ҚАЗАҚСТАН ТЕРРИТОРИЯСЫНДА ТАРАЛҒАН КӨПТІК ДӘРІГЕ ТӨЗІМДІ M.TUBERCULOSIS ШТАММДАРЫНЫҢ МОЛЕКУЛАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
Қазақстанда туберкулез ауруының көрсеткіштері жылдан жылға төмендеуіне қарамастан, дәріге төзімді туберкулездің кең таралуы туберкулезге қарсы күреске қауіп төндіруде. Әр түрлі зерттеулер мәліметтеріне сәйкес W-Beijing M.tuberculosis генотипі дәрілік төзімділік пен туберкулездің ауыр формаларымен ассоциацияланған. Жұмыстың мақсаты: изониазид пен рифампицинге M.tuberculosis дәрілік төзімділігін анықтайтын katG гені, fabG-inhA, oxyR-ahpC промоторлық аймақтары мен rpoB геніндегі мутациялар спектрін, және 103 мультирезистентті M.tuberculosis клиникалық изоляттарының генетикалық тұқымдастарын сәйкесінше Сэнгер әдісі мен сполиготиптеу әдісімен бағалау және анықтау. Қазақстандағы 103 көптік дәріге төзімді M.tuberculosis штаммдарының арасында сәйкесінше рифампицин мен изониазидке төзімділікті анықтайтын rpoB генінің 531 кодонындағы мутация Ser→Leu (87,4%) және katG генінің 315 кодонындағы мутация Ser→Thr (97%) басымдылық көрсетті. Көптік дәріге төзімді M.tuberculosis штаммдарының 80% көбі ең вирулентті, дүниежүзінде кең таралған Beijing генотипіне жататыны анықталды. Beijing M.tuberculosis тұқымдасының штаммдары Қазақстанда таралған мультирезистентті және дәріге төзімді штаммдар арасында басым.
Айнур Ж. Ахметова1,2, http:// orcid.org/0000-0002-5557-3338
Айнур Р. Акильжанова1,2, http://orcid.org/0000-0001-6161-8355
Асхат Б. Молкенов1, http://orcid.org/0000-0003-2339-5204
Улыкбек Е. Каиров1, http://orcid.org/0000-0001-8511-8064
Венера Л. Бисмилда3, SCOPUS ID: 8441834800
Ляйля Т. Чингисова3, SCOPUS ID: 39261046300
Улан А. Кожамкулов1, http://orcid.org/0000-0002-9782-7631
1 National Laboratory Astana, Назарбаев университеті, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы;
2 Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы;
3 ҚР Ұлттық фтизиопульмонология ғылыми орталығы, Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Afanas’ev M., Ikryannikova L., Il’ina E., Kuz’min A., Larionova E., Smirnova T., Chernousova L., Govorun V. Molecular typing of Mycobacterium tuberculosis circulated in Moscow, Russian Federation // Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2011. 30 (2): 181-91.
2. Ahmad S., Mokaddas E. Recent advances in the diagnosis and treatment of multidrug-resistant tuberculosis // Respir Med. 2009. №103. P. 1777–1790. 10.1016/j.rmed.2009.07.010.
3. Akhmetova A., Kozhamkulov U., Bismilda V., Chingissova L., Abildaev T., Dymova M., Filipenko M., Ramanculov E. Mutations in the pncA and rpsA genes among 77 Mycobacterium tuberculosis isolates in Kazakhstan // Int J Tuber Lung Dis. 2015. 19 (2): 179-184.
4. Chin K.L., Sarmiento M.E., Norazmi M.N., Acosta A. DNA markers for tuberculosis diagnosis // Tuberculosis. 2018. №113. P.139-152.
5. Demay C., Liens B., Burguiere T., Hill V., Couvin D., Millet J., Mokrousov I., Sola C., Zozio T., Rastogi N. SITVITWEB – A publicly available international multimarker database for studying Mycobacterium tuberculosis genetic diversity and molecular epidemiology // Infection, Genetics and Evolution. 2012. №12. P. 755-766.
6. European Concerted Action on New Generation Genetic Markers and Techniques for the Epidemiology and Control of Tuberculosis. Beijing/W genotype Mycobacterium tuberculosis and drug resistance // Emerg Infect Dis. 2006. №12. P. 736-743.
7. Jagielski T., Bakuła Z., Roeske K., Kamiński M., Napiórkowska A., Augustynowicz-Kopeć E., Zwolska Z., Bielecki J. Detection of mutations associated with isoniazid resistance in multidrug-resistant Mycobacterium tuberculosis clinical isolates // J Antimicrob Chemother. 2014. №69 (9). P. 2369-75. doi: 10.1093/jac/dku161. Epub 2014 May 22.
8. Hillemann D., Kubica T., Agzamova R., Bismilda V., Rusch-Gerdes S., Niemann S. Rifampicin and isoniazid resistance mutations in Mycobacterium tuberculosis strains isolated from patients in Kazakhstan // Int J Tuber Lung Dis. 2005. 9 (10): 1161-1167.
9. Kozhamkulov U., Akhmetova A., Rakhimova S., Belova E., Alenova A., Bismilda V., Chingissova L., Ismailov S., Ramanculov E., Momynaliev K. Molecular characterization of rifampicin and isoniazid resistant Mycobacterium tuberculosis strains isolated in Kazakhstan // Jpn J Infect Dis. 2011. 64 (253-255).
10. Kubica T., Agzamova R., Wright A., Aziz M.A., Rakishev G., Bismilda V., Richter E., Rusch-Gerdes S., Niemann. The Beijing genotype is a major cause of drug-resistant tuberculosis in Kazakhstan // Int J Tuberc Lung Dis. 2005. №9 (6). P. 646-653.
11. Liu L., Jiang F., Chen L., Zhao B., Dong J., Sun L., Zhu Y., Liu B., Zhou Y., Yang J., Zhao Y., Jin Q., Zhang X. The impact of combined gene mutations in inhA and ahpC genes on high levels of isoniazid resistance amongst katG non-315 in multidrug-resistant tuberculosis isolates from China // Emerg Microbes Infect. 2018. №7 (1). P. 183. doi: 10.1038/s41426-018-0184-0.
12. Luo D., Chen Q., Xiong G., Peng Y., Liu T., Chen X., Zeng L., Chen K. Prevalence and molecular characterization of multidrug-resistant M.tuberculosis in Jiangxi province, China // Sci Rep. 2019. 9 (1): 7315.
13. Mathuria J.P., Srivastava G.N., Sharma P., Mathuria B.L., Ojha S., Katoch V.M. et al. Prevalence of Mycobacterium tuberculosis Beijing genotype and its association with drug resistance in North India // J Infect Public Health. 2016.
14. Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan. Statistic TB Review (Editor Adenov M.M.). National TB Center, Almaty, 2018. P. 75 (in Russian).
15. Miotto P., Zhang Y., Cirillo D.M, Yam W.C. Drug resistance mechanisms and drug susceptibility testing for tuberculosis // Respirology. 2018. №23. P. 1098-1113.
16. Myo T. Zaw, Nor A. Emran, Zaw Lin. Mutations inside rifampicin-resistance in Mycobacterium tuberculosis // Journal of Infection and Public Health. 2018. №11. P. 605-610.
17. Nguyen L. Antibiotic resistance mechanisms in M. tuberculosis an update // Arch. Toxicol. 2016. №90. P. 1585-604.
18. Prim R.I., Marcos M.A., Senna S.G., Nogueira C.L., Figueiredo A.C.C. and de Oliveira J.G. Molecular profiling of drug resistant isolates of Mycobacterium tuberculosis // Mem Inst Oswaldo Cruz. 2015. №110. P. 618-623.
19. Ramazanzadeh R., Sayhemiri K. Prevalence of Beijing family in Mycobacterium tuberculosis in world population: systematic review and meta-analysis // Int J Mycobacteriol. 2014. №3 (1). P. 41-45.
20. Rattan A., Kalia A., Ahmad N. Multidrug-resistant Mycobacterium tuberculosis: molecular perspectives // Emerg Infect Dis. 1998. №4. P. 195–209.
21. Skiba Y., Mokrousov I., Ismagulova G., Maltseva E., Yurkevich N., Bismilda V., Chingissova L., Abildaev T., Aitkhozhina N. Molecular snapshot of Mycobacterium tuberculosis population in Kazakhstan: a country-wide study // Tuberculosis. 2015. №95. P. 538-546.
22. Sreevatsan S., Pan X., Zhang Y., Deretic V., Musser J.M. Analysis of the oxyR-ahpC region in isoniazid-resistant and-susceptible Mycobacterium tuberculosis complex organisms recovered from diseased humans and animals in diverse localities // Antimicrob Agents Chemother. 1997. №41. P.600–606.
23. Zhang Y., Heym B., Allen B., Young D., Cole S. The catalase-peroxidase gene and isoniazid resistance of Mycobacterium tuberculosis // Nature. 1992. №358. P. 591-3.
24. Zhang Y., Yew W.W. Mechanisms of drug resistance in Mycobacterium tuberculosis // Int J Tuberc Lung Dis. 2009. №13. P. 1320–1330.
25. World Health Organization (1998): Laboratory services in tuberculosis control. Part III: culture. Global Tuberculosis Programme (WHO/TB/98.258). Geneva: World Health Organization, 1998, P.10-28.
26. World Health Organization (2003): Guidelines for surveillance of drug resistance in tuberculosis: Second edition World Health Organization. Global Tuberculosis Programme (WHO/CDS/TB/2003.320). Geneva: World Health Organization, 2003, P.8-12.
27. World Health Organization. Global tuberculosis report 2017. Geneva: World Health Organization, 2017. P.21
28. World Health Organization. Global tuberculosis report 2018. Geneva: World Health Organization, 2018. P.1-4.
Көрген адамдардың саны: 296
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Ахметова А.Ж., Акильжанова А.Р., Молкенов А.Б., Каиров У.Е., Бисмилда В.Л., Чингисова Л.Т., Кожамкулов У.А. Қазақстан территориясында таралған көптік дәріге төзімді M.TUBERCULOSIS штаммдарының молекулалық сипаттамасы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2019. 5 (Т.21). Б. 45-52.Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ