БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР

Автор (лар): Бедельбаева Г.Г, Рахметова В.С., Камалова Б.Б, Ужегова Е.Б, Ердаш Б.Е

DOI: 10.34689/SH.2024.26.1.022

Өзектілігі. Бауырдың дәрілік индукцияланған зақымдануы (БДИЗ) ықтимал ауыр клиникалық жағдай болып табылады, бұл пациенттер, дәрігерлер және жаңа препараттарды әзірлеуге қатысатындар үшін маңызды мәселе болып қала береді. Бірқатар зерттеулер БДИЗ ауруының 1,4-тен 19,1/100,000-ға дейін өзгеретінін көрсетті. Жалпы алғанда, әйелдерде дәрі - дәрмектерге жағымсыз реакциялардың даму қаупі 1,5-1,7 есе жоғары, ал әйелдер мен ер адамдар арақатынасы 49 жастан кейін артады, бұл менопаузадан кейінгі БДИЗ-ға айқын бейімділікті көрсетеді. Осыған байланысты пациенттердің жыныстық айырмашылықтарына байланысты БДИЗ дамуының себептерін зерттеу бүгінгі күні өзекті болып табылады. Мақсаты: пациенттердің жынысына байланысты эпидемиологиялық аспектілерді, патогенетикалық қалыптасу механизмдерін және БДИЗ бауырының зақымдану аспектілерін қарастыратын әдебиеттерге шолу. Іздеу стратегиясы. Ғылыми жарияланымдарды іздеу дәлелді медицина дерекқорларында (PubMed, Scopus, Cochrane Library, Medline), электрондық ғылыми ресурстарда (e-Library, Cyberleninka, жақын шет елдердің медициналық сайттары) жүргізілді, бұл шамамен 135 әдеби дереккөзді анықтауға мүмкіндік берді, оның 79-ы осы шолуға енгізілген. Іздеу ұзақтығы 30 жылды құрады (1992 – 2022жж.). Бұл әртүрлі гендерлік топтардың өкілдерінде БДИЗ дамуының эпидемиологиясының, патогенезінің және диагностикалық негіздерінің негізгі мәселелерін ашатын іргелі жұмыстардың маңыздылығына байланысты. Гендерлік аспектілерді ескере отырып, мұндай зерттеулер жүргізілген жоқ. Қосу критерийлері: дәлелді медицинаның барлық талаптарын ескере отырып орындалған заманауи зерттеулердің нәтижелері; әртүрлі топтарда жүргізілген іргелі базалық зерттеулердің деректері; ағылшын және орыс тілді басылымдар. Шеттету алып тастау критерийлері:" кейс-репортаж"; дәлелді медицинаның талаптарына сәйкес келмейтін 1992 жылдан бұрынғы дереккөздер; тезистер. Нәтижелер: дереккөздерге шолу БДИЗ дамуының эпидемиологиялық және патогенетикалық механизмдерін түсіну бауырдың зақымдануының және онымен байланысты асқынулардың дамуының алдын алуға немесе кейінге қалдыруға болатынын және осы топты басқаруға кейіннен жекелендірілген тәсіл үшін скрининг жүргізуге және қауіп топтарын анықтауға мүмкіндік беретінін көрсетті. Қорытындылар: БДИЗ эпидемиологиясы негізінен бағаланбайды, ал ауырлық пен клиникалық ағым әртүрлі зерттеулерде айтарлықтай өзгеруі мүмкін. Әйелдерде дәрі-дәрмектерге жағымсыз реакциялардың даму қаупі 1,5-1,7 есе жоғары. Фармакокинетикадағы, гендердің фармакодинамикалық экспрессиясындағы немесе дәрі-дәрмектерді метаболиздейтін ферменттердің белсенділігіндегі айырмашылықтар ерлер мен әйелдер арасындағы байқалған айырмашылықтарды түсіндіруі мүмкін, жыныстық гормондар да рөл атқаруы мүмкін.

Гульнара Г. Бедельбаева1, https://orcid.org/0000-0002-4237-0478 Венера С. Рахметова2, https://orcid.org/0000-0001-5721-6409 Баян Б. Камалова1, https://orcid.org/0009-0008-6616-3917 Елена Б. Ужегова1, https://orcid.org/0009-0002-2625-6154 Базарбай Е. Ердаш1, https://orcid.org/0009-0002-2762-270Х 1«С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицна университеті» КеАҚ, Алматы қ., Қазақстан Республикасы 2«Астана медициналық университеті» КеАҚ, Астана қ., Қазақстан Республикасы.

1. Abajo F.J., Montero D., Madurga M., García Rodríguez L.A. Acute and clinically relevant drug-induced liver injury: a population-based case-control study // Br J Clin Pharmacol. 2004, Jul. 58(1):71-80. 2. Aithal G.P., Watkins P.B., Andrade R.J., Larrey D., Molokhia M., Takikawa H., Hunt C.M., Wilke R.A., Avigan M., Kaplowitz N., Bjornsson E., Daly A.K. Case definition and phenotype standardization in drug-induced liver injury // Clin Pharmacol Ther. 2011. Jun. 89(6):806-15. 3. Aithal P.G., Day C.P. The natural history of histologically proved drug induced liver disease // Gut. 1999 May. 44(5):731-5. 4. Amacher D.E. Female gender as a susceptibility factor for drug-induced liver injury // Hum Exp Toxicol. 2014 Sep. 33(9):928-39. 5. Anderson G.D. Gender differences in pharmacological response // Int Rev Neurobiol. 2008. 83:1-10. 6. Andrade R.J., Lucena M.I., Fernández M.C., Pelaez G., Pachkoria K., García-Ruiz E. et al. Spanish Group for the Study of Drug-Induced Liver Disease. Drug-induced liver injury: an analysis of 461 incidences submitted to the Spanish registry over a 10-year period // Gastroenterology. 2005 Aug.129(2):512-21. 7. Bessone F., Hernandez N., Mendizabal M., Sanchez A., Paraná R., Arrese M. et al. When the Creation of a Consortium Provides Useful Answers: Experience of The Latin American Dili Network (Latindilin) // Clin Liver Dis (Hoboken). 2019. Mar 4. 13(2):51-57. 8. Bizzaro D., Crescenzi M., Di Liddo R., Arcidiacono D., Cappon A., Bertalot T. et al. Sex-dependent differences in inflammatory responses during liver regeneration in a murine model of acute liver injury // Clin Sci (Lond). 2018 Jan 25. 132(2):255-272. 9. Björnsson E., Talwalkar J., Treeprasertsuk S., Kamath P.S., Takahashi N., Sanderson S., Neuhauser M., Lindor K. Drug-induced autoimmune hepatitis: clinical characteristics and prognosis // Hepatology. 2010 Jun. 51(6):2040-8. 10. Björnsson E.S., Bergmann O.M., Björnsson H.K., Kvaran R.B., Olafsson S. Incidence, presentation, and outcomes in patients with drug-induced liver injury in the general population of Iceland // Gastroenterology. 2013 Jun. 144(7):1419-25. 11. Björnsson H.K., Björnsson E.S. Drug-induced liver injury: Pathogenesis, epidemiology, clinical features, and practical management // Eur J Intern Med. 2022. Mar. 97:26-31. 12. Cardoso H., Vale A.M., Rodrigues S., Gonçalves R., Albuquerque A. et al. High incidence of hepatocellular carcinoma following successful interferon-free antiviral therapy for hepatitis C associated cirrhosis // J Hepatol. 2016 Nov. 65(5):1070-1071. 13. Carey J.L., Nader N., Chai P.R., Carreiro S. et al. Drugs and medical devices: adverse events and the impact of women's health // Clin Ther, 2017. 39. pp.10-22. 14. Chalasani N., Bonkovsky H.L., Fontana R., Lee W., Stolz A., Talwalkar J., Reddy K.R., et al. United States Drug Induced Liver Injury Network. Features and Outcomes of 899 Patients with Drug-Induced Liver Injury: The DILIN Prospective Study // Gastroenterology. 2015 Jun. 148(7):1340-52.e7. 15. Chalasani N.P., Hayashi P.H., Bonkovsky H.L., Navarro V.J., Lee W.M., Fontana R.J. Practice Parameters Committee of the American College of Gastroenterology. ACG Clinical Guideline: the diagnosis and management of idiosyncratic drug-induced liver injury // Am J Gastroenterol. 2014. Jul. 109(7):950-66. 16. Chen T.S., Doong M.L., Chang F.Y., Lee S.D., Wang P.S. Effects of sex steroid hormones on gastric emptying and gastrointestinal transit in rats // Am J Physiol. 1995. Jan, 268(1 Pt 1):G171-6. 17. Church R.J., Kullak-Ublick G.A., Aubrecht J., Bonkovsky H.L., Chalasani N. et al. Candidate biomarkers for the diagnosis and prognosis of drug-induced liver injury: An international collaborative effort // Hepatology. 2019. Feb. 69(2):760-773. 18. Conti F., Buonfiglioli F., Scuteri A., Crespi C., Bolondi L. et al. Early occurrence and recurrence of hepatocellular carcinoma in HCV-related cirrhosis treated with direct-acting antivirals // J Hepatol. 2016 Oct. 65(4):727-733. 19. Court M.H. Interindividual variability in hepatic drug glucuronidation: studies into the role of age, sex, enzyme inducers, and genetic polymorphism using the human liver bank as a model system // Drug Metab Rev. 2010 Feb. 42(1):209-24. 20. Daly A.K., Donaldson P.T., Bhatnagar P., Shen Y., Pe'er I., Pirmohamed M., Aithal G.P., Day C.P. et al. DILIGEN Study; International SAE Consortium. HLA-B*5701 genotype is a major determinant of drug-induced liver injury due to flucloxacillin // Nat Genet. 2009 Jul. 41(7):816-9. 21. Dash S., Aydin Y., Widmer K.E., Nayak L. Hepatocellular Carcinoma Mechanisms Associated with Chronic HCV Infection and the Impact of Direct-Acting Antiviral Treatment // J Hepatocell Carcinoma. 2020 Apr 15. 7:45-76. 22. De Martin E., Michot J.M., Papouin B., Champiat S., Mateus C., Lambotte O. et al. Characterization of liver injury induced by cancer immunotherapy using immune checkpoint inhibitors // J Hepatol. 2018 Jun. 68(6):1181-1190. 23. De Martin E., Michot J.M., Rosmorduc O., Guettier C., Samuel D. Liver toxicity as a limiting factor to the increasing use of immune checkpoint inhibitors // JHEP Rep. 2020 Aug 11. 2(6):100170. 24. De Valle M.B., Av Klinteberg V., Alem N., Olsson R., Björnsson E. Drug-induced liver injury in a Swedish University hospital out-patient hepatology clinic // Aliment Pharmacol Ther. 2006. Oct 15, 24(8):1187-95. 25. Devarbhavi H., Dierkhising R., Kremers W.K., Sandeep M.S., Karanth D., Adarsh C.K. Single-center experience with drug-induced liver injury from India: causes, outcome, prognosis, and predictors of mortality // Am J Gastroenterol. 2010. Nov. 105(11):2396-404. 26. Dokmak S., Paradis V., Vilgrain V., Sauvanet A., Farges O., Valla D., Bedossa P., Belghiti J. A single-center surgical experience of 122 patients with single and multiple hepatocellular adenomas // Gastroenterology. 2009 Nov. 137(5):1698-705. 27. European Association for the Study of the Liver. EASL Clinical Practice Guidelines: Drug-induced liver injury // J Hepatol. 2019 Jun. 70(6):1222-1261. 28. Faillaci F., Marzi L., Critelli R., Milosa F., Schepis F., Turola E. et al. Liver Angiopoietin-2 Is a Key Predictor of De Novo or Recurrent Hepatocellular Cancer After Hepatitis C Virus Direct-Acting Antivirals // Hepatology. 2018 Sep. 68(3):1010-1024. 29. Fletcher C.V., Acosta E.P., Strykowski J.M. Gender differences in human pharmacokinetics and pharmacodynamics // J Adolesc Health. 1994 Dec. 15(8):619-29. 30. Foulds C.E., Treviño L.S., York B., Walker C.L. Endocrine-disrupting chemicals and fatty liver disease // Nat Rev Endocrinol. 2017 Aug. 13(8):445-457. 31. Gerussi A., Natalini A., Antonangeli F., Mancuso C., Agostinetto E., Barisani D., Di Rosa F., Andrade R., Invernizzi P. Immune-Mediated Drug-Induced Liver Injury: Immunogenetics and Experimental Models // Int J Mol Sci. 2021 Apr 27. 22(9):4557. 32. Hardt A., Stippel D., Odenthal M., Hölscher A.H., Dienes H.P., Drebber U. Development of hepatocellular carcinoma associated with anabolic androgenic steroid abuse in a young bodybuilder: a case report // Case Rep Pathol. 2012. 2012:195607. 33. Hoofnagle J.H., Björnsson E.S. Drug-Induced Liver Injury - Types and Phenotypes // N Engl J Med. 2019. Jul 18. 381(3):264-273. 34. Hunt C.M., Westerkam W.R., Stave G.M. Effect of age and gender on the activity of human hepatic CYP3A // Biochem Pharmacol. 1992. Jul 22. 44(2):275-83. 35. Idda M.L., Campesi I., Fiorito G., Vecchietti A., Urru S.A.M., Solinas M.G., Franconi F., Floris M. Sex-Biased Expression of Pharmacogenes across Human Tissues // Biomolecules. 2021 Aug 13. 11(8):1206. 36. Kagawa T., Shirai Y., Oda S., Yokoi T. Identification of Specific MicroRNA Biomarkers in Early Stages of Hepatocellular Injury, Cholestasis, and Steatosis in Rats // Toxicol Sci. 2018 Nov 1;166(1):228-239. 37. Katarey D., Verma S. Drug-induced liver injury // Clin Med (Lond). 2016 Dec. 16(Suppl 6): s104-s109. 38. Kim S.H., Saide K., Farrell J., Faulkner L., Tailor A., Pirmohamed M., Park B.K., Naisbitt D.J. et al. Characterization of amoxicillin- and clavulanic acid-specific T cells in patients with amoxicillin-clavulanate-induced liver injury // Hepatology. 2015. Sep. 62(3):887-99. 39. Kozbial K., Moser S., Schwarzer R., Laferl H. et al. Unexpected high incidence of hepatocellular carcinoma in cirrhotic patients with sustained virologic response following interferon-free direct-acting antiviral treatment // J Hepatol. 2016 Oct. 65(4):856-858. 40. Kurosaki K., Uesawa Y. Molecular Initiating Events Associated with Drug-Induced Liver Malignant Tumors: An Integrated Study of the FDA Adverse Event Reporting System and Toxicity Predictions // Biomolecules. 2021 Jun 25. 11(7):944. 41. Lamba V., Lamba J., Yasuda K., Strom S., Davila J., Hancock M.L., Fackenthal J.D., Rogan P.K., Ring B., Wrighton S.A., Schuetz E.G. Hepatic CYP2B6 expression: gender and ethnic differences and relationship to CYP2B6 genotype and CAR (constitutive androstane receptor) expression // J Pharmacol Exp Ther. 2003. Dec 15. 307(3):906-22. 42. Lemiale V., Meert A.P., Vincent F., Darmon M., Bauer P.R. et al. Groupe de Recherche en Reanimation Respiratoire du patient d’Onco-Hématologie (Grrr-OH). Severe toxicity from checkpoint protein inhibitors: What intensive care physicians need to know? // Ann Intensive Care. 2019 Feb 1. 9(1):25. 43. Lemos A.S., Ghabril M., Rockey D.C., Gu J., Barnhart H.X., Fontana R.J., Kleiner D.E., Bonkovsky H.L. Drug-Induced Liver Injury Network (DILIN). Amoxicillin-Clavulanate-Induced Liver Injury // Dig Dis Sci. 2016 Aug. 61(8):2406-2416. 44. Licata A. Adverse drug reactions and organ damage: The liver // Eur J Intern Med. 2016 Mar. 28:9-16. 45. Licata A., Calvaruso V., Cappello M., Craxì A., Almasio P.L. Clinical course and outcomes of drug-induced liver injury: nimesulide as the first implicated medication // Dig Liver Dis. 2010 Feb. 42(2):143-8. 46. Licata A., Minissale M.G., Calvaruso V., Craxì A. A focus on epidemiology of drug-induced liver injury: analysis of a prospective cohort // Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2017 Mar. 21(1 Suppl):112-121. 47. Liu W., Zeng X., Liu Y., Liu J., Li C., Chen L., Chen H., Ouyang D. The Immunological Mechanisms and Immune-Based Biomarkers of Drug-Induced Liver Injury // Front Pharmacol. 2021. Oct 15. 12:723940. 48. Lucena M.I., Molokhia M., Shen Y., Urban T.J., Aithal G.P. et al. Spanish DILI Registry; EUDRAGENE; DILIN; DILIGEN; International SAEC. Susceptibility to amoxicillin-clavulanate-induced liver injury is influenced by multiple HLA class I and II alleles // Gastroenterology. 2011 Jul. 141(1):338-47. 49. Mawatari S., Kumagai K., Oda K., Tabu K., Ijuin S., Fujisaki K. et al. Features of patients who developed hepatocellular carcinoma after direct-acting antiviral treatment for hepatitis C Virus // PLoS One. 2022 Jan 12. 17(1):e0262267. 50. Meier Y., Cavallaro M., Roos M., Pauli-Magnus C., Folkers G. et al. Incidence of drug-induced liver injury in medical inpatients // Eur J Clin Pharmacol. 2005. Apr. 61(2):135-43. 51. Miller E.D., Abu-Sbeih H., Styskel B., Nogueras Gonzalez G.M., Blechacz B., Naing A., Chalasani N. Clinical Characteristics and Adverse Impact of Hepatotoxicity due to Immune Checkpoint Inhibitors // Am J Gastroenterol. 2020. Feb, 115(2):251-261. 52. Nakatani T., Roy G., Fujimoto N., Asahara T., Ito A. Sex hormone dependency of diethylnitrosamine-induced liver tumors in mice and chemoprevention by leuprorelin // Jpn J Cancer Res. 2001 Mar. 92(3):249-56. 53. Naugler W.E., Sakurai T., Kim S., Maeda S., Kim K., Elsharkawy A.M., Karin M. Gender disparity in liver cancer due to sex differences in MyD88-dependent IL-6 production // Science. 2007 Jul 6. 317(5834):121-4. 54. Nicolson T.J., Mellor H.R., Roberts R.R. Gender differences in drug toxicity // Trends Pharmacol Sci. 2010 Mar. 31(3):108-14. 55. Peeraphatdit T.B., Wang J., Odenwald M.A., Hu S., Hart J., Charlton M.R. Hepatotoxicity From Immune Checkpoint Inhibitors: A Systematic Review and Management Recommendation // Hepatology. 2020 Jul. 72(1):315-329. 56. Roth S.E., Avigan M.I., Bourdet D., Brott D., Church R., Dash A., Keller D., Sherratt P., Watkins P.B., Westcott-Baker L., Lentini S. et al. Next-Generation DILI Biomarkers: Prioritization of Biomarkers for Qualification and Best Practices for Biospecimen Collection in Drug Development. // Clin Pharmacol Ther. 2020 Feb. 107(2):333-346. 57. Russo M.W., Steuerwald N., Norton H.J., Anderson W.E., Foureau D., Chalasani N. et al. Profiles of miRNAs in serum in severe acute drug induced liver injury and their prognostic significance // Liver Int. 2017 May. 37(5):757-764. 58. Sakiani S., Olsen N.J., Kovacs W.J. Gonadal steroids and humoral immunity // Nat Rev Endocrinol. 2013. Jan, 9(1):56-62. 59. Sapena V., Enea M., Torres F., Celsa C., Rios J., Rizzo G.E.M. et al. Hepatocellular carcinoma recurrence after direct-acting antiviral therapy: an individual patient data meta-analysis // Gut. 2022 Mar. 71(3):593-604. 60. Schomaker S., Warner R., Bock J., Johnson K., Potter D., Van Winkle J., Aubrecht J. Assessment of emerging biomarkers of liver injury in human subjects // Toxicol Sci. 2013 Apr. 132(2):276-83. 61. Schwartz J.B. The influence of sex on pharmacokinetics // Clin Pharmacokinet. 2003. 42(2):107-21. 62. Sgro C., Clinard F., Ouazir K., Chanay H., Allard C., Guilleminet C., Lenoir C., Lemoine A., Hillon P. Incidence of drug-induced hepatic injuries: a French population-based study // Hepatology. 2002 Aug. 36(2):451-5. 63. Shen T., Liu Y., Shang J., Xie Q., Li J., Yan M. et al. Incidence and Etiology of Drug-Induced Liver Injury in Mainland China // Gastroenterology. 2019 Jun. 156(8):2230-2241.e11. 64. Solbach P., Potthoff A., Raatschen H.J., Soudah B., Lehmann U. et al. Testosterone-receptor positive hepatocellular carcinoma in a 29-year-old bodybuilder with a history of anabolic androgenic steroid abuse: a case report // BMC Gastroenterol. 2015 May 20. 15:60. 65. Stoot J.H., Coelen R.J., De Jong M.C., Dejong C.H. Malignant transformation of hepatocellular adenomas into hepatocellular carcinomas: a systematic review including more than 1600 adenoma cases // HPB (Oxford). 2010 Oct. 12(8):509-22. 66. Takikawa H., Murata Y., Horiike N., Fukui H., Onji M. Drug-induced liver injury in Japan: An analysis of 1676 cases between 1997 and 2006 // Hepatol Res. 2009 May. 39(5):427-31. 67. Thulin P., Nordahl G., Gry M., Yimer G., Aklillu E., Makonnen E. et al. Keratin-18 and microRNA-122 complement alanine aminotransferase as novel safety biomarkers for drug-induced liver injury in two human cohorts // Liver Int. 2014 Mar. 34(3):367-78. 68. Tian Y., Abu-Sbeih H., Wang Y. Immune Checkpoint Inhibitors-Induced Hepatitis // Adv Exp Med Biol. 2018. 995:159-164. 69. Van Steenbergen W., Peeters P., De Bondt J., Staessen D., Büscher H., Laporta T., Roskams T., Desmet V. Nimesulide-induced acute hepatitis: evidence from six cases // J Hepatol. 1998. Jul. 29(1):135-41. 70. Vega M., Verma M., Beswick D., Bey S., Hossack J., Merriman N., Shah A., Navarro V. Drug Induced Liver Injury Network (DILIN). The Incidence of Drug- and Herbal and Dietary Supplement-Induced Liver Injury: Preliminary Findings from Gastroenterologist-Based Surveillance in the Population of the State of Delaware // Drug Saf. 2017 Sep. 40(9):783-787. 71. Villani R., Facciorusso A., Bellanti F., Tamborra R., Piscazzi A. et al. DAAs Rapidly Reduce Inflammation but Increase Serum VEGF Level: A Rationale for Tumor Risk during Anti-HCV Treatment // PLoS One. 2016 Dec 20. 11(12):e0167934. 72. Villanueva-Paz M., Morán L., López-Alcántara N., Freixo C., Andrade R.J., Lucena M.I., Cubero F.J. Oxidative Stress in Drug-Induced Liver Injury (DILI): From Mechanisms to Biomarkers for Use in Clinical Practice // Antioxidants (Basel). 2021. Mar 5. 10(3):390. 73. Waller P., Shaw M., Ho D., Shakir S., Ebrahim S. Hospital admissions for 'drug-induced' disorders in England: a study using the Hospital Episodes Statistics (HES) database // Br J Clin Pharmacol. 2005, Feb. 59(2):213-9. 74. Wang K., Zhang S., Marzolf B., Troisch P., Brightman A., Hu Z., Hood L.E., Galas D.J. Circulating microRNAs, potential biomarkers for drug-induced liver injury // Proc Natl Acad Sci USA. 2009 Mar 17. 106(11):4402-7. 75. Waxman D.J., Holloway M.G. Sex differences in the expression of hepatic drug metabolizing enzymes // Mol Pharmacol. 2009 Aug. 76(2):215-28. 76. Wong M.C.S., Huang J.L.W., George J., Huang J., Leung C., Eslam M., Chan H.L.Y., Ng S.C. The changing epidemiology of liver diseases in the Asia-Pacific region // Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2019 Jan. 16(1):57-73. 77. Woodward C., Smith J., Acreman D., Kumar N. Hepatocellular carcinoma in body builders; an emerging rare but serious complication of androgenic anabolic steroid use // Ann Hepatobiliary Pancreat Surg. 2019 May. 23(2):174-177. 78. Yuan L., Kaplowitz N. Mechanisms of drug-induced liver injury // Clin Liver Dis. 2013. Nov. 17(4):507-18, vii. 79. Zucman-Rossi J., Jeannot E., Nhieu J.T., Scoazec J.Y., Guettier C., Rebouissou S. et al. Genotype-phenotype correlation in hepatocellular adenoma: new classification and relationship with HCC // Hepatology. 2006 Mar. 43(3):515-24.

Көрген адамдардың саны: 548

Түйенді сөздер: Бауырдың дәрілік индукцияланған зақымдануы, ерлер, әйелдер, дәрі-дәрмектер.

Мақалалар санаты: Әдебиеттерге шолу

Библиографиялық сілтемелер

Бедельбаева Г.Г., Рахметова В.С., Камалова Б.Б., Ужегова Е.Б., Ердаш Б.Е. Бауырдың дәрілік-индукцияланған зақымдануы және гендерлік айырмашылықтар // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. 1 (Т.26). Б. 179-190. doi 10.34689/SH.2024.26.1.022