COVID-19 НЕГІЗГІ КЛИНИКАЛЫҚ-ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫНА ШОЛУ
Кіріспе. SARS-CoV-2 (Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus 2) - қабықшал бір тізбекті ( + ) РНҚ вирусы. Алғаш рет 2019 жылдың соңында анықталды, COVID-19 қауіпті жоғары жұқпалы жұқпалы ауруды тудырады. Қазақстанда COVID-19 жұқтырудың алғашқы жағдайы 2020 жылғы 13 наурызда тіркелді. Пайда болған респираторлық патогенді анықтау және тарату оның негізгі эпидемиологиялық, клиникалық және вирусологиялық сипаттамаларына, атап айтқанда, оның популяция арасында таралу қабілетіне және вируленттілігіне (жағдайлар мен ауырлықтың арақатынасы) қатысты белгісіздікпен бірге жүреді. Сонымен бірге, бүгінгі таңда ғалымдар бүкіл әлем бойынша коронавирустық геномдардың таратылатын және таратылмайтын аймақтарында көптеген мутациялардың болуын анықтады. Вирус геномының мутациясы және оның жаңа штамдарының таралуы қазіргі уақытта жалғасуда. Вирустың генетикалық эволюциясын, оның географиялық сипаттамалары мен тұрақтылығын түсіну және бақылау аурудың таралуына қарсы тұру үшін, әсіресе барлық айналымдағы штаммдарды қамтитын әмбебап вакцинаны жасау үшін өте маңызды.
Көптеген жаңа тыныс алу қоздырғыштары сияқты, вирустың негізгі эпидемиологиялық, клиникалық параметрлері және індеттің динамикасы белгісіз. Сондай-ақ, COVID-19 ағымының сипатына және аурудың ауыртпалығын төмендетуге әсер ететін асқынулардың дамуына әсер ететін факторлар зерттелмеген.
Шолудың мақсаты: аурудың клиникалық-эпидемиологиялық сипаттамаларының кең спектрі бойынша ақпарат алу үшін зерттеулерге шолу жасау, COVID-19 бар пациенттерде асқынулардың өту механизмін бағалау.
Іздеу стратегиясы: іздеу «clinical characteristics», «covid-19 epidemiology» OR «coronavirus disease epidemiology of coronavirus disease», «covid-19 risk factors», «covid-19 complications», «covid-19 close contacts of COVID-19», «basic covid-19 reproductive number» түйінді сөздер арқылы PubMed, Scopus, ScienceDirect, Elsevier мәліметтер базалары арқылы жүргізілді. Барлығы 2020 және 2021 жылдардағы 100 мақала қаралды, олардың ішінен іздеу тақырыбы бойынша 82 мақала таңдалды. Аурудың патогенезі, коронавирустық инфекцияны емдеу, жануарлардағы аурудың дамуы, жүкті әйелдерде және медицина қызметкерлерінде аурудың барысы туралы нақты мәселелерді қарастыратын мақалалар алынып тасталды.
Іздеу нәтижесі: Орталық Азия, Еуропа және АҚШ елдері авторларының 82 мақаласы талданды, онда коронавирустық инфекцияның негізгі клиникалық-эпидемиологиялық сипаттамалары анықталды. Сонымен, байланыс сәтінен бастап симптомдар пайда болғанға дейінгі уақыт орташа есеппен 2-ден 7 күнге дейін. Инфекция жұқтырған адамдарда жиі кездесетін жалпы клиникалық белгілер: қызба (бәрі бірдей емес), жөтел, жұлдыру, бас ауруы, шаршау, миалгия және тыныс алу сияқты белгілер болды. Пациенттерде артериялық гипертензия (21,1%, 95% CI: 13,0–27,2%) және қант диабеті (9,7%, 95% CI: 7,2–12,2%), жүрек–қан тамырлары аурулары (8,4%, 95% CI: 3,8-13,8%) және тыныс алу жүйесінің аурулары (1,5%, 95% CI: 0,9–2,1%) сияқты ілеспе аурулардың болуы қарқынды терапия бөлімшелеріне емдеуге жатқызу мүмкіндігін арттырды.
Көрген адамдардың саны: 335
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Кайдар Э.К., Даулетьярова М.А. COVID-19 негізгі клиникалық-эпидемиологиялық сипаттамаларына шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 6 (Т.23). Б. 31-37. doi 10.34689/SH.2021.23.6.003Ұқсас жариялымдар:
ДЕРМАТОФИТТЕРДІҢ АНТИМИКОТИКАЛЫҚ ПРЕПАРАТТАРҒА ТӨЗІМДІЛІГІНІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
БРОНХӨКПЕЛІК ДИСПЛАЗИЯНЫ ЗЕРТТЕУДЕГІ БИОМЕДИЦИНАЛЫҚ ИНФОРМАТИКАНЫҢ РӨЛІ
ӨКПЕНІҢ ҚАТЕРЛІ ІСІГІН ВИЗУАЛДЫ СКРИНИНГТІҢ МАҢЫЗДЫҒЫ
БҮЙРЕК ТРАНСПЛАНТАТЫН ҚАБЫЛДАМАУДЫ ДИАГНОСТИКАЛАУ ЖӘНЕ ЕМДЕУ: ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
СҮТ БЕЗДЕРІН ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ ӘДІСТЕРІНІҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ СИПАТТАМАСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ