ОРТА ӨМІР ДАҒДАРЫСЫНЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ФЕНОМЕНОЛОГИЯСЫ ЖӘНЕ ПРОЦЕДУРАЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ
Өзектілігі: Бұл зерттеуді ынталандыратын негізгі ынталандырушы сәт - адамның өмірінің j бөлігі және s бөліктері қартаю процесі болып табылатын негізгі теориялық конструктор арасындағы сәйкессіздік және зерттеушілер тарапынан балалық және жастық шақты зерттеуге ерекше назар аудару. Соңғы онжылдықтарда біз қартаю процесінен туындаған жасқа байланысты өзгерістерді зерттеуге деген қызығушылықтың арта түскенін байқасақ та, адам өміріндегі өзгеріс болып табылатын орта дағдарыс психологиялық әдебиеттерде әлі де аз қарастырылады.
Мақсаты: Орта өмір дағдарысының феноменологиясы мен процедуралық жағын зерттеу және талдау.
Материалдар мен әдістер: Осы тақырып бойынша зерттеулерді теориялық талдау, бақылау, сараптамалық бағалау әдісі, сауалнама және тестілеу.
Нәтижелері: Біз орта өмір дағдарысының процедуралық жағын өлшеу әдісіне сәйкес көрсеткіштері салыстырмалы түрде төмен болған субъектілердің бірінші тобына жатқыздық, яғни бұл адамдар орта өмір дағдарысын дамытудың сындарлы әлеуетіне ие болды деп болжауға болады. Екінші топқа біз осы әдіс бойынша қарама-қарсы нәтижелері бар субъектілерді жатқыздық.
Қорытынды: Біздің зерттеуіміз орта өмір дағдарысы адамның тұтастығын бұзғанға дейін терең психологиялық ыдырау жағдайына әкелетінін дәлелдейді. Экзистенциалды дағдарыс жағдайлары, орта өмір дағдарысының процедуралық сипаттамасы ретінде, көмек көрсетусіз, жеке адам мен топтың ауыр әлеуметтік-психологиялық бейімделуіне әкелуі мүмкін. Орташа өмір дағдарысы жеке тұлғаның терең қабаттарына және жеке тұлғаның өмір сүруінің барлық аспектілеріне әсер етеді, мысалы, жалпыланған жеке емес алаңдаушылық, терең жеке көзқарастардағы өзгерістер, өмірдегі құндылықтар мен мотивациялық нұсқауларды жоғалту.
Гүлнар И. Алтынбекова1,*,
Сағат Ә. Алтынбеков2, 3
1 Қазақстан-Ресей медициналық университеті, Психиатрия және наркология кафедрасы,
Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
2 ҚР психикалық денсаулық саласында жұмыс істейтін мамандар қауымдастығы, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
3 С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетінің қосымша және кәсіптік білім беру институты, Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Матюшкина А.А. Представления о решении творческой проблемы в научной школе А.М. Матюшкина // Вестник Московского университета. Серия 14. Психология. 2012. № 3. С. 70—81.
2. Merleau-Ponty M., Phenomenology of Perception, Trans. Donald A. Landes. London and New York: Routledge. Prior translation. 2012, 215 с.
3. Fricke C., and Føllesdal D. (eds.), Intersubjectivity and Objectivity in Adam Smith and Edmund Husserl: A Collection of Essays. Frankfurt and Paris: Ontos Verlag. 2012, С. 97-115.
4. Bhuller M., Mogstad M., Salvanes K.G. Life-cycle earnings, education premiums, and internal rates of return // Journal of Labor Economics. 2017.35, 993-1030.
5. Blanchflower D.G. Unhappiness and age. 2020. NBER Working Paper No. 26642.
6. Blanchflower D.G. Unhappiness and age // Journal of Economic Behavior and Organization 2020. 176, 461-488.
7. Blanchflower D.G., Oswald A.J. Is well-being U-shaped over the life cy? Social Science & Medicine, 2008. 66, 1733-1749.
8. Blanchflower D.G., Oswald A.J. 2016. Antidepressants and age: A new form of evidence for U-shaped well-being through life // Journal of Economic Behavior & Organization, 127, 46-58.
9. Blanchflower D.G., Oswald A.J. Trends 2019 // American Journal of Public Health, 2020, 110(10), 15381544.
10. Carlsson F., Johansson-Stenman O., Martinsson P. Do you enjoy having more than others? Survey evidence of positional goods. Economica, 2007. 74, 586-598.
11. Case A., Deaton A. Rising morbidity and mortality in midlife among white non-Hispanic Americans in the 21st century // Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA. 2015. 112(49), 15078-15083.
12. Charles S.T., Mather M., Carstensen L.L. Aging and emotional memory: The forgettable nature Journal of Experimental Psychology – General. 2003. 132(2), 310324.
13. Cheng T., Powdthavee N., AJ Longitudinal evidence for a midlife nadir in human well-being: Results from four data sets // Economic Journal. 2017. 127 (599), 126-142.
14. Choi B. Job strain, long work-hours, and suicide ideation in US workers: A longitudinal study // International Archives of Occupational and Environmental Health. 2018. 91, 865-875.
15. Daly M. Prevalence of psychological distress among working-age adults in the United States // American Journal of Public Health, forthcoming.2020. 1999-2018.
16. Diener E., Suh E.M., Lucas R.E., Smith H.L. Subjective well-being: Three decades progress // Psychological Bulletin. 1999. 125 (2), 276-302.
17. Dolan P., Kahneman D. Interpretations of utility and their implications for the valuation of health // Economic Journal. 2007. 118, 215-234.
18. Dolan P., Peasgood T., White M. Do we really know what makes us happy? A review of the economic literature on the factors associated with subjective wellbeing // Journal of Economic Psychology. 2008. 29. 94-122.
19. Easterlin R.A. Explaining happiness // Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA100. 2003. (19), 11176-11183.
20. Fisher K., Hofferth S., Flood S., Roman J.G., Lee Y., Gershuny J. Introducing the American Heritage Time-use Study Data Extract Builder (AHTUS-X) // Electronic International Journal of Time-Use Research 2015. 12(1) 169.
21. Freund A.M., Ritter J.O. Midlife crisis: A debate // Gerontology, 2009. 55, 582-591.
22. Frijters P., Beatton T. The mystery of the U-shaped relationship between happiness and age // Journal of Economic Behavior & Organization, 2012. 82, 525-542.
23. Fu W.J. Ridge estimator in singular design with application to age-period-cohort analysis of disease rates. Communications in StatisticsTheory and Method, 2000. 29, 263.
24. Furman Y., Wolf S.M., Rosenfeld D.S. Shakespe are and sleep disorders // Neurology, 1997. 49(4), 1171-2.
25. Galambos N.L., Krahn H.J., Johnson M.D., Lachman M.E. The U shape of happiness across the life course: Expanding the discussion // Perspectives on Psychological Science, 2020. 15, 898-912.
26. Gaydosh L., Hummer R.A., Hargrove T.W., Halpern C.T., Hussey J.M., Whitsel E.A., Dole N., Harris K.M. The depths of despair among US adults entering midlife // American Journal of Public Health, 2019. 109(5), 774780.
27. Giuntella O., Han W., Mazzonna F. Circadian rh, sleep and cognitive skills: Evidence from an unsleeping giant // Demography 2017. 54, 1715-1742.
28. Goldman N., Glei D.A., Weinstein M. Declining mental health among disadvantaged Americans // Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA, 2018. 115, 7290-7295.
29. Graham C. Happiness for all? Unequal hopes and lives in pursuit of the American dream. Princeton University Press. Princeton, NJ. 2007. 115 р.
30. Graham C. Happiness for All? Unequal Hopes and Lives in Pursuit of the American Dream. Princeton University Press, Princeton and Oxford. 2017. 218с.
31. Graham C., Pozuelo J.R. Happiness, stress, and age: How the U curve varies across people and places // Journal of Population Economics. 2017. 30 (1), 225-264.
References: [1]
1. Matjushkina A.A. Predstavleniya o reshenii tvorcheskoi problemy v nauchnoi shkole A.M. Matjushkina [Ideas about solving a creative problem in the scientific school of A.M. Matyushkina]. Vestnik Moskovskogo universiteta [Bulletin of the Moscow University]. Series 14. Psihologija, 2012. 3, pp. 70—81. [in Russian]
Количество просмотров: 326
Категория статей:
Оригинальные исследования
Библиографическая ссылка
Алтынбекова Г.И., Алтынбеков С.Ә. Орта өмір дағдарысының психологиялық феноменологиясы және процедуралық сипаттамалары // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 6(Т.24). Б. 126-136. doi 10.34689/SH.2022.24.6.017Похожие публикации:
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ОПТИМИЗАЦИЯ РЕЗУЛЬТАТОВ АУТОДЕРМОПЛАСТИКИ ПРИ ЛЕЧЕНИИ ГРАНУЛИРУЮЩИХ ГНОЙНЫХ РАН
BASICS OF REHABILITATION OF CHILDREN AFTER OPERATIONS ON THE COLON AND ANORECTAL AREA
HEALTH INDICATORS OF FIRST-YEAR-OF-LIFE CHILDREN IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN FOR 2013-2022
ОЦЕНКА УДОВЛЕТВОРЕННОСТИ ТРУДОВОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬЮ ВРАЧЕЙ АНЕСТЕЗИОЛОГОВ-РЕАНИМАТОЛОГОВ ГОРОДА АСТАНА