ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНДАҒЫ КОЛОРЕКТАЛДЫ ОБЫР СКРИНИНГІНІҢ НӘТИЖЕЛЕРІ – ТИІМДІЛІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ МЕН МОДИФИЦИКАЦИЯЛЫҚ ФАКТОРЛАРЫ
Кіріспе. Қатерлі ісіктердің ерте сатылары мен қауіп факторларын скрининг қазіргі уақытта онкологиядағы негізгі бағыттардың бірі болып табылады. Колоректальды локализацияның қатерлі ісіктері скринингті жүзеге асыруға қатысты басымдықтардың қатарына кіреді. Бұл, бір жағынан, фондық патологиялардың және қатерлі ісіктің ерте сатыларының минималды симптоматикасының болуымен, екінші жағынан, скринингтің маңызды диагностикалық критерийлерін инвазивті емес немесе минималды инвазивті анықтау мүмкіндігімен байланысты. Қазақстанда колоректалдық обыр скринингі 2012 жылдан бастап жүзеге асырылуда, бұл респонденттер мен тиімділікке әсер ететін факторларды талдауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Жұмыс мақсаты – Қазақстан Республикасының Алматы облысындағы колоректалды обырдың зертханалық-аспаптық скринингінің деңгейін және оның тиімділігінің төмендеу себептерін анықтау.
Материалдар мен әдістері. Зерттеу дизайны – обсерваториялық көлденең эпидемиологиялық. скринингке жататын контингентке 202694 адам енгізілді, оның ішінде 2018 жылы – 98770, 2019 жылы – 103924. Талдау скринингке жататын адамдардың бас жиынтығы бойынша жүргізілді. Статистикалық талдау Пирсонның χ2 критерийін қолдана отырып, салыстырмалы (жиілік) көрсеткіштерді салыстыру арқылы жүргізілді.
Зерттеу нәтижелері. Скринингтің бірінші кезеңінде барлығы 2018 жылы тиісті контингенттің 53,4% – ы, 2019 жылы-58,2% - ы тексерілді.Екінші кезеңде жауап беру деңгейі төмен болды және 2018 жылы 17,9% - ды және 2019 жылы 20,2% - ды құрады. Жүзеге асырылмаған скрининг себептерінің арасында респонденттердің келмеуі басым болды, оның жиілігі жиынтығында 71,0% - ды құрады. Скринингтің екінші кезеңін жүргізуге қарсы көрсетілімдер 53,3% жағдайда анықталды. Екінші орында респонденттердің келмеуі (25,4%), үшінші орында – зерттеуден бас тарту (19,1%). Жүзеге асырылмаған және толық емес скринингтің жас және гендерлік ерекшеліктері болды.
Қорытынды: Колоректалды қатерлі ісік скринингі жоғары дәрежеде халықтың медициналық-әлеуметтік параметрлеріне байланысты. Осы параметрлерді ескере отырып, респонденттерді тартуға сараланған тәсіл қажет.
Раушан С. Жолмурзаева1, http://orcid.org/0000-0002-5249-3359
Динара А. Оспанова1,2, http://orcid.org/0000-0002-2206-7367
Лаура А. Пак3, http://orcid.org/ 0000-0002-5249-3359
Ауесхан Т. Джумабеков1,
Жумагали К. Исмаилов1,
Yoshihiro Noso4, http://orcid.org/0000-0003-3477-126
1 «Қазақ медициналық үздіксіз білім беру университеті» АҚ, Алматы, Қазақстан Республикасы;
2 Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан Республикасы;
3 «Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей, Қазақстан Республикасы;
4 Хиросима халықаралық университеті, Хиросима қ., Жапония.
1. Pinsky P.F. Principles of Cancer Screening // Surg Clin North Am. 2015. P. 95(5). 953-66. doi: 10.1016/j.suc.2015.05.009.
2. Loud J.T., Murphy J. Cancer Screening and Early Detection in the 21(st) Century // Semin Oncol Nurs. 2017. 33(2). P. 121-128. doi: 10.1016/j.soncn.2017.02.002.
3. Strum W.B., Boland C.R. Clinical and Genetic Characteristics of Colorectal Cancer in Persons under 50 Years of Age: A Review // Dig Dis Sci. 2019. 64(11) P.3059-3065. doi: 10.1007/s10620-019-05644-0.
4. Dekker E., Tanis P.J., Vleugels J.L.A., Kasi P.M., Wallace M.B. Colorectal cancer // Lancet. 2019. 394(10207). P.1467-1480. doi: 10.1016/S0140-6736(19)32319-0.
5. Itatani Y., Kawada K., Sakai Y. Treatment of Elderly Patients with Colorectal Cancer // Biomed Res Int. 2018. 2018: c2176056. doi: 10.1155/2018/2176056.
6. Sheng S., Zhao T., Wang X. Comparison of robot-assisted surgery, laparoscopic-assisted surgery, and open surgery for the treatment of colorectal cancer: A network meta-analysis // Medicine (Baltimore). 2018. 97(34):e11817. doi: 10.1097/MD.0000000000011817.
7. Bray C., Bell L.N., Liang H., Collins D., Yale S.H. Colorectal Cancer Screening // WMJ. 2017. 116(1). P.27-33.
8. Maida M., Macaluso F.S., Ianiro G., Mangiola F., Sinagra E., Hold G., Maida C., Cammarota G., Gasbarrini A., Scarpulla G. Screening of colorectal cancer: present and future // Expert Rev Anticancer Ther. 2017. 17(12):. P.1131-1146. doi:10.1080/14737140.2017.1392243.
9. Fitzpatrick-Lewis D., Ali M.U., Warren R., Kenny M., Sherifali D., Raina P. Screening for Colorectal Cancer: A Systematic Review and Meta-Analysis // Clin Colorectal Cancer. 2016. 15(4). P.298-313. doi: 10.1016/j.clcc.2016.03.003.
10. Schreuders E.H., Ruco A., Rabeneck .L, Schoen R.E., Sung J.J., Young G.P., Kuipers E.J. Colorectal cancer screening: a global overview of existing programmes. Gut. 2015. (10). P.1637-1649. doi: 10.1136/gutjnl-2014-309086.
11. Orangio G.R. The Economics of Colon Cancer. Surg Oncol Clin N Am. 2018. 27(2). P.327-347. doi: 10.1016/j.soc.2017.11.007.
12. Choi Y., Sateia H.F., Peairs K.S., Stewart R.W. Screening for colorectal cancer. Semin Oncol. 2017.44(1). P. 34-44. doi:10.1053/j.seminoncol.2017.02.002.
13. Schlander M., Cheng C.Y., Ran T. The health economics of cancer screening in Germany: Which population-based interventions are cost-effective?. Bundesgesundheitsblatt Gesundheitsforschung Gesundheitsschutz. 2018. 61(12). P.1559-1568. doi: 10.1007/s00103-018-2839-3.
14. Barton B., Peat J. Medical Statistics: A Guide to SPSS, Data Analysis and Critical Appraisal, 2nd Edition. Wiley Backwell, 2014. 408 p.
15. Onyoh E.F., Hsu W.F., Chang L.C., Lee Y.C., Wu M.S., Chiu H.M. The Rise of Colorectal Cancer in Asia: Epidemiology, Screening, and Management. Curr Gastroenterol Rep. 2019. 21(8). P.36. doi: 10.1007/s11894-019-0703-8.
16. Смаилова Д.С. Пути улучшения качества и повышения экономической эффективности Национальной скрининговой программы на раннее выявление онкологических заболеваний (на примере Павлодарской области): дисс. Phd. Семей, 2020. 153 с.
17. Montminy E.M., Karlitz J.J., Landreneau S.W. Progress of colorectal cancer screening in United States: Past achievements and future challenges // Prev Med. 2019. 120. P.78-84. doi: 10.1016/j.ypmed.2018.12.004.
18. Chiu H.M., Hsu W.F., Chang L.C., Wu M.H. Colorectal Cancer Screening in Asia // Curr Gastroenterol Rep. 2017. 19(10). P.47. doi: 10.1007/s11894-017-0587-4.
19. Филимонов А.В., Захарова Н.А., Сиверская Я.В. Скрининг колоректального рака в Ханты-Мансийском автономном округе – Югре // Злокачественные опухоли. 2012;2(2):37-38. https://doi.org/10.18027/2224-5057-2012-2-37-38.
20. Navarro M., Nicolas A., Ferrandez A., Lanas A. Colorectal cancer population screening programs worldwide in 2016: An update // World J Gastroenterol. 2017. 23(20). P.3632-3642. doi: 10.3748/wjg.v23.i20.3632.
21. Kaminski M.F., Robertson D.J., Senore C., Rex D.K. Optimizing the Quality of Colorectal Cancer Screening Worldwide // Gastroenterology. 2020. 158(2). P.404-417. doi:10.1053/j.gastro.2019.11.026.
22. Абдуллаев М.Ш., Нургазиев К.Ш., Жылкайдарова А.Ж., Мансурова А.Б. Показатели заболеваемости и смертности рака прямой кишки, выявленного при колоректальном скрининге // Вестник Казахского Национального медицинского университета. 2016. №4. – С.38-42.
23. Maida M., Macaluso F.S., Ianiro G., Mangiola F., Sinagra E., Hold G., Maida C., Cammarota G., Gasbarrini A., Scarpulla G. Screening of colorectal cancer: present and future // Expert Rev Anticancer Ther. 2017. 17(12). P.1131-1146. doi:10.1080/14737140.2017.1392243.
24. Montminy E.M., Jang A., Conner M., Karlitz J.J. Screening for Colorectal Cancer // Med Clin North Am. 2020. 104(6). P.1023-1036.
25. Chu L.L., Weinstein S., Yee J. Colorectal cancer screening in women: an underutilized lifesaver // AJR Am J Roentgenol. 2011. 196(2). P.303-310. doi: 10.2214/AJR.10.5815.
26. Verbeek A.L., van Dijck J.A., Kiemeney L.A., Broeders M.J. Responsible cancer screening // Ned Tijdschr Geneeskd. 2011. 155(45). A3934.
27. Kim S.E., Paik H.Y., Yoon H., Lee J.E., Kim N., Sung M.K. Sex- and gender-specific disparities in colorectal cancer risk // World J Gastroenterol. 2015. 21(17). P.5167-5175. doi: 10.3748/wjg.v21.i17.5167.
References:
1. Pinsky P.F. Principles of Cancer Screening. Surg Clin North Am. 2015. P. 95(5). 953-66. doi: 10.1016/j.suc.2015.05.009.
2. Loud J.T., Murphy J. Cancer Screening and Early Detection in the 21(st) Century. Semin Oncol Nurs. 2017. 33(2). P. 121-128. doi: 10.1016/j.soncn.2017.02.002.
3. Strum W.B., Boland C.R. Clinical and Genetic Characteristics of Colorectal Cancer in Persons under 50 Years of Age: A Review. Dig Dis Sci. 2019. 64(11) P.3059-3065. doi: 10.1007/s10620-019-05644-0.
4. Dekker E., Tanis P.J., Vleugels J.L.A., Kasi P.M., Wallace M.B. Colorectal cancer. Lancet. 2019. 394(10207). P.1467-1480. doi: 10.1016/S0140-6736(19)32319-0.
5. Itatani Y., Kawada K., Sakai Y. Treatment of Elderly Patients with Colorectal Cancer. Biomed Res Int. 2018. 2018: c2176056. doi: 10.1155/2018/2176056.
6. Sheng S., Zhao T., Wang X. Comparison of robot-assisted surgery, laparoscopic-assisted surgery, and open surgery for the treatment of colorectal cancer: A network meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2018. 97(34):e11817. doi: 10.1097/MD.0000000000011817.
7. Bray C., Bell L.N., Liang H., Collins D., Yale S.H. Colorectal Cancer Screening. WMJ. 2017. 116(1). P.27-33.
8. Maida M., Macaluso F.S., Ianiro G., Mangiola F., Sinagra .E, Hold G., Maida C., Cammarota G., Gasbarrini A., Scarpulla G.. Screening of colorectal cancer: present and future. Expert Rev Anticancer Ther. 2017. 17(12):. P.1131-1146. doi:10.1080/14737140.2017.1392243.
9. Fitzpatrick-Lewis D., Ali M.U., Warren R., Kenny M., Sherifali D., Raina P. Screening for Colorectal Cancer: A Systematic Review and Meta-Analysis. Clin Colorectal Cancer. 2016. 15(4). P.298-313. doi: 10.1016/j.clcc.2016.03.003.
10. Schreuders E.H., Ruco A., Rabeneck .L, Schoen R.E., Sung J.J., Young G.P., Kuipers E.J. Colorectal cancer screening: a global overview of existing programmes. Gut. 2015. (10). P.1637-1649. doi: 10.1136/gutjnl-2014-309086.
11. Orangio G.R. The Economics of Colon Cancer. Surg Oncol Clin N Am. 2018. 27(2). P.327-347. doi: 10.1016/j.soc.2017.11.007.
12. Choi Y., Sateia H.F., Peairs K.S., Stewart R.W. Screening for colorectal cancer. Semin Oncol. 2017.44(1). P. 34-44. doi:10.1053/j.seminoncol.2017.02.002.
13. Schlander M., Cheng C.Y., Ran T. The health economics of cancer screening in Germany: Which population-based interventions are cost-effective?. Bundesgesundheitsblatt Gesundheitsforschung Gesundheitsschutz. 2018. 61(12). P.1559-1568. doi: 10.1007/s00103-018-2839-3.
14. Barton B., Peat J. Medical Statistics: A Guide to SPSS, Data Analysis and Critical Appraisal, 2nd Edition. Wiley Backwell, 2014. 408 p.
15. Onyoh E.F., Hsu W.F., Chang L.C., Lee Y.C., Wu M.S., Chiu H.M. The Rise of Colorectal Cancer in Asia: Epidemiology, Screening, and Management. Curr Gastroenterol Rep. 2019. 21(8). P.36. doi: 10.1007/s11894-019-0703-8.
16. Smailova D.S. Puti uluchsheniya kachestva i povysheniya ekonomicheskoy effektivnosti Natsional'noy skriningovoy programmy na ranneye vyyavleniye onkologicheskikh zabolevaniy (na primere Pavlodarskoy oblasti) [Ways to improve the quality and increase the economic efficiency of the National Screening Program for the early detection of cancer (on the example of Pavlodar region]: Diss. Phd. Semey, 2020. – 153 p. [in Russian]
17. Montminy E.M., Karlitz J.J., Landreneau S.W. Progress of colorectal cancer screening in United States: Past achievements and future challenges. Prev Med. 2019. 120. P.78-84. doi: 10.1016/j.ypmed.2018.12.004.
18. Chiu H.M., Hsu W.F., Chang L.C., Wu M.H. Colorectal Cancer Screening in Asia. Curr Gastroenterol Rep. 2017. 19(10). P.47. doi: 10.1007/s11894-017-0587-4.
19. Filimonov A.V., Zakharova N.A., Siverskaya Ya.V. Skrining kolorektal'nogo raka v Khanty-Mansiyskom avtonomnom okruge – Yugre [Screening of colorectal cancer in the Khanty-Mansiysk Autonomous Okrug - Yugra]. Zlokachestvennye opuhkoli [Malignant tumors]. 2012; 2 (2): 37-38.https://doi.org/10.18027/2224-5057-2012-2-37-38. [in Russian]
20. Navarro M., Nicolas A., Ferrandez A., Lanas A. Colorectal cancer population screening programs worldwide in 2016: An update. World J Gastroenterol. 2017. 23(20). P.3632-3642. doi: 10.3748/wjg.v23.i20.3632.
21. Kaminski M.F., Robertson D.J., Senore C., Rex D.K. Optimizing the Quality of Colorectal Cancer Screening Worldwide. Gastroenterology. 2020. 158(2). P.404-417. doi:10.1053/j.gastro.2019.11.026.
22. Abdullaev M.Sh., Nurgaziev K.Sh., Zhylkaidarova A.Zh., Mansurova A.B. Pokazateli zabolevayemosti i smertnosti raka pryamoy kishki, vyyavlennogo pri kolorektal'nom skrininge [Incidence and mortality rates of rectal cancer detected during colorectal screening]. Vestnik Kazakhskogo Natsional'nogo meditsinskogo universiteta [Bulletin of the Kazakh National Medical University]. 2016. No. 4. P.38-42. [in Russian]
23. Maida M., Macaluso F.S., Ianiro G., Mangiola F., Sinagra E., Hold G., Maida C., Cammarota G., Gasbarrini A., Scarpulla G. Screening of colorectal cancer: present and future. Expert Rev Anticancer Ther. 2017. 17(12). P.1131-1146. doi:10.1080/14737140.2017.1392243.
24. Montminy E.M., Jang A., Conner M., Karlitz J.J. Screening for Colorectal Cancer. Med Clin North Am. 2020. 104(6). P.1023-1036.
25. Chu L.L., Weinstein S., Yee J. Colorectal cancer screening in women: an underutilized lifesaver. AJR Am J Roentgenol. 2011. 196(2). P.303-310. doi: 10.2214/AJR.10.5815.
26. Verbeek A.L., van Dijck J.A., Kiemeney L.A., Broeders M.J. Responsible cancer screening. Ned Tijdschr Geneeskd. 2011. 155(45). A3934.
27. Kim S.E., Paik H.Y., Yoon H., Lee J.E., Kim N., Sung M.K. Sex- and gender-specific disparities in colorectal cancer risk. World J Gastroenterol. 2015. 21(17). P.5167-5175. doi: 10.3748/wjg.v21.i17.5167.
Көрген адамдардың саны: 357
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Жолмурзаева Р.С., Оспанова Д.А., Пак Л.А., Джумабеков А.Т., Исмаилов Ж.К., Носо Йошихиро Қазақстан Республикасының алматы облысындағы колоректалды обыр скринингінің нәтижелері – тиімділіктің ерекшеліктері мен модифицикациялық факторлары // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 1 (Т.23). Б. 56-64. doi 10.34689/SH.2021.23.1.007Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ