Online ISSN: 3007-0244,
Print ISSN:  2410-4280
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӨНЕРКӘСІП ДАМЫҒАН АЙМАҚТАРЫНДАҒЫ АДАМ ДЕНСАУЛЫҒЫНА ЭКОЖҮЙЕНІҢ ӘСЕРІ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.

Кіріспе: Республикамыздың көптеген аймақтарында экологиялық жағдай тек қолайсыз ғана емес, сонымен бірге апатты жағдай. Қазақстанның ірі қалаларының экологиялық мәселелері тау-кен, түсті және қара металлургияны дамытумен байланысты. Халықтың, көлік және өнеркәсіп кәсіпорындарының шамадан тыс жоғары концентрациясы табиғи ортадағы экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуына әкеледі. Адам денсаулығына теріс әсер ететін атмосфералық ауаның ластануы экожүйенің зақымдануының негізгі себептерінің бірі болып табылады.

Мақсаты: Қазақстанның өнеркәсіптік аймақтары экожүйесінің адам денсаулығына әсері туралы ғылыми ақпараттарды жүйелі іздестіруді жүргізу.

Іздеу стратегиясы: Іздеу көздері мамандандырылған іздеу Google Scholar жүйелерін және «қолмен» электронды ғылыми-зерттеу кітапханаларын CyberLeninka, сондай-ақ әдебиет талдауын пайдалана отырып, PubMed (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/) дерекқорда әдеби көздер іздестірілді. Іздеу тереңдігі 15 жыл болды: 2003 жылдан 2018 жылға дейін. Біз PubMed-те мынадай негізгі түйінді сөздерді қолдандық MeSH Terms: Kazakhstan, heavy metals, lead,technogenesis, bioaccumulation, environmental pollution. Қосу критерийлері: мақалалардың толық нұсқалары, метаанализдер және жүйелік шолулар; Қазақстан Республикасының аумағында жүргізілген зерттеулер бойынша ағылшын, орыс тілдеріндегі мақалалар. Алу критерийлері: жалғыз жағдайларды сипаттайтын мақалалар және бірқатар оқиғалар; 2003 жылға дейін жарияланған мақалалар; дәлелдемелі базасы жоқ материалдар, есептердің жиынтығы, тезистер және газет публикациялар. Барлығы 3871 дереккөз анықталды, олардың 83-і кейінгі талдау үшін іріктелді.

Нәтижелері: Әдеби мәліметтерді талдау Қазақстанның экологиялық кернеу аймақтары ішінде Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар, Қостанай, Ақтөбе облыстарының және Алматы, Өскемен, Семей, Риддер, Хромтау, Кентау және басқа қалалардың ерекше орын алатынын көрсетті [2]. 2016 жылғы әдебиеттер мәліметтері бойынша, қоршаған ортаның ластануынан туындаған аурулардың нәтижесінде әлемде жыл сайын 3 миллион адам қайтыс болады. Олардың ішінде 5 жасқа дейінгі 1,7 миллион бала (ДДҰ-ның 2017 жылға сай). Қазақстан Республикасында қолайсыз экожүйемен өнеркәсіптік аймақтардың әрбір 10-шы ересек тұрғындары түрлі дәрежедегі жүрек-қан тамырлары жүйесінің ауруларынан зардап шегеді. Мысалы, жүрек-қан тамырлары жүйесі ауруларының жалпы санының жүректің ишемиялық ауруы үлесі Екібастұз қаласы 28%, Теміртау және Тараз 10%, Ақтау қаласы 5% және Өскемен қаласы 8% - ды құрады [21].

Қорытынды: Қазақстанның өнеркәсіптік өңірлеріндегі экожүйені жетілдіру және оның салдарынан сырқаттанушылықты төмендету және халықтың денсаулығы көрсеткіштерін жақсарту - мемлекет, қоғам және денсаулық сақтау органдары үшін ең маңызды міндет болып табылады.

Галия Т. Нурмадиева 1, https://orcid.org/0000-0001-8720-349X

Бекболат А. Жетписбаев ¹, https://orcid.org/0000-0002-8903-8560

 

1 Патофизиология кафедрасы,

Семей қаласының Мемлекеттік медициналық университеті,

Семей қ, Қазақстан Республикасы.

a:2:{s:4:"TEXT";s:65535:"a:2:{s:4:"TEXT";s:73417:"

1.        
Адрышев А.К. Техногенное
загрязне-ние природной среды отходами нефтегазовой отрасли // Актуальные
проблемы экологичес-кой безопасности с пути их решения в Казахстане.
Усть-Каменогорск. ВКГТУ (Восточно-Казахстанский государственный технический
университет). 2008. С. 55-109.



2.        
Алешина Н.Ю., Музафарова А.Ш. Характеристка
экологической ситуации в г.Риддер Восточно-Казахстанской области
(ретроспективный анализ за 2004-2013 гг.) // Гигиена труда и медицинская
экология. 2016. №1 (50). С. 24-31.



3.        
Алишев Н.В., Драбкин Б.А., Шубик В.М., Николаева H.A.,
Пучкова Е.И. Последст-вия
ядерных испытаний на семипалатинском полигоне // https://cyberleninka.ru/journal/n/meditsina-ekstremalnyh-situatsiy">Медицина
экстремальных ситуаций. 2012. №1(39). С. 69-75.



4.        
Анзельм К.А.
Наблюдение за наличием тяжелых металлов в пахотным горизонте орошаемых
сероземов Южного Казахстана // https://cyberleninka.ru/journal/n/izvestiya-timiryazevskoy-selskohozyaystvennoy-akademii">Известия
Тимирязевской сельскохозяйствен-ной академии.
2012. В.1. С. 142-145.



5.        
Анурьева А.Н.,
Лопарёва Т.Я.
Биокумуляция микроэлементов бентосными организмами и их миграция в биоте озеро
Балхаш // https://cyberleninka.ru/journal/n/vestnik-astrahanskogo-gosudarstvennogo-tehnicheskogo-universiteta-seriya-rybnoe-hozyaystvo">Вестник
Астраханского государственного технического университета. Серия: Рыбное
хозяйство.
2015. №1. С. 86-92.



6.        
Асылбекова С.Ж., Исбеков К.Б.,
Лопарева Т.Я., Анурьева А.Н. Влияние воздуш-ных
выбросов промышленного комплекса ПО «Балхаш-цветмет» на биоценозы озера Балхаш
// https://cyberleninka.ru/journal/n/vestnik-astrahanskogo-gosudarstvennogo-tehnicheskogo-universiteta-seriya-rybnoe-hozyaystvo">Вестник Астраханского государственного технического университета.
Серия: Рыбное хозяйство. 2011.№1. С.
7-14.



7.        
Байдаулет
И.О., Намазбаева З.И., Досыбаева Г.Н., Базелюк Л.Т., Сабиров Ж.Б., Кусаинова
Д.С.
Факторы риска для здоровья детского населения в напряженных экологических
условиях загрязнения свинцом // Гигиена
и санитария. 2013. №6. С. 64-69.



8.        
Батралина Н.Ж.
Состояние водных ресурсов Восточно-Казахстанской области // Гигиена труда и
медицинская экология. 2016. №4 (53). С. 34-40.



9.        
Белихина Т.И., Пивина Л.М., Дюсупов А.А., Семенова Ю.М., Манатова А.М., Чайжунусова Н.Ж. Методологические
основы организации медико-экологических исследова-ний по оценке состояния
здоровья населения экологически неблагоприятных территорий республики казахстан
// Наука и Здравоохранение. 2017. №5. С. 29-41.



10.     Беркинбаев Г.Д., Федоров Г.В., Демченко А.И., Белявцев
Е.П.
Радоно-проявления Восточно-Казахстанской области // Сборник научных трудов
Министерства охраны окружающей среды РК. Алматы. 2006. С. 102-103.



11.     Бульбина
С.В. Состояние здоровья детей г. Актобе //
Медицинский журнал Западного Казахстана. №1 (33). 2012. С. 46-47.



12.     Валеев Т.К., Сулейманов Р.А., Егорова Н.Н. и др. Материалы
эколого-гигиенических исследований качества водных объектов на территориях
горнорудного района // Вода: Химия и экология. 2015. № 3. С.30–33.



13.     Газалиева М.А., Ахметова Н.Ш., Утеубаева Г.Ж., Барменова
А.С., Куликбаева А.С., Исина С.Т. Риск развития иммуноде-фицитных
состояний и аллергопатологии у населения экологически неблагополучных регионов
Республики Казахстан // Вестник КазНМУ. 2017. №4. С. 430-433.



14.     Галямова Г.К., Зайцев В.Ф., Волкова
И.В. Цинк в почвах города Усть-Каменогорска // География и геоэкология Юг
России. 2013. N2. С. 114-119.



15.     Голобородько Е.А.
Физиологическая оценка адаптивных возможностей организма школьников,
проживающих в зоне экологического неблагополучия: дисc. ...
канд. биол. наук. Караганда, 2011. 132с.



16.     Гончарук Е.И. Состояние воды открытых
водоемов на техногенной зоне. // Коммунальная гигиена. 2006. N1. С.440.



17.     Государственная
программа развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулық»
на 2016-2020гг.
https://kaznmu.kz/rus/wp-content/uploads/2016/-03/densaulyk_2016-2020_0.pdf">https://kaznmu.kz/rus/wp-content/uploads/2016/-03/densaulyk_2016-2020_0.pdf. от 1.02.2010 г. №922.



18.     Дюсембаева Н.К. Гигиенические и экологические
аспекты г. Балхаша // Гигиена труда и медицинская экология. 2015. №4
(49). С.62-68.



19.     Елешев Р.Е., Рамазанова Р.Х. Активность
почвенных ферментов в зависимости отсодержания в почве тяжелых металлов при
длительном применении минеральных удобрений. Материалы международной
конференции, посвещенной 100-летию В.М. Боровского «Современное состояние и
перспективы развития мелиоративного почвоведения». Алматы: КазНИИ почвоведения.
2009. С.149–151.



20.     Ермагамбетова А.П. Влияние экологи-ческого
неблагополучия на состояние нервной системы населения, проживающего в регионе
нефтегазовых месторождений актюбинской области // https://cyberleninka.ru/article/c/meditsina-i-zdravoohranenie">Медицина
и здравоохранение. https://cyberleninka.ru/journal/n/astrahanskiy-meditsinskiy-zhurnal">Астраханский
медицинский журнал. №4 (7). 2012. С. 110-112.



21.     Ибраева Л.К.,
Каракушикова А.С., Тогузбаева К.К. Заболевания сердечно-сосудистой системы у
населения промышленных городов Республики Казахстан // Вестник КазНМУ. 2014. №3
(3). С. 212-214.



22.     Казахстан 2030. Стратегия развития Казахстана до 2030г. Материал взят с сайта:http://tarih-begalinka.kz/ru/history/-independent/history/page3385/">http://tarih-begalinka.kz/ru/history/-independent/history/page3385/.



23.     Кaлиевa Ж.К.,
Пивинa Л.М., Тaнышевa Г.А., Юрковская О.А. О влиянии aнтрoпoгенных химических фaктoрoв и курения нa рaзвитие синдрoмa
зaдержки рaзвития плoдa. oбзoр литерaтуры // Наука и Здравоохранение. 2018. Т.20.
№ 2. С. 129-147.



24.     Каратаев М.А. Современная
экологическая ситуация и обеспечение устойчивого развития Рудно-Алтайской
природнохозяйственной системы // Науки о земле. Всероссийский
журнал научных публикаций. 2011. №3(4). С. 83-87.



25.     Карашова Г.И.,
Сатыбалдиева У.А., Сакебаева Л.Д., Жумагазиева М.С., Шаяхметова К.Н., Кандыгулова
Г.Ж. Влияние
техногенной нагрузки на показатели заболеваемости системы кровообращения // Медицинский журнал Западного Казахстана. 2012. №2
(34). С. 25-28.



26.     Качество
поверхностных вод на территории Республики Казахстан за 2015 год (обзор водного
компонента информационного бюллетеня Департамента экологического мониторинга
РГП «Казгидромет» «О состоянии окружающей среды Республики Казахстан за 2015
год») // Астана. 2015. С.131.



27.    
Кенжебеков Н. Приоритеты развития промышленности Карагандинской
области // Вестник Киевского национального университета им. Т.Шевченко.
Экономика. 2012. №143. С.37-40.



28.     Кожахметова Б.А. О проблемах экологии
Павлодарского региона // Экология. Интерактивная наука. 2018. №5(27).
С.67-69.



29.     Куандыков Е.К., Цой И.Г.,
Куандыкова Р.К. Содержание тяжелых
металлов в волосах подростков г.Кентау // Экология и гигиена. 2007. №4. С.50-52.



30.     Куров Б.М. Как уменьшить загрязнение окружающей
среды автотранспортом // Аналитический ежегодник. Алматы. 2008. N5. С.43-49.



31.     Кызылтаева Т.А. Риддер қаласы және глубокое кентінің топырақ пен сулардың түбіндегі шөгінділерді салыстырмалы экологиялық химиялық бағалау // Гигиена труда и медицинская экология. 2016. №1 (50). С. 62-67.



32.     Кызылтаева Т.А., Хантурина Г.Р., Сейткасымова Г.Ж.
и др.
Эколого-химическая оценка водных ресурсов территорий, прилегающих к техногенной
зоне // Медицина труда и экология человека. 2016. N2. С. 20-24.



33.     Лопарëва Т.Я., Шарипова О.А., Петрушенко Л.В. Уровень
накопления токсикантов в мышечной ткани рыб в водных бассейнах Республики
Казахстан // Вестник АГТУ Сер: Рыбное хозяйство. 2016. № 2. С.115-121.



34.     Малимбаева А.Д., Смагулова С.С. Влияние
применения минеральных и органических удобрений на накопление тяжелых металлов
в лугово-каштановой почве // Вестник сельскохозяйственной науки Казахстана.
Алматы: Издательство Бастау. 2008. №10. C. 20–21.



35.     Мамбеталин Е.С., Черненко И.А., Байденов Ч.Б. Оценка роли
тяжелых металлов (Pb, Cd) в формировании патологии мочевыделительной системы
(на примере г.Алматы) // Актуальные проблемы транспорт-ной медицины. 2015. № 4.
т. 2 (42-2). С. 89-92.



36.     Мамбетказиева
Р.А., Данилова А.Н., Мамбетказиев Е.А.
Региональные особеннос-ти природной среды Восточного Казахстана // Вестник
КАСУ. 2011. №6. С.35-39.



37.    
Мамырбаев
А.А., Бекмухамбетов Е.Ж., Засорин Б.В., Кибатаев К.М. Содержание
металлов в волосах и крови детского населения городов Актюбинской области //
Гигиена и санитария. 2012. N3. С. 61-62.



38.     Манатова А.М.,
Семенова Ю.М., Пивина Л.М., Белихина Т.И., Дюсупов А.А., Рахимжанова А.А. Оценка психологического статуса лиц, проживающих
в условиях радиационного воздействия: систематический обзор // Наука и
Здравоохранение. 2017. №5.
С. 145-157.



39.    
Мухаметжанова З.Т., Жумабекова Г.С. Влияние
метеорологических условий на уровень загрязнения воздушной среды г.Риддер //
Экология и гигиена. 2016. №3. С. 94-97.



40.     Мухаметжанова З.Т. Современное
состояние проблемы загрязнения окружающей среды // Гигиена труда и медицинская
экология. 2017. №2 (55). С. 11-20.



41.     Мынбаева Б.Н. Анализ природных и
антропогенных факторов загрязнения окружающей среды // Вестник Алтайского
государственного аграрного университета. 2012. N2 (88). С. 52-56.



42.     Мынбаева Б.Н. Популяционная структура
микрофлоры почв г.Алматы при загрязнении их тяжелыми металлами // Вестник
Башкирского университета. 2012. Т.17. N3 (12). С.1282-1284.



43.    
Наблюдения за состоянием атмосферного воздуха на
территории Республики Казахстан за 2017 год (обзор информационного бюллетеня
Департамента экологического мониторинга РГП «Казгидромет» «О состоянии
окружающей среды Республики Казахстан за 2017 год») https://kazhydromet.kz/ru/news/v-kazgidromet-podveli-itogi-monitoringa-vozduha-za-2017-god" target="_blank">kazhydromet.kz/ru/-news/v-kazgidromet-podveli-itogi-monitoringa-vozduha-za-2017-god // Астана. 2017.



44.     Нажметдинова А.Ш., Сарманбетова Г.К. Особенности
санитарно-гигиенической оценки степени загрязнения химическими контаминантами
г. Алматы // Экология и
здоровье населения. Международный журнал
прикладных и фундаментальных исследований. 2015. № 12. С. 932-936.



45. Неменко Б.А., Илиясова А.Д., Текманова А.К.,
Тоесова-Бердалина Р.А. Методы расчета количества свинца в воздушном
бассейне современного города // Вестник
КАЗНМУ. 2012. №1. С. 341-343.



46.     Никитина З.И. Микробиологический мониторинг
наземных экосистем. Новосибирск: Наука. 1991. С. 219.



47.     Омaровa Н.К. Экологическaя ситуaция в
Республике Кaзaхстaн // Экология и здоровье нaции. 2016. №7(3) С. 6-12.



48.    
О
состоянии атмосферного воздуха в ВКО: Отчет ВКО департамента статистики. http://www.stat.gov.kz/">http://www.stat.gov.kz. 18.05.2016.



49.     Отчет Всемирного банка реконструкции и развития // Информационный бюллетень «Современные проблемы
Иртышского бассейна». Семей. 2006. С.45-46.



50.    
Панин М.С. Техногенные проблемы Усть-Каменогорска //
Развитие идей континентальной биогеохимии и геохимической экологии. М.: ГЕОХИ
РАН. 2010. С. 70-86.



51.     Пивина Л.М., Аукенов Н.Е.,
Шаймарданов Н.К., Апсаликов К.Н., Белихина Т.И., Масабаева М.Р. Анализ распространенности заболеваний населения, проживающего
на территориях, прилегающих к Семипалатинскому ядерному полигону // Наука и
здравоохранение. 2013. №6. С.42-43.



52.     Послание Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева народу
Казахстана. 10 января 2018г. Материал взят с сайта: Министерства обороны
Республики Казахстан Источник: https://www.mod.gov.kz/rus/poslaniya_prezidenta">https://www.mod.gov.kz/rus/poslaniya_prezidenta.



53.     Сейткасымова Г.Ж. Оценка
качества природной системы «поверхностная вода-почва» на примере п. Иргиз
Актюбинской области // Гигиена труда и медицинская экология. 2016. №1 (50). С.
77-80.



54.     Сибиркина А.Р. Содержание тяжелых металлов в
песках соснового бора Семипалатинского Прииртышья Республики Казахстан //
Вестник ВГУ. Серия: Химия. Биология. Фармация. 2011. №2
С.
46-51.



55.     Сраубаев Е.Н., Кулов Д.Б., Айтмагамбетова С.С.,
Серик Б., Ердесов Н.Ж. Особенности динамики состояния здоровья населения,
проживающего вблизи топливно-энергетического комплекса Республики Казахстан //
Гигиена и санитария. 2014. №6. С.
32-36.



56.     Сулейманов Р.А., Бактыбаева З.Б., Хантурина Г.Р. и
др.
Эколого-гигиеническая оценка тяжелых металлов, а также разработка методических
основ по установлению количественных зависимостей. Состояния водных
ресурсовгорнорудных территорий республик Башкортостан и Казахстан //
Медицинатруда и экология человека. 2016. №1. С.
16-20.



57.     Тажиева А.Е. Оценка гинекологической
заболеваемости работниц промышленных предприятий Республики Казахстан //
Оригинальные исследования. Акушерства и женских болезней. 2008. №1. С. 92-99.



58.     Тасмагамбетова А.И., Меньшикова О.В., Меньшиков
В.В.
Сравнительная оценка коллективного риска для здоровья населения
г.Усть–Каменогорска от промышленных выбросов в атмосферу // Вестник РУДН, серия
Экология и безопасность жизнедеятельности. 2011. № 3. С.104-112.



59.     Тойлыбаев А.Е., Кулотаев Ж.О. Влияние
экологии и альтернативное топливо // Материалы XLI
Международной научно-практической конференции КазАТК им.М.Тынышпаева. 2017. Том 3. С. 265-268.



60.     Тулебаев Р., Слажнева Т., Кенесариев У. и др. Оценка гигиенических рисков в
промышленных регионах Казахстана // Алматы. 2004. С. 373.



61.     Тусупкалиев Б.Т., Бермагамбетова С.К., Тусупкалиев
А.Б.
Заболеваемость и содержание микроэлементов в крови у школьников, проживающих
вблизи хромовых предприятий // Гигиена и санитария. 2016. №95(7). С. 655-657.



62.     Тьесова-Бердалина Р.А., Баймуратова М.А., Абиров
А.С.
Экологические факторы риска, влияющие на здоровье лиц зрелого возраста,
проживающих вАлматы // Вестник АГИУВ. 2014. №2. С.33-36.



63.     Флек А.А. Актуальные экологические проблемы
Карагандинского региона // Новая экономическая политика – основа устойчивого
развития региона: материалы международной научно-практической конференции.
Караганда. 2016. Т.2. С. 369-393.



64.     Шакирзянова Р.А. Гигиеническая оценка почвы
г.Хромтау // Медицинский журнал Западного Казахстана. 2011. №2
(30). С. 94-97.



65.    
Шалгумбаева Г.М., Рахыпбеков Т.К.,
Сагидуллина Г.Г., Сандыбаев М.Н., Кырыкбаева С.С., Мусаханова А.К., Семенова
Ю.М., Адиева М.К., Жумырбаева Н.А., Садыбекова Ж.Т., Слямханова Н.Б.,
Байбусинова А.Ж., Гржибовский А.М. Заболеваемость и смертность от рака шейки матки в
2008–2012 годах на территории, прилегающей к бывшему семипалатинскому ядерному
полигону // Экология человека. 2014. №5. С. 41-47.



66.    
Шарипова О.А. Распределение
тяже-лых металлов в донных отложениях озера Балхаша в зависимости от природных
и антро-погенных // Вестник Томского государственного университета. 2015. № 390. С.
225–230.



67.     Яковлева Н.А., Альмурзаева
С.И., Лимешкина Е.С., Ибрагимова Б.Ы., Богомазова О.А. Гигиенические
аспекты разработки и мониторинга целевых показате-лей качества окружающей среды
промышлен-ного города // https://cyberleninka.ru/article/c/meditsina-i-zdravoohranenie">Медицина
и здравоохранение. Известия
Самарского научного центра Российской академии наук. 2012. №5(3). С. 644-646.



68.    
Ялалтдинова А.Р., Барановская Н.В., Рихванов Л.П. Влияние выбросов пром. пред-приятий г. Усть-каменогорска на формирование
элементного состава листьев тополя // Вестник ИрГТУ. 2014. №2 (85). С.108-113.



69.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Apsalikov%20B%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Apsalikov B., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Manambaeva%20Z%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Manambaeva Z., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Ospanov%20E%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Ospanov E., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Massabayeva%20M%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Massabayeva M., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zhabagin%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Zhabagin K., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zhagiparova%20Z%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Zhagiparova Z., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Maximov%20V%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Maximov V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Voropaeva%20E%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Voropaeva E., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Apsalikov%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Apsalikov K., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Belikhina%20T%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Belikhina T., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Abdrahmanov%20R%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Abdrahmanov R., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Cherepkova%20E%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Cherepkova E., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Tanatarov%20S%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Tanatarov S., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Massadykov%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Massadykov A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Urazalina%20N%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27644661">Urazalina N.
BRCA1 and TP53 Gene-Mutations: Family
Predisposition and Radioecological Risk of Developing Breast Cancer // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27644661" title="Asian Pacific journal of cancer prevention : APJCP.">Asian Pac J Cancer Prev. 2016. №17 (8). P. 4059-62.



70.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Bulgakova%20O%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29805621">Bulgakova O., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zhabayeva%20D%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29805621">Zhabayeva D., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kussainova%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29805621">Kussainova A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Pulliero%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29805621">Pulliero A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Izzotti%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29805621">Izzotti A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Bersimbaev%20R%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29805621">Bersimbaev R. MiR-19 in blood plasma reflects lung cancer occurrence
but is not specifically associated with radon exposure // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29805621" title="Oncology letters.">Oncol Lett. 2018. №15(6). P. 8816-8824.



71.    
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Chaizhunusova%20N%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Chaizhunusova N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Madiyeva%20M%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Madiyeva M. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Tanaka%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Tanaka K., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Hoshi%20M%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Hoshi M., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kawano%20N%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Kawano N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Noso%20Y%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Noso Y., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Takeichi%20N%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Takeichi N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Rakhypbekov%20T%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Rakhypbekov T., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Urazalina%20N%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Urazalina N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Dovgal%20G%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Dovgal G., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Rymbaeva%20T%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Rymbaeva T., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Tokanova%20S%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Tokanova S., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Beisengazina%20M%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Beisengazina M., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kembayeva%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Kembayeva K., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Inoue%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28993937">Inoue K. Cytogenetic abnormalities of the descendants of
permanent residents of heavily contaminated East Kazakhstan // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28993937" title="Radiation and environmental biophysics.">Radiat Environ
Biophys. 2017. №56 (4). P. 337-343.



72.    
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Chenal%20C%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=16797057">Chenal C., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Legue%20F%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=16797057">Legue F., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Nourgalieva%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=16797057">Nourgalieva K. Delayed effects of low level
acute irradiation and chronic environmental radioactive contamination on DNA
lymphocytes of people living in Dolon, a settlement located in the vicinity of
the Semipalatinsk
nuclear test site (Kazakhstan) // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16797057" title="The Science of the total environment.">Sci Total
Environ. 2006. №369 (1-3). P. 91-98.



73.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Evseeva%20T%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=22285594">Evseeva T., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Belykh%20E%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=22285594">Belykh E., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Geras%27kin%20S%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=22285594">Geras'kin S., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Majstrenko%20T%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=22285594">Majstrenko T. Estimation of
radioactive contamination of soils from the "Balapan" and the
"Experimental field" technical areas of the Semipalatinsk nuclear
test site // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22285594" title="Journal of environmental radioactivity.">J Environ Radioact. 2012. №109. P.52-9.



74.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kabdyrakova%20AM%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28985989">Kabdyrakova A.M., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Lukashenko%20SN%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28985989">Lukashenko S.N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Mendubaev%20AT%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28985989">Mendubaev A.T., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kunduzbayeva%20AY%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28985989">Kunduzbayeva A.Y., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Panitskiy%20AV%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28985989">Panitskiy A.V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Larionova%20NV%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28985989">Larionova N.V. Distribution
of artificial radionuclides in particle-size fractions of soil on fallout
plumes of nuclear explosions // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28985989" title="Journal of environmental radioactivity.">J Environ Radioact. 2018. №186. P. 45-53.



75.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Larionova%20NV%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28992995">Larionova N.V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Lukashenko%20SN%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28992995">Lukashenko S.N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kabdyrakova%20AM%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28992995">Kabdyrakova A.M., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kunduzbayeva%20AY%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28992995">Kunduzbayeva A.Y., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Panitskiy%20AV%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28992995">Panitskiy A.V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Ivanova%20AR%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=28992995">Ivanova A.R. Transfer of
radionuclides to plants of natural ecosystems at the Semipalatinsk Test
Site // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28992995" title="Journal of environmental radioactivity.">J Environ Radioact. 2018. №186. P.
63-70.



76.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Lyakhova%20ON%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=22672895">Lyakhova O.N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Lukashenko%20SN%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=22672895">Lukashenko S.N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Larionova%20NV%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=22672895">Larionova N.V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Tur%20YS%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=22672895">Tur Y.S. Contamination
mechanisms of air basin with tritium in venues of underground nuclear
explosions at the former Semipalatinsk
test site // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22672895" title="Journal of environmental radioactivity.">J Environ Radioact. 2012. №113. P. 98-107.



77.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Markabayeva%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=30014894">Markabayeva A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Bauer%20S%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=30014894">Bauer S., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Pivina%20L%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=30014894">Pivina L., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Bj%C3%B8rklund%20G%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=30014894">Bjørklund G., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Chirumbolo%20S%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=30014894">Chirumbolo S., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kerimkulova%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=30014894">Kerimkulova A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Semenova%20Y%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=30014894">Semenova Y., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Belikhina%20T%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=30014894">Belikhina T. Increased prevalence of essential hypertension in areas previously
exposed to fallout due to nuclear weapons testing at the Semipalatinsk Test
Site, Kazakhstan // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30014894" title="Environmental research.">Environ Res. 2018. №167. P.129-135.



78.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Panitskiy%20%D0%90V%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27157298">Panitskiy А.V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Lukashenko%20SN%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27157298">Lukashenko S.N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kadyrova%20NZ%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27157298">Kadyrova N.Z. 137Cs and 90Sr
IN lizards of Semipalatinsk
test site // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27157298" title="Journal of environmental radioactivity.">J Environ Radioact. 2017. №166 (Pt 1). P. 91-96.



79.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Serzhanova%20ZB%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29519578">Serzhanova Z.B., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Aidarkhanova%20AK%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29519578">Aidarkhanova A.K., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Lukashenko%20SN%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29519578">Lukashenko S.N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Lyakhova%20ON%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29519578">Lyakhova O.N., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Timonova%20LV%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29519578">Timonova L.V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Raimkanova%20AM%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=29519578">Raimkanova A.M. Researching of tritium
speciation in soils of "Balapan"
site // J Environ Radioact. 2018. P. 1-7.



80.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Solodukhin%20V%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=25971346">Solodukhin V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Poznyak%20V%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=25971346">Poznyak V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Kabirova%20G%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=25971346">Kabirova G., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Stepanov%20V%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=25971346">Stepanov V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Ryazanova%20L%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=25971346">Ryazanova L., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Lennik%20S%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=25971346">Lennik S., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Liventsova%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=25971346">Liventsova A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Bychenko%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=25971346">Bychenko A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zheltov%20D%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=25971346">Zheltov D. Natural radionuclides and toxic elements
in transboundary
rivers of Kazakhstan // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=NATURAL+RADIONUCLIDES+AND+TOXIC+ELEMENTS+IN+TRANSBOUNDARY+RIVERS+OF+KAZAKHSTAN" title="Radiation protection dosimetry.">Radiat Prot Dosimetry. 2015. №164 (4). P.542-7.



81.     Woszczyk M., Spychalski W., Boluspaeva L. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29802453">Trace metal (Cd, Cu, Pb, Zn) fractionation in urban-industrial soils of Ust-Kamenogorsk (Oskemen), Kazakhstan-implications
for the assessment of environmental quality. // Environ
Monit Assess. 2018. №190 (6). P.362 (1-16).



82.    
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zhumadilov%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Zhumadilov K., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Ivannikov%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Ivannikov A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zharlyganova%20D%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Zharlyganova D., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zhumadilov%20Z%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Zhumadilov Z., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Stepanenko%20V%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Stepanenko V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Apsalikov%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Apsalikov K., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Ali%20MR%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Ali MR., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zhumadilova%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Zhumadilova A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Toyoda%20S%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Toyoda S., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Endo%20S%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Endo S., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Tanaka%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Tanaka K., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Okamoto%20T%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Okamoto T., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Hoshi%20M%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=19557425">Hoshi M. ESR dosimetry study on population of settlements
nearby Ust-Kamenogorsk city, Kazakhstan // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Radiat+Environ+Biophys+(2009)+48%3A+%D0%A1.419%E2%80%93425" title="Radiation and environmental biophysics.">Radiat Environ Biophys. 2009. №48(4). P. 419-425.



83.     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zhumadilov%20K%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23404205">Zhumadilov K., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Ivannikov%20A%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23404205">Ivannikov A., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Stepanenko%20V%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23404205">Stepanenko V., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zharlyganova%20D%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23404205">Zharlyganova D., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Toyoda%20S%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23404205">Toyoda S., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Zhumadilov%20Z%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23404205">Zhumadilov Z., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Hoshi%20M%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=23404205">Hoshi M. ESR dosimetry
study of population in the vicinity of the Semipalatinsk Nuclear Test Site // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23404205" title="Journal of radiation research.">J Radiat Res. 2013. № 54 (4). P. 775-779.



References:



1.        
Adryshev A.K.
Tekhnogennoe zagryaznenie prirodnoi sredy otkhodami neftegazovoi otrasli
[Technogenic contamination of the environment with waste from the oil and gas
industry]. Aktual'nye
problemy ekologicheskoi bezopasnosti s puti ikh resheniya v Kazakhstane [Actual
problems of environmental safety from the way of their solution in Kazakhstan]. Vostochno-Kazakhstanskii
gosudarstvennyi tekhnicheskii universitet. [East Kazakhstan State Technical University]. 2008. P. 55-109. [in Russian]



2.        
Aleshina
N.Yu., Muzafarova A.Sh. Kharakteristka ekologicheskoi situatsii v g.Ridder
Vostochno-Kazakhstanskoi oblasti (retrospektivnyi analiz za 2004-2013 gg.) [Characteristics
of the environmental situation in the city of Ridder in the East Kazakhstan
region (a retrospective analysis for 2004-2013)]. Gigiena truda i meditsinskaya ekologiya [Hygiene of work and medical ecology]. 2016. №1 (50).
P. 24-31. [in Russian].



3.        
Alishev N.V.,
Drabkin B.A., Shubik V.M., Nikolaeva H.A., Puchkova E.I. Posledstviya yadernykh ispytanii na semipalatinskom poligone
[Consequences of nuclear tests at the Semipalatinsk test site]. Meditsina
ekstremal'nykh situatsii [Medicine of extreme situations]. 2012. №1 (39). P.
69-75. [in Russian].



4.        
Anzel'm K.A.
Nablyudenie za nalichiem tyazhelykh metallov v pakhotnym gorizonte oroshaemykh
serozemov Yuzhnogo Kazakhstana [Observation of the presence of heavy metals in
the arable horizon of irrigated sierozems in southern Kazakhstan]. Izvestiya
Timiryazevskoi sel'skokhozyaistvennoi akademii [News of the Timiryazev Agricultural Academy]. 2012. V.1. P. 142-145. [in Russian].



5.        
Anur'eva A.N.,
Loparyova T.Ya. Biokumulyatsciya mikroelementov bentosnymi organizmami i ikh
migratsiya v biote ozero Balkhash [Bioaccumulation of microelements by benthic
organisms and their migration in biota Lake Balkhash]. Vestnik Astrakhanskogo gosudarstvennogo tekhnicheskogo universiteta. Serya:
Rybnoe hozyaistvo [Bulletin of
the Astrakhan State Technical University. Series: Fishery]. 2015. №1. P. 86-92.
[in Russian].



6.        
Asylbekova S.Zh., Isbekov K.B., Lopareva T.Ja., Anur'eva A.N. Vliyanie
vozdushnykh vybrosov promyshlennogo kompleksa PO «Balkhash-tsvetmet» na biotsenozy
ozera Balkhash [Influence of air emissions of the industrial
complex of Balkhash-Tsvetmet on the biocenosis of Lake Balkhash]. Vestnik Astrakhanskogo gosudarstvennogo tekhnicheskogo universiteta. Seriya: Rybnoe hozyaistvo [Bulletin of the Astrakhan State Technical
University. Series: Fisheries]. 2011.№1. P. 7-14. [in Russian]



7.        
Baidaulet
I.O., Namazbaeva Z.I., Dosybaeva G.N., Bazelyuk L.T., Sabirov Zh.B., Kusainova
D.S. Faktory riska dlya zdorov'ya detskogo naseleniya v napryazhennykh
ekologicheskikh usloviyakh zagryazneniya svintsom [Risk factors for the health
of children in tense environmental conditions of lead contamination]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. 2013. №6. P. 64-69. [in Russian]



8.        
Batralina
N.Zh. Sostoyanie vodnykh resursov Vostochno-Kazakhstanskoi oblasti [State of
water resources of the East Kazakhstan region]. Gigiena truda i meditsinskaya ekologiya [Hygiene of
work and medical ecology]. 2016. №4 (53). P.
34-40. [in Russian]



9.        
Belikhina
T.I., Pivina L.M., Dyusupov A.A., Semenova Yu.M., Manatova A.M., Chaijzhunusova
N.Zh. Metodologicheskie osnovy organizatsii mediko-ekologicheskikh issledovanii
po otsenke sostoyjaniya zdorov'ya naseleniya ekologicheski neblagopriyatnykh
territorii Respubliki Kazahstan [Methodological bases of the organization of medical
and ecological researches on an estimation of a state of health of the
population of ecologically unfavorable territories of republic Kazakhstan]. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2017. №5. Р. 29-41. [in Russian]



10.     Berkinbaev G.D., Fedorov G.V., Demchenko A.I., Belyavtsev
E.P. Radono-proyavleniya Vostochno-Kazakhstanskoyj oblasti [Radon manifestations
of the East Kazakhstan region]. Sbornik nauchnykh trudov Ministerstva okhrany okruzhayushhei
sredy RK. [Collection of proceedings of the Ministry of
Environmental Protection of the Republic of Kazakhstan. Almaty]. 2006. P.
102-103. [in Russian]



11.     Bul'bina S.V. Sostoyanie
zdorov'ya detei g. Aktobe [The state of health of children in Aktobe]. Meditsinskii zhurnal Zapadnogo
Kazakhstana
[Medical Journal of Western Kazakhstan]. №1 (33). 2012. P. 46-47. [in Russian]



12.     Valeev T.K., Suleimanov R.A., Egorova N.N. i dr.
Materialy ekologo-gigienicheskikh issledovanii kachestva vodnykh ob"ektov
na territoriyakh gornorudnogo raiona [Materials of ecological-hygienic
researches of quality of water objects in the territories of mining area]. Voda: Khimiya
i ekologiya [Water: Chemistry and
Ecology]. 2015. № 3.
P.30 [in Russian]



13.     Gazalieva M.A., Akhmetova N.Sh., Uteubaeva G.Zh.,
Barmenova A.S., Kulikbaeva A.S., Isina S.T. Risk razvitiya immunodefitsitnykh
sostoyanii i allergopatologii u naseleniya ekologicheski neblagopoluchnykh
regionov Respubliki Kazakhstan [The risk of development of immunodeficiency
conditions and allergopathology among the population of ecologically
unfavorable regions of the Republic of Kazakhstan]. Vestnik
KazNMU
[Bulletin of KazNMU]. 2017. №4. P. 430-433. [in Russian]



14.     Galyamova G.K., Zaitsev V.F., Volkova I.V. Tsink v
pochvakh goroda Ust'-Kamenogorska [Zinc in the soils of the city of
Ust-Kamenogorsk]. Geografiya i
geoekologiya Yug Rossii [Geography and geoecology South of Russia]. 2013. N2. P.
114-119. [in Russian].



15.     Goloborod'ko E.A. Fiziologicheskaya
otsenka adaptivnykh vozmozhnostei organizma shkol'nikov, prozhivayushchikh v
zone ekologicheskogo neblagopoluchiya [Physiological assessment of the
adaptive capabilities of the organism of schoolchildren living in the zone of
ecological disadvantage]: disc. ... kand. biol. Nauk [Author’s
Abstract of Doct. Diss.]. Karaganda.
2011. 132p. [in Russian]



16.     Goncharuk E.I. Sostoyanie vody otkrytykh vodoemov na
tekhnogennoi zone. [The state of water in open reservoirs on the man-made zone]. Kommunal'naya gigiena [Communal
Hygiene].
2006. N1. P.440. [in Russian].



17.     Gosudarstvennaya programma razvitiya zdravookhraneniya
Respubliki Kazakhstan «Densaulyқ» na
2016-2020gg [The State Program of Health Development of the Republic of
Kazakhstan "Densauly" for 2016-2020]. https://kaznmu.kz/rus/wp-content/uploads/2016/03/">https://kaznmu.kz/rus/wp-content/uploads/2016/03/ densaulyk_2016-2020_0.pdf.
ot 1.02.2010 №922. [in Russian]



18.     Dyusembaeva N.K. Gigienicheskie i ekologicheskie
aspekty g.Balkhasha [Hygienic and ecological aspects of the city of Balkhash]. Gigiena truda
i meditsinskaya ekologiya [Hygiene of
work and medical ecology]. 2015. №4 (49). P. 62-68. [in Russian]



19.     Eleshev R.E., Ramazanova R.Kh.
Aktivnost' pochvennykh fermentov v zavisimosti otsoderzhaniya v pochve
tyazhelykh metallov pri dlitel'nom primenenii mineral'nykh udobrenii [The
activity of soil enzymes depending on the content in the soil of heavy metals
with prolonged use of mineral fertilizers ecology]. Materialy mezhdunarodnoi konferentsii,
posveshchennoi 100-letiyu V.M. Borovskogo «Sovremennoe sostoyanie i perspektivy
razvitiya meliorativnogo pochvovedeniya» [Materials of the international conference
dedicated to the 100th anniversary of V.M. Borovskogo "The current state
and prospects for the development of meliorative soil science."]. Almaty:
KazNII pochvovedeniya. 2009. P.149–151. [in Russian]



20.     Ermagambetova A.P. Vliyanie ekologicheskogo
neblagopoluchiya na sostoyanie nervnoi sistemy naseleniya, prozhivayushchego v
regione neftegazovykh mestorozhdenii aktyubinskoi oblasti [Influence of
ecological ill-health on the state of the nervous system of the population
living in the region of oil and gas deposits of the Aktobe region]. Meditsina i
zdravookhranenie. Astrakhanskii meditsinskii zhurnal [Medicine & health. Astrakhan Medical Journal]. №4 (7). 2012.
P. 110-112. [in Russian]



21.     Ibraeva L.K., Karakushikova A.S., Toguzbaeva K.K.
Zabolevanija serdechnososudistoj sistemy u naselenija promyshlennyh gorodov
Respubliki Kazahstan [Diseases of the cardiovascular system in the population
of industrial cities of the Republic of Kazakhstan]. Vestnik KazNMU [Bulletin of KazNMU]. 2014. №3 (3). P. 212-214. [in
Russian]



22.     Kazahstan
2030. Strategiya razvitiya Kazakhstana do 2030g. [Kazakhstan 2030. Strategy of development of Kazakhstan till 2030].
Material vzjat s sajta [Material taken from the site] :http://tarih-begalinka.kz/ru/history/independent/-history/page3385/">http://tarih-begalinka.kz/ru/history/independent/-history/page3385/.
[in Russian]



23.     Kalieva Zh.K., Pivina L.M.,
Tanysheva G.A., Yurkovskaja O.A. O vliyanii antropogennykh khimicheskikh
faktorov i kureniya na razvitie sindroma zaderzhki razvitiya ploda. Obzor
literatury [On the influence of anthropogenic chemical factors and smoking on
the development of the syndrome of the maintenance of the development of the
fetus. a review of the literature]. Nauka
i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2018.№ 2.T.20. P. 129-147.
[in Russian]



24.    
Karataev M.A. Sovremennaya ekologicheskaya situatsiya i obespechenie
ustoichivogo razvitiya Rudno-Altaiskoi prirodnokhozyaistvennoi sistemy [Modern
ecological situation and sustainable development of the Rudno-Altai natural-economic
system]. Nauki o zemle. Vserossiyskii
zhurnal nauchnykh publikatsii [Earth sciences. All-Russian Journal of
Scientific Publications]. 2011. №3 (4). P. 83-87. [in Russian]



25.     Karashova
G.I., Satybaldieva U.A., Sakebaeva L.D., Zhumagazieva M.S., Shayahmetova K.N., Kandygulova G.Zh. Vliyanie tekhnogennoi nagruzki na pokazateli zabolevaemosti sistemy
krovoobrashheniya [Influence
of anthropogenic load on the incidence rates of the circulatory system]. Meditsinskii zhurnal Zapadnogo Kazakhstana [Medical
Journal of Western Kazakhstan]. 2012. №2
(34). P. 25-28. [in Russian]



26.     Kachestvo
poverhnostnykh vod na territorii Respubliki Kazakhstan za 2015 god (obzor
vodnogo komponenta informatsionnogo byulletenya Departamenta ekologicheskogo
monitoringa RGP «Kazgidromet» «O sostoyanii okruzhayushhei sredy Respubliki
Kazakhstan za 2015 god») [Quality of
surface water in the territory of the Republic of Kazakhstan for 2015 (review
of the water component of the information bulletin of the Department of
Environmental Monitoring of the RSE "Kazgidromet" "On the state
of the environment of the Republic of Kazakhstan for 2015")]. Astana.
2015. P.131. [in Russian]



27.     Kenzhebekov N. Prioritety razvitiya promyshlennosti
Karagandinskoij oblasti [Priorities for the development of industry in the
Karaganda region]. Vestnik Kievskogo natsional'nogo
universiteta imeni Tarasa Shevchenko. Ekonomika [Bulletin of Kyiv National
Taras Shevchenko University. Economy]. 2012. №143. P.37-40. [in Russian]



28.     Kozhahmetova B.A. O problemakh ekologii Pavlodarskogo
regiona [About the problems of ecology of Pavlodar region]. Ekologiya. Interaktivnaya nauka
[Ecology. Interactive science]. 2018. №5 (27). P.67-69. [in Russian]



29.     Kuandykov E.K., Coj I.G., Kuandykova R.K. Soderzhanie
tyazhelykh metallov v volosakh podrostkov g.Kentau [The content of heavy metals
in the hair of teenagers in Kentau]. Ekologiya
i gigiena [Ecology and hygiene]. 2007. №4. P.50-52. [in Russian]



30.     Kurov B.M. Kak umen'shit' zagryaznenie okruzhayushhei
sredy avtotransportom [How to reduce pollution by road]. Analiticheskii ezhegodnik. Almaty [Analytical Yearbook. Almaty].
2008. N5. P.43-49. [in Russian]



31.     Kyzyltaeva T.A. Ridder қalasy zhәne glubokoe kentіnің topyraқ pen
sulardyң tүbіndegі shөgіndіlerdі salystyrmaly ekologiyalyқ khimiyalyқ baғalau [Comparative ecological assessment of sediments
under the soil and water of Ridder city and the glubokoe village]. Gigiena
truda i meditsinskaya ekologiya [Hygiene of work and medical ecology]. 2016. №1 (50). P. 62-67. [In Kazakh]



32.     Kyzyltaeva T.A., Khanturina G.R., Seitkasymova G.Zh. i
dr. Ekologo-khimicheskaya otsenka vodnykh resursov territorii, prilegayushchikh
k tekhnogennoi zone [Ecological and chemical assessment of water resources of
territories adjacent to the man-made zone]. Meditsina
truda i ekologiya cheloveka [Hygiene of work and medical ecology]. 2016.
N2. pp. 20-24. [in Russian]



33.     Loparëva T.Ya., Sharipova O.A., Petrushenko L.V.
Uroven' nakopleniya toksikantov v myshechnoi tkani ryb v vodnykh basseinakh
Respubliki Kazakhstan [The level of accumulation of toxicants in the muscle
tissue of fish in the water basins of the Republic of Kazakhstan]. Vestnik AGTU Ser:Rybnoe khozyaistvo [Bulletin
of the State Technical University of Agriculture: Fisheries]. 2016. № 2. P.115-121. [in Russian]



34.     Malimbaeva A.D., Smagulova S.S. Vliyanie primeneniya
mineral'nykh i organicheskikh udobrenii na nakoplenie tyazhelykh metallov v
lugovo-kashtanovoi pochve [Effect of application of mineral and organic
fertilizers on the accumulation of heavy metals in meadow chestnut soil]. Vestnik sel'skokhozyaistvennoi nauki
Kazakhstana. [Bulletin of Agricultural Science of Kazakhstan. Almaty:
Bastau Publishing House]. 2008. №10. P. 20–21. [in Russian]



35.    
Mambetalin E.S., Chernenko I.A., Baidenov Ch.B. Otsenka roli tyazhelykh
metallov (Pb, Cd) v formirovanii patologii mochevydelitel'noi sistemy (na
primere g.Almaty) [Evaluation of the role of heavy metals (Pb, Cd) in the
formation of the pathology of the urinary system (on the example of Almaty)]. Aktual'nye problemy transportnoi meditsiny
[Actual problems of transport medicine]. 2015. № 4. t. 2 (42-2). P. 89-92. [in Russian]



36.     Mambetkazieva R.A., Danilova A.N., Mambetkaziev E.A.
Regional'nye osobennosti prirodnoi sredy Vostochnogo Kazakhstana [Regional
features of the natural environment of Eastern Kazakhstan]. Vestnik KASU [Herald of the KASU]. 2011.
№6. P.35-39. [in Russian]



37.     Mamyrbaev A.A., Bekmukhambetov E.Zh., Zasorin B.V.,
Kibataev K.M. Soderzhanie metallov v volosakh i krovi detskogo naseleniya
gorodov Aktyubinskoi oblasti [The content of metals in the hair and blood of
the children of the cities of the Aktobe region]. Gigiena
i sanitariya
[Hygiene and sanitation]. 2012. N3. P. 61-62.



38.    
Manatova A.M., Semenova Yu.M., Pivina L.M., Belikhina T.I., Dyusupov
A.A., Rakhimzhanova A.A. Otsenka psikhologicheskogo statusa lits,
prozhivayushchikh v usloviyakh radiatsionnogo vozdeistviya: sistematicheskii
obzor [Assessment of the psychological status of persons living in radiation
exposure: a systematic review]. Nauka i Zdravookhranenie [Science &
Healthcare]. 2017. №5. P. 145-157. [in Russian]



39.     Mukhametzhanova Z.T., Zhumabekova G.S. Vliyanie
meteorologicheskikh uslovii na uroven' zagryazneniya vozdushnoi sredy g.Ridder
[Influence of meteorological conditions on the level of air pollution in the
city of Ridder]. Ekologiya i gigiena
[Ecology and hygiene]. 2016. №3. P. 94-97. [in Russian]



40.     Mukhametzhanova Z.T. Sovremennoe sostoyanie problemy
zagryazneniya okruzhayushchei sredy [The current state of the problem of
environmental pollution]. Gigiena truda i
meditsinskaya ekologiya [Hygiene of work and medical ecology]. 2017. №2 (55).
P. 11-20. [in Russian]



41.     Mynbaeva B.N. Analiz prirodnykh i antropogennykh
faktorov zagryazneniya okruzhayushchei sredy [Analysis of natural and
anthropogenic factors of environmental pollution]. Vestnik Altaiskogo gosudarstvennogo agrarnogo universiteta [Bulletin
of the Altai State Agrarian University]. 2012. N2 (88). P. 52-56. [in Russian]



42.     Mynbaeva B.N. Populyatsionnaya struktura mikroflory
pochv g.Almaty pri zagryaznenii ikh tyazhelymi metallami [Population structure
of microflora of soils in Almaty with contamination by heavy metals]. Vestnik Bashkirskogo universiteta
[Bulletin of Bashkir University]. 2012. T.17. N3 (12). P.1282-1284. [in
Russian]



43.     Nablyudeniya
za sostoyaniem atmosfernogo vozdukha na territorii Respubliki Kazakhstan za
2017 god (obzor informatsionnogo byulletenya Departamenta ekologicheskogo
monitoringa RGP «Kazgidromet» «O sostoyanii okruzhayushchei sredy Respubliki
Kazakhstan za 2017 god»)
kazhydromet.kz/ru/news/v-kazgidromet-podveli-itogi-monitoringa-vozduha-za-2017-god
[Observations on the state of atmospheric air on the
territory of the Republic of Kazakhstan for 2017 (review of the newsletter of
the Department of Environmental Monitoring of the RSE "Kazgidromet"
"On the state of the environment of the Republic of Kazakhstan for
2017")]. Astana.
2017. [in Russian]



44.     Nazhmetdinova A.Sh., Sarmanbetova G.K. Osobennosti
sanitarno-gigienicheskoi otsenki stepeni zagryazneniya khimicheskimi
kontaminantami g. Almaty [Features of sanitary and hygienic assessment
of the degree of contamination by chemical contaminants in Almaty]. Ekologiya i zdorov'e naseleniya.
Mezhdunarodnyi zhurnal prikladnykh i fundamental'nykh issledovanii [Ecology
and public health. International Journal of Applied and Fundamental Research].
2015. № 12. P. 932-936. [in Russian]



45.     Nemenko B.A., Iliyasova A.D., Tekmanova A.K.,
Toesova-Berdalina R.A. Metody rascheta kolichestva svintsa v vozdushnom
basseine sovremennogo goroda [Methods for calculating the amount of lead in the
air basin of a m

Көрген адамдардың саны: 1336


Мақалалар санаты: Әдебиеттерге шолу

Библиографиялық сілтемелер

Нурмадиева Г.Т., Жетписбаев Б.А. Влияние экосистемы на здоровье человека в промышленно развитых регионах Казахстана. Обзор литературы. / / Наука и Здравоохранение. 2018. 4 (Т.20). С. 107-132.

Nurmadieva G.T., Zhetpisbaev B.A. Influence of the ecosystem on human health in the industrial developed regions of Kazakhstan. A literature review. // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2018, (Vol.20) 4, pp. 107-132.

Нурмадиева Г.Т., Жетписбаев Б.А. Қазақстанның өнеркәсіп дамыған аймақтарындағы адам денсаулығына экожүйенің әсері. Әдебиеттерді шолу. / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2018. 4 (Т.20). Б. 107-132.


Авторизируйтесь для отправки комментариев