МҰНАЙӨНДІРУШІ ӨНЕРКӘСІП ЖҰМЫСШЫЛАРЫНЫҢ АУРУДЫҢ ТАРАЛУЫ
Бұл мәселенің өзектілігі химиялық заттардың (көмірсутек қосылыстарының қоспасы, газдануы), иондаушы радиацияның,сондай-ақ ауыр физикалық жүктеменің, өндірістік шудың, дірілдің, қолайсыз климаттық факторлардың әсеріне ұшырайтын, еңбектің қолайсыз жағдайлары мен кеш диагностиканың салдары ретінде орташа және айқын көріністері бар өндірістік-шартты аурулардың дамуына ықпал ететін қызметкерлер санының артуы болып табылады.
Зерттеу мақсаты: кәсіптік-негізделген факторлардың әсер ету ұзақтығына байланысты мұнай өндіру өнеркәсібі жұмыскерлерінде аурулардың таралу деңгейін зерттеу.
Зерттеу материалдары мен әдістері: мұнай өндіру өнеркәсібі қызметкерлерінің соматикалық ауруларының жиілігіне және даму қаупіне байланысты теріс техногендік факторлардың ұзақ мерзімді әсеріне ұшыраған тұлғалар арасындағы когорттық ретроспективті зерттеу нәтижелері ұсынылған. Зерттеу 2024 адамды қамтиды, оның ішінде «Өзенмұнайгаз» АҚ – 1073 негізгі топ қызметкерлері және 951 қызметкер бақылау тобын құрайды.
Сандық материал вариациялық статистика әдісімен шағын іріктеуді және табуды есепке ала отырып өңделді: орта арифметикалық (М), орташа қатені (m), кейіннен Стьюдент бойынша T және Р анықтылық критерийлерін белгілеумен өңделді. Барлық келтірілген талдаулар үшін айырмашылықтар р < 0,05 мәнділік деңгейінде дұрыс деп саналды, мұнда ең төменгі нақтылық 95% құрады.
Зерттеу нәтижелері: негізгі топтағы экстенсивті көрсеткіштерді есептеу қызметкерлер арасында аурулардың таралу құрылымында едәуір үлес сүйек-бұлшықет жүйесі мен дәнекер тін ауруларына (15,8%), эндокриндік жүйе ауруларына (13,5%), сондай-ақ жүйке жүйесі ауруларына тиесілі екендігі (13,3%) анықталды.
Бақылау тобында келесі топтардың аурулары жетекші дәрежелерді құрайды: жүйке жүйесінің аурулары (15,7%), эндокриндік жүйенің аурулары (14,3%) және қанайналым жүйесінің патологиясы (13,8%).
Аурулардың барлық топтары бойынша аурудың ең жоғары таралуы 100 қызметкерге шаққанда 60-69 жастағы топтарда – 394,3, ал ең төменгісі – 20-29 жас тобында – 178,9 құрады. Негізгі топ қызметкерлері арасында аурулардың таралуы барлық жас кезеңдерінде бақылау тобындағы аурулар жиілігінің көрсеткіштерінен 2,2 есе асып түсті.
Жұмыс өтілі эндокриндік жүйе, жүрек-қан тамырлары, ас қорыту, сүйек-бұлшықет, несеп-жыныс жүйесі аурулары бойынша кәсіпорын қызметкерлері арасында аурулардың таралу жиілігіне айтарлықтай әсер етеді.
Қорытынды: негізгі топтағы аурушаңдық құрылымында бірінші дәрежелі орындар зат алмасудың бұзылуына, сүйек-бұлшықет жүйесі мен дәнекер тінінің ауруларына, жүйке жүйесінің, эндокриндік жүйенің ауруларына тиесілі. Алынған деректер, мұнай өндіру өнеркәсібі қызметкерлерінің өндірістік ортаның зиянды факторларымен ұзақ кәсіби байланысы эндокриндік, жүрек-қан тамырлары, ас қорыту, сүйек-бұлшық ет және несеп-жыныс жүйесінің аурулары сияқты нозология топтары бойынша аурулардың таралуына айтарлықтай әсер ететінін куәландырады
Дүйсебай Д. Жаңабаев, http://orcid.org/000-0001-8051-6637;
Құралай Б. Ілбекова, http://orcid.org/000-0001-9950-9808;
Ерлан Т. Кашкинбаев, http://orcid.org/000-0002-6095-459X;
Мейрат М. Бахтин, http://orcid.org/000-0001-6117-5101;
Данара С. Ыбраева, http://orcid.org/000-0002-1640-1728;
Шолпан К. Хусаин, http://orcid.org/000-0001-7640-5686;
Мақсут Қ. Шарипов, http://orcid.org/000-0001-6060-0495;
Полат Қ. Қазымбет, http://orcid.org/000-0003-3091-1721;
«Астана медицина университеті» КеАҚ Радиобиология және радиациялық қорғау институты,
Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы
1. Бадреев З.Ш., Бойко Н.А. Бурение скважин по экологически чистой технологии // Защита окружающей среды в нефтегазовом комплексе. 2001. № 1. С. 14 - 15.
2. Бакиров А. Закономерности формирования профессиональных рисков в процессе добычи и переработки нефти // Бюллетень ВСНЦ СО РАМН, 2005. №2(40). С.23.
3. Бахтин М.М., Кашкинбаев Е.Т., Хусайн Ш.К., Шарипов М.К., Ибраева А.К., Будько О.Г., Аханова З.А., Алтаева Н.З., Казымбет П.К. Оценка радиационной обстановки на нефтяных месторождениях Мангистауской области // Астана медициналық журналы. 2019. № 2. С. 615 – 618.
4. Воробьева О.В., Русая В.В. Вегетативная дисфункция, ассоциированная с тревожными расстройствами // Клиническая эффективность. 2011, 17. Медфорум. Москва. 46 с.
5. Гимранова Г.Г. Особенности формирования нарушений здоровья и их профилактика у работников нефтедобывающей промышленности: дис. ... д-р мед. наук: 14.02.04. Уфимский НИИ медицины труда и экологии человека. Уфа, 2010. 265 л.
6. Гланц С. Медико-биологическая статистика. Пер. с англ. – М.: Практика, 1998. – 459 с.
7. Емелин A.C., Дричко В.Ф., Зельдин А.Л. и др. Естественная радиоактивность на нефтепромыслах // Гигиена и санитария. 1972. №4. С.111-113.
8. Измеров Н.Ф. Охрана здоровья рабочих и профилактика профессиональных заболеваний на современном этапе // Медицина труда и промышленная экология. 2002. №1. С.1 – 7.
9. Измеров Н.Ф. Национальный проект «Здоровье» роль медицины труда // Медицина руда и промышленная экология. 2007. №12. С.4-8.
10. Измерова Н.Ф., Денисова Э.И. Профессиональный риск для здоровья работников: Руководство / под ред.– М.: Тровант, 2003. 448 с.
11. Калимуллин А.А., Габитов Г.X. Приоритетные направления научно- технического прогресса в области охраны окружающей среды в ОАО АНК «Башнефть» // Сборник тезисов докладов научно-практической конференции, посвященной 60-летию девонской нефти. - Октябрьский, 2004. С. 110 - 112.
12. Корабельников И.В., Маймулов В.Г., Глушкова Л.И., Потапова А.И. Гигиенические проблемы безопасности при нефтегазодобыче // Гигиена: прошлое, настоящее, будущее: науч. Труды ФНЦГ им. Ф.Ф. Эрисмана. - М., 2005. Вып. I. С. 307 - 310.
13. Коршак А.А., Шаммазов A.M. Основы нефте-газового дела: учебник для ВУЗов. Уфа, 2001. 544 с.
14. Кранивский Е.И., Рыжаков В.П., Смирнов Ю.Г. и др. Дезактивация радиоактивных отходов нефте- и газодобывающих производств // Материалы XIV Геол. съезда Республики Коми. Сыктывкар, 2004. С. 194-195.
15. Казымбет П.К., Кашкинбаев Е.Т., Хусаин Ш.К., Шарипов М.К., Белгибекова К.М. Анализ и оценка условий труда работников нефтедобывающего предприятия АО «Озенмунайгаз» по данным аттестации рабочих мест // Астана медициналық журналы. 2019. №2. С. 613-615.
16. Кучеренко В.З. Применение методов статистического анализа для изучения общественного здоровья и здравоохранения: учебное пособие для практических занятий / под ред. В.З. Кучеренко. М.: ГЭОТАР-Медиа, 2011. 256 с.
17. Саламатова Т.В. Возможно ли экологически обоснованное природопользование при нефтедобыче? // Защита окружающей среды в нефтегазодобывающем комплексе. 2004. № 3. С. 26 - 31.
18. Стародубов В.И. Сохранение здоровья работающего населения - одна из важнейших задач здравоохранения // Медицина труда и промышленная экология. 2005. № 1 С. 1–8.
19. Хайдаров А.М., Саяхов Ф.Л. и др. Экологически безопасная электромагнитная технология освоения трудноизвлекаемых запасов нефти ТПНГП // Экология северных территорий России. Проблемы, прогноз ситуа-ции, пути развития, решения: материалы международной конференции. Архангельск, 2002. Т. 1. С.114 - 116.
20. Харисова И.М., Шарафутдинова Н.Х., Павлова М.Ю., Киреева Э.Ф., Щепанская Л.В. Применение статистики в медицине и здравоохранении. Руководство для самостоятельной работы студентов медицинских вузов. Уфа: Изд-во БГМУ, 2006. - 111 с.
21. Moeller D.W. Environmental health // Harvard University Press. 2005. 76 p.
22. Nils B., Trond R., Bente E.M. Compensation for Occupational Injury and Disease in Norway: Ranking of Job Groups // J. Occup. & Environm. Med. 2000. Vol.42 (6).- P.621-628
References:
1. Badreev Z.Sh., Bojko N. A. Burenie skvazhin po ekologicheski chistoi tekhnologii [Drilling wells using environmentally friendly technologies]. Zashhita okruzhayushhei sredy v neftegazovom komplekse [Environmental protection in the oil and gas industry]. 2001. №1. pp. 14 - 15. [in Russian].
2. Bakirov A. Zakonomernosti formirovaniya professional'nykh riskov v protsesse dobychi i pererabotki nefti [Legality of formation of professional risks in the process of oil production and refining]. Byulleten' VSNC SO RAMN [Byulleten' ISC SB RAS], 2005. №2(40). p.23. [in Russian].
3. Bakhtin M.M., Kashkinbaev E.T., Khusain Sh.K., Sharipov M.K., Ibraeva A.K., Bud'ko O.G., Ahanova Z.A., Altaeva N.Z., Kazymbet P.K. Otsenka radiatsionnoi obstanovki na neftyanykh mestorozhdeniyakh Mangistauskoi oblasti [Assessment of radiation situation at oil facilities of Mangistau region]. Astana meditsinalyk zhurnaly [Astana Medical Journal]. 2019. № 2. pp. 615–618 [in Russian].
4. Vorob'eva O.V., Rusaja V.V. Vegetativnaya disfunktsiya, assotsiirovannaya s trevozhnymi rasstroistvami [Autonomic dysfunction associated with anxiety disorders]. Klinicheskaya effektivnost' [Clinical efficacy]. 2011, 17, (Medforum (Moskva)) p.46 [in Russian].
5. Gimranova G.G. Osobennosti formirovanija narushenij zdorov'ja i ih profilaktika u rabotnikov neftedobyvajushhej promyshlennosti [Features of formation of health disorders and their prevention in oil indust] : dis. ... d-r med. nauk: 14.02.04. Ufimskij NII mediciny truda i ekologii cheloveka [Ufa Scientific Research Institute of Occupational Health and Human Ecology]. Ufa, 2010. 265. p. [in Russian].
6. Glanc S. Mediko-biologicheskaya statistika [Medical and biological statistics] Per. s angl. M.: Praktika, 1998. 459 p [in Russian].
7. Emelin A.C., Drichko V.F., Zel'din A.L. i dr. Estestvennaya radioaktivnost' na neftepromyslakh [Natural radioactivity in oil fields]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. 1972. №4. pp. 111-113. [in Russian].
8. Izmerov N. F. Okhrana zdorov'ya rabochikh i profilaktika professional'nykh zabolevanii na sovremennom etape [Protection of health of a spring and prevention of occupational pains at sweets]. Meditsina truda i promyshlennaya ekologiya [Occupational medicine and industrial ecology]. 2002. № 1. pp.1–7 [in Russian].
9. Izmerov N.F. Natsional'nyi proekt «Zdorov'e» rol' meditsiny truda [National «Health» project-role of industrial medicine]. Meditsina truda i promyshlennaya ekologiya [Occupational medicine and Industrial ecology]. 2007. №12. pp.4-8 [in Russian].
10. Izmerova N.F., Denisova Je.I. Professional'nyi risk dlya zdorov'ya rabotnikov: Rukovodstvo [Occupational health risk for employees: The manual].– M.: Trovant, 2003. 448 p [in Russian].
11. Kalimullin A.A., Gabitov G.X. Prioritetnye napravleniya nauchno- tehnicheskogo progressa v oblasti okhrany okruzhayushhei sredy v OAO ANK «Bashneft'» [Priority directions of scientific and technical progress in the field of environmental protection in «Bashneft»]. Sbornik tezisov dokladov nauchno-prakticheskoi konferentsii, posvyashhennoi 60-letiyu devonskoi nefti. [Collection of abstracts of scientific and practical conference dedicated to the 60th anniversary of Devon oil] - Oktyabr'skii, 2004. pp. 110-112 [in Russian].
12. Korabel'nikov I.V., Majmulov V.G., Glushkova L.I., Potapova A.I. Gigienicheskie problemy bezopasnosti pri neftegazodobyche [Potapova hygienic safety problems in oil and gas production]. Gigiena: proshloe, nastoyashhee, budushhee: Trudy FNCG im. F.F. Erismana [Hygiene: past, present, future: proceedings of Federal scientific center of hygiene named after F.F. Erisman]. M., 2005. Vyp. I. pp. 307 – 310 [in Russian].
13. Korshak A.A., Shammazov A.M. Osnovy neftegazovogo dela: uchebnik dlya VUZov [Basic oil and gas business: textbook for universities Ufa] Ufa, 2001. 544 p. [in Russian].
14. Kranivskii E.I., Ryzhakov V.P., Smirnov Ju.G. i dr. Dezaktivatsiya radioaktivnykh otkhodov nefte- i gazodobyvayushhikh proizvodstv [Deactivation of radioactive waste of oil and gas]. Materialy XIV Geol. s’ezda Respubliki Komi [17th Geological Congress of the Republic of Komi]. Syktyvkar, 2004. pp.194-195 [in Russian].
15. Kazymbet P.K., Kashkinbaev E.T., Husain Sh.K., Sharipov M.K., Belgibekova K.M. Analiz i otsenka uslovii truda rabotnikov neftedobyvayushhego predpriyatiya AO «Ozenmunaigaz» po dannym attestatsii rabochikh mest [Analysis and assessment of working conditions of employees of the oil-producing enterprise of JSC "Ozenmunaigas" according to the certification of workplaces]. Astana meditsinalyқ zhurnaly. [Astana Medical Journal] 2019. № 2. pp.613-615 [in Russian].
16. Kucherenko V.Z. Primenenie metodov statisticheskogo analiza dlya izucheniya obshhestvennogo zdorov'ya i zdravookhraneniya: uchebnoe posobie dlya prakticheskikh zanyatii [Application of statistical analysis methods to the study of public health some health issues: a practical training manual] – M.: GJeOTAR-Media, 2011. 256 p [in Russian].
17. Salamatova T.V. Vozmozhno li ekologicheski obosnovannoe prirodopol'zovanie pri neftedobyche [Is it possible to use environmentally friendly natural resources in oil production]. Zashhita okruzhayushhei sredy v neftegazodobyvayushhem komplekse. [Environmental protection in the oil and gas industry]. 2004. № 3. pp. 26-31 [in Russian].
18. Starodubov V.I. Sokhranenie zdorov'ya rabotayushhego naseleniya — odna iz vazhneishikh zadach zdravookhraneniya [Reducing the healthy workforce of the population is one of the most important problems of treason]. Meditsina truda i promyshlennaya ekologiya. [Occupational medicine and Industrial ecology]. 2005. №1. pp.1–8. [in Russian].
19. Khaidarov A.M., Sayakhov F.L. i dr. Ekologicheski bezopasnaya elektromagnitnaya tekhnologiya osvoeniya trudnoizvlekaemykh zapasov nefti TPNGP [Environmentally safe electromagnetic technology the development of unconventional oil TPGP]. Ekologiia severnykh territorii Rossii. Problemy, prognoz situatsii, puti razvitiya, resheniya: materialy mezhdunarodnoi konferentsii [Ecology of the Northern territories of Russia. Problems, situation forecast, ways of development, solutions: proceedings of the international conference]. Arhangel'sk, 2002. T.1. pp.114 – 116 [in Russian].
20. Kharisova I.M., Sharafutdinova N.H., Pavlova M.Ju., Kireeva Ye.F., Shhepanskaya L.V. Primenenie statistiki v meditsine i zdravookhranenii. Rukovodstvo dlya samostoyatel'noi raboty studentov meditsinskikh vuzov [Application of statistics in medicine and healthcare. Manual for independent work of medical students]. Ufa: Izd-vo BGMU, 2006. 111 p [in Russian].
21. Moeller D.W. Environmental health. Harvard University Press. 2005. 76 p.
22. Nils B., Trond R., Bente E.M. Compensation for Occupational Injury and Disease in Norway: Ranking of Job Groups. J. Occup. & Environm. Med. 2000. Vol.42 (6). P.621-628
Көрген адамдардың саны: 397
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Жаңабаев Д.Д., Ілбекова Қ.Б., Кашкинбаев Е.Т., Бахтин М.М., Ыбраева Д.С., Хусаин Ш.К., Шарипов М.Қ., Қазымбет П.Қ. Мұнайөндіруші өнеркәсіп жұмысшыларының аурудың таралуы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2019. 5 (Т.21). Б. 88-102.Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ