ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ
Кіріспе. Ана мен бала денсаулығының көрсеткіштері жалпы әлеуметтік әл-ауқатты, қоғамның демографиялық және әлеуметтік-экономикалық даму деңгейін көрсетеді. Сонымен бірге, ана мен бала денсаулығын сақтау жүйесін тиімді бақылау үшін басымдықтарды дұрыс белгілеу үшін аналардың, жаңа туған нәрестелердің және өмірінің алғашқы жылдарындағы балалардың аурушаңдығын бақылау қажет. және ресурстарды бөлу туралы шешім қабылдауға болады.
Зерттеудің мақсаты. 2013-2022 жылдар аралығындағы Қазақстан Республикасында өмірінің бірінші жылындағы балалардың денсаулық жағдайына талдау жасау.
Материалдар мен зерттеу әдістері. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің есеп беру материалдары 2013-2022 жылдар аралығындағы ресми статистикалық деректер негізінде зерделенді. 0 мен 5 жас аралығындағы балалардың демографиялық көрсеткіштері мен денсаулық көрсеткіштеріне салыстырмалы талдау жасалды. Жалпы және біріншілік сырқаттанушылықты және оның құрылымын бағалау жүргізілді. Жұмыста келесі әдістер қолданылды: есеп беру, аналитикалық, салыстырмалы талдау әдісі, математикалық әдіс.
Нәтижелер мен талқылау. Соңғы 10 жылда (2013-2022 жж.) Қазақстанда нәресте өлімі деңгейінің тұрақты төмендеу үрдісі байқалды. 2022 жылғы жағдай бойынша бұл көрсеткіш 2013 жылғы 11,3-ке қарағанда 1000 тірі туғандарға шаққанда 7,68-ді құрады. 2022 жылы перинаталдық кезеңде туындаған проблемаларға байланысты өлім-жітім деңгейі жоғары болды, 38,4. Он жыл ішінде аурушаңдық деңгейінің төмендеуіне қарамастан, 2022 жылы аурушаңдық құрылымында 629,8 көрсеткішпен респираторлық аурулар бірінші орында тұр. Қазақстан Республикасында жаңа туған нәрестелер өлімінің абсолютті саны және ерте неонаталдық өлім-жітімнің орташа көрсеткіштері тұрақты төмендеу үрдісінде.
Қорытындылар. Осылайша, ана денсаулығын жақсартуға бағытталған саясат пен іс-шаралар қоғамдық денсаулық мәселесі болып табылады, өйткені бұл араласулар ана мен бала денсаулығының нәтижелеріне тікелей әсер етеді.
Жанар С. Сабырділдә1, https://orcid.org/0000-0002-2981-4580
Айнұр Б. Құмар1, https://orcid.org/0000-0003-0457-7205
Ляззат К. Кошербаева1, https://orcid.org/0000-0001-8376-4345
Шынар М. Садуакасова2, https://orcid.org/ 0000-0003-1135-9599
1 С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті, Денсаулық сақтау саясаты және менеджменті кафедрасы, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
2 С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті, Акушерлік және гинекология кафедрасы, Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. 2013 жылда Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы және денсаулық Е 40 сақтау ұйымдарының қызметі. Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения в 2013 году: Стат. жинақ. - қазақша, орысша. - Астана, 2014.- 356 б.
2. 2015 жылда Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы және денсаулық Е 40 сақтау ұйымдарының қызметі. Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения в 2015 году: Стат. жинақ. - Астана, 2016. - қазақша, орысша. - 358 б.
3. 2017 жылда Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы және денсаулық Е40 сақтау ұйымдарының қызметі. Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения в 2017 году: Стат. жинақ. - қазақша, орысша. - Астана, 2018. – 354 б.
4. 2020 жылда Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы және денсаулық Е40 сақтау ұйымдарының қызметі. Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения в 2020 году: Стат. жинақ. - - қазақша. орысша. Астана. 2021. – 324 б.
5. 2022 жылда Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы және денсаулық сақтау ұйымдарының қызметі. Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения в 2022 году: Стат. жинақ. - қазақша. Oрысша. - Астана. 2023. - 340б.
6. Антонова А.А., Яманова Г.А., Боговденова В.Ф., Кейль Т.Е. Структура заболеваемости детей первого года жизни // МНИЖ. 2020. №12-2 (102). С. 104-107
7. Байсеркина Ф.Д. Основные тенденции младенческой смертности в Казахстане // J Clin Med Kaz. 2014. №2 (32). С. 54-59
8. Доклад о положении детей в Республике Казахстан за 2020 год. – Нур-Султан, 2021. –160 с. https://www.gov.kz/uploads/2021/9/13/c1401094df790fe7b6cb0a50124295c3_original.17256491.pdf (Дата обращения: 15.02.2024)
9. Мухамадиева С.М., Мирзабекова Б.Т., Пулатова А.П. Причины перинатальной смертности и пути их снижения в современных условиях // Медицинский вестник Национальной академии наук Таджикистана. 2020. №2 (34). 01.03 С. 202-208.
10. Нацун Л.Н. Снижение смертности детей в перинатальный период: актуальность задачи и территориальная специфика ситуации в России // Проблемы развития территории. 2018. №3 (95). С. 76-88.
11. Нуртазаева С.Н., Анохина С.Г. Младенческая смертность в Республике Казахстан за 2021 год // Актуальные проблемы теоретической и клинической медицины. 2022. №4. С. 56-61.
12. Чувакова Т.К., Карин Б.Т., Джаксалыкова К.К., Жумамбаева С.М. Резервы снижения ранней неонатальной смертности в Республике Казахстан по результатам конфиденциального аудита // Наука и Здравоохранение. 2021. 5(Т.23). С. 49-57. doi 10.34689/SH.2021.23.5.006
13. Carandang R.R., Sakamoto J.L., Kunieda M.K., Shibanuma A., Yarotskaya E., Basargina M., Jimba M. Roles of the Maternal and Child Health Handbook and Other Home-Based Records on Newborn and Child Health: A Systematic Review // Int J Environ Res Public Health. 2021 Jul 13. 18(14):7463. doi: 10.3390/ijerph18147463. PMID: 34299924; PMCID: PMC8306696.
14. Carpenter J.S., Zegers C.A., Petrovsky D.V. Leadership corner: Maternal infant health. Nurs Outlook. 2021 Nov-Dec. 69(6):1126-1128. doi: 10.1016/j.outlook.2021.07.002. Epub 2021 Oct 4. PMID: 34615599.
15. Costello A., Naimy Z. Maternal, newborn, child and adolescent health: challenges for the next decade. Int Health. 2019 Sep 2. 11(5):349-352. doi: 10.1093/inthealth/ihz051. PMID: 31529111.
16. Gissler M. Successes and challenges in infant mortality. Acta Paediatr. 2015 May. 104(5):440-1. doi: 10.1111/apa.12954. PMID: 25873409.
17. Shetty A.K. Global Maternal, Newborn, and Child Health: Successes, Challenges, and Opportunities. Pediatr Clin North Am. 2016 Feb;63(1):1-18. doi: 10.1016/j.pcl.2015.08.001. PMID: 26613686.
18. Sule F.A., Uthman O.A., Olamijuwon E.O., Ichegbo N.K., Mgbachi I.C., Okusanya B., Makinde O.A. Examining vulnerability and resilience in maternal, newborn and child health through a gender lens in low-income and middle-income countries: a scoping review // BMJ Glob Health. 2022 Apr. 7(4):e007426. doi: 10.1136/bmjgh-2021-007426. PMID: 35443936. PMCID: PMC9024279.
References:
1. 2013 zhylda Қazaқstan Respublikasy khalқynyң densaulyғy zhәne densaulyқ E 40 saқtau ұiymdarynyң қyzmetі. Zdorov'e naseleniya Respubliki Kazakhstan i deyatel'nost' organizatsii zdravookhraneniya v 2013 godu: Stat. zhinaқ [Health of the population of the Republic of Kazakhstan and the activities of healthcare organizations in 2013: Statistical collection] - қazaқsha, oryssha. - Astana, 2014.- 356 p. [in Kazakh / in Russian]
2. 2015 zhylda Қazaқstan Respublikasy khalқynyң densaulyғy zhәne densaulyқ E 40 saқtau ұiymdarynyң қyzmetі. Zdorov'e naseleniya Respubliki Kazakhstan i deyatel'nost' organizatsii zdravookhraneniya v 2015 godu: Stat. zhinaқ.- қazaқsha, oryssha [Health of the population of the Republic of Kazakhstan and the activities of healthcare organizations in 2015: Statistical collection]. - Astana, 2016.- 358 p. [in Kazakh / in Russian]
3. 2017 zhylda Қazaқstan Respublikasy khalқynyң densaulyғy zhәne densaulyқ E40 saқtau ұiymdarynyң қyzmetі. Zdorov'e naseleniya Respubliki Kazakhstan i deyatel'nost' organizatsii zdravookhraneniya v 2017 godu: Stat. zhinaқ [Health of the population of the Republic of Kazakhstan and the activities of healthcare organizations in 2017: Statistical collection]. - қazaқsha, oryssha. - Astana, 2018. – 354 p. [in Kazakh / in Russian]
4. 2020 zhylda Қazaқstan Respublikasy khalқynyң densaulyғy zhәne densaulyқ E40 saқtau ұiymdarynyң қyzmetі. Zdorov'e naseleniya Respubliki Kazakhstan i deyatel'nost' organizatsii zdravookhraneniya v 2020 godu: Stat. zhinaқ [Health of the population of the Republic of Kazakhstan and the activities of healthcare organizations in 2020: Statistical collection]. - қazaқsha. oryssha. - Astana. 2021. – 324 p. [in Kazakh / in Russian]
5. 2022 zhylda Қazaқstan Respublikasy khalқynyң densaulyғy zhәne densaulyқ saқtau ұiymdarynyң қyzmetі. Zdorov'e naseleniya Respubliki Kazakhstan i deyatel'nost' organizatsii zdravookhraneniya v 2022 godu: Stat. zhinaқ [Health of the population of the Republic of Kazakhstan and the activities of healthcare organizations in 2022: Statistical collection]. - қazaқsha. - oryssha. - Astana. 2023. – 340 p. [in Kazakh / in Russian]
6. Antonova A.A., Yamanova G.A., Bogovdenova V.F., Keil' T.E. Struktura zabolevaemosti detei pervogo goda zhizni [Morbidity structure of children in the first year of life]. MNIZh. 2020. №12-2 (102). ppr. 104-107 [in Russian]
7. Baiserkina F.D. Osnovnye tendentsii mladencheskoi smertnosti v Kazakhstane [Main trends in infant mortality in Kazakhstan]. J Clin Med Kaz. [Journal of Clinical Medicine of Kazakhstan] 2014. №2 (32). pp. 54-59 [in Russian]
8. Doklad o polozhenii detei v Respublike Kazakhstan za 2020 god [Report on the situation of children in the Republic of Kazakhstan for 2020]. Nur-Sultan, 2021. 160 p. https://www.gov.kz/uploads/2021/9/13/c1401094df790fe7b6cb0a50124295c3_original.17256491.pdf (accessed: 15.02.2024) [in Russian]
9. Mukhamadieva S.M., Mirzabekova B.T., Pulatova A.P. Prichiny perinatal'noi smertnosti i puti ikh snizheniya v sovremennykh usloviyakh [Causes of perinatal mortality and ways to reduce them in modern conditions]. Meditsinskii vestnik Natsional'noi akademii nauk Tadzhikistana [Medical Bulletin of the National Academy of Sciences of Tajikistan]. 2020. №2 (34). 01.03. pp. 202-208. [in Russian]
10. Natsun L.N. Snizhenie smertnosti detei v perinatal'nyi period: aktual'nost' zadachi i territorial'naya spetsifika situatsii v Rossii [Reducing child mortality during the perinatal period: the relevance of the task and the territorial specifics of the situation in Russia]. Problemy razvitiya territorii [Problems of territory development]. 2018. №3 (95). pp. 76-88. [in Russian]
11. Nurtazaeva S.N., Anokhina S.G. Mladencheskaya smertnost' v Respublike Kazakhstan za 2021 god [Infant mortality in the Republic of Kazakhstan for 2021]. Aktual'nye problemy teoreticheskoi i klinicheskoi meditsiny [Current problems of theoretical and clinical medicine]. 2022. №4. pp. 56-61 [in Russian]
12. Chuvakova T.K., Karin B.T., Dzhaksalykova K.K., Zhumambaeva S.M. Rezervy snizheniya rannei neonatal'noi smertnosti v Respublike Kazakhstan po rezul'tatam konfidentsial'nogo audita [Reserves for reducing early neonatal mortality in the Republic of Kazakhstan based on the results of a confidential audit]. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2021. 5(T.23). pp. 49-57. doi 10.34689/SH.2021.23.5.006 [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 52
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Сабырділдә Ж.С., Құмар А.Б., Кошербаева Л.К., Садуакасова Ш.М. Қазақстан Республикасындағы 2013-2022 жылдарға арналған өмірінің бірінші жылындағы балалардың денсаулық көрсеткіштері // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. 1 (Т.26). Б. 87-94. doi 10.34689/SH.2024.26.1.011Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ