ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН БАҒАЛАУ ҮДЕРІСТЕРІНЕ ҚОҒАМДЫ НЕМЕСЕ НАУҚАСТАРДЫ ТАРТУ БОЙЫНША ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЕЛДЕРДІҢ ТӘЖІРИБЕСІ
Кіріспе: Денсаулық сақтау технологияларын бағалау (ДСТБ) - бұл әділ, тиімді және сапалы денсаулық сақтау жүйесін құру туралы шешім қабылдаушыларды ақпараттандыру мақсатындағы пәнаралық процесс. Идеал жағдайында пациенттердің қатысуымен ДСТБ ақпаратқа қол жетімділікті қамтамасыз ету және пациенттер мен олардың медициналық қызметтері арасындағы ақпараттандырылған диалогты дамыту арқылы пациенттердің білімін арттырады. Зерттеу мақсаты: денсаулық сақтау технологиясын бағалаудағы пациенттер мен халықтың рөлі туралы әдеби шолу жасау. Іздеу стратегиясы: Әдебиеттерді іздеу PubMed, Cochrane Review of Database Systems, Google Scholar сияқты деректер базаларында жүргізілді. Іздеуді зерттеу түрі бойынша шектеу үшін әдістемелік сүзгілер қолданылмаған. Іздеу 2011 жылдың қаңтары мен 2021 жылдың қаңтары аралығында жарияланған ағылшын және орыс тілдерімен шектелді. Кілт сөздер құрамына «денсаулық сақтау технологиясын бағалау», «пациенттер мен қоғамның рөлі», «пациенттің құндылықтары», «дәлелдер мен мүдделі тараптардың пікірлері» кірді. Жарияланымдар талданып, 43 толық мәтіндік құжаттар авторлармен таңдалған тақырып бойынша әдебиеттік шолуға қолданылды. Нәтижесі: Науқастардың қатысуын қамтитын ДСТБ процедурасы пациенттерге, жеке саясаткерлер мен денсаулық сақтау мамандарына қосымша құндылық болуы мүмкін. Австралия, Шотландия, Канада сияқты әр түрлі елдердегі пациенттерге бағытталған топтардың белсенді қатысуынан және тартуынан оң динамика байқалады. Пациенттерді ДСТБ-ға едәуір қатыстыруға шақырғанына қарамастан, пациенттердің қатысуы мен пациенттерді қолдау деңгейлері Еуропада әр түрлі болып келеді, мұнда негізгі кедергілер: тиісті қаржылық қолдаудың болмауы, жеткіліксіз дайындық және қолданыстағы қатысу мүмкіндіктері туралы аз хабардарлық. Қорытынды: Соңғы онжылдықта пациенттерге-бағытталған топтың ДСТБ-ға қатысуы пациенттердің өздерін де, шешім қабылдаушыларды да, мүдделі тараптар ретінде көбірек қызықтырады, бірақ оларды ДСТБ процесіне тартудың бірыңғай моделі жоқ. Пациенттердің ДСТБ-ға қатысуы мен рөлі денсаулық сақтау жүйесінің жергілікті құрылымына байланысты. Нормативтік құжаттардың, сондай-ақ құрылымдық, процедуралық немесе әдістемелік сипатта болмауы, пациенттерді ДСТБ-ға интеграциялаудың басты кедергісі болып табылады.
Ляззат А. Кулембекова 1, https://orcid.org/0000-0003-0237-1975 Ляззат К. Кошербаева 1, https://orcid.org/0000-0001-8376-4345 Шаттық Е. Төлеуғали 1, https://orcid.org/0000-0001-6496-6849 Камшат А. Толганбаева 1, https://orcid.org/0000-0003-2388-7110 Дамир М. Төлепбек 1 https://orcid.org/0000-0001-5379-6223 1 С.Д. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Abelson J., Bombard Y., Gauvin F.P., Simeonov D., Boesveld S. Assessing the impacts of citizen deliberations on the health technology process. Int J Technol Assess Health Care. 2013;29 (3): 282–9. (accessed: 28.05.2021) 2. Abelson J., Wagner F., DeJean D., Boesveld S., Gauvin F.P., Bean S., et al. Public and patient involvement in health technology assessment: A framework for action. Int J Technol Assess Health Care. 2016;32: 256-264 (accessed: 01.04.21) 3. Australian Government Department of Health HTA Consumer Consultative Committee. Health Technology Assessment Consumer Consultative Committee (CCC) Terms of Reference 2019: 17-19 (accessed: 21.05.2021) 4. Boaz A., McKevitt C., Biri D. Rethinking the relationship between science and society: has there been a shift in attitudes to patient and public involvement and public engagement in science in the United Kingdom? Health Expect. 2016;19(3): 592–601. doi: 10.1111/hex.12295 (accessed: 12.05.2021) 5. Brett J., Staniszewska S., Mockford C., Herron-Marx S., Hughes J., Tysall C., et al. Mapping the impact of patient and public involvement on health and social care research: A systematic review. Health Expect. 2014;17: 637-650. (accessed: 10.04.21) 6. Bridges J.F., Jones C. Patient-based health technology assessment: a vision of the future. Int J Technol Assess Health Care. 2007; 23(1): 30–35. (accessed: 21.05.2021) 7. Canadian Agency for Drugs and Technology in Health (CADTH) Patient and Community Advisory Committee. 2020: 27-29. https://www.cadth.ca/patient-andcommunity-advisory-committee. (дата обращения: 26.05.2021) 8. Cleemput I, Christiaens W., Kohn L., Leonard C., Daue F., Denis A. Acceptability and perceived benefits and risks of public and patient involvement in health care policy: A Delphi survey in Belgian stakeholders. Value Health. 2015;18: 477-483. (accessed: 20.05.21) 9. de Bekker-Grob E.W., Berlin C., Levitan B., Raza K., Christoforidi K., Cleemput I., et al. Giving patients' preferences a voice in medical treatment life cycle: The PREFER public–private project. Patient. 2017;10(3): 263–266. (accessed: 17.05.2021) 10. Dipankui Mylène Tantchou, Gagnon Marie-Pierre, Desmartis Marie, Légaré France, Piron Florence, и другие. International Journal of Technology Assessment in Health Care; Cambridge. Том 31, Изд.3, (2015): 166-170. DOI:10.1017/S0266462315000240 (accessed: 15.05.21) 11. EUPATI Guidance. Patient Involvement in Pharmaceutical Industry-Led Medicines R&D (2016: 36-37). (Accessed November 21, 2016). (accessed: 27.05.21) 12. Facey K.M. Patient involvement in HTA: What added value? Pharmaceuticals Policy and Law. 2011;13: 245–51. (accessed: 20.05.2021) 13. Gagnon M.P., Desmartis M., Lepage-Savary D. et al. Introducing patients’ and the public’s perspectives to health technology assessment: A systematic review of international experiences. Int J Technol Assess Health Care. 2011;27(1): 31–42 (accessed: 14.05.2021) 14. Gagnon M., Tantchou Dipankui M., Poder T. et al. Patient and public involvement in health technology assessment: Update of a systematic review of international experiences. International Journal of Technology Assessment in Health Care, (2021). 37(1), E36. doi:10.1017/S0266462321000064 (accessed: 04.05.21) 15. Gauvin F.P., Abelson J., Giacomini M., Eyles J., Lavis J.N. Moving cautiously: Public involvement and the health technology assessment community. Int J Technol Assess Health Care. 2011;27(1):43–9 (accessed: 10.05.2021) 16. Greenhalgh T., Jackson C., Shaw S., Janaiman T. Achieving research impact through cocreation in community-based health services: literature review and case study. Milbank Q. 2016;94(2): 392–429. doi: 10.1111/1468-0009.12197. (accessed: 16.05.2021) 17. Haerry D., Landgraf C., Warner K., Hunter A., Klingmann I., May M., et al. EUPATI and patients in medicines research and development: guidance for patient involvement in regulatory processes. Front. Med. (2018) 5:230. doi: 10.3389/fmed.2018.00230 (accessed: 17.04.21) 18. Hailey D., Werko S., Bakri R., Cameron A., Gohlen B., Myles S., et al. Involvement of consumers in health technology assessment activities by INAHTA agencies. Int J Technol Assess Health Care. 2013;29(1):79–83 (accessed: 22.05.2021) 19. Health Technology Assessment international (HTAi) 2019 Annual Meeting. Germany. About HTAi. 2019: 5-10. https://www.htai2019.org/about/. (accessed: 12.05.2021) 20. Health Technology Assessment international (HTAi) Values and Quality Standards for Patient Involvement in HTA. Report, HTAi (2014). HTAi Interest Sub-Group for Patient/Citizen Involvement in HTA. June 2014 (accessed: 25.05.2021) 21. Health technology assessment: An introduction to objectives, role of evidence, and structure in Europe. Marcial Velasco-Garrido Reinhard Busse. World Health Organization 2005, on behalf of the European Observatory on Health Systems and Policies: 2-7. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0018/90432/E87866.pdf (accessed: 02.05.2021) 22. HTA Glossary. http://htaglossary.net/health1technology (accessed: 15.04.2021) 23. Hunter A., Facey K., Thomas V., et al. EUPATI Guidance for Patient Involvement in Medicines Research and Development: Health Technology Assessment. Front Med (Lausanne). 2018;5:231. Published 2018 Sep 6. doi:10.3389/fmed.2018.00231 (accessed: 10.04.2021) 24. Klingmann I., Heckenberg A., Warner K., Haerry D., Hunter A., May M., See W. EUPATI and Patients in Medicines Research and Development: Guidance for Patient Involvement in Ethical Review of Clinical Trials. Front. Med. 2018. 5:251. doi: 10.3389/fmed.2018.00251 (accessed: 15.04.2021) 25. Kok M., Gyapong J., Wolffers I. et al. Which health research gets used and why? An empirical analysis of 30 cases. Health Res Policy Syst. 2016;14:36. doi: 10.1186/s12961-016-0107-2 (accessed: 12.05.2021) 26. Kristensen F.B., Nielsen C.P., Panteli D. Regulating the input – Health Technology Assessment. In: Busse R, Klazinga N, Panteli D, et al., editors. Improving healthcare quality in Europe: Characteristics, effectiveness and implementation of different strategies [Internet]. Copenhagen (Denmark): European Observatory on Health Systems and Policies; 2019: 334-43 (Health Policy Series, No. 53.) 6.: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549272/ (accessed: 12.05.2021) 27. Lopes E., Street J., Carter D., Merlin T. Involving patients in health technology funding decisions: Stakeholder perspectives on processes used in Australia. Health Expect. 2016;19: 331-344. (accessed: 15.05.21) 28. Marsh K., Caro J.J., Zaiser E., Heywood J., Hamed A. Patient-centered decision making: lessons from multi-criteria decision analysis for quantifying patient preferences. Int J Technol Assess Health Care. 2018;34(1): 105–110 (accessed: 12.05.2021) 29. Menon D., Stafinski T. Role of patient and public participation in health technology assessment and coverage decisions. Expert Rev Pharmacoecon Outcomes Res. 2011;11: 75-89. (accessed: 01.05.21) 30. Moran R., Davidson P. An uneven spread: A review of public involvement in the National Institute of Health Research's Health Technology Assessment program. International Journal of Technology Assessment in Health Care, 2011. 27(4), 343-347. doi:10.1017/S0266462311000559 (accessed: 18.04.21) 31. Parsons S., Starling B., Mullan-Jensen C., et al. What do pharmaceutical industry professionals in Europe believe about involving patients and the public in research and development of medicines? A qualitative interview study. BMJ Open 2016;6:e008928. doi:10.1136/bmjopen-2015008928 (accessed: 29.04.21) 32. Revised framework for interaction between the European Medicines Agency and patients and consumers and their organisations EMA/637573/2014: 10-15 (accessed: 23.05.2021) 33. Rowland P., McMillan S., McGillicuddy P., Richards J. What is “the patient perspective” in patient engagement programs? Implicit logics and parallels to feminist theories. April 2016 Health 21(1): 1-17 DOI:10.1177/1363459316644494 (accessed: 12.05.2021) 34. Scott A.M., Wale J.L. HTAi Patient and Citizen Involvement in HTA Interest Group, Patient Involvement and Education Working Group. Patient advocate perspectives on involvement in HTA: an international snapshot. Res Involv Engagem. 2017;3:2. Published 2017 Jan 10. doi:10.1186/s40900-016-0052-9 (accessed: 12.05.2021) 35. Scott A.M. et al. Patient advocate perspectives on involvement in HTA: an international snapshot. Research involvement and engagement vol. 3 2. 10 Jan. 2017, doi:10.1186/s40900-016-0052-9 (accessed: 12.05.2021) 36. Scottish Medicines Consortium (SMC) Public Involvement Network Advisory Group. 2020: 23-5 Accessed Dec 2020. (accessed: 01.06.2021) 37. Wale J., Scott A.M., Hofmann B., Garner S., Low E., Sansom L. Why patients should be involved in health technology assessment. Int J Technol Assess Health Care. 2017 Jan;33(1):1-4. doi: 10.1017/S0266462317000241. (accessed: 12.05.2021) 38. Wale J.L., Thomas S., Hamerlijnck D., Hollander R. Patients and public are important stakeholders in health technology assessment but the level of involvement is low - a call to action. Res Involv Engagem. 2021 Jan 5;7(1):1. doi: 10.1186/s40900-020-00248-9. (accessed: 12.05.2021) 39. Weeks L., Polisena J., Scott A.M., Holtorf A.P. Evaluation of patient and public involvement initiatives in health technology assessment: a survey of international agencies. Int J Tecnol Assess Health Care (2017) 33:715–23. doi: 10.1017/S0266462317000976 (accessed: 05.06.21) 40. Whitty J.A. An international survey of the public engagement practices of health technology assessment organizations. Value Health. 2013;16(1):155–63. (accessed: 12.05.2021) 41. World Health Organization (WHO), 2015 Global Survey on Health Technology Assessment by National Authorities. 2015:8-17 (accessed: 12.05.2021) 42. Yazdizadeh Bahareh, Shahmoradi Safoura, Majdzadeh Reza, Doaee Shila, Bazyar Mohammad, и др. International Journal of Technology Assessment in Health Care; Cambridge. Том 32, Изд. 3, (2016): 181-189. DOI:10.1017/S0266462316000167 (accessed: 06.06.21) 43. Lishcuk O. Tsennostno-orientirovannaya otsenka meditsinskikh tekhnologii [Value Based Assessment of Medical Technology] / «Remedium» 2014 noyabr'. 67-69 (accessed: 27.05.21) [in Russian].
Количество просмотров: 380

Ключевые слова:

Библиографическая ссылка

Кулембекова Л.А., Кошербаева Л.К., Төлеуғали Ш.Е., Толганбаева К.А., Төлепбек Д.М. Денсаулық сақтау технологиясын бағалау үдерістеріне қоғамды немесе науқастарды тарту бойынша халықаралық елдердің тәжірибесі // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 4 (Т.23). Б. 98-106. doi 10.34689/SH.2021.23.4.010

Авторизируйтесь для отправки комментариев