ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ХАЛЫҚТЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САУАТТЫҒЫН ТАЛДАУ
Кіріспе: Денсаулық сақтау саласындағы сауаттылық Қоғамдық денсаулық сақтау мен денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттердің саясатын дамытудың маңызды бағыты болып табылады. Көптеген елдерде жүргізілген зерттеулер Денсаулық сауаттылығының төмендігі денсаулыққа, денсаулық пен ауруға байланысты мінез-құлыққа және денсаулық сақтау ресурстарын пайдалануға теріс әсер ететінін көрсетті. Зерттеу мақсаты: денсаулық сақтау, аурулардың алдын алу және денсаулықты нығайтуда денсаулыққа қатысты ақпаратқа қол жеткізу, түсіну, бағалау және қолдану мәселелерінде Қазақстан Республикасы халқының сауаттылығын зерделеу Материалдар мен әдістер: Астана, Алматы, Шымкент, Ақтөбе және Өскемен қалаларында тұратын 3000 респонденттің қатысуымен кросс-секциялық (көлденең) зерттеу. Деректерді жинау үшін HLS-Q22 халықаралық сауалнамасы пайдаланылды Нәтижелері: Қазақстан Республикасының 3000 тұрғыны арасында Денсаулық мәселелерінде жалпы сауаттылықты зерделеу бойынша зерттеу жүргізілді. Респонденттердің едәуір бөлігі әр түрлі емдеу нұсқаларының артықшылықтары мен кемшіліктерін бағалау қажет болған кезде қиындықтарға тап болады-41,4% ("өте қиын" және "қиын" жауап нұсқаларының жиынтық көрсеткіші), психикалық денсаулық мәселелерімен қалай күресуге болатындығы туралы ақпаратты табу – 36,3%, бұқаралық ақпарат құралдарынан денсаулыққа қауіп-қатер туралы ақпараттың сенімділігін бағалау - 35,3%. Бұл ақпаратты Шымкент қаласының тұрғындарына іздеу қиын-24,8%, қала. Ақтөбе – 21,8%, Өскемен-20,3%, Астана – 19,4%, Алматы қаласының тұрғындарынан ақпарат іздеуде ең аз қиындық – 13,9%. Қорытынды: Денсаулық мәселелеріндегі халықтың сауаттылық индексі 75,32 құрайды, бұл "жеткілікті" деңгейге сәйкес келеді. Сауаттылықтың категориялық мәндерін қарастырған кезде респонденттердің 16,2% – "сауаттылық деңгейі" жеткіліксіз", ал 14,9% - ""проблемалық" екенін атап өткен жөн. Денсаулық мәселелерінде сауаттылық деңгейін арттыруға бағытталған іс-шаралар сауаттылық деңгейі "жеткіліксіз және проблемалық" респонденттердің осы 31,1% - на бағытталуы тиіс.
Алтын М. Арингазина1, Асель Ж. Байбусинова2*, Саамал С. Исабекова3, Жанна А. Калмакова4 1 Алматы Менеджмент Университеті (AlmaU), Алматы. қ., Қазақстан Республикасы; 2 «Семей Медицина Университеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы; 3 Қазақстан медицина университеті «Қоғамдық денсаулық сақтау жоғары мектебі», Алматы қ., Қазақстан Республикасы; 4 Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығы, Астана қ., Қазақстан Республикасы.
1. Арингазина А.М., Айнакулов Д.А., Камхен Ю.Б., Хегай Е.Л. Грамотность в вопросах здоровья в Казахстане: перспективы на будущее // Вестник КазНМУ №3, 2018, С. 405–410. 2. Арингазина А., Исабекова С. Грамотность в вопросах здоровья среди студентов // Вестник КАЗНМУ, 2021, №1, С. 317–322 3. Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 октября 2021 года № 725. «Об утверждении национального проекта "Качественное и доступное здравоохранение для каждого гражданина "Здоровая нация". URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000725/history (Дата обращения: 21.12.2022) 4. Aringazina A. Health promotion and sustainable development in Kazakhstan. Chapter of the book: “Development and sustainability: The Challenge of Social Change”. ZED books LTD, London, United Kingdom. – 2016, p.77-92 ISBN 978-1-78360-624-5 5. Aringazina A., Kamkhen J. National indicators of health literacy – a population-based survey among Kazakh adults. Book of abstracts. The 22nd IUHPE World Conference on Health Promotion, Curitiba, Brazil, 2016. P.104 6. Baccolini V., Rosso A., Di Paolo C., Isonne C., Salerno C., Migliara G., Prencipe G.P., Massimi A., Marzuillo C., De Vito C., Villari P., Romano F. What is the Prevalence of Low Health Literacy in European Union Member States? A Systematic Review and Meta-analysis // J Gen Intern Med. 2021 Mar;36(3):753–761. 7. Garcia-Codina O., Juvinyà-Canal D., Amil-Bujan P., Bertran-Noguer C., Asunción González-Mestre M., Masachs-Fatjo E., J Santaeugènia S., Magrinyà-Rull P., Saltó-Cerezuela E. Determinants of health literacy in the general population: results of the Catalan health survey // BMC Public Health. 2019, Vol.19(1). P.1122. 8. Guzys D., Kenny A, Dickson – Swift V., Threlkeld G. A critical review of population health literacy assessment // BMC Public Health. 2015, Vol. 15. P. 215. 9. Lopatina M., Berens Eva-M., Klinger J., Levin-Zamir D., Aringazina A., Kostareva U., Drapkina O., M. Pelikan J. Adaptation of the Health Literacy Survey Questionnaire (HLS19-Q) for Russian-Speaking Populations–International Collaboration across Germany, Israel, Kazakhstan, Russia, and the USA // International Journal of Environmental Research and Public Health, 2022, Volume 19, Issue 6 https:// doi.org/ 10.3390/ijerph19063572 Web of Science Q1 10. Mikkelsen B., Williams J., Rakovac I., Wickramasinghe K., Hennis A., Shin H-R., Farmer M., Webe M., Berdzuli N., etc. Life course approach to prevention and control of non-communicable diseases // BMJ. 2019, Vol.364. l257 P. 11. Sørensen K. Health literacy: a neglected European public health disparity. Dissertation for degree of Doctor at Maastricht University, 2013. 240s. 12. Sorensen K., Van den Broucke S., Fullam J., Doyle G., Pelikan J., Slonska Z., Brand H. Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models // BMC Public Health. 2012, Vol. 12. P.80. 13. Sоrensen K., Pelikan J. M., Rothlin F., Ganahl K., Slonska Z., Doyle G., Fullam J., Kondilis B., Agrafiotis D., etc. Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU) // Eur J Public Health. 2015, Vol.25(6). P. 1053-8 14. Sorensen K., Levin-Zamir D., Tuyen V Duong., Okan O., Visconde Brasil V. Don Nutbeam Building health literacy system capacity: a framework for health literate systems // Health Promotion International. 2021, Vol.36, Issue Suppl.1. Pages i13–i23 15. Shayakhmetov S.S, Toguzbayeva K.K, Ismailova A.A, Tabibi R, Derbishalieva Z.K, Dzhusupov K.O. Health Literacy of Rural Population of Kazakhstan // Iran J Public Health. 2020 Jul;49(7):1269-1277. doi: 10.18502/ijph.v49i7.3580. PMID: 33083293; PMCID: PMC7548489 16. Short Summary of the International Report on the Methodology, Results, and Recommendations of the European Health Literacy Population Survey 2019 – 2021 (HLS19) of M-POHL. Vienna, December 2021. URL: https://m-pohl.net/sites/m-pohl.net/files/inline-files/HLS19_Short%20Summary.pdf (Дата обращения: 21.12.2022) 17. Sulinskaitė K., Zagurskienė D., Blazevicienė A. Patients' health literacy and health behaviour assessment in primary health care: evidence from a cross-sectional survey // BMC Prim Care. 2022 Sep 5;23(1):223. doi: 10.1186/s12875-022-01809-5. PMID: 36064351; PMCID: PMC9446736. 18. The HLS19 Consortium of the WHO Action Network M-POHL (2022): The HLS19-Q12 Instrument to measure General Health Literacy. Factsheet. Austrian National Public Health Institute, Vienna 19. The HLS19 Consortium of the WHO Action Network M-POHL (2021): International Report on the Methodology, Results, and Recommendations of the European Health Literacy Population Survey 2019 – 2021 (HLS19) of M-POHL. Austrian National Public Health Institute, Vienna 20. Tuyen V. Duong, Altyn Aringazin, Peter Wushou Chang. Measuring health literacy in Asia: Validation of the HLS-EU-Q47 survey tool in six Asian countries. Journal of Epidemiology, 2017, Volume 27, Issue 2, February 2017, Pages 80-86 http://www.journals.elsevier.com/journal-of-epidemiology/ Web of Science Q1 21. Vandenbosch J., Van den Broucke S., Vancorenland S., Avalosse H., Verniest R., Callens M. Health literacy and the use of healthcare services in Belgium // J Epidemiol Community Health. 2016 Oct;70(10):1032-8. doi: 10.1136/jech-2015-206910. Epub 2016 Apr 26. PMID: 27116951. References: [1-2} 1. Aringazina A.M., Ajnakulov D.A., Kamhen YU.B., Hegaj E.L. Gramotnost' v voprosah zdorov'ya v Kazahstane: perspektivy na budushchee [Health literacy in Kazakhstan: prospects for the future]. Vestnik KazNMU [Bulletin of KazNMU]. 2018. №3, pp. 405–410 [in Russian] 2. Aringazina A., Isabekova S. Gramotnost' v voprosah zdorov'ya sredi studentov [Health literacy among students] Vestnik KAZNMU [Bulletin of KazNMU]. 2021. №1, pp. 317–322 [in Russian] 3. Postanovlenie Pravitel'stva Respubliki Kazahstan ot 12 oktyabrya 2021 goda № 725. «Ob utverzhdenii nacional'nogo proekta "Kachestvennoe i dostupnoe zdravoohranenie dlya kazhdogo grazhdanina "Zdorovaya naciya" [Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated October 12, 2021 No. 725. "On the approval of the national project "Quality and affordable healthcare for every citizen" Healthy Nation"]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000725/history (Data obrascheniya: 21.12.2022).
Көрген адамдардың саны: 71

Түйенді сөздер:

Библиографиялық сілтемелер

Арингазина А.М., Байбусинова А.Ж., Исабекова С.С., Калмакова Ж.А. Қазақстан Республикасы халықтың денсаулық сауаттығын талдау // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 6(Т.24). Б. 101-111. doi 10.34689/SH.2022.24.6.014

Авторизируйтесь для отправки комментариев