ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЦИТОГЕНЕТИКАЛЫҚ СТАТУС АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ ЖӘНЕ АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНДАҒЫ ДЕНІ САУ ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИНАМИКАСЫ
Өзектілігі: Қазіргі уақытта көптеген елдерде иммундық жүйені және халықтың генетикалық ерекшеліктерін интегральды бағалау негізінде зерттеу және профилактикалық медицина принциптері әзәрленіп, олар тәжірибе жүзінде енгізілуде. Денсаулық пен қоршаған ортаның адамға әсерін көрсетудің белгілі және ақпараттық әдістерінің бірі-цитогенетикалық және иммунологиялық статусын зерттеу болып табылады.
Мақсат: соңғы 15 жыл ішінде Алматы қаласы мен Алматы облысы тұрғындарының перифериялық қан лимфоциттерінде хромосомалық аберрациялардың түзілу критерийі және дені сау адамдарда плазмадағы иммуноглобулиндердің құрамы бойынша цитогенетикалық және иммунологиялық мәртебесін зерттеу.
Зерттеу материалы және әдістері. Алматы қаласында және Алматы облысында тұратын 35 жастан 60 жасқа дейінгі дені сау адамдарға 15 жыл бойы салыстырмалы динамикада биохимиялық және цитогенетикалық тексеру жүргізілді. Зерттелген адамдарда қан сарысуындағы иммуноглобулиндердің деңгейі, перифериялық қан лимфоциттеріндегі хромосомалық аберрациялардың жиілігі мен спектрі анықталды.
Нәтижесі. Алматы өңірінің қалалық және ауылдық популяцияларының дені сау адамдарында плазмадағы иммуноглобулиндердің құрамындағы айырмашылықтар анықталды. Олардың плазмадағы құрамының бірқатар факторлардан – тұрғылықты жерінен, ауданның экологиялық жағдайынан, жасына байланысы атап өтілді. Иммуноглобулиндерді талдау және оларды түсіндіру, ауруды дәлірек диагностикалау және болжау үшін ақпараттырақ болатынын алынған нәтижелермен дәлелденеді. Алматы қаласының тұрғындарын цитогенетикалық тексеру алматылықтарда хромосомалық аберрациялардың жиілігі соңғы 15 жылда сенімді түрде артқанын және оның деңгейі ауылдық жерлерде тұратын адамдарға қарағанда сенімді түрде жоғары екенін көрсетті. Осы көрсеткіштердің өзара байланысы анықталды. Жоғарлап жатқан антропогендік жүктеме жағдайында халықтың иммундық және цитогенетикалық жағдайына тұрақты мониторинг жүргізу қажеттілігі көрсетілген. Экологиялық-генетикалық және иммунологиялық зерттеулер үшін бақылау топтарын таңдаудың дұрыстығы және зерттелушілердің қалалық топтарды қалалықпен немесе ауылдық топтарды ауылдықпен салыстыру мәселесі талқыланады.
Қорытынды. Соңғы 15 жылдағы дені сау адамдарда цитогенетикалық және иммунологиялық көрсеткіштердің теріс динамикасы анықталды, бұл экологиялық жағдайдың нашарлауымен ғана емес, сонымен бірге өткен коронавирустық пандемиямен де байланысты болуы мүмкін.
Түйін сөздер: иммунитет, иммуноглобулиндер, хромосомалық аберрациялар, плазма, лимфоциттер, экология.
Көрген адамдардың саны: 28
Библиографиялық сілтемелер
Чередниченко О.Г., Демченко Г.А., Капышева У.Н., Бахтиярова Ш.К., Пилюгина А.Л., Кожаниязова У.Н., Жаксымов Б.И., Койбасова Л.У. Иммунологиялық және цитогенетикалық статус Алматы қаласы және Алматы облысындағы дені сау тұрғындарының салыстырмалы динамикасы // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Т.26 (3). Б. 40-53. doi 10.34689/SH.2024.26.3.005Ұқсас жариялымдар:
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТТЕРДІҢ ПРОФЕССОРЛЫҚ-ОҚЫТУШЫЛЫҚ ҚҰРАМЫ АРАСЫНДА DEPRESSION ANXIETY STRESS SCALE (DASS-21) САУАЛНАМАСЫНЫҢ ҚАЗАҚША НҰСҚАСЫН ВАЛИДИЗАЦИЯЛАУ: ПИЛОТТЫҚ ЗЕРТТЕУ
АУРУХАНАЛАРДА ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ЕНГІЗУ: МЕДИЦИНАЛЫҚ МАМАННЫҢ ХАБАРДАРЛЫҒЫ
ЖОҒАРЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ БЕЙІМДЕЛУ ОРТАСЫН ҚҰРУ ЖАҒДАЙЫНДА ПСИХОМЕТРИЯЛЫҚ ТЕСТІЛЕУДІҢ БОЛЖАМДЫҚ МӘНІ
КОМПЬЮТЕРЛІК БАҒДАРЛАМА АРҚЫЛЫ НАҚТЫ ТАМАҚТАНУДЫ БАҒАЛАУ МҮМКІНДІКТЕРІ
ДӘЛЕЛДІ МЕЙІРГЕРЛІК ТӘЖІРИБЕ. ӘДЕБИ ШОЛУ