ИШЕМИЯЛЫҚ ИНСУЛЬТТЕ ТОТЫҒУ СТРЕССІНІҢ БОЛЖАМДЫҚ МАҢЫЗЫН ЖӘНЕ АНТИОКСИДАНТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ЖАҒДАЙЫН АНЫҚТАУ
Кіріспе. Тотығу стрессі ишемиялар мен реперфузиядағы әмбебап патофизиологиялық механизмдердің бірі болып табылады. Ишемиялық инсультпен ауыратын науқастарда оның ауырлығы мен антиоксиданттық жүйенің тікелей ишемиялық аймақтағы күйі үлкен қызығушылық тудырады. Бұған церебралды артерияларға инвазивті араласуды орындау арқылы қол жеткізуге болады.
Жұмыстың мақсаты. Ишемиялық инсульт кезіндегі тотығу стресінің және антиоксиданттық жүйенің ауырлығының салыстырмалы сипаттамасы және болжамдық маңызын анықтау.
Материалдар мен тәсілдер. Зерттеудің дизайны бір орталықтан тұратын көлденең қималық клиникалық зерттеу болды. Зерттеуге жедел ишемиялық инсультпен ауыратын, басталғаннан кейінгі бірінші тәулікте ауруханаға жатқызылған 113 науқас қатысты. 101 ер және 12 әйел тексерілді, оның 32-сі 50-60 жаста, 64-і 61-70 жаста, 17-сі 71-80 жаста. Инсульт дамығаннан кейін бірінші күні веноздық қан алынды. (5 мл). Инвазивті араласуды жүргізген кезде қан тікелей мидың тамырларынан 2 мл көлемінде алынды.Диен конъюгаттарының құрамы, липидтердің асқын тотығу өнімдері ретіндегі малондиальдегид, антиоксиданттық жүйенің параметрлері ретінде тиолдисульфид қатынасы және супероксид дисмутаза белсенділігі зерттелді.
Нәтижелер. Липидтердің асқын тотығу өнімдерінің құрамындағы тұрақты өзгерістер және антиоксиданттық жүйенің белсенділігі анықталды. Перифериялық қанда инсульт дамуының ерте кезеңдерінде негізінен тұрақты ДҚ диен қышқылдарының жоғарылауы және тотығу қышқылдарының құрамының төмендеуі байқалды, ал инсульт аймағындағы қанда липидтердің асқын тотығуының қайталама өнімдерінің жоғарылауы және антиоксиданттық жүйенің ферменттік байланысының тежелуі анықталды.
Көрсеткіштердің инсульт өлшемімен және инсульт аймағынан қанды зерттеудің функционалдық нәтижелерімен корреляциясының жоғары дәрежесі анықталды.
Қорытынды:
1. Церебральды ишемиялар аймағынан алынған қандағы инсульт кезінде липидтердің асқын тотығуы және антиоксиданттық қорғаныс көрсеткіштерін зерттеу шеткергі қанға қарағанда ишемиялық зақымдану мөлшеріне сәйкес келеді.
2. Мидың ишемиясы аймағынан алынған қандағы липидтердің асқын тотығуының және антиоксиданттық қорғаныстың бұзылу дәрежесі инсульттан кейінгі ерте кезеңде функционалдық жеткіліксіздіктің дамуына қатысты үлкен болжамдық мәнге ие.
Әлжан А. Баубеков1,3, https: //orcid.org/0000-0001-7197-4871
Ерғали М. Меиірбеков2, https://orcid.org /0000-0002-7609-0300
Төлеген Ж. Егембердиев3, https://orcid.org/0000-0001-6518-5825
Венера К. Исраилова3, https://orcid.org/0000-0001-7778-9618
Назарбек Б. Омаров4, https://orcid.org/0000-0003-3262-1410
1 «Private Clinic Almaty», Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
2 А.Н. Сызғанов атындағы Ұлттық ғылыми хирургия орталығы,
Алматы, к., Қазақстан Республикасы;
3 КЕАҚ, «Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті»,
Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
4 КЕАҚ «Семей медицина университеті», Семей қ., Қазақстан Республикасы.
1. Беленичев И.Ф., Черний В.И., Нагорная Е.А., Павлов С.В., Черний Т.В., Бухтиярова Н.В., Андронова И.А., Кучеренко Л.И., Горчакова Н.А. Нейропротекция и нейропластичность. Монография. К.: ООО «Полиграф плюс», 2014. 512 с.
2. Белова А.Н. Шкалы, тесты и опросники в неврологии и нейрохирургии. М.: Изд-во «Самарский дом печати», 2004. С. 224-225.
3. Гаврилов В.Б., Мишкорудная М.И. Спектрофотометрическое определение содержания гидроперекисей липидов в плазме крови // Лаб. дело. 1983. № 3. С.33-35.
4. Гланц С. Медико-биологическая статистика. McGraw-Hill, 1994; М.: Практика, 1998. — 459 с.
5. Кабанов А.В. Методы определения тиол-дисульфидного равновесия и концентрации глутатиона в биологических жидкостях // Медицина: теория и практика. 2019. Т.4. С.237.
6. Конюхова С.Г., Маркин С.Г., Конюхова А.А., и др. Перекисное окисление липидов и методы определения продуктов липопероксидации в биологических средах // Лабораторное дело. 1989. No 9. С. 40-46.
7. Луцкий М.А., Земсков А.М., Смелянец М.А., Лушникова Ю.П. Формирование окислительного стресса, одного из звеньев сложного патогенеза социально значимых заболеваний нервной системы – инсульта и рассеянного склероза // Фундаментальные исследования. 2014. №10 (часть 5). С. 924-929.
8. Магин Д.В., Левин Г., Попов И.Н. Простой метод измерения активности супероксиддисмутазы с помощью фотосенсибилизированной хемилюминесценции // Вопр. мед. химии. 1999. Т.45: 1. С.70-79.
9. Berlet R., Anthony S., Brooks B., Wang Z.J., Sadanandan N., Shear A., Cozene B., Gonzales-Portillo B., Parsons B., Salazar F.E., Lezama Toledo A.R., Monroy G.R., Gonzales-Portillo J.V., Borlongan C.V. Combination of Stem Cells and Rehabilitation Therapies for Ischemic Stroke // Biomolecules. 2021 Sep 6;11(9):1316. doi: 10.3390/biom11091316.
10. Chen H., He Y., Chen S., Qi S., Shen J. Therapeutic targets of oxidative/nitrosative stress and neuroinflammation in ischemic stroke: Applications for natural product efficacy with omics and systemic biology // Pharmacol Res. 2020 Aug;158:104877. doi: 10.1016/j.phrs.2020.104877.
11. Ghezzi P., Bonetto V., Fratelli M. Thiol-disulfide balance: from the concept of oxidative stress to that of redox regulation // Antioxidants & Redox Signaling 7, 7&8, 2005. P. 964–972.
12. DeGraba T.J., Hallenbeck J.M., Pettigrew K.D., Dutka A.J., Kelly B.J. progression in acute stroke. Value of the initial NIH stroke scale score on patients stratification in future Trials // Stroke 1999; 30:1208-1212.
13. Duan J., Gao S., Tu S., Lenahan C., Shao A., Sheng J. Pathophysiology and Therapeutic Potential of NADPH Oxidases in Ischemic Stroke-Induced Oxidative Stress // Oxid Med Cell Longev. 2021 Mar 9; 2021: 6631805. doi: 10.1155/2021/6631805.
14. Dubois-Deruy E., Peugnet V., Turkieh A., Pinet F. Oxidative Stress in Cardiovascular Diseases // Antioxidants (Basel). 2020 Sep 14;9(9):864. doi: 10.3390/antiox9090864.
15. Fletcher B.L., Dillard C.L., Tappel A.L. Fluorescent products of lipid peroxidation of mitochondria and microsomes // Anal Biochem. 1973 Mar;52(1):1-9. doi: 10.1016/0003-2697(73)90327-8.
16. George B., Misumida N., Ziada K.M. Revascularization Strategies for Non-ST-Elevation Myocardial Infarction // Curr Cardiol Rep. 2019 Apr 10;21(5):39. doi: 10.1007/s11886-019-1125-9.
17. Herpich F., Rincon F. Management of Acute Ischemic Stroke // Crit Care Med. 2020 Nov;48(11):1654-1663. doi: 10.1097/CCM.0000000000004597.
18. Jurcau A., Ardelean A.I. Oxidative Stress in Ischemia/Reperfusion Injuries following Acute Ischemic Stroke // Biomedicines. 2022 Mar 1; 10(3) :574. doi: 10.3390/biomedicines10030574.
19. Katan M., Luft A. Global Burden of Stroke // Semin Neurol. 2018 Apr;38(2):208-211. doi: 10.1055/s-0038-1649503.
20. Koutsaliaris I.K., Moschonas I.C., Pechlivani L.M., Tsouka A.N., Tselepis A.D. Inflammation, Oxidative Stress, Vascular Aging and Atherosclerotic Ischemic Stroke // Curr Med Chem. 2022; 29(34): 5496-5509. doi: 10.2174/0929867328666210921161711.
21. Mendelson S.J., Prabhakaran S. Diagnosis and Management of Transient Ischemic Attack and Acute Ischemic Stroke: A Review // JAMA. 2021 Mar 16;325(11):1088-1098. doi: 10.1001/jama.2020.26867.
22. Orellana-Urzúa S., Rojas I., Líbano L., Rodrigo R. Pathophysiology of Ischemic Stroke: Role of Oxidative Stress // Curr Pharm Des. 2020;26(34):4246-4260. doi: 10.2174/1381612826666200708133912.
23. Ren J.X., Li C., Yan X.L., Qu Y., Yang Y., Guo Z.N. Crosstalk between Oxidative Stress and Ferroptosis/Oxytosis in Ischemic Stroke: Possible Targets and Molecular Mechanisms // Oxid Med Cell Longev. 2021 May 11;2021:6643382. doi: 10.1155/2021/6643382.
24. Roth G.A., Mensah G.A., Johnson C.O., Addolorato G., Ammirati E. et al. GBD-NHLBI-JACC Global Burden of Cardiovascular Diseases Writing Group. Global Burden of Cardiovascular Diseases and Risk Factors, 1990-2019: Update From the GBD 2019 Study // J Am Coll Cardiol. 2020 Dec 22;76(25):2982-3021. doi: 10.1016/j.jacc.2020.11.010.
25. Silva G.S., Nogueira R.G. Endovascular Treatment of Acute Ischemic Stroke // Continuum (Minneap Minn). 2020 Apr; 26(2):310-331. doi: 10.1212/CON.0000000000000852.
References: [1-8]
1. Belenichev I.F., Chernii V.I., Nagornaya E.A., Pavlov S.V., Chernii T.V., Bukhtiyarova N.V., Andronova I.A., Kucherenko L.I., Gorchakova N.A. Neiroprotektsiya i neiroplastichnost'. Monografiya [Neuroprotection and neuroplasticity. Monography]. K.: OOO «Poligraf plyus», 2014. 512 p. [in Russian]
2. Belova A.N. Shkaly, testy i oprosniki v nevrologii i neirokhirurgii [Scales, tests and questionnaires in neurology and neurosurgery]. M.: Izd-vo «Samarskii dom pechati», 2004. pp. 224-225. [in Russian]
3. Gavrilov V.B., Mishkorudnaya M.I. Spektrofotometricheskoe opredelenie soderzhaniya gidroperekisei lipidov v plazme krovi [Spectrophotometric determination of the content of lipid hydroperoxides in blood plasma]. Laboratornoe delo [laboratory work]. 1983. № 3. pp.33-35. [in Russian]
4. Glants S. Mediko-biologicheskaya statistika [Medico-biological statistics]. McGraw-Hill, 1994; M.: Praktika, 1998. — 459 p.
5. Kabanov A.V. Metody opredeleniya tiol-disul'fidnogo ravnovesiya i kontsentratsii glutationa v biologicheskikh zhidkostyakh [Methods for determining thiol-disulfide balance and glutathione concentration in biological fluids]. Meditsina: teoriya i praktika [Medicine: theory and practice]. 2019. T.4. pp.237. [in Russian]
6. Konyukhova S.G., Markin S.G., Konyukhova A.A., i dr. Perekisnoe okislenie lipidov i metody opredeleniya produktov lipoperoksidatsii v biologicheskikh sredakh [Lipid peroxidation and methods for determining lipid peroxidation products in biological media]. Laboratornoe delo [laboratory work]. 1989. No 9. pp. 40-46. [in Russian]
7. Lutskii M.A., Zemskov A.M., Smelyanets M.A., Lushnikova Yu.P. Formirovanie okislitel'nogo stressa, odnogo iz zven'ev slozhnogo patogeneza sotsial'no znachimykh zabolevanii nervnoi sistemy – insul'ta i rasseyannogo skleroza [Formation of oxidative stress, one of the links in the complex pathogenesis of socially significant diseases of the nervous system - stroke and multiple sclerosis]. [Fundamental'nye issledovaniya Fundamental research]. 2014. №10 (chast' 5). pp. 924-929. [in Russian]
8. Magin D.V., Levin G., Popov I.N. Prostoi metod izmereniya aktivnosti superoksiddismutazy s pomoshch'yu fotosensibilizirovannoi khemilyuminestsentsii [A simple method for measuring superoxide dismutase activity using photosensitized chemiluminescence]. Vopr. med. khimii. [Issues of medicinal chemistry]. 1999. T.45: 1. pp.70-79. [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 85
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Баубеков Ә.А., Мейірбеков Е.М., Егембердиев Т.Ж., Исраилова В.К., Омаров Н.Б. Ишемиялық инсультте тотығу стрессінің болжамдық маңызын және антиоксиданттық жүйенің жағдайын анықтау // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 5(Т.24). Б. 97-104. doi 10.34689/SH.2022.24.5.013Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ