МЕТАБОЛИЗМДІК СИНДРОМНАН ЗАРДАП ШЕГЕТІН РЕПРОДУКЦИЯЛЫҚ ЖАСТАҒЫ АДАМДАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ
Кіріспе. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында атап өтілгендей, жоғары көрсеткіштерге ие және тұрақты өсуге бейім, инфекциялық емес ауруларға баса назар аудару – барлық дамыған елдердің денсаулық сақтау саласына тән сипаттардың бірі. Денсаулықты сипаттайтын маңызды белгілердің ішінде репродукциялық жастағы адамдардың денсаулық жағдайы ерекше орын алады. Себебі, ол мемлекеттегі халық саны мен кейінгі ұрпақ жақсы өмір сүруінің кепілі болып табылады
Мақсаты: Репродукциялық жастағы МС зардап шегетін адамдардың денсаулық жағдайын бағалау.
Материалы и методы. Зерттеу дизайны: обсервациялық, бірмезгілді, жағдай-бақылау. Зерттеуге 18 бен 49 жас аралығындағы 1065 адам қатысты. Олардың орташа жасы 40,2 жылға тең болды. Респонденттердегі метаболизмдіек синдром IDF (2005) критерийлері бойынша анықталды. Статистикалық талдау SPSS 24 программасында жасалды. Екі үлгідегі Welch тесті, Пирсон тесті, χ2, және тәуелсіз топтар үшін параметриялық емес Манна-Уитни тесті жүргізілді. Көрсеткіштердің статистикалық шынайылығы p < 0,05 деңгейінде бағаланды.
Зерттеу нәтижелері. Метаболизмдік синдромынан зардап шегетін зерттеушілерде гемограмма көрсеткіштері, липидтік профиль, дене салмағы, белдің көлемі, висцеральды май индексі, бауыр ферменттері, бүйрек функциясының индекстері, ұйқы артериясы жалпы қабаттарының жағдайы, биологиялық жас көрсеткіштері мен қартаю коэффициенті метаболизмдік синдромы жоқ респонденттерге қарағанда жоғары болды (p < 0,05).
Қорытынды. Осылайша, МС бар науқастар висцералды майдың артық мөлшерде жиналуымен, бел өлшемінің және дене салмағы индексінің артуымен жүретін семіздіктен зардап шегетіндігі анықталды. Сондай-ақ, бауыр, бүйрек, жүрек қызметі бұзылыстары мен осы мүшелер қызметімен байланысты жалпы клиникалық және биохимиялық қан өзгерістері, липидті профильдің өзгерістері анықталды. Осы өзгерістерге байланысты науқастардың биологиялық жасының үлкендігі, яғни қартаю процессінің тез жүріп жатқандығы, сәйкесінше оларда жүрек құрылымының бұзылыстары мен атеросклерозға алып келетін ұйқы артериясының өзгерістері анықталды.
Камшат Ахметова 1-2, https://orcid.org/0000-0003-4225-3025
Тамара Вощенкова 1, https://orcid.org/0000-0003-0935-6217
Ерболат Даленов 2, https://orcid.org/0000-0002-7009-583X
Айгуль Абдулдаева 2, https://orcid.org/0000-0002-1310-3290
1 ҚР Президенті Іс Басқармасы Медициналық орталығының Ауруханасы,
Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы
2 «Астана медицина университеті» КеАҚ, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы
1. Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан на 2020-2025 годы, утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 26 декабря 2019 года № 982. URL: https://primeminister.kz/assets/media/gosudarstvennaya-programma-razvitiya-zdravookhraneniya-respubliki-kazakhstan-na-2020-2025-gody.pdf (дата обращения: 06.08.2020).
2. Горелкин А.Г., Пинхасов Б.Б. Способ определения биологического возраста человека и скорости старения // А.Г. Горелкин, Б.Б. Пинхасов, заявитель и патентообладатель ГУ НЦКЭМ СО РАМН – 2008130456/14; заяв. 22.07.2008; опубл. 27.04.2010. Бюл. №12.
3. Денисова А.Г., Татарченко И.П., Позднякова Н.В. Структурно-геометрические показатели левого желудочка в оценке электрического ремоделирования сердца при сахарном диабете // Доктор.Ру., 2016. № 11 (128). С. 36–41.
4. Котовская Ю.В., Ткачева О.Н., Рунихина Н.К. и др. Изучение долгожительства: современный статус проблемы и перспективы // Кардиоваскулярная терапия и профилактика. Часть 1. Том 16. № 3 (2017). С. 75-80.
5. Мадянов И.В. Гиперурикемия и сахарный диабет // РМЖ. Медицинское обозрение. 2019. №1(I). С. 20-24.
6. Akhmetova K.M., Vochshenkova T.A., Dalenov E.D., Abduldayeva A.A., Benberin V.V. The Interconnection of Metabolic Disorders and Carotid Atherosclerosis in the Kazakh Population // Sys Rev Pharm, 2020. 11(12): p. 2152-2159.
7. Amato M.C. et al. Visceral Adiposity Index: a reliable indicator of visceral fat function associated with cardiometabolic risk // Diabetes Care. 2010. 33(4): p. 920-2.
8. Amato M.C. et al. Cut-off points of the visceral adiposity index (VAI) identifying a visceral adipose dysfunction associated with cardiometabolic risk in a Caucasian Sicilian population // Lipids Health Dis. 2011. 10: p. 183.
9. Bo S. et al. Associations between gamma-glutamyl transferase, metabolic abnormalities and inflammation in healthy subjects from a population-based cohort: a possible implication for oxidative stress // World J Gastroenterol. 2005. 11(45): p. 7109-17.
10. Cerhan J.R. et al. A pooled analysis of waist circumference and mortality in 650,000 adults // Mayo Clin Proc. 2014. 89(3): p. 335-45.
11. Declaration of Helsinki: Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects, JAMA. 2013. 310 (20): p. 2191–2194. PMID 24141714, doi:10.1001/jama.2013.281053
12. Girona J. Et al. HDL Triglycerides: A New Marker of Metabolic and Cardiovascular Risk // Int J Mol Sci. 2019. 20(13).
13. Çakırca G., Çelik M.M. Lipid profile and atherogenic indices and their association with platelet indices in familial Mediterranean fever // Turk Kardiyol Dern Ars. 2018. 46(3): p. 184-190.
14. Hiam D., Patten R. Et.al. The effectiveness of high intensity intermittent training on metabolic, reproductive and mental health in women with polycystic ovary syndrome: study protocol for the iHIT-randomised controlled trial // Trials. 2019. 20: p. 221.
15. Hämäläinen P. Et al. Hemoglobin level and lipoprotein particle size // Lipids Health Dis. 2018. 17(1): p. 10.
16. Kälsch J. et al. Normal liver enzymes are correlated with severity of metabolic syndrome in a large population based cohort // Sci Rep. 2015. 5: p. 13058.
17. Lam D., LeRoith D. Metabolic syndrome // In: Feingold K.R. Anawalt B., Boyce A. Et al eds. Endotext [Internet]. South Dartmouth, MA: MDText.com, Inc; 2000. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK278936/
18. Lorenz M.W. et al. Prediction of clinical cardiovascular events with carotid intima-media thickness: a systematic review and meta-analysis // Circulation. 2007. 115(4): p. 459-67.
19. Nikniaz L. et al. Is within-normal range liver enzymes associated with metabolic syndrome in adults? // Clin Res Hepatol Gastroenterol. 2018. 42(1): p. 92-98.
20. Ranasinghe P., et al. Prevalence and trends of metabolic syndrome among adults in the asia-pacific region: a systematic review // BMC Public Health. 2017. 17(1): p. 101.
21. Tanaka K. et al. The relationship between body mass index and uric acid: a study on Japanese adult twins. // Environ Health Prev Med. 2015. 20(5): p. 347-53.
22. World Health Organization. The world health report 2002 – Reducing Risks, Promoting Healthy Life // World Health Organization 2002. P. 240.
23. Wildman R.P. et al., The obese without cardiometabolic risk factor clustering and the normal weight with cardiometabolic risk factor clustering: prevalence and correlates of 2 phenotypes among the US population (NHANES 1999-2004) // Arch Intern Med. 2008. 168(15): p. 1617-24.
24. Würtz P. et al. Metabolite profiling and cardiovascular event risk: a prospective study of 3 population-based cohorts // Circulation. 2015. 131(9): p. 774-85.
25. Yadav D. Et al. Combined Effect of Initial and Longitudinal Increases in γ-Glutamyltransferase on Incident Metabolic Syndrome: ARIRANG Study. // Yonsei Med J. 2017. 58(4): p. 763-769.
26. Zhang Y. Et al. Non-HDL-C is a Better Predictor for the Severity of Coronary Atherosclerosis Compared with LDL-C. // Heart Lung Circ. 2016. 25(10): p. 975-81.
References:
1. Gosudarstvennaya programma razvitiya zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan na 2020-2025 gody, utverzhdena postanovleniem Pravitelstva Respuliki Kazakhstan ot 26 dekabrya 2019 goda № 982 (The State Program for the Development of Healthcare of the Republic of Kazakhstan for 2020-2025, approved by the Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated December 26, 2019 No. 982.) URL: https://primeminister.kz/assets/media/gosudarstvennaya-programma-razvitiya-zdravookhraneniya-respubliki-kazakhstan-na-2020-2025-gody.pdf (data obrachsheniya: 06.08.2020) (last sited: 06.08.2020). [in Russia]
2. Gorelkin A.G., Pinkhasov B.B. Sposob opredeleniya biologicheskogo vosrasta cheloveka I skorosti stareniya [Method for determining the biological age of a person and the rate of aging]. Gorelkin A.G., Pinkhasov B.B., zayavitel I patentoobladatel GU NCKEM SO RAMN – 2008130456/14; [Gorelkin A.G., Pinkhasov B.B. applicant and patentee of GI SCCEM SB RAMS] zayavlen [declared] 22.07.2008; opublikovan [published] 27.04.2010. Бюллетень [Bulletin] №12. [in Russia]
3. Denisova A.G., Tatarchenko A.G., Pozdnyakov I.P. Structurno-geometricheskie pokazateli levogo zheludochka v ocenke elekyricheskogo remodelirovaniya serdca pri sakharnom diabete [Structural and geometric parameters of the left ventricle in the assessment of electrical remodeling of the heart in diabetes mellitus]. Doctor.Ru [Doctor.Ru], 2016. № 11 (128). P. 36–41. [in Russia]
4. Kotovskaya Yu.V., Tkacheva O.N., Runikhina N.K. et. Al. Izuchenie dolgozhitelstva: sovremennyi status problemy i perspektivy [Study of longevity: current status of the problem and prospects]. Kardiovaskulyarnaya terapiya i profilaktika. Chast [Part] 1. Tom 16. [Cardiovascular therapy and prevention. Volume 16]. № 3 (2017). P. 75-80. [in Russia]
5. Madyanov I.V. Giperurikemiya I sakharnyi diabet [Hyperuricemia and diabetes mellitus]. RMZH. Meditsinskoe obozrenie [Mammary cancer. Medical review]. 2019. №1(I). pp. 20-24. [in Russia]
6. Akhmetova K.M., Vochshenkova T.A., Dalenov E.D., Abduldayeva A.A., Benberin V.V. The Interconnection of Metabolic Disorders and Carotid Atherosclerosis in the Kazakh Population. Sys Rev Pharm, 2020. 11(12): p. 2152-2159.
7. Amato M.C. et al. Visceral Adiposity Index: a reliable indicator of visceral fat function associated with cardiometabolic risk. Diabetes Care. 2010. 33(4): p. 920-2.
8. Amato M.C. et al. Cut-off points of the visceral adiposity index (VAI) identifying a visceral adipose dysfunction associated with cardiometabolic risk in a Caucasian Sicilian population. Lipids Health Dis. 2011. 10: p. 183.
9. Bo S. Et al. Associations between gamma-glutamyl transferase, metabolic abnormalities and inflammation in healthy subjects from a population-based cohort: a possible implication for oxidative stress. World J Gastroenterol. 2005. 11(45): p. 7109-17.
10. Cerhan J.R. et al. A pooled analysis of waist circumference and mortality in 650,000 adults // Mayo Clin Proc. 2014. 89(3): p. 335-45.
11. Declaration of Helsinki: Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects, JAMA. 2013. 310 (20): p. 2191–2194. PMID 24141714, doi:10.1001/jama.2013.281053
12. Girona J. Et al. HDL Triglycerides: A New Marker of Metabolic and Cardiovascular Risk. Int J Mol Sci. 2019. 20(13).
13. Çakırca G., Çelik M.M. Lipid profile and atherogenic indices and their association with platelet indices in familial Mediterranean fever. Turk Kardiyol Dern Ars. 2018. 46(3): p. 184-190.
14. Hiam D., Patten R. et.al. The effectiveness of high intensity intermittent training on metabolic, reproductive and mental health in women with polycystic ovary syndrome: study protocol for the iHIT- randomised controlled trial. Trials. 2019. 20: p. 221.
15. Hämäläinen P. et al. Hemoglobin level and lipoprotein particle size. Lipids Health Dis. 2018. 17(1): p. 10.
16. Kälsch J. et al. Normal liver enzymes are correlated with severity of metabolic syndrome in a large population based cohort. Sci Rep. 2015. 5: p. 13058.
17. Lam D., LeRoith D. Metabolic syndrome. In: Feingold K.R. Anawalt B., Boyce A. Et al eds. Endotext [Internet]. South Dartmouth, MA: MDText.com, Inc; 2000. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK278936/
18. Lorenz M.W. et al. Prediction of clinical cardiovascular events with carotid intima-media thickness: a systematic review and meta-analysis. Circulation. 2007. 115(4): p. 459-67.
19. Nikniaz L. et al. Is within-normal range liver enzymes associated with metabolic syndrome in adults? Clin Res Hepatol Gastroenterol. 2018. 42(1): p. 92-98.
20. Ranasinghe P., et al. Prevalence and trends of metabolic syndrome among adults in the asia-pacific region: a systematic review. BMC Public Health. 2017. 17(1): p. 101.
21. Tanaka K. et al. The relationship between body mass index and uric acid: a study on Japanese adult twins. Environ Health Prev Med. 2015. 20(5): p. 347-53.
22. World Health Organization. The world health report 2002 – Reducing Risks, Promoting Healthy Life. World Health Organization. 2002. P. 240.
23. Wildman R.P. et al.,The obese without cardiometabolic risk factor clustering and the normal weight with cardiometabolic risk factor clustering: prevalence and correlates of 2 phenotypes among the US population (NHANES 1999-2004). Arch Intern Med. 2008. 168(15): p. 1617-24.
24. Würtz P. et al. Metabolite profiling and cardiovascular event risk: a prospective study of 3 population-based cohorts. Circulation. 2015. 131(9): p. 774-85.
25. Yadav D. et al. Combined Effect of Initial and Longitudinal Increases in γ-Glutamyltransferase on Incident Metabolic Syndrome: ARIRANG Study. Yonsei Med J. 2017. 58(4): p. 763-769.
26. Zhang Y. et al. Non-HDL-C is a Better Predictor for the Severity of Coronary Atherosclerosis Compared with LDL-C. Heart Lung Circ. 2016. 25(10): p. 975-81.
Көрген адамдардың саны: 143
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Ахметова К., Вощенкова Т., Даленов Е., Абдулдаева А. Метаболизмдік синдромнан зардап шегетін репродукциялық жастағы адамдардың денсаулық жағдайы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 4 (Т.23). Б. 130-137. doi 10.34689/SH.2021.23.4.014Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ