ЦЕРЕБРАЛЬДЫ ИНСУЛЬТТАН КЕЙІНГІ НАУҚАСТАРДЫҢ МОТОРЛЫ - КОГНИТИВТІ ОҢАЛТУЫНДАҒЫ ВИРТУАЛДЫ ШЫНДЫҚТЫҢ ТИІМДІЛІК КӨРСЕТКІШТЕРІНЕ ШОЛУ
Кіріспе. Қазіргі уақытта инсульт өлім мен мүгедектіктің негізгі себептерінің бірі болып табылады және бүкіл әлемде өлім-жітімнің жетекші себептерінің бірі ретінде сипатталған. Оңалту процесі және пациенттің кейінгі өміріне оралуы жедел мәселе болып табылады. Осыған байланысты жоғалған моторлық және когнитивті функцияларды қалпына келтірудің жаңа тәсілдерін іздеу өзекті мәселе болып табылады. Мотор функцияларын жаттықтыруға қажетті үш негізгі элементтің арқасында (ынталандыруды қайталау, сенсорлық кері байланыс, пациенттердің мотивациясы) ВШ моториканы өмірде қолдануға болатын контекстте тиімдірек шыңдауға мүмкіндік береді. ВШ-дағы жаттығу сеанстарының тағы бір аспектісі - қабылдау, есте сақтау, зейін, сөйлеу және ойлау сияқты когнитивті функцияларды қалпына келтіру.
Зерттеудің мақсаты. виртуалды шындық технологиясына арналған басылымдарды талдау және инсультті оңалтуда нейробейнелеу әдістерін қолдану арқылы оны қолдану тиімділігін бағалау.
Іздеу стратегиясы. Дереккөздерді іздеу PubMed, Cochrane Library сияқты мәліметтер базасында жүргізілді. Іздеу тереңдігі 20 жылды құрады. 1979, 1981 және 1992 жылдардағы үш әдебиет көзі пайдаланылды, себебі бұл әдебиеттер маңызды тұжырымдамалық ақпаратты қамтыды. Қосу критерийлері: әдебиеттерге шолулар, түпнұсқа мақалалар, мета-талдаулар; ашық қол жетімді және ағылшын және орыс тілдеріндегі толық мәтіні бар басылымдар. Шығару критерийлері: төмен әдістемелік сападағы жарияланымдар, конференция материалдары. Бұл шолуға 54 басылым енгізілді.
Нәтижелер. Виртуалды шындық жүйелеріндегі сабақтардың тиімділігін бағалау үшін заманауи нейробейнелеу және ЭЭГ әдістерін қолдану церебральды инсульттан кейін науқастардың моторлық және когнитивті салаларын қалпына келтіру үшін оңалту бағдарламаларын құруға мүмкіндік береді.
Қорытындылар.Виртуалды шындыққа негізделген араласулар арқылы жүзеге асырылатын технологиялардың үйлесімі қалпына келтірудің барлық кезеңдерінде моторлы-когнитивті оңалту мен эмоционалды сфераны түзету нәтижелеріне әсер етуі мүмкін және пациенттің қалыпты өмірінде кейінгі көрініске ие болуы мүмкін.
Леонид В. Климов1, https://orcid.org/0000-0003-1314-3388
Марина А. Шурупова*1,2,3, https://orcid.org/0000-0003-2214-3187
Алина Д. Айзенштейн1, https://orcid.org/0000-0001-7442-0903
Алекандра К. Трофимова1, https://orcid.org/0000-0001-6521-9503
Николай А. Шамалов1, https://orcid.org/0000-0001-6250-0762
Галина Е. Иванова1,4, https://orcid.org/0000-0003-3180-5525
1 ФМБМ «Федералдық ми және нейротехнология орталығы» Ресей ФМБА, Мәскеу қ., Ресей;
2 «М. В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті» ФМБУ, Мәскеу қ., Ресей;
3 «Русское Поле» емдеу-оңалту ғылыми орталығы ФМБМ «Дмитрий Рогачев атындағы Ұлттық медициналық зерттеу орталығы» Ресей Денсаулық сақтау министрлігі, Мәскеу облысы, Чехов ауданы, Д. Гришенки, Ресей;
4 ЖББ ФМБМ «Н.И. Пирогов атындағы Ресей ұлттық медициналық зерттеу университеті» Ресей Денсаулық Сақтау Министрлігі, Мәскеу қ., Ресей.
1. Adamovich S.V. et al. A virtual reality-based system integrated with fmri to study neural mechanisms of action observation-execution: a proof of concept study // Restorative neurology and neuroscience. 2009. 27(3): 209-223.
2. Afridi A., Malik A.N., Tariq H., Rathore F.A. The emerging role of virtual reality training in rehabilitation // J Pak Med Assoc. 2022. 72(1):188-191.
3. Bang Y.S., Kim H.Y., Lee M.K. Factors affecting the upper limb function in stroke patients //The Journal of the Korea Contents Association. 2009. 9(7): 202-210.
4. Bediou B. et al. Meta-analysis of action video game impact on perceptual, attentional, and cognitive skills // Psychological bulletin. 2018. 144(1): 77.
5. Cameirao M.S. et al. The combined impact of virtual reality neurorehabilitation and its interfaces on upper extremity functional recovery in patients with chronic stroke // Stroke. 2012. 43(10): 2720-2728.
6. Carter A.R. et al. Resting interhemispheric functional magnetic resonance imaging connectivity predicts performance after stroke // Annals of neurology. 2010. 67(3): 365-375.
7. Chernikova L.A. et al. Robotic and mechanotherapeutic technology to restore the functions of the upper limbs: prospects for development // Современные технологии в медицине. 2016. 8(4) (eng):222-230.
8. Cheron G., Petit G., Cheron J., et al. Brain oscillations in sport: toward EEG biomarkers of performance // Front Psychol. 2016;7:246.
9. De Bruyn N. et al. Functional network connectivity is altered in patients with upper limb somatosensory impairments in the acute phase post stroke: A cross-sectional study // PloS one. 2018. 13(10): e0205693
10. Dubovik S. et al. Adaptive reorganization of cortical networks in Alzheimer’s disease // Clinical neurophysiology. 2013. 124(1): 35-43
11. Fadiga L, Craighero L. Electrophysiology of action representation // Clin Neurophysiol. 2004. 21:157–69.
12. Feigin V.L. et al. Global and regional burden of stroke during 1990–2010: findings from the Global Burden of Disease Study 2010 // The Lancet. 2014. 383(9913) 245-255
13. Filimon F., Rieth C.A., Sereno M.I., Cottrell G.W. Observed, executed, and imagined action representations can be decoded from ventral and dorsal areas // Cereb Cortex. 2015. 25(9):3144–58.
14. Fu M.J., Knutson J.S., Chae J. Stroke Rehabilitation Using Virtual Environments // Phys Med Rehabil Clin N Am. 2015. 26(4):747-57
15. Gamito P., Oliveira J., Coelho C., Morais D., Lopes P., Pacheco J., Brito R., Soares F., Santos N., Barata A.F. Cognitive training on stroke patients via virtual reality-based serious games // Disabil Rehabil. 2017. 39(4):385-388.
16. Giuseppe P., et al. Cognitive and cognitive-motor interventions affecting physical functioning: a systematic review // BMC geriatrics. 2011: 1-19.
17. Haywood K.M., Getchell N. Life span motor development. // Human kinetics. 2019. 23(5):e24526
18. Kang Jae Myeong, et al. Cognitive training in fully immersive virtual reality improves visuospatial function and fronto-occipital functional connectivity in a pre-dementia state: A randomized controlled trial. 2020. (preprint)
19. Kalaria R.N., Akinyemi R., Ihara M. Stroke injury, cognitive impairment and vascular dementia // Biochim Biophys Acta. 2016. 1862(5):915-25
20. Khizhnikova A.E., Klochkov A.S., KotovSmolenskiy A.M., Suponeva N.A., Chernikova L.A. Virtual reality as an upper limb rehabilitation approach // Human Physiology 2017. 43(8): 855–862, https://doi.org/10.1134/ s0362119717080035
21. Klimesch W. Alpha-band oscillations, attention, and controlled access to stored information // Trends in cognitive sciences. 2012. 16(12): 606-617
22. Klimesch W. EEG alpha and theta oscillations reflect cognitive and memory performance: a review and analysis // Brain research reviews. 1999. 29(2-3): 169-195
23. Kwakkel G., van Peppen R., Wagenaar R.C., Wood Dauphinee S., Richards C., Ashburn A., Miller K., Lincoln N., Partridge C., Wellwood I., Langhorne P. Effects of augmented exercise therapy time after stroke: a meta-analysis // Stroke. 2004. 35(11): 2529-39.
24. Levin MF, Weiss PL, Keshner EA. Emergence of virtual reality as a tool for upper limb rehabilitation: incorporation of motor control and motor learning principles. Phys Ther. 2015. 95(3):415-25
25. Liao Y.Y., Chen I.H., Lin Y.J., Chen Y., Hsu W.C. Effects of Virtual Reality-Based Physical and Cognitive Training on Executive Function and Dual-Task Gait Performance in Older Adults With Mild Cognitive Impairment: A Randomized Control Trial // Frontiers in aging neuroscience. 2019. 11: 162.
26. Lin Z. et al. Analysis of central mechanism of cognitive training on cognitive impairment after stroke: Resting-state functional magnetic resonance imaging study // Journal of International Medical Research. 2014. 42(3): 659-668.
27. Lyons A. et al. Stealth attack // Good Practice. 2017. 9: 14.
28. Machado, S., Araújo, F., Paes, F., Velasques, B., Cunha, M., Budde, H., Ribeiro, P.EEG-based brain-computer interfaces: an overview of basic concepts and clinical applications in neurorehabilitation. Reviews in the Neurosciences, 2010. 21(6), 451-468.
29. Maggio, M. G. et al/ R., The growing use of virtual reality in cognitive rehabilitation: fact, fake or vision? A scoping review. Journal of the National Medical Association, 2019. 111(4), 457-463.
30. McEwen S.E., Huijbregts M.P., Ryan J.D, Polatajko H.J. Cognitive strategy use to enhance motor skill acquisition post-stroke: a critical review // Brain Inj. 2009. 23(4): 263-77.
31. Mc Garry L.M.J. The role of the mirror neuron system in bottom-up and top-down perception of human action. Dissertation // Canada: Toronto University Press. 2015: 1-205.
32. Nakamura R., Fujii E. A comparative study of the characteristics of the electroencephalogram when observing a hedge and a concrete block fence // J. Jpn. Inst. Landsc. Archit. 1992. 55: 139–144. doi: 10.5632/jila1934.55.5_139
33. Newell K.M. Motor skill acquisition // Annu Rev Psychol. 1991. 42: 213-37.
34. Oberman L.M., Pineda J.A., Ramachandran V.S. The human mirror neuron system: a link between action observation and social skills // Soc Cogn Affect Neurosci. 2007. 2(1): 62–66
35. Patel M.D. et al. Relationships between long-term stroke disability, handicap and health-related quality of life // Age and Ageing. 2006. 35(3): 273-279.
36. Pavlova M., Lutzenberger W., Sokolov A., Birbaumer N. Dissociable cortical processing of recognizable and non-recognizable biological movement: analyzing gamma MEG activity // Cereb Cortex. 2004. 14:181–8.
37. Perfetti C. La rieducazione motoria dell'Emiplegico. Milano: Ghedini, 1979. 172 с.
38. Regenbrecht H., Hoermann S., McGregoret G., Dixon B., Franz E., Ott C., Hale L., Schubert T., Hoermann J. Visual manipulations for motor rehabilitation //Computers & Graphics 2012. 36(7): 819–834.
39. Riener R., Harders M. Virtual reality in medicine // London: Springer; 2012.
40. de Rooij IJM, van de Port IGL, Meijer J-WG. Effect of virtual reality training on balance and gait ability in patients with stroke: systematic review and meta-analysis. Phys Ther. 2016;96:1905–1918.]
41. Sanes J.N. Motor cortex rules for learning and memory // Curr Biol. 2000. 10(13):R495-7.
42. Schleiger E. et al. Frontal EEG delta/alpha ratio and screening for post-stroke cognitive deficits: the power of four electrodes // International journal of psychophysiology. 2014. 94(1): 19-24
43. Schleiger E. et al. Poststroke QEEG informs early prognostication of cognitive impairment // Psychophysiology. 2017. 54(2): 301-309
44. Sidiakina I.V., Dobrushina O.R., Liadov K.V., Shapovalenko T.V., Romashin O.V. The role of evidence-based medicine in the neurorehabilitation: the innovative technologies (a review) // Voprosy kurortologii, fizioterapii i lechebnoi fizicheskoi kul’tury 2015; 92(3): 53–56, https://doi.org/10.17116/ kurort2015353-56.
45. Shurupova M.A., Aizenshtein A.D., Trofimova A.K., Ivanova G.E. Clinical and anamnestic data that affect the outcome of rehabilitation on virtual reality in patients with stroke // Zhurnal Nevrologii i Psikhiatrii imeni S.S. Korsakova. 2021;121(12‑2):33‑40. (In Russ.).
46. Springer S. et al. Dual‐tasking effects on gait variability: The role of aging, falls, and executive function // Movement disorders: official journal of the Movement Disorder Society. 2006. 21(7): 950-957.
47. Standen P.J., Threapleton K., Richardson A., Connell L., Brown D.J., Battersby S., Platts F., Burton A. A low cost virtual reality system for home based rehabilitation of the arm following stroke: a randomised controlled feasibility trial // Clin Rehabil. 2017. 31(3):340-350.
48. Stanmore E., Stubbs B., Vancampfort D., de Bruin E.D., Firth J. The effect of active video games on cognitive functioning in clinical and non-clinical populations: a meta-analysis of randomized controlled trials // Neurosci. Biobehav. 2017. 78: 34–43. doi: 10.1016/j.neubiorev.2017.04.011
49. Stoykov M. E., Madhavan S. Motor priming in neurorehabilitation // J. Neurol. Phys. Ther. 2015. 39: 33–42. doi: 10.1097/NPT.0000000000000065
50. Tarrant J., Viczko J., Cope H. Virtual Reality for Anxiety Reduction Demonstrated by Quantitative EEG: A Pilot Study // Front. Psychol. 2018. 9:1280. doi: 10.3389/fpsyg.2018.01280
51. Teasell R.W. et al. Rethinking the continuum of stroke rehabilitation // Archives of physical medicine and rehabilitation. 2014. 95(4): 595-596.
52. Tieri G. et al. Virtual reality in cognitive and motor rehabilitation: facts, fiction and fallacies. Expert Rev Med Devices. 2018. 15(2):107-117
53. Tremmel C., Herff C., Krusienski D.J. EEG Movement Artifact Suppression in Interactive Virtual Reality. In Proceedings of the Annual International Conference of the IEEE Engineering in Medicine and Biology Society, EMBS, Berlin, Germany, 2019; p. 4576–4579
54. Ulrich R.S. Natural versus urban scenes: some psychophysiological effects // Environ. Behav. 1981. 13: 523–556. doi: 10.1177/0013916581135001
55. Urbin M.A. et al. Resting-state functional connectivity and its association with multiple domains of upper-extremity function in chronic stroke // Neurorehabilitation and neural repair. 2014. 28(8): 761-769
56. Zarka D., Cevallos C., Petieau M., Hoellinger T., Dan B., Cheron G. Neural rhythmic symphony of human walking observation: upside-down and uncoordinated condition on cortical theta, alpha, beta and gamma oscillations // Front Syst Neurosci. 2014. 18(8): 169.
Көрген адамдардың саны: 86
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Климов Л.В., Шурупова М.А., Айзенштейн А.Д., Трофимова А.К., Шамалов Н.А., Иванова Г.Е. Церебральды инсульттан кейінгі науқастардың моторлы - когнитивті оңалтуындағы виртуалды шындықтың тиімділік көрсеткіштеріне шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 5 (Т.24). Б. 149-156. doi10.34689/SH.2022.24.5.019Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ