsaria P.H., Berli J.U., Edu S., Nicol A.J. Non-operative management of abdominal stab wounds--an analysis of 186 patients // S Afr J Surg. 2007;45(4):128-30, 32.
50. Nicholas J.M., Rix E.P., Easley K.A., Feliciano D.V., Cava R.A., Ingram W.L., et al. Changing patterns in the management of penetrating abdominal trauma: the more things change, the more they stay the same // J Trauma. 2003;55(6):1095-108; discussion 108-10.
51. O'Malley E., Boyle E., O'Callaghan A., Coffey J.C., Walsh S.R. Role of laparoscopy in penetrating abdominal trauma: a systematic review // World J Surg. 2013;37(1):113-22.
52. Obaid O., Hammad A., Bible L., Ditillo M., Castanon L., Douglas M., et al. Open Versus Laparoscopic Repair of Traumatic Diaphragmatic Injury: A Nationwide Propensity-Matched Analysis // J Surg Res. 2021;268:452-8.
53. Patel A.N., Brennig C., Cotner J., Lovitt M.A., Foreman M.L., Wood R.E., et al. Successful diagnosis of penetrating cardiac injury using surgeon-performed sonography // Ann Thorac Surg. 2003 76(6):2043-6; discussion 6-7.
54. Pfeifer R., Pape H.C. Missed injuries in trauma patients: A literature review // Patient Saf Surg. 2008;2:20.
55. Quinn A.C., Sinert R. What is the utility of the Focused Assessment with Sonography in Trauma (FAST) exam in penetrating torso trauma? // Injury. 2011;42(5):482-7.
56. Renz B.M., Feliciano D.V. Unnecessary laparotomies for trauma: a prospective study of morbidity // J Trauma. 1995;38(3):350-6.
57. Rozen W.M., Ma E.H., Jones I.T., Judson R.T. Emerging epidemic in Australia: abdominal stab wounds. Twenty-four months at a major trauma centre // Emerg Med Australas. 2007;19(3):262-8.
58. Rozycki G.S., Feliciano D.V., Ochsner M.G., Knudson M.M., Hoyt D.B., Davis F., et al. The role of ultrasound in patients with possible penetrating cardiac wounds: a prospective multicenter study // J Trauma. 1999;46(4):543-51; discussion 51-2.
59. Salen P.N., Melanson S.W., Heller M.B. The focused abdominal sonography for trauma (FAST) examination: considerations and recommendations for training physicians in the use of a new clinical tool // Acad Emerg Med. 2000;7(2):162-8.
60. Sangrasi A.K., Talpu K.A., Kella N., Laghari A.A., Rehman Abbasi M., Naeem Qureshi J. Role of laparoscopy in peritonitis // Pak J Med Sci. 2013;29(4):1028-32.
61. Saribeyoglu K., Pekmezci S., Baca B., Zengin K., Karatas A., Erenler Kilic I., et al. Laparoscopy offers diagnosis and treatment in abdominal stab injuries // Surg Laparosc Endosc Percutan Tech. 2007;17(5):396-401.
62. Shah M., Galante J.M., Scherer L.A., Utter G.H. The utility of laparoscopic evaluation of the parietal peritoneum in the management of anterior abdominal stab wounds // Injury. 2014;45(1):128-33.
63. Sosa J.L., Arrillaga A., Puente I., Sleeman D., Ginzburg E., Martin L. Laparoscopy in 121 consecutive patients with abdominal gunshot wounds // J Trauma. 1995;39(3):501-4; discussion 4-6.
64. Streith L., Silverberg J., Kirkpatrick A.W., Hameed S.M., Bathe O.F., Ball C.G. Optimal treatments for hepato-pancreato-biliary trauma in severely injured patients: a narrative scoping review // Can J Surg. 2020;63(5):E431-E4.
65. Trejo-Avila M.E., Valenzuela-Salazar C., Betancourt-Ferreyra J., Fernandez-Enriquez E., Romero-Loera S., Moreno-Portillo M. Laparoscopic Versus Open Surgery for Abdominal Trauma: A Case-Matched Study // J Laparoendosc Adv Surg Tech A. 2017;27(4):383-7.
66. Velidedeoglu E., Ozdemir A., Ozenc A., Onat D., Sanac Y. Factors affecting postoperative mortality in abdominal trauma // Int Surg. 1992;77(3):198-202.
67. Waes O.V., Lieshout E.V., Silfhout D.V., Halm J.A., Wijffels M., Vledder M.V., et al. Selective non-operative management for penetrating abdominal injury in a Dutch trauma centre // Ann R Coll Surg Engl. 2020;102(5):375-82.
68. Wang J., Cheng L., Liu J., Zhang B., Wang W., Zhu W., et al. Laparoscopy vs. Laparotomy for the Management of Abdominal Trauma: A Systematic Review and Meta-Analysis // Front Surg. 2022;9:817134.
69. Weale R., Kong V., Manchev V., Bekker W., Oosthuizen G., Brysiewicz P., et al. Management of intra-abdominal vascular injury in trauma laparotomy: a South African experience // Can J Surg. 2018;61(3):158-64.
70. Weigelt J.A., Kingman R.G. Complications of negative laparotomy for trauma // Am J Surg. 1988;156(6):544-7.
71. Yang Z., Sun F., Ai S., Wang J., Guan W., Liu S. Meta-analysis of studies comparing conservative treatment with antibiotics and appendectomy for acute appendicitis in the adult // BMC Surg. 2019;19(1):110.
Көрген адамдардың саны: 271
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Семикина М.А., Кусаинов Т.А., Салыков А.С., Сыздыкбаев М.К. Іш асуының зарақатындағы диагностикалық және емдеу лапароскопиясы. Әдебиеттерді шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. 1 (Т.26). Б. 201-209. doi 10.34689/SH.2024.26.1.024Ұқсас жариялымдар:
ДӘЛЕЛДІ МЕЙІРГЕРЛІК ТӘЖІРИБЕ. ӘДЕБИ ШОЛУ
КОРОНАРЛЫҚ АРТЕРИЯНЫ АЙНАЛЫП ӨТКЕН ПАЦИЕНТТЕРДІ ДИСПАНСЕРЛІК БАҚЫЛАУ АЛГОРИТМІН ӘЗІРЛЕУ
СОЗЫЛМАЛЫ ЖҮРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ПСИХОЭМОЦИОНАЛДЫ КҮЙ
ЖОҒАРҒЫ АСҚАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫ ҚАН АСУЫН ЭНДОСКОПИЯЛЫҚ ЕМДЕУ.ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
БАЛАЛАРДАҒЫ ЖЕТІЛМЕГЕН ОСТЕОГЕНЕЗДІ ХИРУРГИЯЛЫҚ ЕМДЕУ КЕЗІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЗАМАНАУИ СҮЙЕКІШІЛІК ТЕЛЕСКОПИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛҒЫЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ