ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДА ҚОЗҒАЛЫСЫ АЗ ӨМІРСАЛТЫНЫҢ ТАРАЛУЫН ТАЛДАУ
Кіріспе. Қозғалысы аз өмірсалты жұптастырылған тәуекел фактор ретінде семіздікке, сондай – ақ, қант диабеті, жүрек-қан тамыр аурулары сияқты созылмалы жұқпалы емес аурулардың дамуына әкеледі. Көптеген мемлекеттерде қан айналым жүйесінің аурулары еңбекке жарамды халықтың арасында мүгедектіктің артуына және өлім себептерінің құрылымында жетекші орын алады. Қазақстан Республикасында, өзге аймақтардағы сияқты, берілген топтағы сырқаттанудың жасаруы байқалады. Бұл құбылыс халықтың арасындағы тәуекел факторының артуына байланысты болды.
Материалдар және әдістер: Біз Шығыс Қазақстан облысының 729 жасөспірім мектеп жасындағы оқушыларының аз қозғалысты өмір салтына тәуекел факторларымен байланысты қанайналым жүйесінің дерттерінің тарамдылығына көлденең зерттеу жүргіздік. Әлеуетті тәуекел факторларды бағалау балалық шақтағы семіздікті қадағалау Еуропалық бастамасы, ДДСҰ хаттамасының негізінде жасалды (Childhood Obesity Surveillance Initiative).
Нәтижелер: «Көшедегі күніне 1 сағаттан кем физикалық белсенділік» факторының үлес салмағы қыздар арасында айқын сирек кездесті 27,3% (95%СИ: 23,1-32,0), ұлдар арасында – 54,3% (95% СИ: 49,1-59,5) (χ2=0,209; D.f.=1; р>0,05). Спорттық немесе би үйірмесіне қатысу мүмкіндігі жиірек қала жасөспірімдерінде байқалды (χ2=21,3; D.f.=1; р<0,001). Қала жасөспірімдерінің тек 38,0% (95%СИ: 34,0-42,1) аптасына екі күннен аз спорттық секциялар немесе би үйірмелеріне қатысады. Ауыл жасөспірімдері жартысынан көп жағдайда – 57% (95%СИ: 54,0-61,1) мұндай мұмкіндігі жоқ. Көшедегі күніне 1 сағаттан кем физикалық белсенділік көрсеткіші төменгі кірісті отбасыдан шыққан жасөспірімдер арасында айқын сирек кездесті – 12,5% (95%СИ: 4,4-28,7), жоғары табысты отбасылармен салыстырғанда, мұнда респонденттердің жартысынан көбі осынша уақытты көшеде өткізбеген – 53,8% (95%СИ: 50,1-57,7), (χ2=20,91; D.f.=1; р<0,05).
Қорытындылары: Келешекте барлық салыстырып отырған топтарда, жұрыс-тұрысы аз өмір салтының тәуекел факторының қарқындылығы,қаң айналым дерттерінің дамуына қауып салдары болуы мүмкін. Бұл жағдай алғашқы медициналық – санитарлық жәрдем көрсететің ұйымдардың және денсаулық сақтаудың мамандарына қауып дабыл болып келеді.
Кундыз Д. Турлыбекова*1,
Толебай К. Рахыпбеков 1, http://orcid.org/0000-0003-9232-1579
Аркадий А. Котляр 2-3,
Зайтуна А. Хисметова 1,
Наталья Е. Глушкова 1, http://orcid.org/0000-0003-1400-8436
1Семей қаласының Мемлекеттік Медицина Университеті,
Қоғамдық денсаулық сақтау және информатика кафедрасы,
Семей қ., Қазақстан;
2«Каплан» клиникасы, Реховот қ., Израиль;
3«Интегративная медицина» клиникасы, Ришон Лe-Цион қ., Израиль
1. Andersen R.E. et al. Relationship of physical activity and television watching with body weight and level of fatness among children: results from the Third National Health and Nutrition Examination Survey // Jama. 1998. V. 279. №.12. P.938-942.
2. Bauman A., Craig C. L. The place of physical activity in the WHO Global Strategy on Diet and Physical Activity // International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity. 2005. V. 2. №.10. P.1-6.
3. Chobanian A., et al. The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure: the JNC 7 report // JAMA. 2003. №.289. Р.2560–2572.
4. Flegal K.M., et al. Prevalence and trends in obesity among US adults, 1999–2000 // JAMA. 2002. V.288. №.14. P.1723-1727.
5. Haskell W.L., et al. Physical activity and public health: updated recommendation for adults from the American College of Sports Medicine and the American Heart Association // Med. Sci. Sports Exerc. 2007. №.39. Р.1423–1434.
6. Lang T. A., Altman D. G. Basic statistical reporting for articles published in biomedical journals: the “Statistical Analyses and Methods in the Published Literature” or the SAMPL Guidelines” // Handbook, European Association of Science Editors. 2013. 256 р.
7. Powell K.E., Blair S.N. The public health burdens of sedentary living habits: theoretical but realistic estimates // Med Sci Sports Exerc. 1994. V.26. №.7. P.851-856.
8. Skinner A.C., Skelton J.A. Prevalence and trends in obesity and severe obesity among children in the United States, 1999-2012 // JAMA pediatrics. 2014. V. 168. №. 6. P.561-566.
9. WHA53.17: Fifty-third World Health Assembly. Prevention and control of noncommunicable diseases. World Health Organization, Geneva. 2000.
10. Wijnhoven T.M.A. et al. WHO European Childhood Obesity Surveillance Initiative 2008: weight, height and body mass index in 6–9‐year‐old children // Pediatric obesity. 2013. V. 8. №. 2. P.79-97.
11. Windecker S. et al. Effect of endurance training on coronary artery size and function in healthy men: an invasive followup study // American Journal of Physiology-Heart and Circulatory Physiology. 2002. V. 282. №. 6. P. H2216-H2223.
12. Wetter T.J. et al. Influence of respiratory muscle work on Vo2 and leg blood flow during submaximal exercise // Journal of Applied Physiology. 1999. V. 87. №.2. P.643-651.
13. Warburton D.E., Nicol C.W., Bredin S.S. Health benefits of physical activity: the evidence // Canadian medical association journal. 2006. V. 174. №.6. P. 801-809.
14. Wen C.P. et al. Minimum amount of physical activity for reduced mortality and extended life expectancy: a prospective cohort study // The Lancet. 2011. V. 378. №.9798. P. 1244-1253.
15. Wendel-Vos G.C.W. et al. Physical activity and stroke. A meta-analysis of observational data // International journal of epidemiology. 2004. V. 33. №. 4. P. 787-798.
Көрген адамдардың саны: 344
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Турлыбекова К.Д., Рахыпбеков Т.К., Котляр А.А., Хисметова З.А., Глушкова Н.Е. Анализ распространенности малоподвижного образа жизни среди подростков Восточно-Казахстанской области / / Наука и Здравоохранение. 2016. №5. С. 142-149. Turlybekova K.D., Rakhypbekov T.К., Kotlyar A.А., Khismetova Z.А., Glushkova N.Е. Analysis of the prevalence of low physical activity among adolescents of the East Kazakhstan region. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2016, 5, pp. 142-149. Турлыбекова К.Д., Рахыпбеков Т.К., Котляр А.А., Хисметова З.А., Глушкова Н.Е. Шығыс Қазақстан облысы жасөспірімдер арасында қозғалысы аз өмірсалтының таралуын талдау / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2016. №5. Б. 142.-149Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ