ОЙЫҚ ЖАРАЛЫ КОЛИТ ПАТОГЕНЕЗІНІҢ ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
Кіріспе. Ойық жаралы колитке жататын ішектің қабыну ауруларының (IҚА) өзектілігі аурудың еңбекке қабілетті жастағы адамдар арасында таралуына, созылмалы қайталанатын прогрессивті ағымға, ішек қабырғасының деструктивті қабынуының дамуына қалыпты емес иммундық жауаптың үлесіне байланысты. Туа біткен және адаптивті иммунитеттің компоненттерін, соның ішінде ойық жаралы колиттегі минорлы лимфоциттерді қамтитын IҚА иммундық механизмдерін түсіну олардың созылмалы қабынуды дамыту мен сақтаудағы патогенетикалық рөлі туралы түсініктерін кеңейтеді.
Материалдар мен әдістер:. Зерттеу нысаны Өскемен қаласының Шығыс Қазақстан облыстық медициналық бірлестігінің (ШҚ ОМО) проктология және абдоминальды хирургия бөлімшесінің базасында тоқ ішектің қабыну аурулары бар науқастар болды. Зерттеу бақылау, аналитикалық, "іс-бақылау" болып табылады, зерттеу тобы үшін үздіксіз. Миноұрлы лимфоциттерді қосумен иммунологиялық көрсеткіштер зерттелді: моноклоналды антиденелер арқылы перифериялық қан лимфоциттерін иммунофенотиптеу, ИФА арқылы IgA, IgM, IgG концентрациясын анықтау, өздігінен және ынталандырылған НСТ сынағы кірді.
Статистикалық есептеулер Statistica 5.0 және Microsoft Excel нұсқаларының бағдарламалық пакеттері арқылы жүргізілді. Сондай - ақ, StatTech (Статтех) h v. 1.2.0 (әзірлеуші-ЖШҚ "Статтех", Ресей) жаңа статистикалық бағдарламасының көмегімен зерттеу топтарында тәуекел факторының коэффициенттерін есептеу жүргізілді.
Зерттеу нәтижелері CD4+Т-лимфоциттермен қатар, цитотоксикалық белсенділігі бар лимфоидты жасушалардың, ойық жаралы колиттің патогеніне қатысуын көрсетеді, оның ішінде: СД8 + Т-лимфоциттер, қабынулық бағыты бар Т-NK. Ойық жаралы колит кезінде зақымдану және созылмалы қабынудың сақталу механизмдеріне фагоциттеуші жасушалардың оксидазалық жүйелері белсенді оттегі түрлерін (ОБТ) және макрофагтық қабынуды шақыратын цитокиндерді шығарумен қорғаудың спецификалық емес факторлары да қатысады.
Қорытындылар. Ойық жаралы колиттегі иммундық жүйенің факторларын жан-жақты зерттеу созылмалы қабыну патогенезіне қатысатын иммунологиялық механизмдерді түсінуге мүмкіндік береді.
Хафиза С. Жетписбаева1, Капура С. Адрисова2,
Бекболат А. Жетписбаев3, Нуржамал Д. Иманбаева1,
Карашаш М. Аскарова1
1 "Астана медицина университеті" КеАҚ, Астана қ., Қазақстан Республикасы;
2 «I Clinic» медициналық орталығы, Астана қ., Қазақстан Республикасы;
3 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана қ., Қазақстан Республикасы.
1. Акинфиева О.В., Бубнова Л.Н., Бессмельцев С.С. NKT-клетки: характерные свойства и функциональная значимость для регуляции иммунного ответа // Онкогематология. 2010. Т. 5. № 4. C. 39–47.
2. Бикбавова Г.Р., Ливзан М.А., Лозинская М.Ю. Факторы патогенеза язвенного колита: мейнстрим-2020 // Бюллетень сибирской медицины. 2021. 20(2). С.130–138
3. Валеева А.Р., Скороходкина О.В. Роль Th 17 лимфоцитов в индукции аутоиммунного воспаления при язвенном колите // Российский Аллергологический журнал. 2017.- №1.- С.22-23
4. Главнов П.В., Лебедев Н.Н., Кащенко В.А., Варзин С.А. Язвенный колит и болезнь Крона. Современное состояние проблемы этиологии, ранней диагностики и лечения (Обзор литературы) // Весткник СП6ГУ. Сер.11. -2015. -Вып.4. -С. 48-68.
5. Зафранская А.Ю., Адамович А.В., Воробей А.М. Старостин Д.Б. Фенотипический профиль лимфоидных клеток периферической крови пациентов с воспалительными заболеваниями кишечника // Медицинская иммунология. 2020. Т. 22. №6. С.1131-1140.
6. Ильяшенко М.Г., Тарасова Г.Н., Федотова Е.Н., Чумакова Е.А. Фагоцитарная активность нейтрофиль-ных гранулоцитов у больных с воспалительными заболеваниями кишечника в зависимости от клинических характеристик заболевания // Практическая медицина. 2012. Т.62. N7. С.170-173
7. Конович Е.А., Широких К.Е., Халиф И.Л., Шапина М.В. Цитокины толстой кишки при тяжелой форме язвенного колита // РЖГГК. 2016. №1.С.93-98.
8. Костарева О.С., Габдулхаков А.Г., Коляденко И.А., Гарбер М.Б., Тищенко С.В. Интерлейкин -17: функциональные и структурные особенности; использование в качестве терапевтической мишени // Успехи биологической химии. 2019. Т. 59. С. 393–418.
9. Маев И.В., Андреев Д.Н., Дичева Д.Т., Великанов Е.В. Болезнь Крона: этиопатогенез, диагностика и консервативное лечение. Пособие для врачей. – Москва, 2016. – 67с
10. Образцов И.В., Широких К.Е., Шапина М.А., Сухина М.А., Халиф И.Л. Иммунофенотипирование Т-лимфоцитов для дифференциальной диагностики свищей прямой кишки при болезни Крона. Пилотное исследование // Колопроктология. 2016. № 4 (58). С.32-41.
11. Першко А.М., Гриневич В.Б., Соловьев И.А., Шотик А.В., Курило Д.П. Частные вопросы патогенеза воспалительных заболеваний кишечника // Экспериментальная и клиническая гастроэнтерология. 2018. №5. С.140-149.
12. Сизякина Л.П., Тарасова Г.Н., Добаева Н.В. Эволюция взглядов на иммунопатогенез воспалитель-ных заболеваний // Экспериментальная и клиническая гастроэнтерология, выпуск 132. 2017. № 8. C.57-61.
13. Ткачев А.В., Мкртян Л.С., Беловолова Р.А., Девликамова Т.А. Диагностическая значимость иммунологических параметров при различных формах язвенного колита // Междицинский вестник Северного Кавказа. 2019. №14(2). С.334-338.
14. Шубич М.Г., Медникова В.Г. Значение теста восстановления нитросинего тетразолия для изучения функциональной активности нейтрофилов // Лабораторное дело. 1978. №5. С.195-198.
15. Ahluwalia B., Moraes L., Magnusson M.K., Ohman L. Immunopathogenesis of inflammatory bowel diseases and mechanisms of biological therapy // Scandinavian Journal of Gastroenterology. 2018. V.53. рр. 379-389.
16. Ananthakrishnan A.N., Bernstein C.N., Iliopoulos D., Macpherson A., Neurath M.F., Ali R.A.R., Vavricka S.R., Fiocchi C. Environmental triggers in IBD: A review of progress and evidence // Nat. Rev. Gastroenterol. Hepatol. 2018. 15, PP.39–49.
17. Bennett M.S., Round J.L., Leung D.T. Innate-like lymphocytes in intestinal infections // Curr. Opin. Infect. Dis., 2015. Vol. 28- no. 5. PP. 457-463.
18. Cohen L.J., Cho J.H., Gevers D., Chu H. Genetic Factors and the Intestinal Microbiome Guide Development of Microbe-Based Therapies for Inflammatory Bowel Diseases // Gastroenterology. 2019. 156(8),рр.2174–2189.
19. van Dieren J.M., van der Woude C.J. et al. Roles of CD1d-restricted NKT cells in the intestine // Inflamm. Bowel Dis., 2007. V.13. №9. 1146-1152.
20. Gaffen S.L., Jain R., Garg A.V., Cua D.J. The IL-23-IL-17 immune axis: from mechanisms to therapeutic testing // Nat Rev Immunol. 2014 Sep;14(9):585-600. doi: 10.1038/nri3707. PMID: 25145755; PMCID: PMC4281037.
21. Guan Q.A. Comprehensive review and update on the pathogenesis of inflammatory bowel disease // J. Immunol. Res., 2019. 7247238. doi: 10.1155/2019/7247238. PMID: 3188630.
22. Hegde S., Chen X., Keaton J.M., Reddington F., Besra G.S., Gumperz J.E. NKT cells direct monocytes into a DC differentiation pathway // J. Leukoc. Biol., 2007. Vol. 81.№. 5. рр. 1224–1235.
23. Lee S.H., Kwon J.E., Cho M.L. Immunological pathogenesis of inflammatory bowel disease // Intest Res. 2018 Jan;16(1):26-42. doi: 10.5217/ir.2018.16.1.26. Epub 2018 Jan 18. PMID: 29422795; PMCID: PMC5797268.
24. Nigar S., Yamamoto Y., Okajima T., Sato T., Ogita T., Shimosato T. Immune synergistic oligodeoxynucleotide from Lactobacillus rhamnosus GG enhances the immune response upon co-stimulation by bacterial and fungal cell wall components // Anim. Sci. J. 2018. 89. рр. 1504–1511.
25. la Scaleia R., Stoppacciaro A., Oliva S., Morrone S., di Nardo G., Santoni A., Cucchiara S., Palmieri G. NKG2D/ligand dysregulation and functional alteration of innate immunity cell populations in pediatric IBD // Inflamm. Bowel Dis, 2012. - Vol. 18.- PP. 1910-1922.
26. Schönrich G., Raftery M.J. CD1-restricted T cells during persistent virus infections: “sympathy for the devil” // Front Immunol. 2018. vol. 9. PP. 1–16. doi: 10.3389/fimmu.2018.00545.
27. Souza H.S.P. de Immunopathogenesis of IBD: current state of the art / H. S. P. de Souza, C. Fiocchi // Nat. Rev. Gastroenterol. Hepatol. 2015. V. 13 № 1 PP.13–27.
28. Torina A., Guggino G., Pio M., Manna L., Sireci G. The Janus face of NKT cell function in autoimmunity and infectious diseases // Int. J. Mol. Sci. 2018.- Vol. 19.- no. 440. -PP. 1–10. doi: 10.3390/ijms19020440.
29. Wallace K.L., Zheng L.B., Kanazawa Y., Shih D.Q. Immunopathology of inflammatory bowel disease // World J Gastroenterol. 2014 Jan 7;20(1):6-21. doi: 10.3748/wjg.v20.i1.6. PMID: 24415853; PMCID: PMC3886033.
30. Xu X.R., Liu C.Q., Feng B.S., Liu Z.J. Dysregulation of mucosal immune response in pathogenesis of inflammatory bowel disease // World J Gastroenterol. 2014 Mar 28;20(12):3255-64. doi: 10.3748/wjg.v20.i12.3255. PMID: 24695798; PMCID: PMC3964397.
References: [1-14]
1. Akinfieva O.V., Bubnova L.N., Bessmel'cev S.S. NKT-kletki: kharakternye svoistva i funktsional'naya znachimost' dlya regulyatsii immunnogo otveta [NKT cells: characteristic properties and functional significance for the regulation of the immune response]. Onkogematologiya [Oncohematology]. 2010. Vol. 5. No.4. pp. 39-47. [in Russian]
2. Bikbavova G.R., Livzan M.A., Lozinskaja M.Ju. Faktory patogeneza yazvennogo kolita: meinstrim-2020. [Factors of pathogenesis of ulcerative colitis: mainstream-2020]. Byulleten' sibirskoi meditsiny [Bulletin of Siberian Medicine]. 2021. 20 (2).pp.130–138. [in Russian] [ ]
3. Valeeva A.R., Skorohodkina O.V. Rol' Th 17 limfotsitov v induktsii autoimmunnogo vospaleniya pri yazvennom kolite [The role of Th 17 lymphocytes in the induction of autoimmune inflammation in ulcerative colitis]. Rossiiskii Allergologicheskii zhurnal [Russian Journal of Allergology]. 2017. No. 1. p.22-23. [in Russian]
4. Glavnov P.V., Lebedev N.N., Kashhenko V.A., VArzin S.A. Yazvennyi kolit i bolezn' Krona. Sovremennoe sostoyanie problemy etiologii, rannei diagnostiki i lecheniya (Obzor literatury) [Ulcerative colitis and Crohn's disease. The current state of the problem of etiology, early diagnosis and treatment (Literature review)] // Vestknik SPB GU [Vestnik SPB GU]. Ser.11. 2015. V.4. pp. 48-68. [in Russian]
5. Zafranskaya A.Ju., Adamovich A.V., Vorobej A.M., Starostin D.B., Fenotipicheskii profil' limfoidnykh kletok perifericheskoi krovi patcientov s vospalitel'nymi zabolevaniyami kishechnika [Phenotypic profile of peripheral blood lymphoid cells of patients with inflammatory bowel diseases]. Meditsinskaya immunologiya [Medical immunology]. 2020. Vol. 22. No. 6. pp.1131-1140. [in Russian]
6. Il'jashenko M.G., Tarasova G.N., Fedotova E.N., Chumakova E.A. Fagotsitarnaya aktivnost' neitrofil'nykh granulotsitov u bol'nykh s vospalitel'nymi zabolevaniyami kishechnika v zavisimosti ot klinicheskkih kharakteristik zabolevaniya. [Phagocytic activity of neutrophil granulocytes in patients with inflammatory bowel diseases depending on the clinical characteristics of the disease]. Prakticheskaya meditsina [Practical medicine]. 2012. Vol.62. N7. pp.170-173. [in Russian]
7. Konovich E.A., Shirokih K.E., Halif I.L., Shapina M.V. Tsitokiny tolstoi kishki pri tyazheloi forme yazvennogo kolita [Cytokines of the colon in severe ulcerative colitis] // RZhGGK [RZHGGK]. 2016. No.1.p.93-98. [in Russian]
8. Kostareva O.S., Gabdulhakov A.G., Koljadenko I.A., Garber M.B., Tishhenko S.V. Interlejkin-17: funktsional'nye i strukturnye osobennosti; ispol'zovanie v kachestve terapevticheskoi misheni [Interleukin-17: functional and structural features; use as a therapeutic target]. Uspekhi biologicheskoi khimii [Advances in biological chemistry]. 2019. Vol. 59. pp. 393-418. [in Russian]
9. Maev I.V., Andreev D.N., Dicheva D.T., Velikanov E.V. Bolezn' Krona: etiopatogenez, diagnostika i konservativnoe lechenie [Crohn's disease: etiopathogenesis, diagnosis and conservative treatment]. Posobie dlya vrachei [A manual for doctors]. Moscow, 2016. p. 67. [in Russian]
10. Obrazcov I.V., Shirokih K.E., Shapina M.A., Suhina M.A., Halif I.L. Immunofenotipirovanie T-limfocitov dlja differencial'noj diagnostiki svishhej prjamoj kishki pri bolezni Krona. Pilotnoe issledovanie [Immunophenotyping of T-lymphocytes for differential diagnosis of rectal fistulas in Crohn's disease. Pilot study.] // Koloproktologija. [Coloproctology] - 2016.- № 4 (58). - Pp.32-41. [in Russian]
11. Pershko A.M., Grinevich V.B., Solov'ev I.A., Shotik A.V., Kurilo D.P. Chastnye voprosy patogeneza vospalitel'nykh zabolevanii kishechnika [Particular issues of pathogenesis of inflammatory bowel diseases]. Eksperimental'naya i klinicheskaya gastroyenterologiya [Experimental and clinical gastroenterology]. 2018. No.5. pp.140-149. [in Russian]
12. Sizjakina L. P., Tarasova G. N., Dobaeva N. V. Evolyutsiya vzglyadov na immunopatogenez vospalitel'nykh zabolevanii [Evolution of views on the immunopathogenesis of inflammatory diseases]. Eksperimental'naya i klinicheskaya gastroenterologiya [Experimental and Clinical Gastroenterology], Issue 132. 2017. №8. C.57-61. [in Russian]
13. Tkachev A.V., Mkrtjan L.S., be Belovolova R. A., Devlikamova T.A. Diagnosticheskaya znachimost' immunologicheskikh parametrov pri razlichnykh formakh yazvennogo kolita [Diagnostic significance of immunological parameters in various forms of ulcerative colitis.]. Meditsinskii vestnik Severnogo Kavkaza [Inter-Medical Bulletin of the North Caucasus]. 2019 №14(2). pp.334-338. [in Russian]
14. Shubich M.G., Mednikova V.G. Znachenie testa vosstanovleniya nitrosinego tetrazoliya dlya izucheniya funktsional'noi aktivnosti neitrofilov [The significance of the nitrosine tetrazolium recovery test for studying the functional activity of neutrophils]. Laboratornoe delo [Laboratory business]. 1978. No.5. pp.195-198. [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 2300
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Жетписбаева Х.С., Адрисова К.С., Жетписбаев Б.А., Иманбаева Н.Д., Аскарова К.М. Ойық жаралы колит патогенезінің иммунологиялық аспектілері // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2023. 4 (Т.25). Б.118-126. doi 10.34689/SH.2023.25.4.014Ұқсас жариялымдар:
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТТЕРДІҢ ПРОФЕССОРЛЫҚ-ОҚЫТУШЫЛЫҚ ҚҰРАМЫ АРАСЫНДА DEPRESSION ANXIETY STRESS SCALE (DASS-21) САУАЛНАМАСЫНЫҢ ҚАЗАҚША НҰСҚАСЫН ВАЛИДИЗАЦИЯЛАУ: ПИЛОТТЫҚ ЗЕРТТЕУ
АУРУХАНАЛАРДА ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ЕНГІЗУ: МЕДИЦИНАЛЫҚ МАМАННЫҢ ХАБАРДАРЛЫҒЫ
ЖОҒАРЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ БЕЙІМДЕЛУ ОРТАСЫН ҚҰРУ ЖАҒДАЙЫНДА ПСИХОМЕТРИЯЛЫҚ ТЕСТІЛЕУДІҢ БОЛЖАМДЫҚ МӘНІ
КОМПЬЮТЕРЛІК БАҒДАРЛАМА АРҚЫЛЫ НАҚТЫ ТАМАҚТАНУДЫ БАҒАЛАУ МҮМКІНДІКТЕРІ
АБАЙ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ХАЛЫҚ АРАСЫНДА СҮЙЕКТІҢ МИНЕРАЛДЫ ТЫҒЫЗДЫҒЫН АНЫҚТАУ БОЙЫНША ЗЕРТТЕУ ЖҮРГІЗУДІҢ БАСТАЛУЫ ЖАЙЫНДА