Online ISSN: 3007-0244,
Print ISSN:  2410-4280
БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДЕ ОСТЕОПОРОЗДЫҢ ДАМУЫНА ФИЗИКАЛЫҚ БЕЛСЕНДІЛІКТІҢ РОЛІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.
Остеопороз заманауи қауымдастықта тек ересек адамдардың ғана емес, сонымен қатар балалар мен жасөспірімдер арасындағы өзекті мәселе. Жыныстық жетілудің басталуымен және жасөспірімдік кезеңдегі өсу қарқынымен сүйек минералдарының тез өсуі байқалады, биіктіктің ең жоғары өсуінен кейін көп ұзамай шыңына жетеді. Өмір салтын таңдау ересектердегі ең жоғары сүйек массасының 20-40% әсер етеді. Өсу кезіндегі жаттығулар сүйек массасын жоғарылату арқылы кейінгі өмірде инволюциялық сүйек массасының жоғалуына қарсы әрекет етеді. Көптеген зерттеулер көрсеткендей, сүйек беріктігі мәселесі тіпті балалық шақта дененің жетілуі кезінде, қысқа уақыт ішінде күрт өсу қарқыны болған кезде туындайды, бұл генетикалық, гормональды өзгерістерге, ас қорыту себептеріне және созылмалы ауруларға тікелей байланысты. Бұл өз кезегінде сүйек қаңқасының дұрыс қалыптасуы мен минералдануын бұзады, ол 18 жасқа таман (90% дейін) шыңдалып, ең жоғары массаға жетеді. Бұдан басқа, жастық сүйек массасының шыңдалуы өсу кезінде әсіресе қол сүйектерінің сынуын алдын алуға мүмкін болады. Сыну қаупін азайту үшін сүйек денсаулығын жақсарту стратегиялары өте ерте жаста қабылдануы керек. Зерттеу мақсаты: балалар мен жасөспірімдерде остеопороздың дамуына дене шынықтыру және спортпен шұғылданудың әсері бойынша әдебиеттерді зерттеу. Зерттеу әдістері: PubMed, Google Academy, Cochrane Library электронды базаларында жүйелі іздеу жүргізілді. Мәліметтер қорынан әдебиеттерді іздеуде «остеопороз», «жасөспірім», «екіэнергиялық рентген-абсорбциометрия», «жаттығу», «спорт» сияқты түйін сөздер қолданылды. Бұл іздеу 10 жыл ішінде (2013-2023) жарияланған ағылшын тіліндегі зерттеулермен шектелді. Нәтижелер. Бұл шолуда балалар мен жасөспірімдердегі остеопороздың негізгі қауіп факторлары қарастырылды. Дене белсенділігінің балалар мен жасөспірімдердің сүйек тініне әсеріне және патологияның дамуын болдырмау мақсатында ауруды ерте диагностикалау үшін кешенді тексеруде денситометрияны қолдануға үлкен көңіл бөлінеді.
Мадина Р. Мадиева1, https://orcid.org/0000-0001-6431-9713 Алида Ш. Каскабаева1, https://orcid.org/0000-0002-5184-214X Тамара Х. Рымбаева1, https://orcid.org/0000-0003-3769-6796 Алия Р. Алимбаева1, https://orcid.org/0000-0002-5082-4636 Динара О.Ахметжанова1, https://orcid.org/0000-0003-0000-2535 Гульжан Б. Берсимбекова1, https://orcid.org/0000-0002-9416-5054 Гульнур Б. Канапиянова1, https://orcid.org/0000-0002-8102-5220 1 «Семей Медицина университеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы.
1. Мальцев С.В., Архипова Н.Н., Шакирова Э.М. Витамин Д, кальций и фосфаты у здоровых детей и при патологии. Казань. 2012. 120 с. 2. Положаева И.В. Алиякпаров М.Т. Актуальность проблемы остеопороза в молодом возрасте и его ранней современной диагностики // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. 2018. №2. С.115-120 https://applied-research.ru/ru/article/view?id=12119 3. Agostinete R.R., Fernandes R.A., Narciso P.H. et al. Categorizing 10 Sports According to Bone and Soft Tissue Profiles in Adolescents // Medicine & Science in Sports & Exercise 52(12):p 2673-2681, Dec 2020. doi: 10.1249/MSS.0000000000002420 4. Bachrach L.K., Gordon C.M. Bone Densitometry in Children and Adolescents // Pediatrics. Section on endocrinology. 2016 Oct. 138(4):e20162398. doi: 10.1542/peds.2016-2398. PMID: 27669735. 5. Behringer M., Gruetzner S., McCourt M., Mester J. Effects of Weight-Bearing Activities on Bone Mineral Content and Density in Children and Adolescents: A Meta-Analysis // J Bone Miner Res, 2014. 29: 467-478. https://doi.org/10.1002/jbmr.2036 6. Laine Ch., Laine T. Diagnosis of Osteoporosis in Children and Adolescents // European Endocrinology, 2013. 9(2):141-4. http://doi.org/10.17925/EE.2013.09.02.141 7. Ciancia S., van Rijn, R.R., Högler, W. et al. Osteoporosis in children and adolescents: when to suspect and how to diagnose it // Eur J Pediatr. 2022. 181, 2549–2561. https://doi.org/10.1007/s00431-022-04455-2 8. Galindo-Zavala R., Bou-Torrent R., Magallares-López B. et al. Expert panel consensus recommendations for diagnosis and treatment of secondary osteoporosis in children // Pediatr Rheumatol. 2020. 18, 20. https://doi.org/10.1186/s12969-020-0411-9 9. Girish M., Mehan A., Venkatesh A. Should children on prolonged antiepileptic drug therapy undergo DEXA scanning to assess bone mineral density? // BMJ Journal. Archives of Disease in Childhood. 2021. 106:92-95. 10. Jürimäe J., Gruodyte-Raciene R., Baxter-Jones A. Effects of Gymnastics Activities on Bone Accrual during Growth: A Systematic Review // J Sports Sci Med. 2018 May 14. 17(2):245-258. PMID: 29769826, PMCID: PMC5950742. 11. Leanne M. Ward, David R. Weber, Craig F. Munns et al. A Contemporary View of the Definition and Diagnosis of Osteoporosis in Children and Adolescents // The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, Volume 105, Issue 5, May 2020, Pages e2088–e2097, https://doi.org/10.1210/clinem/dgz294 12. Lems W.F., Raterman H.G. Critical issues and current challenges in osteoporosis and fracture prevention. An overview of unmet needs // Therapeutic Advances in Musculoskeletal Disease. 2017. 9(12):299-316. https: doi.org/10.1177/1759720X17732562 13. Li D., Ou J., Zeng Y., Hou L., Yuan Y., Luo Z. Bibliometric study on clinical research of osteoporosis in adolescents // Front Public Health. 2023 Feb 22. 11:1041360. doi:10.3389/fpubh.2023.1041360. PMID: 36908434, PMCID: PMC9992876. 14. Salari N., Ghasemi H., Mohammadi L. et al. The global prevalence of osteoporosis in the world: a comprehensive systematic review and meta-analysis // J Orthop Surg Res 2021, 16:609 https://doi.org/10.1186/s13018-021-02772-0 15. Di Iorgi N., Maruca K., Patti G., Mora S. Update on bone density measurements and their interpretation in children and adolescents // Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism, Volume 32, Issue 4, 2018, Pages 477-498, ISSN 1521-690X, https://doi.org/10.1016/j.beem.2018.06.002. 16. Pan K., Zhang C., Yao X., Zhu Z. Association between dietary calcium intake and BMD in children and adolescents // Endocrine Connections, 2023, 9(3), 194-200., https://doi.org/10.1530/EC-19-0534 17. Specker B., Tieks N., Sudhagoni R. Does exercise affect children's bone? Systematic review // Clinical Orthopedics and Related Research. 473(11): p. 3658-3672 November 2015. DOI: 10.1007/s11999-015-4467-7 18. Van Dijk F.S., Pals G., Van Rijn R.R., Nikkels P.G., Cobben J.M. Classification of Osteogenesis Imperfecta revisited // Eur J Med Genet. 2010. 53: 1–5. https://doi.org/10.1016/j.ejmg.2009.10.007 19. Vlachopoulos D., Barker A.R., Williams C.A. et al. Effect of a program of short bouts of exercise on bone health in adolescents involved in different sports: the PRO-BONE study protocol // BMC Public Health, 2015. 15, 361. https://doi.org/10.1186/s12889-015-1633-5 20. Weaver C.M., Gordon C.M. et al. The National Osteoporosis Foundation’s position statement on peak bone mass development and lifestyle factors: a systematic review and implementation recommendations. Osteoporos. Int 27, 2016. 1281–1386 https://doi.org/10.1007/s00198-015-3440-3 References: [1-2]. 1. Maltsev S.V., Arkhipova N.N., Shakirova E.M. Vitamin D, kaltsiy i fosfaty u zdorovykh detei i pri patologii [Vitamin D, calcium and phosphates in healthy children and in pathology]. Kazan'. 2012. 120 р. [in Russian] 2. Polozhaeva I.V., Aliyakparov M.T. Aktualnost problemy osteoporoza v molodom vozraste i yego ranney sovremennoy diagnostiki [The relevance of the problem of osteoporosis at a young age and its early modern diagnosis]. Mezhdunarodnyі zhurnal prikladnykh i fundamentalnykh issledovanii [International Journal of Applied and Basic Research]. 2018. №2. рр.115-120 https://applied-research.ru/ru/article/view?id=12119 [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 53

Түйенді сөздер:

Мақалалар санаты: Әдебиеттерге шолу

Библиографиялық сілтемелер

Мадиева М.Р., Каскабаева А.Ш., Рымбаева Т.Х., Алимбаева А.Р., Ахметжанова Д.О., Берсимбекова Г.Б., Канапиянова Г.Б. Балалар мен жасөспірімдерде остеопороздың дамуына физикалық белсенділіктің ролі. Әдебиеттік шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2023. 5 (Т.25). Б. 184-189. DOI 10.34689/SH.2023.25.5.024

Авторизируйтесь для отправки комментариев