ӨКПЕНІҢШАҢДЫ АУЫРУЫ КЕЗІНДЕГІ МОРФОФИЗИОЛОГИЯЛЫҚБЕЛГІЛЕРІ МЕН ГЕНДІ ЛОКУСТАРДЫҢГЕНЕТИКАЛЫҚПОЛИМОРФИЗМІНІҢЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Кіріспе. Организмдегі көптеген заттар метаболизмінің ерекшеліктері ферментативтік реакциялардың күрделі жүйесімен анықталады. Осы аймақтағы зерттеу нәтижелері кәсіби аурулардың жеке даму қаупін және «экологиялық және өндірістік негізделген патология» критерийлерін негіздеуге, профилактиканы жан-жақты және аргументтеп жүргізуге, жұмысшылардың денсаулығын медициналық бақылауға, профессиональді бағыт сұрақтарын шешуге, организмнің фено- және генотипті керекшеліктері бар адамдарды ұтымды жұмыспен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Зерттеу мақсаты: Тұқым қуалау полиморфизмін биохимиялық жүйелер кешенін бір мезетте қабынулық және деструктивті процесстер дамуында негізгі роль атқаратын ферменттер және басқа белоктар мен гликопротеидтер деңгейі немесе белсенділігі бойынша сараптама жүргізу, сонымен қатар жағымсыз өндірістік орта шарттарында жұмысшылардың негізгі өмірлік функцияларын реттеуінің және генотип реализациясының негізгі факторы ретінде нейро эндокринді жүйені бағалау.
Әдістер: Бронх-өкпелік жүйенің кәсіби аурулары диагнозымен отқа төзімділік комбинатының 415 жұмысшысына клинико-иммунологиялық эксперименталды перспективті зерттеулер. Кәсіби емес генезді бронх-өкпелік аурулары бар науқастарға салыстырмалы жоспарда биохимялық және генетикалық зерттеулер жүргізілді. Бақылау тобы - 250 денісау адам, кәсіби қатынаста болмаған, бронх-өкпе жүйесінің жедел және созылмалы аурулары жоқ. Көрсеткіштер кешеніне бронх-өкпе жүйесі аурулары дамуының патогенетикалық механизмдерінде маңызды роль атқаратын нәруыздық жүйе енгізілді
Жұмысшылардың зерттеуге ақпараттанған келісімі бар.
Нәтижелері: Жұмыста ұсынылған мәліметтер көрсетуі бойынша қанның генетикалық маркерларын өндірістік шаң және басқа қауіп факторлары және резистенттілік шарттарында жұмыс істейтін адамдарда СӨА (созылмалы өкпе ауруларының) жекеше даму мүмкіндігін болжау үшін қолдануға болады. Олардың бағалылығы жеке көрсеткіштерге де, СӨА әртүрлі нозологиялық формаларында қатысты бір келкі емес. Иммунологиялық реактивтіліктің лабилділігі есебінен өндірістік шаң әсерінен СӨА даму мүмкіндігін болжауда иммунологиялық маркерларды дифференциалды қолдануда қажеттілік туады.
Қорытынды: 1. Кешендік, гигиеналық, эксперименталды, клинико-физиологиялық және генетикалық зерттеулер, өкпенің созылмалы шаңдық ауруларының пайда болуында мультифакторлы себептері ретінде тек өндірістік шаң ғана емес, сонымен қатар әр түрлі эндогенді және генетикалық факторлардың әсері бар екенін қарастырады.
2. Алынған деректердің жүейелі талдауызі біріншілік кәсіптік аурулардың жаңа генетикалық концепциямен ғылыми негіздемесі болып табылады. Және олар клиникалық жағдайларда қолданылады.
Библиографиялық сілтемелер
Фишман Б.Б., Хайбуллин Т.Н., Мякишева С.Н. Особенности генетического полиморфизма генных локусов и морфофизиологических признаков при пылевой болезни легких / / Наука и Здравоохранение. 2016. №2. С. 93-105.
Fishman B.B., Khaibullin T.N., Myakisheva S.N. The features genetic polymorphism of gene loci and morpho-physiological traits in dust pulmonary disease. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2016, 2, pp. 93-105.
Фишман Б.Б., Хайбуллин Т.Н., Мякишева С.Н. Өкпенің шаңды ауыруы кезіндегі морфофизиологиялық белгілері мен генді локустардың генетикалық полиморфизмінің ерекшеліктері / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2016. №2. Б. 93-105.