АУРУЛАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫНА ЕНГІЗІЛГЕН АУРУЛАРДЫҢ ЖИІЛІГІ МЕН ӨЛІМ-ЖІТІМ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ: ҚАНТ ДИАБЕТІ, АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ, СОЗЫЛМАЛЫ ЖҮРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ

Автор (лар): Джумагазиева О., Құмар А.Б., Файзуллина К., Ахтаева Н., Ахметжан А.Д., Бримжанова М., Бауржан В.

DOI: 10.34689/SH.2024.26.4.004

Кіріспе. Әлемде жұқпалы емес аурулардың (ЖЕА), негізінен жүрек-қан тамырлары ауруларының, қант диабетінің және басқалардың өсуі байқалады. Қазақстанда ЖЕА тәуекелін төмендету үшін үш нозология бойынша ауруларды басқару (АББ) бағдарламалары енгізілді. Мақсаты: Алматы қаласындағы үш нозологиядан: қант диабеті (ҚД), созылмалы жүрек жеткіліксіздігі (СЖЖ) және артериялық гипертензиядан болатын сырқаттанушылық пен өлім-жітім үрдістерін зерделеу. Материалдар мен әдістер. Деректер Алматы қаласындағы денсаулық сақтауды дамытудың Ұлттық ғылыми орталығынан алынды. Сырқаттанушылықты талдау үшін 2016 жылдан 2023 жылға дейінгі кезеңдегі деректер алынды, өйткені осы кезеңде ММСФ енгізілді, ал өлім-жітімді талдау үшін 2013 жылдан 2023 жылға дейінгі кезеңдегі деректер алынды. Нозологияның үш түрі бойынша ауру мен өлімді болжау үшін сызықтық регрессия әдісі қолданылды. Зерттеу нәтижелері. Барлық үш нозология бойынша 100 мың тұрғынға шаққандағы сырқаттанушылық барлық жас топтарында өсуде: КД 2230,5-тен 3621,3-ке дейін, гипертония 6596,9-дан 11811,3-ке дейін және ЖИА 321,8-ден 1432,9-ға дейін. Қант диабетінен болатын өлім-жітімнің 2,85-тен 22,34-ке дейін өсуі байқалды және одан әрі 100 мың тұрғынға шаққанда 42,48-ге дейін ұлғаю күтілуде. Сол сияқты, 2013 жылдан 2023 жылға дейін гипертониядан болатын өлім-жітім 2,17-ден 12,67-ге дейін өсті, ал 2028 жылға қарай 20,58-ге дейін өседі деп күтілуде. ЖИА ауруының төмендеуі 2023 жылға қарай 20,21-ден 9,20-ға дейін байқалды және 2028 жылға қарай 1,24-ке дейін төмендейді деп күтілуде. Қорытынды. Біздің талдауымыз барлық үш нозологияда, атап айтқанда, жас кезінде қант диабеті мен ЖИА, ал 60-74 жас тобында гипертония мен ЖИА жиілігінің өсуін көрсетеді. МСАК пациенттерін қамтудың жақсаруы оң динамика болып табылады, алайда соңғы екі жылда барлық үш нозология бойынша пациенттер үлесінің төмендеуі байқалады. Түйінді сөздер: қант диабеті, ересектер, тенденциялар, болжам, денсаулық сақтау саясаты.

Көрген адамдардың саны: 9

Түйенді сөздер:

Мақалалар санаты:

Библиографиялық сілтемелер

Джумагазиева О., Кумар А., Файзуллина К., Ахтаева Н., Ахметжан А.Д., Бримжанова М., Бауржан В. Ауруларды басқару бағдарламаларына енгізілген аурулардың жиілігі мен өлім-жітім тенденциялары: қант диабеті, артериялық гипертензия, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Т.26 (4). Б. 31-38. doi 10.34689/SH.2024.26.4.004