қант диабеті, инсулинге төзімділік, предиабет, патогенез, семіздік, гендік полиморфизм.

ҚАНТ ДИАБЕТІ 2 ТИПІНІҢ ДАМУЫНЫҢ ПАТОГЕНЕТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ МОЛЕКУЛАЛЫҚ-ГЕНЕТИКАЛЫҚ МЕХАНИЗМДЕРІНІҢ ДАМУЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ КӨМІРСУ АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ ЕРТЕ САТЫЛАРЫНДАҒЫ АСҚЫНУЛАРЫ ТУРАЛЫ СҰРАҚҚА. ӘДЕБИ ШОЛУ.

Автор (лар): Дюсупова А.А. , Глушкова Н.Е., Беляева Т.М. , Юрковская О.А., Фаизова Р.И., Святова Г.C, Березина Г.М, Омаркулов Б.К, Джармухаметова А.С, Ахметова В.Т. , Досбаева А.М.

DOI: 10.34689/SH.2023.25.2.025

Ашу PDF түрінде жүктеу

Өзектілік. Қант диабеті (ҚД) өзінің ауыр салдарымен аурудың қоғам мен барлық мемлекеттердің экономикасына кері әсерін ескере отырып, ең маңызды жаһандық мәселе болып қала береді. Дүние жүзінде Халықаралық қант диабеті федерациясы (ХҚДФ) 2021 жылдың соңына қарай 537 миллион ересек адам осы аурудан зардап шегетінін куәландырады. Балалық және жасөспірімдік шақта 2 типті қант диабетінің (ҚД2) тұрақты өсуі алаңдатады. Осыған байланысты дамудың бастапқы кезеңдеріндегі метаболикалық бұзылыстарды зерттеу бүгінгі таңда өзекті болып табылады. Мақсаты: ҚД2 түзілуінің патогенетикалық және генетикалық механизмдері және көмірсулар алмасуының бұзылыстарының бастапқы кезеңдеріндегі оның асқынулары туралы әдебиеттерге шолу жасау. Іздеу стратегиясы. Ғылыми жарияланымдарды іздестіру дәлелді медицина деректер қорында (PubMed, Scopus, Cochrane Library, Medline), электронды ғылыми ресурстарда (e-Library, CyberLeninka, көршілес елдердің медициналық сайттары) жүргізілді, бұл анықтауға мүмкіндік берді. 145-ке жуық әдеби дереккөз, оның 91-і осы шолуға енгізілген, оның ішінде 68-і ағылшын тілінде. Іздеу тереңдігі 16 жыл болды (2006 - 2022). Бұл 21 ғасырдың басындағы іргелі еңбектердің маңыздылығымен түсіндіріледі, олар әртүрлі этникалық топтардың өкілдерінде ерте кезеңдердегі және қант диабетіндегі көмірсулар алмасуының бұзылуының патогенезінің негізгі мәселелері мен генетикалық негіздерін ашады. Этникалық топтарды қамтитын мұндай зерттеулер болашақта жүргізілген жоқ. Қосылу критерийлері: дәлелді медицинаның барлық талаптарын ескере отырып жүргізілген заманауи зерттеулердің нәтижелері; этникалық әртүрлі топтар бойынша жүргізілген іргелі зерттеулердің деректері; Ағылшын және орыс басылымдары. Қосылмау критерийлері: «кейс-репорт»; дәлелді медицина талаптарына сәйкес келмейтін 2006 жылдан бұрынғы көздер; тезистер. Нәтижелері: Дереккөздерді шолу ҚД2 дамуының патогенетикалық және молекулярлық-генетикалық механизмдерін түсіну ҚД2 дамуын ескертеді немесе онымен байланысты асқынулардың дамуын болдырмауға немесе кешіктіруге, сондай-ақ осы топты басқаруға кейіннен дербестендірілген тәсілдеме үшін, қауіп топтарын іріктеуге және сәйкестендіруге мүмкіндік береді. Қорытынды: ҚД-нің тиімді біріншілік алдын алу науқастардың өмір сүру ұзақтығын арттырудың, олардың өмір сүру сапасын жақсартудың және әлеуметтік-экономикалық шығындарды азайтудың ұтымды жолы болып табылады. Қант диабеті 2 типімен ауыратын жасөспірімдер мен ересектер арасында метаболикалық бұзылулардың, сондай-ақ жас еңбекке қабілетті жастағы адамдар арасында жүрек-қан тамырлары патологиясының өсуіне байланысты қауіп факторларын бағалау және олардың алдын алуда дербестендірілген бағдарламаларды әзірлеу бойынша зерттеулер өзекті болып табылады.

Көрген адамдардың саны: 216

Түйенді сөздер:

Мақалалар санаты: Әдебиеттерге шолу

Библиографиялық сілтемелер

Дюсупова А.А., Глушкова Н.Е., Беляева Т.М., Юрковская О.А., Фаизова Р.И., Святова Г.С., Березина Г.М., Омаркулов Б.К., Джармухаметова А.С., Ахметова В.Т., Досбаева А.М. Қант диабеті 2 типінің дамуының патогенетикалық және молекулалық-генетикалық механизмдерінің дамуы және оның көмірсу алмасуының бұзылуының ерте сатыларындағы асқынулары туралы сұраққа. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2023. 2 (Т.25). Б. 183-196. DOI 10.34689/SH.2023.25.2.025