АЛМАТЫ қ. КӨП САЛАЛЫ АУРУХАНАЛАРЫНДА МИ ҚАН АЙНАЛЫМЫНЫҢ ЖЕДЕЛ БҰЗЫЛУЫНДАҒЫ ВИЗУАЛДЫ ДИАГНОСТИКАНЫҢ РӨЛІ
Кіріспе. Ми қан айналымының жедел бұзылуы (ОНМК) қазіргі қоғамның ең маңызды медициналық мәселелерінің бірі болып қала береді. Бұл жағдай оның салдарын азайту және пациенттердің өмірін сақтау үшін дереу диагностика мен араласуды қажет етеді. Мақалада ОНМК-ны анықтау және бағалау процесінде, әсіресе сәулелік диагностикада, әсіресе көп салалы ауруханаларда визуалды диагностиканың маңызды рөлі қарастырылады.
Зерттеудің мақсаты Алматы қаласындағы көпсалалы ауруханаларда ми қан айналымының жіті бұзылу жағдайларын және сәулелік диагностиканы қолдану тәжірибесін талдау болып табылады.
Материалдар мен әдістері: Таңдалған зерттеу түрі: сандық, бақылау, көлденең бақылау, аналитикалық, сипаттама. Бұл ретроспективті зерттеу «2020 жылы Алматы қаласында жедел инсультті басқарудың интеграцияланған моделін енгізу бойынша жол картасын іске асыру» деректерін талдау негізінде жүргізілді. Көп бейінді стационарлардың инсульт бөлімшелерінде 3291 науқас және геморрагиялық инсультпен ауыратын және 748 науқас анықталды – №4 қалалық клиникалық ауруханада ишемиялық инсультпен ауыратын. № 7 қалалық клиникалық аурухана 4 және Алматы қаласындағы қалалық жедел жәрдем ауруханасы. «KSPH» Қазақстан медицина университетінің жергілікті этикалық комитеті бұл зерттеуді мақұлданды (IRB –A161 24.03.2022). Зерттеу материалдары мекеме басшылығынан рұқсат алғаннан кейін алынды. Басшылар зерттеу барысы туралы хабардар болып, оның жүргізілуіне және нәтижелерінің жариялануына қарсылық білдірмеді. Статистикалық әдістерге сипаттамалық және аналитикалық әдістер кірді. Деректерді талдау MS Excel бағдарламалық пакеті арқылы жүргізілді, ал визуализация DataWrapper бағдарламасы арқылы орындалды.
Нәтижелер. Алматы қаласында ми қан айналымының жіті бұзылуын зерттеу 2020 жылы Қалалық жедел медициналық жәрдем ауруханасында инсульттан өлім-жітім 16,5% - ға дейін және №7 Қалалық клиникалық ауруханасында 14,1% - ға дейін өскенін көрсетті, бұл COVID-19 пандемиясынан және соған байланысты медициналық көмекке жүгінудің кешігуінен туындады. Сәулелік диагностика, соның ішінде МРТ (пациенттердің 83,0%) және КТ (пациенттердің 94,0%) емдеуді басқаруда маңызды болды, дегенмен мұндай қызметтерге қол жеткізу экономикалық кедергілерге байланысты біркелкі болмады. Диагностика мен бастапқы профилактикаға қолжетімділікті жақсартуды қоса алғанда, инсульттан болатын мүгедектік пен өлімді азайту үшін профилактикалық бағдарламаларды жандандыру және медициналық персоналдың біліктілігін арттыру бойынша шаралар ұсынылды.
Қорытынды: ишемиялық инсульт Алматы қаласының көпсалалы ауруханаларында ми қан айналымы жіті бұзылған пациенттер арасында өлім-жітімнің негізгі себебі болып табылады, бұл қалалық емханаларда диспансерлеудің алғашқы профилактикасы мен тәжірибесін жақсартудың рөлін күшейтуді талап етеді. Мидың МРТ және КТ қоса алғанда, сәулелік диагностика Алматы қаласында инсульт диагностикасы мен емдеудің ажырамас бөлігі болып табылады және мидың зақымдану түрі мен дәрежесін анықтауда шешуші рөл атқарады. Алайда, бюджеттік қаржыландыру есебінен диагностиканың осы әдістерінің кең қолжетімділігіне қарамастан, пандемия жағдайында медициналық персоналды қайта бөлумен және медициналық мекемелердің жабылуымен байланысты диспансерлеумен жеткіліксіз қамту мәселесі сақталуда. Бұл аурудың нәтижелерін нашарлататын және инсультпен ауыратын науқастар арасында өлім қаупін арттыратын диагностика мен емдеуді бастаудың кешігуіне әкеледі. Осылайша, сәулелік диагностика қол жетімді болғанымен, денсаулық сақтаудың жүйелі мәселелері оның популяция деңгейіндегі инсультпен күресудегі тиімділігін шектейді.
Гульжан М. Аденова1, https://orcid.org/0000-0003-0887-432X
Галина К. Каусова1, https://orcid.org/0000-0001-6857-9563
Александр В. Брюханов2, https://orcid.org/0000-0001-7641-6801
1 ҚДСЖМ Қазақстандық медициналық университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
2 Алтай өлкесінің диагностикалық орталығы, Барнаул қ., Ресей Федерациясы.
1. Алдатов Р.Н. Возможности комплексной компьютерной и магнитно-резонансной томографии в ранней диагностике острейшего ишемического инсульта: дисс. …кан. мед. наук. 2022. 152с.
2. Кайратова Г.К., Смаилова Д.С., Hисметова З.А., Серикова-Есенгельдина Д.С., Сарсенбаева Г.Ж., Ахметова К.М. Эффективность реабилитации больных трудоспособного возраста после инсульта. Протокол исследования // Наука и Здравоохранение. 2023. 2(Т.25). С. 41-48. doi:10.34689/Ш.2023.25.2.006.
3. Antipova D., Eadie L., Macaden A., Wilson P. Diagnostic accuracy of clinical tools for assessment of acute stroke: a systematic review // BMC Emerg Med. 2019 Sep 4. 19(1):49. doi: 10.1186/s12873-019-0262-1. PMID: 31484499, PMCID: PMC6727516.
4. Bonkhoff A.K., Grefkes C. Precision medicine in stroke: towards personalized outcome predictions using artificial intelligence // Brain. 2022 Apr 18. 145(2):457-475.
5. Chavva I.R., Crawford A.L., Mazurek M.H., Yuen M.M., Prabhat A.M. et al. Deep Learning Applications for Acute Stroke Management // Ann Neurol. 2022 Oct. 92(4):574-587. doi: 10.1002/ana.26435. Epub 2022 Jul 20. PMID: 35689531.
6. Choi E.Y., Nieves G.A., Jones D.E. Acute Stroke Diagnosis // Am Fam Physician. 2022 Jun 1. 105(6):616-624. PMID: 35704804.
7. Campbell B.C., Parsons M.W. Imaging selection for acute stroke intervention // Int J Stroke. 2018 Aug;13(6):554-567. doi: 10.1177/1747493018765235.
8. El-Koussy M., Schroth G., Brekenfeld C., Arnold M. Imaging of acute ischemic stroke // Eur Neurol. 2014;72(5-6):309-16. doi: 10.1159/000362719. Epub 2014 Oct 14. PMID: 25323674.
9. Herpich F., Rincon F. Management of Acute Ischemic Stroke // Crit Care Med. 2020 Nov;48(11):1654-1663. doi: 10.1097/CCM.0000000000004597. PMID: 32947473; PMCID: PMC7540624
10. Hetts S., Khangura R. Imaging of Acute Stroke: Current State. //Radiol Clin North Am. 2019 Nov;57(6):1083-1091. doi: 10.1016/j.rcl.2019.07.009.
11. Jadhav A.P., Desai S.M., Liebeskind D.S., Wechsler L.R. Neuroimaging of Acute Stroke // Neurol Clin. 2020 Feb. 38(1):185-199. doi: 10.1016/j.ncl.2019.09.004. Epub 2019 Nov 7. PMID: 31761058.
12. Knight-Greenfield A., Nario J.J.Q., Gupta A. Causes of Acute Stroke: A Patterned Approach // Radiol Clin North Am. 2019 Nov. 57(6):1093-1108. doi: 10.1016/j.rcl.2019.07.007. PMID: 31582037; PMCID: PMC704096
13. Meschia J.F., Brott T. Ischemic stroke // Eur J Neurol. 2018 Jan. 25(1):35-40. doi: 10.1111/ene.13409. Epub 2017 Sep 21. PMID: 28800170.
14. Menon BK. Neuroimaging in Acute Stroke. // Continuum (Minneap Minn). 2020 Apr;26(2):287-309. doi: 10.1212/CON.0000000000000839. PMID: 32224753.
15. Musuka T.D., Wilton S.B., Traboulsi M., Hill M.D. Diagnosis and management of acute ischemic stroke: speed is critical // CMAJ. 2015 Sep 8. 187(12):887-93. doi: 10.1503/cmaj.140355. Epub 2015 Aug 4. PMID: 26243819; PMCID: PMC4562827
16. Morgan C.D., Stephens M., Zuckerman S.L., Waitara M.S., Morone P.J. et al. Physiologic imaging in acute stroke: Patient selection // Interv Neuroradiol. 2015 Aug. 21(4):499-510. doi: 10.1177/1591019915587227.
17. Nael K., Yoo B., Salamon N., Liebeskind D.S. Acute Ischemic Stroke: MR Imaging-Based Paradigms. // Neuroimaging Clin N Am. 2021 May 31(2):177-192. doi: 10.1016/j.nic.2021.01.002. PMID: 33902873.
18. WSO global stroke fact sheet. 2022, available: https://www.world-stroke.org/news-and-blog/news/wso-global-stroke-fact-sheet-2022.
19. Yew K.S., Cheng E.M. Diagnosis of acute stroke // Am Fam Physician. 2015 Apr 15. 91(8):528-36. PMID: 25884860.
20. Zeleňák K., Krajina A., Meyer L., Fiehler J. ESMINT Artificial Intelligence and Robotics Ad hoc Committee, Behme D., Bulja D., Caroff J., Chotai A.A., Da Ros V. et al. How to Improve the Management of Acute Ischemic Stroke by Modern Technologies, Artificial Intelligence, and New Treatment Methods // Life. 2021. 11(6):488. https://doi.org/10.3390/life11060488
21. Zameer S, Siddiqui AS, Riaz R. Multimodality Imaging in Acute Ischemic Stroke // Curr Med Imaging. 2021. 17(5):567-577. doi: 10.2174/1573405616666201130094948. PMID: 33256582.
22. Zuckerman S.L., Sivaganesan A., Zhang C., Dewan M.C., Morone P.J., et al. Maximizing efficiency and diagnostic accuracy triage of acute stroke patients: A case-control study // Interv Neuroradiol. 2016 Jun. 22(3):304-9. doi: 10.1177/1591019915622167. Epub 2016 Feb 2. PMID: 26842606; PMCID: PMC4984356.
References: [1-2]
1. Aldatov R.H. Vozmozhnosti kompleksnoi kompyuternoi i magnitno-rezonansnoi tomografii v rannei diagnostike ostreishego ishemicheskogo insul'ta [Possibilities of complex computed tomography and magnetic resonance imaging in early diagnosis of acute ischaemic stroke: dissertation]: diss. …kan. med. nauk [Cand Disert]. 2022. 152 p. [in Russian]
2. Kairatova G.K., Smailova D.S., Khismetova Z.A., Serikova-Esengel'dina D.S., Sarsenbaeva G.Zh., Akhmetova K.M. Effektivnost' reabilitatsii bol'nykh trudosposobnogo vozrasta posle insul'ta. Protokol issledovaniya [Effectiveness of rehabilitation of patients of working age after stroke. Research protocol]. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2023. 2(T.25). pp. 41-48. doi:10.34689/SH.2023.25.2.006. (accessed: 30.04.2023). [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 46
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Аденова Г.М., Каусова Г.К., Брюханов А.В. Алматы қ. Көп салалы ауруханаларында ми қан айналымының жедел бұзылуындағы визуалды диагностиканың рөлі // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Т.26 (2). Б. 60-67. doi 10.34689/SH.2024.26.2.008Ұқсас жариялымдар:
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӘЙЕЛДЕР АРАСЫНДА ТҮСІК ЖАСАТУ ТӘЖІРИБЕСІ: КӨЛДЕНЕҢ ЗЕРТТЕУ
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ТҰРҒЫНДАРЫНДА СҮТ БЕЗІ ҚАТЕРЛІ ІСІГІН СКРИНИНГТЕН ӨТУГЕ КЕДЕРГІЛЕР
АЛМАТЫ қ. КӨП САЛАЛЫ АУРУХАНАЛАРЫНДА МИ ҚАН АЙНАЛЫМЫНЫҢ ЖЕДЕЛ БҰЗЫЛУЫНДАҒЫ ВИЗУАЛДЫ ДИАГНОСТИКАНЫҢ РӨЛІ
АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДА СОЗЫЛМАЛЫ ЖҮРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІНЕН СЫРҚАТТАНУШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ӨЛІМ-ЖІТІМ ҮРДІСТЕРІ
ОҢАЛТУДЫҢ ӘРТҮРЛІ КЕЗЕҢДЕРІНДЕ АРТЫҚ САЛМАҒЫ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ КОРОНАРЛЫҚ АРТЕРИЯДЫ ШУНТТАУДАН КЕЙІНГІ МИОКАРДТЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ-ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ