ИДИОПАТИЯЛЫҚ СКОЛИОЗДЫҢ ДАМУЫН ШАРТТАҒАН ГЕНЕТИКАЛЫҚ ФАКТОРЛАР. ӘДЕБИ ШОЛУ
Кіріспе. Идиопатиялық сколиоз (ИС), өсу кезеңінде сау балалар мен жасөспірімдерге әсер ететін ең көп таралған омыртқаның деформациясы. Этиологиясы әлі белгісіз, дегенмен генетикалық факторлар маңызды рөл атқарады деп саналады. Бұл шолу ИС полигендік шығу тегі бар күрделі ауру ретіндегі идеяны нығайтады. Болжам бойынша, ИС генетикалық қауіп нұсқаларының тұтас спектрінен туындауы мүмкін - өте сирек немесе бірегей жағдайлардан өте кең таралғанға дейін.
Мақсаты – ИС қаупін тудыратын ген-кандидаттар мен клиникалық маңызды полиморфизмдерді зерттеу бойынша әдебиет деректеріне шолу жасау.
Негізгі әдебиеттерді іздеу барысында келесі іздеу жүйелері пайдаланылды: Pubmed, «ген және сколиоз» түйінді сөздермен.
Іздеу стратегиясы. Pubmed жүйесінде әдебиет деректеріне негізделген ақпарат "gene және scoliosis" түйінді сөздері арқылы іздестірілді, 2011-2022 жылдар аралығындағы мақалалар қарастырылды. Іздестіру нәтижесінде 664 ғылыми жұмыс анықталды. Зерттеулерге жоғарыда аталған мәселеге арналған ағылшын тіліндегі толық мәтінді басылымдар ғана кірді, басқа тілдердегі басылымдар алынып тасталды. Келесі қадам ретінде, генетикалық зерттеулер ("genetic study") талабы бойынша сүзгіден өткіздік. Осылайша, 354 жарияланым біздің талаптарға сай келді. Кейіннен идиопатиялық сколиозға тікелей қатысты басылымдарды қалдырып, іздеу азайды. Осы критерийлерді қолдану кезінде жарияланымдар тізімі 61-ге дейін қысқарды, олардың талдауы осы әдебиеттік шолуда берілген. Сонымен қатар әдебиеттер тізімінде 2011 жылдан бұрынғы дереккөздер бар екенін атап өткен жөн. Бұл дереккөздерге сілтемелер өткен ғасырда алға қойылған осы аурудың патогенезі туралы әртүрлі теорияларды көрсетеді, оларды алып тастау қазіргі жағдайды толық суреттейалмайды.
Нәтижесі. Генетикалық зерттеулердің нәтижелеріне сүйене отырып, әдебиеттерге шолу ИС полигендік шығу тегі бар күрделі ауру екенін қорытындылауға мүмкіндік берді. Бұл мақалада ең перспективті ген-кандидаттар көрсетілген. ИС-дағы негізгі мәселе - прогрессияның даму қаупін болжаудың сенімді құралдарының болмауында, өз кезегінде бұл жағдай жиі тексеруге, рентген жасауға және ортопедиялық құралдарды шамадан тыс қолдануға әкеледі. ИС патогенезі мен генетикасын одан әрі түсіну, қауіп тобындағы адамдарды анықтауға көмектесуі мүмкін, бұл ерте диагноз қоюға және мүмкін оңтайландырылған профилактикалық және емдік шараларға әкеледі.
Көрген адамдардың саны: 141
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Әбдалиев С.С., Естай Д.Ж., Жолдыбаева Е.В., Серіков С.Ж., Оспанова С.Р., Бәтпен А.Н., Раманқұлов Е.М. Идиопатиялық сколиоздың дамуын шарттаған генетикалық факторлар. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2023. 1 (Т.25). Б. 198-208. doi 10.34689/SH.2023.25.1.024Ұқсас жариялымдар:
ДӘЛЕЛДІ МЕЙІРГЕРЛІК ТӘЖІРИБЕ. ӘДЕБИ ШОЛУ
КОРОНАРЛЫҚ АРТЕРИЯНЫ АЙНАЛЫП ӨТКЕН ПАЦИЕНТТЕРДІ ДИСПАНСЕРЛІК БАҚЫЛАУ АЛГОРИТМІН ӘЗІРЛЕУ
СОЗЫЛМАЛЫ ЖҮРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ПСИХОЭМОЦИОНАЛДЫ КҮЙ
ЖОҒАРҒЫ АСҚАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫ ҚАН АСУЫН ЭНДОСКОПИЯЛЫҚ ЕМДЕУ.ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
БАЛАЛАРДАҒЫ ЖЕТІЛМЕГЕН ОСТЕОГЕНЕЗДІ ХИРУРГИЯЛЫҚ ЕМДЕУ КЕЗІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЗАМАНАУИ СҮЙЕКІШІЛІК ТЕЛЕСКОПИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛҒЫЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ