ЖАРАЛАРДЫ ЖАБУҒА АРНАЛҒАН БИОПОЛИМЕРЛЕР НЕГІЗІНДЕГІ ЖАРАЖАПТЫҚТАР. ӘДЕБИ ШОЛУ.
Кіріспе: жарақаттан кейінгі, трофикалық және басқа да жаралар, олардың патофизиологиялық себептері бірқатар факторлар болып табылады, қазіргі уақытта стандартты емдеу әдістерімен емделеді, бірақ мұндай жаралардың аймақта да, уақытында да жазылатынын ескеру қажет. , пациенттің жайлылығы және экономикалық тұрғыдан алғанда, әрқашан оңтайлы бола бермейді. Осыған байланысты жараларды жабудың әртүрлі түрлерін жасау, өзгерту және енгізу соңғы уақытта өзекті бола бастады.
Зерттеудің мақсаты: Клиникаға дейінгі және клиникалық зерттеулерді шолу арқылы асқынған инфекцияланған жараларды емдеуде биополимер негізіндегі жараны таңғыштарды қолданудың тиімділігін негіздеу.
Іздеу стратегиясы: Клиникалық және клиникаға дейінгі зерттеулер, шолулар және биополимер негізіндегі таңғыштардың әртүрлі түрлерінің мета-талдаулары стандартты зерттеу әдістерімен және бір-бірімен салыстырылды. Зерттеулерді іздеу бес жылдық кезеңде (2018-2023) медициналық деректер базасында (PUBMED, MedLine, Scopus) жүргізілді. Іздеудегі түйінді сөздер WOUND (жара), DRESSING (жабын), BIOPOLYMERS (биополимерлер) болды. Біз биополимерлі жабындарды қолдануды сипаттайтын 176 мақаланы таптық. Алып тастау критерийлеріне сәйкес 96 мақала (дәлелдердің болмауы, мақалалардың қайталануы немесе көрсетілген тақырыпқа сәйкес келмеуі) бас тартылды. Қосылу критерийлеріне сәйкес келетін 80 мақала талдауға қабылданды.
Нәтижелер. Зерттеушілер биополимерлер негізіндегі жара таңғыштарын қолдану стандартты емдеу әдістерімен салыстырғанда ұзақ жазылмайтын жараларды емдеудің тиімді әдісі екенін анықтады, бұл таңғыштардың әртүрлі түрлерін (хитозан, альгинат, целлюлоза, коллаген және олардың модификациялары) бір-бірімен, зерттеулердің негізгі бөлігі барлық осы таңғыштарды қолданудың орны бар екенін және оларды қолдану тиімділігінде статистикалық дәлелденген айырмашылық жоқ екенін дәлелдейді. Мақалада ұсынылған қарастырылған патологиялар травматология, комбустиология, косметология, стоматология және жалпы хирургияға қатысты.
Қорытынды: мамандардың талаптарын қанағаттандыратын жара таңғыштарының көп саны бар, алайда қазіргі уақытта бір уақытта барлық критерийлерге сәйкес келетін және кеңінен қол жетімді «идеалды» таңғыш жоқ, соның негізінде біздің әдебиеттік шолуымыз анықталды. стандартты емдеу әдістерін қолданумен салыстырғанда жараны таңғышты қолдану неғұрлым негізделген.
Алия М. Атепилева1,2, Дина А. Сагинова1, Денис В. Римашевский3,
Серик С. Балгазаров1, Жанатай К. Рамазанов1,
Гульдаригаш К. Каукабаева4, Жанар С. Ахметкаримова4
1 Академик Н.Д. Батпенов атындағы травматология және ортопедия ұлттық ғылыми орталығы,
Астана қ., Қазақстан Республикасы;
2 ҰАО «Қарағанды қаласының медициналық университеті», Қарағанды қ., Қазақстан Республикасы;
3 Ресей халықтар достығы универитеті, Мәскеу қ. , Ресей Федерациясы,
4 «Ұлттық биотехнология орталығы» ЖШС, Астана қ., Қазақстан Республикасы;
1. Abdollahimajd F., Moravvej H., Dadkhahfar S., Mahdavi H., Mohebali M., Mirzadeh H. Chitosan-based biocompatible dressing for treatment of recalcitrant lesions of cutaneous leishmaniasis: a pilot clinical study // Indian Journal of Dermatology, Venereology and Leprology, 2019. Т. 85. С. 609.
2. Abdollahimajd F., Pourani M. R., Mahdavi H., Mirzadeh H., Younespour S., Moravvej H. Efficacy and safety of chitosan‐based bio‐compatible dressing versus nanosilver (ActicoatTM) dressing in treatment of recalcitrant diabetic wounds: A randomized clinical trial // Dermatologic Therapy, 2022. Т. 35. №. 9. С. e15682.
3. Aboelnaga A., Elmasry M., Adly O.A., Elbadawy M.A., Abbas A.H., Abdelrahman I., Salah O., Steinvall I. Microbial cellulose dressing compared with silver sulphadiazine for the treatment of partial thickness burns: A prospective, randomised, clinical trial //Burns, 2018. Т. 44. №. 8. С. 1982-1988.
4. Abourehab M.A.S., Rajendran R.R., Singh A., Pramanik S., Shrivastav P., Ansari M.J., Manne R., Amaral L.S., Deepak A. Abourehab M.A.S. et al. Alginate as a promising biopolymer in drug delivery and wound healing: A review of the state-of-the-art // International Journal of Molecular Sciences, 2022. Т. 23. №. 16. С. 9035.
5. Ahmed J., Gultekinoglu M., Edirisinghe M. Bacterial cellulose micro-nano fibres for wound healing applications //Biotechnology advances, 2020. Т. 41. С. 107549.
6. Araujo T.A.T., Almeida M.C., Avanzi I., Parisi J., Simon Sales A.F., Na Y., Renno A. Collagen membranes for skin wound repair: A systematic review // Journal of Biomaterials Applications, 2021. Т. 36. №. 1. С. 95-112.
7. Arribas-López E., Zand N., Ojo O., Snowden M.J., Kochhar T. The effect of amino acids on wound healing: a systematic review and meta-analysis on arginine and glutamine // Nutrients, 2021. Т. 13. №. 8. С. 2498.
8. Atias Z., Pederson J. M., Mishra H.K., Greenberger S. The effect of natural matrix biopolymer membrane on hard-to-heal venous leg ulcers: a pilot randomised clinical trial //Journal of wound care, 2020. Т. 29. №. 5. С. 295-302.
9. Atkin L. Chronic wounds: the challenges of appropriate management // British Journal of Community Nursing, 2019. Т. 24. №. Sup9. С. S26-S32.
10. Barbosa M.G., Carvalho V.F., Paggiaro A.O. Hydrogel enriched with sodium alginate and vitamins A and E for diabetic foot ulcer: a randomized controlled trial // Wounds: a Compendium of Clinical Research and Practice, 2022. Т. 34. №. 9. С. 229-235.
11. Basma H.S., Saleh M.H.A., Abou-Arraj R.V., Imbrogno M., Ravida A., Wang H.L., Li P., Geurs N. Patient‐reported outcomes of palatal donor site healing using four different wound dressing modalities following free epithelialized mucosal grafts: A four‐arm randomized controlled clinical trial // Journal of Periodontology, 2023. Т. 94. №. 1. С. 88-97.
12. Berthet M., Gauthier Y., Lacroix C., Verrier B., Monge C. Nanoparticle-based dressing: the future of wound treatment? // Trends in biotechnology, 2017. Т. 35. №. 8. С. 770-784.
13. Chandler L.A., Alvarez O.M., Blume P.A., Kim P.J., Kirsner R.S., Lantis J. C., Marston W.A. Wound conforming matrix containing purified homogenate of dermal collagen promotes healing of diabetic neuropathic foot ulcers: Comparative analysis versus standard of care // Advances in Wound Care, 2020. Т. 9. №. 2. С. 61-67.
14. Chansanti O., Mongkornwong A. Treating hard-to-heal ulcers: biocellulose with nanosilver compared with silver sulfadiazine //Journal of wound care, 2020. Т. 29. №. Sup12. С. S33-S37.
15. Chen Y., Du P., Lv G. A meta‐analysis examined the effect of oxidised regenerated cellulose/collagen dressing on the management of chronic skin wounds // International Wound Journal, 2023. №. 20. С. 1544-1551.
16. Chowdhry S.A., Nieves-Malloure Y., Camardo M., Robertson J. M., Keys J. Use of oxidised regenerated cellulose/collagen dressings versus standard of care over multiple wound types: a systematic review and meta‐analysis // International Wound Journal, 2022. Т. 19. №. 2. С. 241-252.
17. Colenci R., Miot H.A., Marques M.E.A., Schmitt J.V., Basmaji P., Jacinto J.D.S., Abbade L.P.F. Cellulose biomembrane versus collagenase dressing for the treatment of chronic venous ulcers: a randomized, controlled clinical trial // European Journal of Dermatology, 2019. Т. 29. С. 387-395.
18. DCunha A. R., Jehangir S., Rebekah G., Thomas R. J. Human amniotic membrane vs collagen in the treatment of superficial second-degree burns in children //Wounds: a compendium of clinical research and practice, 2022. Т. 34. №. 5. С. 135-140.
19. Ding D. et al. The spread of antibiotic resistance to humans and potential protection strategies // Ecotoxicology and Environmental Safety, 2023. Т. 254. С. 114-134.
20. Dissemond J., Augustin M., Dietlein M., Faust U., Keuthage W., Lobmann R., Münter K.C., Strohal R., Stücker M., Traber J., Vanscheidt W., Läuchli S. Efficacy of MMP-inhibiting wound dressings in the treatment of chronic wounds: a systematic review // Journal of wound care, 2020. Т. 29. №. 2. С. 102-118.
21. Dwiyana R.F., Yogya Y., Gondokaryono S.P., Diana I.A., Suwarsa O., Ramali L.M., Sutedja E.K., Rahardja J.I., Gunawan H. Clinical efficacy of biocellulose, carboxymethyl cellulose and normal saline dressing in epidermolysis bullosa // Journal of wound care, 2019. Т. 28. №. Sup10. С. S4-S9.
22. El Guerraf A., Jadi S. B., Ziani I., Dalli M., Sher F., Bazzaoui M., Bazzaoui E.A. Multifunctional Smart Conducting Polymers–Silver Nanocomposites-Modified Biocellulose Fibers for Innovative Food Packaging Applications //Industrial & Engineering Chemistry Research, 2022. Т. 62. №. 11. С. 4540-4553.
23. Firdoose N., Hasoon U. Efficacious use of a Calgigraf Ag foam dressing in complete healing of a difficult-to-heal., long-standing ulcer of osteoradionecrosis // National Journal of Maxillofacial Surgery, 2018. Т. 9. №. 1. С. 78.
24. Firmino F., Santos J., Meira K.C., de Araújo J.L., Júnior V.A., de Gouveia Santos V.L.C. Regenerated oxidised cellulose versus calcium alginate in controlling bleeding from malignant breast cancer wounds: randomised control trial study protocol // Journal of Wound Care, 2020. Т. 29. №. 1. С. 52-60.
25. Foppiani J.A., Weidman A., Alvarez A.H., Valentine L., Devi K., Kaplan D.L., Lin S.J. Clinical Use of Non-Suture Silk-Containing Products: A Systematic Review // Biomimetics, 2023. Т. 8. №. 1. С. 45.
26. Frahs S.M., Oxford J.T., Neumann E.E., Brown R.J., Keller-Peck C.R., Pu X., Lujan T.J. Extracellular matrix expression and production in fibroblast-collagen gels: Towards an in vitro model for ligament wound healing // Annals of biomedical engineering, 2018. Т. 46. С. 1882-1895.
27. Gold M.H., Biron J. Randomized, single‐blinded, crossover study of a novel wound dressing vs current clinical practice after percutaneous collagen induction therapy // Journal of Cosmetic Dermatology, 2019. Т. 18. №. 2. С. 524-529.
28. Gouveia P.J., Hodgkinson T., Amado I., Sadowska J.M., Ryan A.J., Romanazzo S., Carroll S., Cryan S.A., Kelly D.J., O'Brien F.J. Development of collagen-poly (caprolactone)-based core-shell scaffolds supplemented with proteoglycans and glycosaminoglycans for ligament repair // Materials Science and Engineering: C, 2021. Т. 120. С. 111657.
29. Haalboom M. Chronic wounds: innovations in diagnostics and therapeutics // Current medicinal chemistry, 2018. Т. 25. №. 41. С. 5772-5781.
30. He W., Wu J., Xu J., Mosselhy D. A., Zheng Y., Yang S. Bacterial cellulose: functional modification and wound healing applications // Advances in wound care, 2021. Т. 10. №. 11. С. 623-640.
31. Henninger H.B., Ellis B.J., Scott S.A., Weiss J.A. Contributions of elastic fibers, collagen, and extracellular matrix to the multiaxial mechanics of ligament // Journal of the mechanical behavior of biomedical materials, 2019. Т. 99. С.118-126.
32. Hu J., Lin Y., Cui C., Zhang F., Su T., Guo K., Chen T. Clinical efficacy of wet dressing combined with chitosan wound dressing in the treatment of deep second‐degree burn wounds: A prospective, randomised, single‐blind, positive control clinical trial // International Wound Journal, 2023. Т. 20. №. 3. С. 699-705.
33. Hudson D.M., Archer M., Rai J., Weis M., Fernandes R.J., Eyre D.R. Age-related type I collagen modifications reveal tissue-defining differences between ligament and tendon // Matrix biology plus, 2021. Т. 12. С. 100070.
34. Jull A., Wadham A., Bullen C., Parag V., Weller C., Waters J. Wool-derived keratin dressings versus usual care dressings for treatment of slow healing venous leg ulceration: a randomised controlled trial (Keratin4VLU) // BMJ open, 2020. Т. 10. №. 7. С. e036476.
35. Kamalathevan P., Ooi P. S., Loo Y.L. Silk-based biomaterials in cutaneous wound healing: a systematic review // Advances in skin & wound care, 2018. Т. 31. №. 12. С. 565-573.
36. Karlsson M., Elmasry M., Steinvall I., Huss F., Olofsson P., Elawa S., Larsson A., Sjöberg F. Biosynthetic cellulose compared to porcine xenograft in the treatment of partial-thickness burns: A randomised clinical trial // Burns, 2022. Т. 48. №. 5. С. 1236-1245.
37. Kim D.U., Chung H. C., Choi J., Sakai Y., Lee B.Y. Oral intake of low-molecular-weight collagen peptide improves hydration, elasticity, and wrinkling in human skin: a randomized, double-blind, placebo-controlled study // Nutrients, 2018. Т. 10. №. 7. С. 826.
38. Kotronoulas A., de Lomana A. L. G., Karvelsson S. T., Heijink M., Stone Ii R., Giera M., Rolfsson O. Lipid mediator profiles of burn wound healing: Acellular cod fish skin grafts promote the formation of EPA and DHA derived lipid mediators following seven days of treatment // Prostaglandins, Leukotrienes and Essential Fatty Acids, 2021. Т. 175. С. 102358.
39. Liu J., Shen H. Clinical efficacy of chitosan‐based hydrocolloid dressing in the treatment of chronic refractory wounds // International Wound Journal, 2022. Т. 19. №. 8. С, 2012-2018.
40. Liu R.., Gong Z. Effect of chitosan‐based gel dressing on wound infection, synechia, and granulations after endoscopic sinus surgery of nasal polyps: A meta‐analysis // International Wound Journal, 2022. Т. 19. №. 8. С. 2146-2153.
41. Liu Y., Chen J., Li P., Ning N. The Effect of Chitosan in Wound Healing: A Systematic Review // Advances in Skin & Wound Care, 2021. Т. 34. №. 5. С. 262-266.
42. Liu Y., Wang X., Wu Q., Pei W., Teo M. J., Chen Z. S., Huang C. Application of lignin and lignin-based composites in different tissue engineering fields // International Journal of Biological Macromolecules, 2022. Т 8. №. 222. С. 994-1006.
43. Lullove E.J., Liden B., McEneaney P., Raphael A., Klein R., Winters C., Lantis Ii J.C. Evaluating the effect of omega-3-rich fish skin in the treatment of chronic, nonresponsive diabetic foot ulcers: penultimate analysis of a multicenter, prospective, randomized controlled trial // Wounds: a Compendium of Clinical Research and Practice, 2022. Т. 34. №. 4. С. E34-E36.
44. Machado Velho J.C., França T.A., Malagutti-Ferreira M.J., Albuquerque E.R., Lívero F.A.D.R., Soares M.R., Soares A.E.E., Ribeiro-Paes J.T. Use of propolis for skin wound healing: systematic review and meta-analysis // Archives of Dermatological Research, 2023. Т. 315. №. 4. С. 943-955.
45. Maia A.L., Lins E.M., Aguiar J.L.A., Pinto F.C.M., Rocha F.A., Batista L.L., Fernandes W.R.M.A. Bacterial cellulose biopolymer film and gel dressing for the treatment of ischemic wounds after lower limb revascularization // Revista do Colégio Brasileiro de Cirurgiões, 2019. Т. 46.
46. Maita K.C., Avila F.R., Torres-Guzman R.A., Garcia J.P., Eldaly A.S., Palmieri L., Emam O.S., Ho O., Forte A.J. Local anti-inflammatory effect and immunomodulatory activity of chitosan-based dressing in skin wound healing: A systematic review // Journal of Clinical and Translational Research, 2022. Т. 8. №. 6. С. 488.
47. Mamaloudis I., Perivoliotis K., Zlatanos C., Baloyiannis I., Spyridakis M., Kouvata E., Samara AA., Christodoulidis G., Tepetes K. The role of alginate dressings in wound healing and quality of life after pilonidal sinus resection: A randomised controlled trial // International Wound Journal, 2022. Т. 19. №. 6. С. 1528-1538.
48. Manning S.W., Humphrey D.A., Shillinglaw W.R., Crawford E., Pranami G., Agarwal A., Schurr M.J. Efficacy of a Bioresorbable Matrix in Healing Complex Chronic Wounds: An Open-Label Prospective Pilot Study // Wounds: a Compendium of Clinical Research and Practice, 2020. Т. 32. №. 11. С. 309-318.
49. Mujica V., Orrego R., Fuentealba R., Leiva E., Zúñiga-Hernández J. Propolis as an adjuvant in the healing of human diabetic foot wounds receiving care in the diagnostic and treatment centre from the regional hospital of Talca // Journal of diabetes research, 2019. Т. 11. № 18. С. 273-276.
50. Napavichayanun S., Ampawong S., Harnsilpong T., Angspatt A., Aramwit P. Inflammatory reaction, clinical efficacy, and safety of bacterial cellulose wound dressing containing silk sericin and polyhexamethylene biguanide for wound treatment //Archives of Dermatological Research, 2018. Т. 310. С. 795-805.
51. Negut I., Grumezescu V., Grumezescu A.M. Treatment strategies for infected wounds // Molecules, 2018. Т. 23. №. 9. С. 2392.
52. Obagi Z., Damiani G., Grada A., Falanga V. Principles of wound dressings: a review // Surg Technol Int, 2019. Т. 35. С. 50-57.
53. Oliveira M.H., Pinto F.C.M., Ferraz-Carvalho R.S., Albuquerque A.V., Aguiar J.L. BIO-NAIL: a bacterial cellulose dressing as a new alternative to preserve the nail bed after avulsion // Journal of Materials Science: Materials in Medicine, 2020. Т. 31. С. 1-9.
54. Park J.U., Song E.H., Jeong S.H., Song J., Kim H.E., Kim S. Chitosan-based dressing materials for problematic wound management // Novel biomaterials for regenerative medicine, 2018. С. 527-537.
55. Park K.H., Kwon J.B., Park J.H., Shin J.C., Han S.H., Lee J.W. Collagen dressing in the treatment of diabetic foot ulcer: a prospective, randomized, placebo-controlled, single-center study // Diabetes Research and Clinical Practice, 2019. Т. 156. С. 107861.
56. Portela R., Leal C.R., Almeida P.L., Sobral R.G. Bacterial cellulose: A versatile biopolymer for wound dressing applications // Microbial biotechnology, 2019. Т. 12. №. 4. С. 586-610.
57. Puetzer J.L., Ma T., Sallent I., Gelmi A., Stevens M.M. Driving hierarchical collagen fiber formation for functional tendon, ligament, and meniscus replacement // Biomaterials, 2021. Т. 269. С. 120527.
58. Qiang L., Yang S., Cui Y.H., He Y.Y. Keratinocyte autophagy enables the activation of keratinocytes and fibroblastsand facilitates wound healing // Autophagy, 2021. Т. 17. №. 9. С. 2128-2143.
59. Qiao Z., Wang X., Zhao H., Deng Y., Zeng W., Yang K., Chen H., Yan Q., Li C., Wu J., Chen Y. The effectiveness of cell-derived exosome therapy for diabetic wound: a systematic review and meta-analysis // Ageing Research Reviews, 2023. Т. 85. С. 101--108.
60. Radhakrishna S., Shukla V., Shetty S.K. Is Chitosan Dental Dressing Better Than Cotton Gauze in Achieving Hemostasis in Patients on Antithrombotics? // Journal of Oral and Maxillofacial Surgery, 2023. Т. 81. №. 2. С. 224-231.
61. Rauchfuß F., Helble J., Bruns J., Dirsch O., Dahmen U., Ardelt M., Settmacher U., Scheuerlein H. Biocellulose for incisional hernia repair—an experimental pilot study // Nanomaterials, 2019. Т. 9. №. 2. С. 236.
62. Rosa S.S., Rosa M.F., Marques M.P., Guimarães G.A., Motta B.C., Macedo Y.C.L., Inazawa P., Dominguez A., Macedo F.S., Lopes C.A.P., da Rocha A.F. Regeneration of diabetic foot ulcers based on therapy with red LED light and a natural latex biomembrane // Annals of biomedical engineering, 2019. Т. 47. №. 4. С. 1153-1164.
63. Sabando C., Ide W., Rodríguez-Díaz M., Cabrera-Barjas G., Castaño J., Bouza R. et al. novel hydrocolloid film based on pectin, starch and Gunnera tinctoria and Ugni molinae plant extracts for wound dressing applications // Current Topics in Medicinal Chemistry, 2020. Т, 20. №. 4. С. 280-292.
64. Seth N., Chopra D., Lev-Tov H. Fish skin grafts with omega-3 for treatment of chronic wounds: exploring the role of omega-3 fatty acids in wound healing and a review of clinical healing outcomes // Surg Technol Int, 2022. Т. 40. С. 38-46.
65. Sharma V., Kumar A., Puri K., Bansal M., Khatri M. Application of platelet-rich fibrin membrane and collagen dressing as palatal bandage for wound healing: A randomized clinical control trial // Indian Journal of Dental Research, 2019. Т. 30. №. 6. С. 881.
66. Shenoy M., Abdul N.S., Qamar Z., Bahri B.M.A., Al Ghalayini K.Z.K., Kakti A. Collagen Structure., Synthesis., and Its Applications: A Systematic Review // Cureus, 2022. Т. 14. №. 5.
67. Silva L.G., Albuquerque A.V., Pinto F.C.M., Ferraz-Carvalho R.S., Aguiar J.L.A., Lins E.M. Bacterial cellulose an effective material in the treatment of chronic venous ulcers of the lower limbs // Journal of Materials Science: Materials in Medicine, 2021. Т. 32. №. 7. С. 79.
68. Stone R.C., Stojadinovic O., Sawaya A. P., Glinos G.D., Lindley L.E., Pastar I., Badiavas E., Tomic-Canic M. A bioengineered living cell construct activates metallothionein/zinc/MMP8 and inhibits TGFβ to stimulate remodeling of fibrotic venous leg ulcers // Wound repair and regeneration, 2020. Т. 28. №. 2. С. 164-176.
69. Stryja J. Surgical site infection and local management of the wound meta-analysis // Rozhledy v chirurgii: mesicnik Ceskoslovenske chirurgicke spolecnosti, 2021. Т. 100. №. 7. С. 313-324.
70. Tavelli L., Ravidà A., Saleh M.H., Maska B., Del Amo F.S., Rasperini G., Wang H.L. Pain perception following epithelialized gingival graft harvesting: a randomized clinical trial // Clinical Oral Investigations, 2019. Т. 23. С. 459-468.
71. Thanigaimani S., Jin H., Ahmad U., Anbalagan R., Golledge J. Comparative efficacy of growth factor therapy in healing diabetes‐related foot ulcers: A network meta‐analysis of randomized controlled trials // Diabetes / Metabolism Research and Reviews, 2023. С. e3670.
72. Totsuka Sutto S.E., Rodríguez Roldan Y.I., Cardona Muñoz E.G., Garcia Cobian T.A., et al. Efficacy and safety of the combination of isosorbide dinitrate spray and chitosan gel for the treatment of diabetic foot ulcers: a double-blind, randomized, clinical trial // Diabetes and Vascular Disease Research, 2018. Т. 15. №. 4. С. 348-351.
73. Wang C.H., Cherng J.H., Liu C.C., Fang T.J., Hong Z.J., Chang S.J., Fan G.Y., Hsu S.D. Procoagulant and antimicrobial effects of chitosan in wound healing // International Journal of Molecular Sciences, 2021. Т. 22. №. 13. С. 7067.
74. Wang X., Fu L., Guo S., Fang X. A meta‐analysis examined the effect of topical nursing application of antimicrobial as a prophylaxis for the stoppage of surgical wound infection in colorectal surgery // International Wound Journal, 2023. Т 6. № 20. С. 2010-2019.
75. Yang J., Pi A., Yan L., Li J., Nan S., Zhang J., Hao Y. Research progress on therapeutic effect and mechanism of propolis on wound healing // Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2022. Т. 7. № 11. С. 236-242.
76. Yosboonruang A., Phimnuan P., Yakaew S., Oonkhanond B., Rawangkan A., Ross S., Ross G., Viyoch J. Development of Biocellulose Sheet Incorporating Aloe vera Gel Extract for Diabetic Wound Healing // ACS omega, 2023. Т. 8. №. 19. С. 1624-1632.
77. Zeng Q., Qi X., Shi G., Zhang M., Haick H. Wound dressing: from nanomaterials to diagnostic dressings and healing evaluations // ACS nano, 2022. Т. 16. №.2. С. 1708-1733.
78. Zhang X., Yin M., Zhang L. Keratin 6, 16 and 17—critical barrier alarmin molecules in skin wounds and psoriasis // Cells, 2019. Т. 8. №.8. С. 807.
79. Zhu B., Cao D., Xie J., Li H., Chen Z., Bao Q. Clinical experience of the use of Integra in combination with negative pressure wound therapy: An alternative method for the management of wounds with exposed bone or tendon // Journal of Plastic Surgery and Hand Surgery, 2021. Т. 55. №. 1. С. 31-35.
80. Zmejkoski D.Z., Marković Z.M., Budimir M.D., Zdravković N.M., Trišić D.D., Bugárová N., Danko M. et al.. Photoactive and antioxidant nanochitosan dots/biocellulose hydrogels for wound healing treatment // Materials Science and Engineering: C, 2021. Т. 122. С. 111-125.
Көрген адамдардың саны: 288
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Атепилева А.М., Сагинова Д.А., Римашевский Д.В., Балгазаров С.С., Рамазанов Ж.К., Каукабаева Г.К., Ахметкаримова Ж.С. Жараларды жабуға арналған биополимерлер негізіндегі жаражаптықтар. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Т.26 (2). Б. 121-134. doi 10.34689/SH.2024.26.2.016Ұқсас жариялымдар:
ДӘЛЕЛДІ МЕЙІРГЕРЛІК ТӘЖІРИБЕ. ӘДЕБИ ШОЛУ
КОРОНАРЛЫҚ АРТЕРИЯНЫ АЙНАЛЫП ӨТКЕН ПАЦИЕНТТЕРДІ ДИСПАНСЕРЛІК БАҚЫЛАУ АЛГОРИТМІН ӘЗІРЛЕУ
СОЗЫЛМАЛЫ ЖҮРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ПСИХОЭМОЦИОНАЛДЫ КҮЙ
ЖОҒАРҒЫ АСҚАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫ ҚАН АСУЫН ЭНДОСКОПИЯЛЫҚ ЕМДЕУ.ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
БАЛАЛАРДАҒЫ ЖЕТІЛМЕГЕН ОСТЕОГЕНЕЗДІ ХИРУРГИЯЛЫҚ ЕМДЕУ КЕЗІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЗАМАНАУИ СҮЙЕКІШІЛІК ТЕЛЕСКОПИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛҒЫЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ