ЕҢБЕККЕ ҚАБІЛЕТТІ АЗАМАТТАР МЕН МЕДИЦИНАЛЫҚ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР ТАРАПЫНАН ХАЛЫҚТЫҢ ӨЗ ДЕНСАУЛЫҒЫНА ЖАУАПКЕРШІЛІК ДӘРЕЖЕСІН БАҒАЛАУ
Кіріспе. Мақала қазіргі денсаулық сақтау саласының өзекті мәселесі – азаматтардың өз денсаулығына ортақ жауапкершілік механизмі принципін енгізуге арналған. Себебі, адамның денсаулық жағдайы көбіне оның өмур сүру салтына байланысты. Сондықтан оны өзгерту мақсатымен елімізде денсалуық сақтау саласында Мемлекеттік бағдарламалар енгізіліп, іске асырылуда. Мақалада медициналық қызметкерлер мен еңбекке қабілетті азаматтарды жасырын анкеталаудың негізгі нәтижелері берілген.
Әдістер. Сұрастыру Қарағанды қаласының поликлиникаларында жүргізілген. Оған 431 медициналық қызметкер мен 733 еңбекке қабілетті азаматтар қатысқан. Анкеталау нәтижелері StatSoft Statistica 8 бағдарламасы көмегімен өңделді.
Нәтижелер. Медициналық қызметкерлерге қарағанда, еңбекке қабілетті азаматтар халықты өз денсаулығы үшін жауапты деп санайды. Өкінішке орай, респонденттердің жартысынан көбі бұл сұраққа жауап қайтара алмаған. Шамамен әрбір үшінші медицина қызметкері медициналық көмек үшін қосымша төлем енгізумен келіседі, еңбекке қабілетті азаматтар бұдан екі есе төмен. Бұл сауал бойынша корреляциялық байланыс анықталған. Яғни, осы сұраққа оң жауап қайтарған медициналық қызметкерлердің жұмыс өтілімі 20 жылдан асатыны байқалды. Барлық респонденттердің шамамен жартысы қосымша төлем енгізудің жақсы жақтарына дәрігерлердің жалақысының жоғарлауын атап өткен. Теріс жақтарына респонденттердің жартысынан көбі әлеуметтік қорғалмаған азаматтардың мүмкіндігінің шектелуін көрсетеді.
Қорытынды. Медицина қызметкерлері халықпен тікелей жұмыс жасағандықтан, халықтың өз денсаулығы үшін жауапкершілігінің төмен екеніне көзі жеткен. Әрбір екінші медициналық қызметкер медициналық қызмет көрсету үшін қосымша төлем енгізумен келісім білдірген. Бұл сұраққа оң жауап берген еңбекке жарамды азаматтар саны екі есе төмен. Әрбір екінші еңбекке жарамды азамат пен әрбір үшінші медициналық қызметкер медициналық қызмет көрсету үшін қосымша төлем енгізуге дайындық білдіреді. Барлық респонденттердің шамамен жартысы, қосымша төлем халықтың өз денсаулығы үшін жауапкершілігінің арттыратынына сенімді. Респонденттердің жартысынан көбі қосымша төлемнің енгізілуі әлеуметтік қорғалмаған адамдар үшін теріс әсерін тигізетінін көрсеткен.
Ж. А. Даулеткалиева1, Д. Б. Кулов1, Минг Юнг Хо 2
1 Қарағанды мемлекеттік медицина университеті, ҮКДФ гигиена, эпидемиология және қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасы. Қарағанды, Қазақстан;
2Тайван ұлттық университеті, Медциналық білім және биоэтика департаменті. Тайван
1. Аликанова Л. Е., Куралбаев Е. Б., Лесбек П. Л., Серикбай С. С. К вопросу о физической активности и здоровье // Вестник Южно–Казахстанской фармацевтической академии. 2011. №2(53). С. 8-26.
2. Байгожина З. А., Муратбекова С. К. Пропаганда здорового образа жизни на уровне первичной медико – санитарной помощи в процессе диспансеризации и оздоровления населения // Астана медициналык журналы. 2006. №2. С. 52-54.
3. Бейсенбекова Г. К., Нурумова Г. А. Меди-ко – социальные аспекты сохранения здоровья населения в современных условиях // Астана медициналық журналы. 2006. №1. С. 6-45
4. Жаксыбергенов А. М. Анализ обращаемости населения за медицинской помощью в зависимости от самооценки их собственного здоровья. Вестник Южно-Казахстанской медицинской академии. 2007. №4(37). С. 41-42.
5. Касимов Т. А. Формирование здорового образа жизни в медицинских организациях, оказывающих амбулаторно-поликлиническую помощь // Медицина. 2011. №9. С. 71-72.
6. Симакова О. А. Государственная Программа «Саламатты Қазақстан» в предс-тавлениях населения страны. Сборник материалов V Конгресса социологов Казахста-на «Стратегия «Казахстан-2050»: социальное развитие общества». Алматы. 2014. 418 с.
7. Хаджиева А. Б., Меирбекова Е. М., Алшембаева Л. Т. Внедрение принципа «солидарной ответственности» как фактора модернизации Казахстанского здравоохране-ния. Вестник КазНМУ. 2014. №2(4). С. 6-143.
8. Агаларова Л. С. Роль врача общей прктики в формировании здорового образа жизни // Здравоохранение Российской Федерации. 2006. №4. С. 6-44.
9. Агбалян Е. В. Самооценка здоровья и образ жизни коренного малочисленного населения Ямальского севера // Гигиена и санитария. 2013. №1. С. 7-10.
10. Глушкова Л. И. К вопросу формирования здорового образа жизни // Здравоохранение Российской Федерации. 2008. №1. С. 33-34.
11. Жукова Т. В., Харагургенева И. М., Свинтуховский О. А. Пути оптимизации оценки уровня здоровья здоровых лиц в системе первичной медико-санитарной помощи в связи с социально-гигиеническим мониторингом здоровья населения // Гигиена и санитария. 2012. №6. С. 21-26.
12. Калоев А. Д., Соломонов А. Д., Дмитриев В. Н. Особенности формирования здоровья городского населения Ставро-польского края // Здравоохранение Российской Федерации. 2005. №3. С. 7-12.
13. Москвичева М. Г., Бредихина Н. В. Проблема здоровья и здоровый образ жизни современного человека // Вестник Южно-Уральского государственного университета. 2006. №2(57). С. 196-201.
14. Никифоров С., Казанцев В. О влиянии системы здравоохранения на здоровье населения // Врач. 2006. №4. С. 4-83.
15. Панфилова Е. В., Каракулова Е. В., Ленская Л. Г., Малаховская М. В. О проблемах здравоохранения и потребности общества в здоровье // Здравоохранение Российской Федерации. 2006. №3. С. 5-42.
16. Самоделкина Н. Д. Индивидуализи-рованная технология воспитания культуры отношения к своему здоровью. Вестник Южно-Уральского государственного университета. 2008. №13. С. 6-104.
17. Стародубов В. И. Сохранение здоровья работающего населения – одна из важнейших задач здравоохранения // Медицина труда и промышленная экология. 2005. №1. С. 1-5.
18. Терзиева Е., Рубцова И., Тарелова З. Социально-гигиеническая характеристика образа жизни подростков // Врач. 2008. №1. С. 73-74.
19. Трасковская Н. В. Влияние условий и образа жизни семьи на здоровье детей // Педиатрия және балалар хирургиясы. 2011. №2. С. 54.
20. Rezayatmond R., Pavlova M., Groot W. The impact of out-of-pocket payments on prevention and health-related lifestyle: a systematic literature review // European journal of public health. Volume 23. Issue 1. P. 74-79.
References:
1. Alikanova L. E., Kuralbaev E. B., Lesbek P. L., Serikbai S. S. K voprosu o fizicheskoi aktivnosti i zdorov'e [To the question of the physical activity and health]. Vestnik Yuzhno-Kazakhstanskoi farmatsevticheskoi akademii [Bulletin of the South Kazakhstan Pharmaceutical Academy]. 2011. №2(53). pp. 8-26.
2. Baigozhina Z. A., Muratbekova S. K. Propaganda zdorovogo obraza zhizni na urovne pervichnoi mediko–sanitarnoi pomoshhi v protsesse dispanserizatsii i ozdorovleniya naseleniya [Promoting healthy lifestyles in primary health - care during the clinical examination and improvement of the population]. Astana meditsinalyk zhurnaly [Astana Medical journal]. 2006. №2. pp. 52-54.
3. Beisenbekova G. K., Nurumova G. A. Mediko-sotsial'nye aspekty sokhraneniya zdorov'ya naseleniya v sovremennykh usloviyakh [Medical - social aspects of the preservation of health of the population in modern conditions]. Astana meditsinalyk zhurnaly [Astana Medical journal]. 2006. №1. pp. 6-45
4. Zhaksybergenov A. M. Analiz obrashhaemosti naseleniya za meditsinskoi pomoshh'yu v zavisimosti ot samootsenki ih sobstvennogo zdorov'ya [Analysis of uptake of the population for health care, depending on the self-assessment of their own health]. Vestnik Yuzhno-Kazakhstanskoi meditsinskoi akademii [Bulletin of South Kazakhstan medical academy]. 2007. №4(37). pp. 41 – 42.
5. Kasimov T. A. Formirovanie zdorovogo obraza zhizni v medtsinskikh organizatsiyakh, okazyvayushhikh ambulatorno – poliklinicheskuyu pomoshh' [A healthy lifestyle in the health care organizations that provide outpatient - polyclinic help]. Meditsina [Medicine]. 2011. №9. pp. 71 – 72.
6. Simakova O. A. Gosudarstvennaya Programma «Salamatty Kazakhstan» v predstavleniyakh naseleniya strany [The State Program "Salamatty Kazakhstan" in the views of the population]. Sbornik materialov V Kongressa sotsiologov Kazakhstana «Strategiya «Kazakhstan-2050»: sotsial'noe razvitie obshhestva» [Proceedings of the V Congress of Sociologists of Kazakhstan "Strategy" Kazakhstan-2050": the social development of society"]. Almaty. 2014. 418 p.
7. Hadzhieva A. B., Meirbekova E. M., Alshembaeva L. T. Vnedrenie printsipa «solidarnoi otvetstvennosti» kak faktora modernizatsii Kazakhstanskogo zdravookhraneniya [The introduction of the principle of "shared responsibility" as a factor in the modernization of Kazakhstan]. Vestnik KazNMU [Bulletin of KazNMU]. Almaty. 2014. №2(4). pp. 6-143.
8. Agalarova L. S. Rol' vracha obshhei praktiki v formirovanii zdorovogo obraza zhizni [The role of general practitioners in the formation of a healthy lifestyle]. Zdravookhranenie Rossiiskoi Federatsii [Health of the Russian Federation]. 2006. №4. pp. 6-44.
9. Agbalyan E. V. Samootsenka zdorov'ya i obraz zhizni korennogo malochislennogo naseleniya Yamal'skogo severa [Self-assessment of the health and lifestyles of indigenous populations of the north of Yamal]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. 2013. №1. pp. 7–10.
10. Glushkova L. I. K voprosu formirovaniya zdorovogo obraza zhizni [On the issue of healthy lifestyle]. Zdravookhranenie Rossiiskoi Federatsii [Health of the Russian Federation.]. 2008. №1. pp. 33-34.
11. Zhukova T. V., Haragurgeneva I. M., Svintuhovskii O. A. Puti optimizatsii otsenki urovnya zdorov'ya zdorovykh lits v sisteme pervichnoi mediko – sanitarnoi pomoshhi v svyazi s sotsial'no-gigienicheskim monitoringom zdorov'ya naseleniya [Ways to optimize the assessment of the level of health of healthy people in the system of primary health - care services in connection with the socio - hygienic monitoring of health]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. 2012. №6. pp. 21-26.
12. Kaloev A. D., Solomonov A. D., Dmitriev V. N. Osobennosti formirovaniya zdorov'ya gorodskogo naseleniya Stavropol'skogo kraya [Features of formation of health of the urban population of Stavropol region of the Russian Federation]. Zdravookhranenie Rossiiskoi Federatsii [Health of the Russian Federation]. 2005. №3. pp. 7-12.
13. Moskvicheva M. G., Bredikhina N. V. Problema zdorov'ya i zdorovyi obraz zhizni sovremennogo cheloveka [The problem of health and healthy lifestyle of modern man // Bulletin of the South - Urals State University]. Vestnik JuUrGU [Bulletin of JuUrGU]. 2006. №2(57). pp. 196 – 201.
14. Nikiforov S., Kazantsev V. O vliyanii sistemy zdravookhraneniya na zdorov'e naseleniya [On the influence of the health system on health]. Vrach [Doctor]. 2006. №4. pp. 83–4.
15. Panfilova E. V., Karakulova E. V., Lenskaya L. G., Malahovskaya M. V. O problemakh zdravookhraneniya i potrebnosti obshhestva v zdorov'e [On the problems of health and health needs of society]. Zdravookhranenie Rossiiskoi Federatsii [Health of the Russian Federation]. 2006. №3. pp. 42–5.
16. Samodelkina N. D. Individualizarovannaya tekhnologiya vospitaniya kul'tury otnosheniya k svoemu zdorov'yu [Individual technology education culture attitude to health]. Vestnik JuUrGU [Bulletin JuUrGU]. 2008. №13. pp. 104-6.
17. Starodubov V. I. Sokhranenie zdorov'ya rabotayushhego naseleniya – odna iz vazhneishikh zadach zdravookhraneniya [Maintaining the health of the working population - one of the major health problems]. Meditsina truda i promyshlennaya ekologiya [Occupational Medicine and Industrial Ecology]. 2005. №1. pp. 1-5.
18. Terzieva E., Rubtsova I., Tarelova Z. Sotsial'no – gigienicheskaya kharakteristika obraza zhizni podrostkov [Socio - hygienic characteristic lifestyle of adolescents]. Vrach [Doctor]. 2008. №1. pp. 73 – 74.
19. Traskovskaya N. V. Vliyanie uslovii i obraza zhizni sem'i na zdorov'e detei [Influence of conditions and lifestyle of the family on children's health]. Pediatriya zhane balalar hirurgiyasy [Pediatrics and Pediatric Surgery]. 2011. №2. 54 p.
20. Rezayatmond R., Pavlova M., Groot W. The impact of out-of-pocket payments on prevention and health-related lifestyle: a systematic literature review. European journal of public health. - Volume 23. - Issue 1. – P. 74 – 79.
Библиографиялық сілтемелер
Даулеткалиева Ж. А., Кулов Д. Б., Минг Юнг Хо Еңбекке қабілетті азаматтар мен медициналық қызметкерлер тарапынан халықтың өз денсаулығына жауапкершілік дәрежесін бағалау / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2015. №3. Б. 98-104.