ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӘЙЕЛДЕР АРАСЫНДА ТҮСІК ЖАСАТУ ТӘЖІРИБЕСІ: КӨЛДЕНЕҢ ЗЕРТТЕУ
Кіріспе. Әйелдер арасындағы түсік түсіру-бұл көптеген жылдар бойы пікірталастар мен пікірталастардың тақырыбы болған күрделі және нәзік тақырып. Аборт жүктіліктің саналы түрде тоқтатылуын білдіреді және жеке адамдар мен жалпы қоғам үшін айтарлықтай физикалық, эмоционалдық және этикалық салдарға әкелуі мүмкін. Дүние жүзіндегі әйелдер арасында түсік жасату тәжірибесі мәдени, құқықтық және әлеуметтік факторларға байланысты айтарлықтай өзгереді. Сонымен қатар, түсік жасатудың таралуы әр түрлі аймақтар мен популяцияларда әр түрлі болады, жыл сайын орта есеппен 1 миллионға жуық түсік жасалады. Түсік жасату тәжірибесіне репродуктивті денсаулық қызметтеріне қол жетімділік, құқықтық шектеулер, әлеуметтік-экономикалық мәртебе, діни сенімдер және жеке құндылықтар сияқты бірқатар факторлар әсер етуі мүмкін.
Зерттеу мақсаты. Қазақстанда әйелдер арасында түсік түсіру тәжірибесінің таралуын анықтау
Материалдар мен әдістер: 2024 жылдың 14-30 наурызы аралығында әйелдер арасында түсік жасату практикасының жай-күйін бағалау мақсатында көлденең зерттеу жүргізілді. Зерттеу нысаны Қазақстанның әртүрлі аймақтарында тұратын 18 жастан асқан әйелдер болды. Іріктемені қалыптастыру үшін Қазақстан халқының географиялық, жас және әлеуметтік-экономикалық әртүрлілігін ескеретін стратификацияланған кездейсоқ іріктеме пайдаланылды. Респонденттердің саны 237 адамды құрады. Әйелдер әлеуметтік-демографиялық сипаттамалары, түсік жасату тәжірибесі, түсік жасату шешіміне әсер еткен факторлар және түсік жасату орны туралы сұрақтары бар анонимді сауалнамаларды толтырды.
Нәтижелері: Әйелдердің 27,1% - ы түсік түсіру тарихы туралы хабарлады. Әйелдердің көпшілігі-69,0% бірінші триместрде жүктілікті тоқтатты. Өздігінен түсік түсіру туралы респонденттердің 25,6% - ы хабарлады, ал 23,8% - ы қауіпсіз жасанды түсік жасатуды көрсетті. Жасанды түсік жасатудың ең көп тараған себебі 41,5% жағдайда денсаулыққа байланысты проблемалар болды (ананың нұсқауы бойынша). Көп жағдайда, 26,8%, аборттың бастамашылары әйелдердің өздері болды.
Қорытынды: Тиімді репродуктивті денсаулық саясаты мен іс-шаралары, ең алдымен, қауіпсіз және заңды аборт қызметтеріне қол жеткізуді қамтамасыз етуі керек, өйткені қауіпті түсік түсіруден кейінгі асқынулар денсаулыққа ауыр зардаптарға, тіпті өлімге әкелуі мүмкін. Қажетті құнарлылыққа қол жеткізу үшін әйелдер контрацепция мен түсік түсірудің комбинациясын пайдаланады, ал кейбір қоғамдарда неке мен жыныстық белсенділікке шектеулер қойылады.
Аяулым Н. Блушінова1, https://orcid.org/0000-0003-3939-3860
Гульнара М. Шалгумбаева1 , https://orcid.org/0000-0003-3310-4490
Венера С. Рахметова2, https://orcid.org/0000 -0001-5721-6409
Жанылсын А. Рыспаева1, https://orcid.org/0000-0003-1748-6548
Гульноза У. Алдабекова2, https://orcid.org/0009-0009-1561-1094
1 КеАҚ «Семей медицина университеті», Семей қ., Қазақстан Республикасы;
2 КеАҚ «Астана медицина университеті», Астана қ., Қазақстан Республикасы.
1. Bearinger L.H., Sieving R.E., Ferguson J. et al. Global perspectives on the sexual and reproductive health of adolescents: patterns, prevention and potential. Lancet. 2007. 369:1220–1231.
2. Grimes D.A., Benson J., Singh S. et al. Unsafe abortion: the preventable pandemic. Lancet. 2006 Nov 25; 368(9550):1908-19.
3. Say L., Chou D., Gemmill A., et al. Global causes of maternal death: a WHO systematic analysis. Lancet Glob Health. 2014;2:e323–e333.
4. Singh S., et al. Abortion Worldwide 2017: Uneven Progress and Unequal Access. Guttmacher Institute, U.S., 2018
5. Singh S. Global consequences of unsafe abortion. Women’s Health. 2010;6:849–860.
6. Singh S. et al. The incidence of abortion and unintended pregnancy in India, 2015 // Lancet Global Health, 2018, 6 (1): e111-e120.
Көрген адамдардың саны: 127
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Блушінова А.Н., Шалгумбаева Г.М., Рахметова В.С., Рыспаева Ж.А., Алдабекова Г.У. Қазақстандағы әйелдер арасында түсік жасату тәжірибесі: көлденең зерттеу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Vol.26 (2). Б. 76-81. doi 10.34689/SH.2024.26.2.010Ұқсас жариялымдар:
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӘЙЕЛДЕР АРАСЫНДА ТҮСІК ЖАСАТУ ТӘЖІРИБЕСІ: КӨЛДЕНЕҢ ЗЕРТТЕУ
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ТҰРҒЫНДАРЫНДА СҮТ БЕЗІ ҚАТЕРЛІ ІСІГІН СКРИНИНГТЕН ӨТУГЕ КЕДЕРГІЛЕР
АЛМАТЫ қ. КӨП САЛАЛЫ АУРУХАНАЛАРЫНДА МИ ҚАН АЙНАЛЫМЫНЫҢ ЖЕДЕЛ БҰЗЫЛУЫНДАҒЫ ВИЗУАЛДЫ ДИАГНОСТИКАНЫҢ РӨЛІ
АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДА СОЗЫЛМАЛЫ ЖҮРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІНЕН СЫРҚАТТАНУШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ӨЛІМ-ЖІТІМ ҮРДІСТЕРІ
ОҢАЛТУДЫҢ ӘРТҮРЛІ КЕЗЕҢДЕРІНДЕ АРТЫҚ САЛМАҒЫ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ КОРОНАРЛЫҚ АРТЕРИЯДЫ ШУНТТАУДАН КЕЙІНГІ МИОКАРДТЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ-ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ