АЗ ДОЗАЛЫ РАДИАЦИЯҒА ҰШЫРАҒАН УРАН ӨНЕРКӘСІБІ ЖҰМЫСШЫЛАР КОГОРТТАСЫНДАҒЫ СОМАТИКАЛЫҚ АУРУЛАРДЫҢ ҚАУПІН БАҒАЛАУ. ХАБАРЛАМА II
Мақсаты: Уран өнеркәсібі жұмысшыларының арасында жұмыс уақытының ұзақтығына және радиациялық жиынтық мөлшеріне байланысты созылмалы соматикалық аурулардың даму қаупін зерттеу.
Зерттеу материалдары мен әдістері: Уран өнеркәсібі қызметкерлерінің соматикалық ауруларының жиілігіне және даму қаупіне теріс техногендік факторлардың ұзақ әсеріне ұшыраған тұлғалар арасында когорттық ретроспективті зерттеу нәтижелері ұсынылған. Зерттеуге Степногорск тау-кен-химиялық комбинатының (CТКХ) А тобынан 356 адам және бақылау тобына тиесілі 507 жұмысшы қатысты.
Зерттеу нәтижелеріне статистикалық талдау IBM SPSS Statistics 20 бағдарламалық өнімі және Microsoft Excel бағдарлама көмегімен жүзеге асырылды. Зерттеу мәліметтерін талдау үшін статистикалық зерттеудің келесі өлшемдері мен әдістері пайдаланылды: Пирсонның Хи-квадраты, корреляциялық талдау.
Зерттеу нәтижелері: Алынған нәтижелер негізгі топтың қызметкерлері арасында созылмалы аурулардың жоғары таралуын, сондай-ақ жинақталған жалпы дозамен және иондаушы сәулелену көздерімен тәжірибемен байланысын анықтады. Эндокриндік және жүйке жүйесі, көз, құлақ, қан айналымы, ас қорыту және тері ауруларының шамадан тыс салыстырмалы қаупі анықталды. Эссенциалды артериялық гипертензия және жүректің ишемиялық ауруы ұсынылған жүрек-қан тамыр патологиясы уран өнеркәсібіне тән болды.
Қорытынды: Зерттелген жұмысшылар тобында аурулардың таралуы кәсіпорындағы жұмыс ұзақтығына, қан айналымы жүйесі, ас қорыту, көз және жүйке жүйесі ауруларына радиациялық дозаға байланысты екендігі анықталды. Қан айналым жүйесі, жүйке, эндокриндік жүйелер, құлақ, тері ауруларын кәсіби түрде анықтауға болады.
Полат Қ. Қазымбет1, https://orcid.org/0000-0003-3091-1721
Дуйсебай Д. Джанабаев1, https://orcid.org/000-0001-8051-6637
Елена A. Сайфулина2, https://orcid.org/0000-0002-1791-0137
Ерлан T. Кашкинбаев1 https://orcid.org/0000-0002-6095-459Х
Данара С. Ибраева1, https://orcid.org/0000-0002-1640-1728
Шолпан К. Хусаин1, https://orcid.org/000-0001-7640-5686
1 Радиобиология және радиация қорғау Институты КеАҚ «Астана Медициналық университеті»,
Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы;
2 В.Г. Корпачев атындағы патологиялық физиология кафедрасы,
КеАҚ «Астана Медициналық университеті»,
Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы.
1. Бекенова Ф.К. Радиационные эффекты у рабочих ураноперерабатывающей промышленности: риски хронических заболеваний внутренних органов, особенности окислительного метаболизма, цитогенети-ческая нестабильность… дисс…док.мед.наук. Астана. 2010. 112с.
2. Ильичева В.Н. Сравнительная гистохимическая характеристика различных зон коры головного мозга крыс после облучения // Российский медико-биологический вестник имени академика И.П. Павлова - 2011. №4. С.8.
3. Казымбет П.К., Бахтин М.М., Кашкинбаев Е.Т., Джанабаев Д., Даутбаева Ж.C., Шарипов М.К. Радиационная обстановка на хвостохранилище Степногорского горно-химического комбината и прилегающих территориях. Сообщение I. // Медицинская радиология и радиационная безопасность. 2018. Том 63. № 1. С. 40–47
4. Казымбет П. Радиация и риск: соматические заболевания персонала уранодобывающих предприятий Том II. Под общей редакцией проф. П. Казымбет. Астана. 2015. 183 с.
5. Карпов А.Б., Семенова Ю.В., Литвиенко Т.М. и др. Сердечно-сосудистая система и ионизирующее излучение. Часть I / Острый инфаркт миокарда. // Под общ.ред. Р.М. Тахауова изд.Томского Университета. 2009. С.175-176
6. Куцевляк В.Ф., Лахтин Ю.В. Этиологическая доля влияния солей тяжелых металлов на относительный риск возникновения заболеваний пародонта // Вестник стоматологии 2010. № 3, С.32-34.
7. Моисеева М.Б. Показатели заболеваемости и смертности от цереброваскулярных заболеваний в когорте работников, подвергшихся профессиональному облучению // Медицинская радиология и радиационная безопасносность. 2018, Т.63. № 3. С.5-11.
8. Окладникова Н.Д. Клинические аспекты действия урана на организм человека // Вопросы радиационной безопасности ЮУрИБФ. 2003. С.26-32.
9. Bouet S., Samson E., Jovanovic I., Laurier D., Laurent O. First mortality analysis in the French cohort of uranium millers (F-Millers), period 1968-2013 // Int Arch Occup Environ Health. 2018 Jan;91(1): p.23-33.
10. Figgs L.W. Lung cancer mortality among uranium gaseous diffusion plant workers: a cohort study 1952-2004 // Int J Occup Environ Med. 2013 Jul;4(3): p.128-40.
11. Grellier J., Atkinson W., Bérard P. Risk of lung cancer mortality in nuclear workers from internal exposure to alpha particle-emitting // Radionuclides. Epidemiology. 2017 Sep;28(5): pр.675-684.
12. Kazymbet P.K., Seisebaev A.T. Problems of the complex assessment of radiobioеcological situation and public health in uranium-extraction region of Kazakhstan // Радиационная биология. Радиоэкология. 2002. Т. 42. №6. С. 750–753
13. Kreuzer M., Sobotzki C., Fenske N. Leukaemia mortality and low-dose ionising radiation in the WISMUT uranium miner cohort (1946-2013) // Occup Environ Med. 2017 Mar;74(4):252-258
14. Yiin J.H., Anderson J.L., Daniels R.D. Mortality in a combined cohort of uranium enrichment workers. Am J Ind Med. 2017 Jan;60(1):96-108.
References:
1. Bekenova F.K. Radiatsionnye effekty u rabochikh uranopererabatyvayushchei promyshlennosti: riski khronicheskikh zabolevanii vnutrennikh organov, osobennosti okislitel'nogo metabolizma, tsitogeneticheskaya nestabil'nost': (avtoref. dokt. diss.) [Radiation effects in workers of uranium processing industry: risks of chronic diseases of internal organs, peculiarities of oxidative metabolism, cytogenetic instability. Author’s Abstract of Doct. Diss.]. Astana, 2010. 112р. [in Russian]
2. Il'icheva V.N. Sravnitel'naya gistokhimicheskaya kharakteristika razlichnykh zon kory golovnogo mozga krys posle oblucheniya [Comparative histochemical characterization of different areas of rat cerebral cortex after irradiation]. Rossiiskii mediko-biologicheskii vestnik imeni akademika I.P. Pavlova [Russian medical and biological bulletin named after academician I.P. Pavlov] - 2011. - №4. - pp.8. [in Russian]
3. Kazymbet P.K., Bahtin M.M., Kashkinbaev E.T., Dzhanabaev D., Dautbaeva Zh.C., Sharipov M.K. Radiacionnaja obstanovka na hvostohranilishhe Stepnogorskogo gorno-khimicheskogo kombinata i prilegayushhikh territoriyakh. Soobshhenie I. [Radiation situation on the tailings dam of Stepnogorsk Mining and Chemical Plant and adjacent territories. Message I]. Meditsinskaya radiologiya i radiatsionnaya bezopasnost' [Medical radiology and radiation safety]. 2018. Tom 63. № 1. pp. 40–47 [in Russian]
4. Kazymbet P. Radiatsiya i risk: somaticheskie zabolevaniya personala uranodobyvayushchikh predpriyatii Tom II [Radiation and risk: somatic diseases of uranium mining personnel Vol. II]. Pod obshchei redaktsiei prof. P. Kazymbet. Astana 2015. 183 c. [in Russian]
5. Karpov A.B., Semenova Yu.V., Litvienko T.M. i dr. Serdechno-sosudistaya sistema i ioniziruyushchee izluchenie. Chast' I [Cardiovascular system and ionizing radiation. Part I] Ostryi infarkt miokarda. Pod obshch.red. R.M. Takhauova izd. Tomskogo Universiteta]. 2009. p.175-176 [in Russian]
6. Kutsevlyak V.F., Lakhtin Yu.V. Etiologicheskaya dolya vliyaniya solei tyazhelykh metallov na otnositel'nyi risk vozniknoveniya zabolevanii parodonta [Etiological share of the effect of heavy metal salts on the relative risk of periodontal diseases] Vestnik stomatologii [Bulletin of stomatology] 2010, № 3, pp.32-34. [in Russian]
7. Moiseeva M.B. Pokazateli zabolevaemosti i smertnosti ot tserebrovaskulyarnykh zabolevanii v kogorte rabotnikov, podvergshikhsya professional'nomu oblucheniyu [Incidence and mortality rates from cerebrovascular diseases in the cohort of workers exposed to occupational radiation] Meditsinskaya radiologiya i radiatsionnaja bezopasnosnost' [Medical radiology and radiation safety]. 2018, V.63. № 3.pp.5-11. [in Russian]
8. Okladnikova N.D. Klinicheskie aspekty deistviya urana na organizm cheloveka [Clinical aspects of the effect of uranium on the human body]. Voprosy radiatsionnoi bezopasnosti JuUrIBF [Issues of radiation safety of SUrInstBioph] 2003. pp.26-32. [in Russian]
9. Bouet S., Samson E., Jovanovic I., Laurier D., Laurent O. First mortality analysis in the French cohort of uranium millers (F-Millers), period 1968-2013. Int Arch Occup Environ Health. 2018 Jan;91(1): p.23-33.
10. Figgs L.W. Lung cancer mortality among uranium gaseous diffusion plant workers: a cohort study 1952-2004. Int J Occup Environ Med. 2013 Jul;4(3): pp.128-40.
11. Grellier J., Atkinson W., Bérard P. Risk of lung cancer mortality in nuclear workers from internal exposure to alpha particle-emitting. Radionuclides. Epidemiology. 2017 Sep;28(5): pp.675-684.
12. Kazymbet P.K., Seisebaev A.T. Problems of the complex assessment of radiobioеcological situation and public health in uranium-extraction region of Kazakhstan. Radiation biology. Radioecology. 2002. Т.42. №6. pp. 750–753.
13. Kreuzer M., Sobotzki C., Fenske N. Leukaemia mortality and low-dose ionising radiation in the WISMUT uranium miner cohort (1946-2013). Occup Environ Med. 2017. Mar;74(4):252-258.
14. Yiin J.H., Anderson J.L., Daniels R.D. Mortality in a combined cohort of uranium enrichment workers. Am J Ind Med. 2017 Jan;60(1):96-108
Көрген адамдардың саны: 297
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Қазымбет П.Қ., Джанабаев Д.Д., Сайфулина Е.A., Кашкинбаев Е.T., Ибраева Д.С., Хусаин Ш.К. Аз дозалы радиацияға ұшыраған уран өнеркәсібі жұмысшылар когорттасындағы соматикалық аурулардың қаупін бағалау. Хабарлама II //Ғылым және Денсаулық сақтау. 2019. 5 (Т.21). Б. 81-87.Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ