АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ АУРУЛАРЫНДАҒЫ ЕКІНШІЛІК ОСТЕОПОРОЗ. ӘДЕБИ ШОЛУ
Өзектілігі. Остеопороз (ОП) - сүйектің микроархитектоникасы бұзылған, сүйек массасының көлем бірлігінің төмендеуімен сипатталатын, сүйектердің сынғыштығының жоғарылауына және сынықтардың даму қаупіне әкелетін қаңқаның жүйелі метаболикалық ауруы. Қазіргі уақытта ОП асқазан-ішек жолы (АІЖ) ауруларындағы өзекті проблемалардың бірі болып табылады, бұл ең алдымен осындай пациенттерде сүйек алмасуының бұзылуының жоғары жиілігіне байланысты. Екіншілік ОП ас қорыту жүйесінің, гепатобилиарлық жүйенің барлық ауруларында және ішектің қабыну ауруларында (ІҚА) кездеседі, мысалы, спецификалық емес ойық жаралы колит (СЕОЖК), Крон ауруы (КА).
Мақсаты АІЖ, гепатобилиарлық жүйе және ІҚА аурулары кезіндегі екіншілік остеопороз мәселесі бойынша әдебиеттерді зерттеу.
Әдістері: біз 2016 жылдан бастап Medline, PubMed, Cochrane, Google Scholar, CrossRef мәліметтер базасында жарияланған зерттеулерді, жүйелі шолуларды (СО) және мета-талдауларды (МА) ағылшын тілінде қарастырдық. Қосу критерийлері: асқорыту, гепатобилиарлық жүйе аурулары кезіндегі қайталама ОП тақырыбы бойынша сұрақтар: бастапқы билиарлық цирроз (ББЦ), бастапқы склероздаушы холангит (БСХ), бауырдың алкогольсіз майлы ауруы (БАМА), бауырдың алкогольді ауруы (ББӘ), бауыр трансплантациясы кезінде, өт-тас ауруы (ӨТА), постхолецистэктомиялық синдромда (ПХС), созылмалы панкреатитте (СП). ІҚА кезінде: НЯК, Крон ауруы (КА). Барлығы 315 дереккөз табылды, кейіннен талдау үшін 50 дереккөз таңдалды. Алып тастау критерийлері: қайталанатын мақалалар, дәлелді негізі жоқ мақалалар, анық емес тұжырымдар, 2016 жылдан бұрын жарияланған және іздеу сұрауларына сәйкес келмейтін мақалалар.
Нәтижелері. Сүйектердің төмен минералды тығыздығы (ТМТ) және ОП асқазан-ішек жолдары, гепатобилиарлық жүйе және ІҚА аурулары бар пациенттерде жиі проблема болып қалады. Сонымен, созылмалы панкреатит кезінде сүйек метаболизмінің өзгеруі ішектегі D дәрумені сіңірілуінің бұзылуымен байланысты, ас қорыту бұзылыстары аясында мальдигестия және мальабсорбция дамиды. ІҚА зерттеулері аурудың нәтижесін жақсартуда да, терапияда да, аурудың белсенділігіне қатысты да D витаминінің рөлін көрсетеді. Тайваньдағы бүкілхалықтық когорттық зерттеуге сәйкес, ОП өт тастарының пайда болу қаупін арттырады. Бауырдың әртүрлі аурулары бар науқастарда остеопения және жасына байланысты ОП анықталады. Бауыр трансплантациясынан кейін пациенттерде жиі қайталама ОП пайда болады. Ерте трансплантациядан кейінгі кезеңде сүйек массасының жоғалуы іс жүзінде барлық орган реципиенттерінде болады және глюкокортикоидтарды (ГК) енгізумен байланысты болғандықтан, ГК ең төменгі дозаларын пайдалану және кейіннен препаратты тоқтатумен дозаны біртіндеп төмендету қажет. ОП-бауыр трансплантациясынан кейін шешілмейтін цирроздың асқынуы, өйткені иммуносупрессантты терапиядан кейін сүйек жоғалуы жиі артады. Осыған байланысты осы аурулар кезінде ОП емдеудегі бастапқы және ерте медициналық араласу антирезорбтивті препараттар - бисфосфонаттар болып табылады.
Қорытынды. Бұл мақалада асқазан-ішек патологиясы бар науқастарда пайда болатын қайталама ОП-ың талдау келтірілген, оны ас қорыту патологиясы бар науқастарды, гепатобилиарлық жүйені және ІҚА асқынуы ОП болып табылатын науқастарды емдеу кезінде ескеру қажет.
Зульфия М. Жанкалова1, https://orcid.org/0000-0002-5122-4130
Марал Г. Ногаева1, https://orcid.org/0000-0003-1182-5967
Молдир М. Оразбаева1,
Гульбану З. Абдугулова1, https://orcid.org/0000-0001-7778-9619
Раушан Н. Касымова1, https://orcid.org/0000-0002-0845-9794
КЕАҚ «С.Д. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті»,
Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Abdo J., Rai V., Agrawal D.K. Interplay of Immunity and Vitamin D: Interactions and Implications with Current IBD Therapy // Curr Med Chem. 2017. №24 (9). Р. 852-867.
2. Abreu-Delgado Y., Isidro R., Torres E., González A., Cruz M., Isidro A., González-Keelan C., Medero P., Appleyard C. Serum vitamin D and colonic vitamin D receptor in inflammatory bowel disease // World J Gastroenterol 2016; 22(13): 3581-3591 [PMID: 27053850 DOI: 10.3748/wjg.v22.i13.3581]
3. Anastasilakis A.D., Tsourdi, E., Makras, P., Polyzos S.A., Meier C., McCloskey E.V., Pepe J., Zillikens M.C. Bone disease following solid organ transplantation: A narrative review and recommendations for management from The European Calcified Tissue Society // Bone. 2019, 127, 401–418. [Google Scholar] [CrossRef]
4. Blaschke M., Koepp R., Cortis J., КомраковаМ., Schieker, M., Hempel U., Siggelkow H. IL-6, IL-1β, and TNF-α only in combination influence the osteoporotic phenotype in Crohn’s patients via bone formation and bone resorption // Adv Clin Exp Med. 2018;27(1):45-56. DOI 10.17219/acem/67561
5. Сorinne Е. Metzger S. Anand Narayanan, Jon P. Еlizondo, Anne Michal Carter, David C. Zawieja, Harry A. Hogan, Susan A. Bloomfield. DSS-induced colitis produces inflammation-induced bone loss while irisin treatment mitigates the inflammatory state in both gut and bone Scientific RepoRtS // 2019. 9:15144 |https://doi.org/10.1038/s41598-019-51550-w
6. Chen Y.C., Greenbaum J., Shen H., Deng H.W. Association between gut microbiota and bone health: Potential mechanisms and prospective // J. Clin. Endocrinol. Metab. 2017, 102, 3635-3646. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
7. Coskun A., Yavasoglu I., Meteoglu I., Unubol M. Yasar B., Borazan S., Omurlu I.K., Yukselen V., Yasa M.H. Vitamin D. Receptor Level in Biopsy Specimen of Patients with Ulcerative Colitis: Results from a Center in Western Anatolia // J Natl Med Assoc. 2018. №110(3). Р. 276-280.
8. Danford C.J., Trivedi H.D., Bonder A. Bone Health in Patients With Liver Diseases // J. Clin. Densitom. 2019. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
9. D’Amelio P., Sassi F. Gut Microbiota, Immune System, and Bone // Calcif. Tissue Int. 2018, 102, 415-425. [Google Scholar] [CrossRef]
10. Das M., Cronin O., Keohane D.M., Cormac E.M., Nugent H., Nugent M., Molloy C., O’Toole P.W., Shanahan F., Molloy M.G. et al. Gut microbiota alterations associated with reduced bone mineral density in older adults // Rheumatology. 2019. [Google Scholar] [CrossRef]
11. Dolores Sgambato, Francesca Gimigliano, Cristiana De Musis, et al. Bone alterations in inflammatory bowel diseases // World Journal of Clinical Cases. 2019. August 6. №7(15). Р. 1908-1925
12. Gabriela Handzlik-Orlik, Michał Holecki, Krzysztof Wilczyński, Jan Duława. Osteoporosis in liver disease: pathogenesis and management // Тherapeutic Advances in Endocrinology and Metabolism. 2016. Vol.7(3). Р. 128–135.
13. Garg M., Royce S.G., Tikellis C., Shallue C., Sluka P., Wardan H., Hosking P., Monagle S., Thomas M., Lubel J.S., Gibson P.R. The intestinal vitamin D receptor in inflammatory bowel disease: inverse correlation with inflammation but no relationship with circulating vitamin D status // Therap Adv Gastroenterol. 2019. №12. Р.17562848-18822566.
14. Guanabens N., Pares A. Osteoporosis in chronic liver disease // Liver Int. 2018. №38. Р.776-785.
15. Guañabens N., Ruiz-Gaspà S., Gifre L., Miquel R., Peris P., Monegal A., Dubrueil M., Arias A., Parés A.J. Bone Miner Res. The expression of sclerostin in the bile ducts of patients with chronic cholestasis may influence bone disease in primary biliary cirrhosis. 2016. 09. 31(9): 1725-33. DOI: 10.1002 / jbmr.2845.
16. Guarino M., Loperto I., Camera S., Cossiga V. et al. Osteoporosis across chronic liver disease // Osteoporosis International. 2016. Vol.27, P.1967–1977.
17. Ghishan F.K., Kiela P.R. Vitamins and minerals in inflammatory bowel disease // Gastroenterol Clin N Am. 2017. 46:797-808.
18. Gubatan J., Mitsuhashi S., Zenlea T., Rosenberg L., Robson S., Moss A.C. Low Serum Vitamin D During Remission Increases Risk of Clinical Relapse in Patients With Ulcerative Colitis // Clin Gastroenterol Hepatol. - 2017. -№15(2). - Р. 240-246.
19. Guss J.D., Taylor E., Rouse Z., Roubert S., Higgins C.H., Thomas C.J., Baker S.P., Vashishth D., Donelly E., Shea M.K. et al. The microbial metagenome and bone tissue composition in mice with microbiome-induced reductions in bone strength // Bone 2019. 127, 146-154. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
20. Handzlik-Orlik G., Holecki M., Wilczyński K., Duława J. Osteoporosis in liver disease: Pathogenesis and management // Ther. Adv. Endocrinol. Metab. 2016. №7. Р.128-135. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
21. Hsu E., Pacifici R. From osteoimmunology to osteomicrobiology: How the microbiota and the immune system regulate bone // Calcif. Tissue Int. 2018, 102, 512-521. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
22. Ibanez L., Rouleau M., Wakkach A., Blin-Wakkach C. Gut microbiome and bone // Jt. Bone Spine. 2019, 86, 43–47. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
23. Kiela P.R., Ghishan F.K. Physiology of intestinal absorption and secretion. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2016. 30:145–159.
24. Leyssens C., Verlinden L., De Hertogh G., Kato S., Gysemans C., Mathieu C., Carmeliet G., Verstuyf A. Impact on Experimental Colitis of Vitamin D Receptor Deletion in Intestinal Epithelial or Myeloid Cells // Endocrinology. 2017. №158(7). Р. 2354-2366
25. Li L., Rao S., Cheng Y., Zhuo X., Deng C., Xu N., Zhang H., Yang L. Microbial osteoporosis: The interplay between the gut microbiota and bones via host metabolism and immunity // MicrobiologyOpen. 2019, 8, e00810.
26. Li J.Y., Chassaing B., Tyagi A.M., Vaccaro, C., Luo T., Adams J., Darby T.M., Weitzmann M.N., Mulle J.G., Gewirtz A.T. et al. Sex steroid deficiency-associated bone loss is microbiota dependent and prevented by probiotics // J. Clin. Invest. 2016. 126, 2049–2063. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
27. Li S., Y. Mao, F. Zhou, H. Yang, Q. Shi, B. Meng. Gut microbiome and osteoporosis // Bone Joint Res 2020. 9(8):524-530.
28. Lo B., Holm J.P., Vester-Andersen M.K., Bendtsen F. Incidence. Risk Factors and Evaluation of Osteoporosis in Patients With Inflammatory Bowel Disease: A Danish Population-Based Inception Cohort With 10 Years of Follow-Up // J Crohns Colitis. 2020. №14 (7). Р. 904-914.
29. Lupoli R., Di Minno A., Spadarella G., Ambrosino P., Panico A., Tarantino L., Lupoli G., Matteo Nicola Dario Di Minno. The risk of osteoporosis in patients with liver cirrhosis: a meta-analysis of literature studies // Clin Endocrinol. 2016 Jan. 84(1):30-8. doi: 10.1111/cen.12780.
30. Mehmet Turkeli, Hakan Dursun, Fatih Albayrak, Nihat Okçu, M. Hamidullah Uyanik, Abdullah Uyanik, Omer Yılmaz. Effects of Cirrhosis on Bone Mineral Density and Bone Metabolism Sirozun Kemik Mineral Yoğunluğu ve Kemik Metabolizmasına Etkileri // The Eurasian Journal of Medicine. 2016. Р.18-24
31. Mohammed Ewid, Nawaf Al Mutiri, Khalid Al Omar. Updated bone mineral density status in Saudi patients with inflammatory bowel disease // World J Gastroenterol. 2020. September 21. №26(35). Р. 5343-5353
32. Mudambi K., Bass D. Vitamin D: a brief overview of its importance and role in inflammatory bowel disease // Transl Gastroenterol Hepatol. 2018. 3:31-6.
33. Myint A., Sauk J.S., Limketkai B.N.The role of vitamin D in inflammatory bowel disease: a guide for clinical practice // Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2020.14(7): 539-552. doi: 10.1080/17474124.2020.1775580.
34. Nielsen O.H., Rejnmark L., Moss A.C. Role of Vitamin D in the Natural History of Inflammatory Bowel Disease // J Crohns Colitis. 2018. №12 (6). Р. 742-752.
35. Nielsen О.Н., Thomas Irgens Hansen, John Mark Gubatan, Kim Bak Jensen, Lars Rejnmark Managing vitamin D deficiency in inflammatory bowel disease // Frontline Gastroenterology 2019. 10:394–400. doi:10.1136/flgastro-2018-101055
36. Nilsson A.G., Sundh D., Backhed F., Lorentzon M. Lactobacillus reuteri reduces bone loss in older women with low bone mineral density: A randomized, placebo-controlled, double-blind, clinical trial // J Intern Med. 2018 Sep. 284(3):307-317. doi: 10.1111/joim.12805. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
37. Novince C.M., Whittow C.R., Aartun J.D., Hathaway J.D., Huang E., Westwater C. Commensal gut microbiota immunomodulatory actions in bone marrow and liver have catabolic effects on skeletal homeostasis in health // Sci. Rep. 2017, 7, 5747. [Google Scholar]
38. Piovani D., Danese S., Peyrin-Biroulet L., Nikolopoulos G.K., Lytras T., Bonovas S. Environmental Risk Factors for Inflammatory Bowel Diseases: An Umbrella Review of Meta-analyses // Gastroenterology. 2019.№157(3). Р. 647-659.
39. Premkumar K., Krishnasamy Narayanasamy, Janifer Jasmine J., Chezhian A., Senthil Kumar. Bone Mineral Density Assessment in Chronic Liver Disease // Research iMedPub Journals. 2017. Vol.5. №1:136. Р. 2254-6081.
40. Santos L.A., Romeiro F.G. Diagnosis and Management of Cirrhosis-Related Osteoporosis // Biomed. Res. Int. 2016. Р.1423462.
41. Schreiber P.W., Bischoff-Ferrari H.A., Boggian K., Bonani M., van Delden C., Enriquez N., Fehr T., Garzoni C., Hirsch H.H., Hirzel C. et al. Bone metabolism dynamics in the early post-transplant period following kidney and liver transplantation // PLoS ONE 2018, 13, e0191167. [Google Scholar] [CrossRef]
42. Solvey Schüle, Jean-Benoît Rossel, Diana Frey, Luc Biedermann, Michael Scharl, Jonas Zeitz, Natália Freitas-Queiroz, Benjamin Misselwitz. Widely differing screening and treatment practice for osteoporosis in patients with inflammatory bowel diseases in the Swiss IBD cohort study Schüle et al. // Medicine. 2017. №96:22. Р.1-8.
43. Sukhontip Klahan, Chun-Nan Kuo, Shu-Chen Chien, Yea-Wen Lin, Chun-Yi Lin, Chia-Hsien Li. Osteoporosis increases subsequent risk of gallstone: a nationwide population-based cohort study in Taiwan // BMC Gastroenterology. 2014. №14:192. Р.1471-230.
44. Szafors P., Che H., Barnetche T., Morel J., Gaujoux-Viala C., Combe B., Lukas C. Risk of fracture and low bone mineral density in adults with inflammatory bowel diseases. A systematic literature review with meta- analysis // Osteoporos Int. 2018. №29 (11). Р. 2389-2397.
45. Tilg H., Cani P.D., Mayer E.A. Gut microbiome and liver diseases // Gut. 2016. 65. Р. 2035–2044. [Google Scholar] [CrossRef]
46. Van Bodegraven A., Bravenboer N. Perspective on skeletal health in inflammatory bowel disease // Osteoporosis International. 2020. №31: 637-646. https://doi.org/10.1007/s00198-019-05234-w
47. Yamamoto E., Jørgensen T.N. Immunological effects of vitamin D and their relations to autoimmunity // J Autoimmun. 2019. №100. Р.7-16.
48. Yan J., Charles J.F. Gut microbiome and bone: To build, destroy, or both? Curr. Osteoporos. Rep. 2017, 15, 376–384. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
49. Yatsonsky l.D., Pan K., Shendge V.B., Liu J., Ebraheim N.A. Linkage of microbiota and osteoporosis: A mini literature review // World J. Orthop. 2019, 10, 123-127. [Google Scholar]
50. Zheng J.P., Miao H.X., Zheng S.W., Liu W.L., Chen C.Q., Zhong H.B., Li S.F., Fang T.P., Sun C.H. Risk factors for osteoporosis in liver cirrhosis patients measured by transient elastography // Medicine (Baltimore) 2018, 97, e10645. [GoogleScholar] [CrossRef] [PubMed]
Количество просмотров: 370
Категория статей:
Обзор литературы
Библиографическая ссылка
Жанкалова З.М., Ногаева М.Г., Оразбаева М.М., Абдугулова Г.З., Касымова Р.Н. Асқазан-ішек жолдарының ауруларындағы екіншілік остеопороз. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 6 (Т.23). Б. 178-187. doi 10.34689/SH.2021.23.6.019Похожие публикации:
ДИАГНОСТИЧЕСКАЯ И ТЕРАПЕВТИЧЕСКАЯ ЛАПАРОСКОПИЯ ПРИ ТРАВМАХ ЖИВОТА. ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ.
КАЧЕСТВО ЖИЗНИ И МЕТОДЫ ЕГО ОЦЕНКИ ПРИ ПЕРВИЧНОМ БИЛИАРНОМ ХОЛАНГИТЕ
ЛЕКАРСТВЕННО-ИНДУЦИРОВАННЫЕ ПОРАЖЕНИЯ ПЕЧЕНИ И ГЕНДЕРНЫЕ РАЗЛИЧИЯ
INTERRELATION OF INTRAABDOMINAL HYPERTENSION AND MARKERS OF GASTROINTESTINAL TRACT INJURY IN PATIENTS WITH MULTIORGAN DYSFUNCTION
НОВЫЕ СИНДРОМЫ И ПАТТЕРНЫ ОСТРОЙ ОККЛЮЗИИ КОРОНАРНЫХ АРТЕРИЙ. ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ.